संत नामदेव अभंग २
ॐ कार स्वरुप सदगुरु असंग । अक्षय अभंग पांडुरंग ॥१॥ नसे ज्याचा ठायीं द्वैतद्वैत भाव । ब्रह्मा स्वयमेव पाडूरंग ॥२॥ मस्तक हें माझे तयांचे चरणी । असे जनीं वनीं पांडुरंग ॥३॥ सदसदभाव हे नसती ज्यांचे ठायीं । नित्य तो मी गाई पाडुंरंग ॥४॥ गुरुराज माझा दीनांचा दयाळ । तो डीमायाजाळ पांडुरंग ॥५॥ रवी शशी दीप्ती जेणें प्रकाशती । तो ही तेजमुर्ती पांडुरंग ॥६॥ वेद जयालागीं नित्य वाखाणिती । तो हा वेदमुर्ती पाडुरंग ॥७॥ श्रीमान हा माझा सदगुरु समर्थ । देई मोक्ष स्वार्थ पांडुरंग ॥८॥ पांचा भुतांची जो करितो झाडणी । तो हा ज्ञानखाणी पांडुरंग ॥९॥ डुरकणी देई मोह पंचानन । करी त्या हनन पांडुरंग ॥१०॥ रंगे चित्त माझे तयाच्या स्वरुपीं । असे आप आपीं पाडुरंग ॥११॥ गर्व अभिमान सोडावा समूळ । भेटे तो दयाळ पाडुरंग ॥१२॥ महामाया एके क्षणांत निरसी । सुखाची पै राशी पाडुरंग ॥१३॥ हाव ही धरी जो सदगुरुपायाची । इच्छा पुरवी त्याची पांडुरंग ॥१४॥ राजा त्रैलोक्याचा गुरुराजस्वामी । वसे अंतर्यामी पाडुरंग ॥१५॥ जायां पुत्र धन तयासी अपील । सर्वस्वे रक्षील पांडुरंग ॥१६॥ यमाची जाचणी तयासी चुकली । गुरुमुर्ति भेटली पाडुरंग ॥१७॥ प्रभा हे जयाची पसरली जनीं । चिदरुपणाची खाणी पाडुरंग ॥१८॥ भुतळीं; या नसे दुजा कोनी ऐसा । भक्तांचा कोंवसा पाडुरंग ॥१९॥ नेई भक्तांसे जो आपुल्या समीप । तो हा मायाबाप पांडुरंग ॥२०॥ इति कर्वव्याता हीच दासालागीं । सेवावा हा जगीं पाडुरंग ॥२१॥ तीकडी सांखळी त्रिगुनाची तोडी । भवातूनि काढी पाडुरंग ॥२२॥ उपमा तयासी काय देऊम आतां । सकाळार्थ दाता पाडुरंग ॥२३॥ परोपकारालागीं अवतार केला । आनंदाचा झेल पांडुरंग ॥२४॥ नाम हें तयाचें जन्ममरण वारी । भक्तां सहाकरी पाडुरंग ॥२५॥ मन हें जडलें तयाचियां पदीं । उतरी भवनदी पाडुरंग ॥२६॥ कायवाचामनें स्वरुपी रहावें । नाम आठवावें पाडुरंग ॥२७॥ यम नियम साधीं साधन अष्टांग । होईल सर्वांग पाडुरंग ॥२८॥ एका जनार्दनीं देह हारपला । होऊनि राहिला पाडुंरंग ॥२९॥
ॐ कार हा वर्ण नामाचें पैं मूळ । परब्रह्मा केवळ रामनाम ॥१॥ रामकृष्ण हरी गोविंदा गोपाळा । आठवा वेळोवेळां अहो जन ॥२॥ एका जनार्दनीं वदतां वैखरीं । देखे चराचरीं परब्रह्मा ॥३॥
ॐ कार हा वृक्ष विस्तारला । चतुःशाखें थोर जाहला । पुढें षडंतर शाखें विस्तारला । आठरांचा तया मोहोर आला ॥१॥ उघडें माझें कोडें । जाणती न जाणती ते वेडे । पडलें विषयांचें सांकडें । तया न कळे हें कोडें रे ॥२॥ चौर्यांयशी लक्ष पत्रे असती । सहस्त्र अठ्ठ्यायंशी पुष्पें शोभती । तेहतीस कोटी फळें लोंबती । ऐशी वृक्षाची अनुपम्य स्थिती रे ॥३॥ आदि मध्य अंत पाहतां न लगे मुळ । एकवीस स्वर्ग सप्त पाताळ । एका जनार्दनीं वृक्ष तो सबळ । उभा विटेवरी समुळ वो ॥४॥
ॐ कार हें मुळ सर्वांचे जाणावें । तेथुनी पहावें वेदशास्त्र ॥१॥ नमन करावें कुळदैवतांसी । मातापितरांसी सर्व भावें ॥२॥ मस्तक ठेवावें संतांचे चरणीं । सदा वसो वाणी शिवनाम ॥३॥ शिव शिव ऐसें उच्चारावें मुखें । जन्ममरण दुःखें नासताती ॥४॥ वायां जाऊं देऊं नये एक क्षण । भक्तीचे लक्षण जाणावें हें ॥५॥ यमधर्म त्याचे पाय पै वंदित । एका जनार्दनीं नित्य नाम गाय ॥६॥
ॐ कारा परतें निर्गुणा आरुतें । भक्तांसी निरुतें गोकुळीं वसे ॥१॥ सांवळें सगुन चैतन्य परिपुर्ण । संवगदियासी जाण क्रीडा करी ॥२॥ आदि मध्य अंत न कळे ज्या रुपाचा । तोचि बाळ नंदाचा म्हणताती ॥३॥ एका जनार्दनीं वेगळाचि पाहीं । हृदयीं धरुनी राही सांवळियासी ॥४॥
ॐ नमो सदगुरुनिर्गुणा । पार नाहीं तंव गुणा । बसोनि माझिया रसना । हरिगुणा वर्णवीं ॥१॥ हरिगुण विशाळ पावन । वदवीं तूं कृपा करुन । मी मूढमती दीन । म्हणोनि कींव भाकितसें ॥२॥ तुमचा प्रसाद जाहलिया पूर्ण । हरिगुण वर्णीन मी जाण । एका वंदितसें चरण । सदगुरुचें आदरें ॥३॥
ॐ नमोजी शिवा । नमो तुज महादेव करुनी उपकार जीवा । अवतार धरिला ॥१॥ सोपा मंत्र रामनाम । तेणें झालें सर्व काम । साधनांचा श्रम । गोवा उगविअला ॥२॥ बैसनियां दृढासनीं । नाम जपे निशिदीनीं । तयासी अवनीं । सोपी दिसे ॥३॥ बरवें साधन उत्तम । अवघा निवारिला श्रम । गातां तुमचें नाम । वंद्य तिहें लोकीं ॥४॥ जड जीव उद्धरिले । कलिमाजीं सोपें केलें । रामराम जप वहिलें । थोर साधन हें ॥५॥ अवतार धरुनी साचा । उद्धार केला जड जीवांचा । एका जनार्दनीं नामाचा । वाढविला महिमा ॥६॥ हरिहर ऐक्य – अभंग ९८९ ते १००७
ॐ नमोजी सदाशिवा । ब्रह्मादिकांन कळे लाघवा । तुम्हीं स्वामी देवाधिदेवा । ध्यान करितासां कवणाचें ॥१॥ ऐक रमणीय पार्वती त्रैलोक्यांत ज्याची कीर्ति । पुराण वेद जया वानिती । तो श्रीपती ध्योतीं मी ॥२॥ आवड कीर्तन चित्ती । रंगीं नाचतो जया वैकुंठपति । माझी धांव तेथें निश्चिती । ते सुखविश्रांती काय सांगूं ॥३॥ भाळे भोळे हरीचे दास । कीर्तनरंगीं नाचती उदास । त्यांच्या भार वाहें मी सर्वेश । उणे तयांस येऊं नेदीं ॥४॥ ऐसा अनुवाद कैलासगिरीं । गिरिजेसी सांगे त्रिपुरारी । एका जनार्दनीं सत्य निर्धारी । कीर्तनगजरीं उभे तिन्हीं देव ॥५॥
ॐकरस्वरुपा सदगुरु समर्था । अनाथाच्या नाथा तुज नमो ॥१॥ नमो मायाबापा गुरु कॄपाघना । तोडी या बंधना माया मोहा ॥२॥ मोहोजाळ माझें कोण आणि निरशील । तुजवीण दयाळा सदगुरुराया ॥३॥ सदगुरुराया माझा आनंदसागर । त्रैलोक्य आधार गुरुराव ॥४॥ गुरुराव स्वामी असे स्वयंप्रकाश । ज्यापुढें उदास चंद्र रवीं ॥५॥ रवि शशि अग्नि नेणती ज्या रुपा । स्वप्रकाशरुपा नेणें वेद ॥६॥ वेदां पडलें मौन शास्त्रें वेडावलीं । वाचा हे निमाली ते श्रीगुरु ॥७॥ श्रीगुरु जयासी पाहे कृपादृष्टी । तयासी हे सृष्टी पांडुरंग ॥८॥ पांडुरंग माझा दीना मायबाप । नासी सर्व पाप भाव दुजा ॥९॥ दुजेपणा ठाव नाही जया रुपीं । तेथें आपोआपीं मन रंगें ॥१०॥ रंगे चित्त माझे सदगुरुचरणीं । स्वरुप निर्वाणी होय गती ॥११॥ गति अधोगति दोनी या नासती । सदगुरुची मुर्ति ध्यातां मनीं ॥१२॥ मनीं वसे ज्याच्या सदगुरुदयाळ । तयासी सकळ सिद्धि हातीं ॥१३॥ हातीं मोक्ष परी नावडत्या ठायीं । सदगुरुच्या पायीं बुद्धि राहे ॥१४॥ राहे गुरुगृही सदा सर्व काळ । परब्रह्मीं केवळ होय जागा ॥१५॥ जागा शिष्य चित्त सदगुरु वसती । कैसी असे स्थिती शमदमीं ॥१६॥ शमादिकी चित्त जयाचें निर्मळ । तेथें तो गोपाळ वसे प्रभु ॥१७॥ प्रभुराज माझा स्वामी गुरुराव । देतो मज भाव शुद्ध भुमि ॥१८॥ भूमि शुद्ध करी ज्ञानबीज पेरी । अद्वैत हें धरी मी तुं नेणें ॥१९॥ नेणें मी तुं कांहीं द्वैतादैत भाव । एक स्वयमेव आत्मा इति ॥२०॥ इतिकर्तव्यता हीच दासालागीं । माया गुणसंगीं नाश तिचा ॥२१॥ तिचा नाश करणे हाचि येक थोरु । करिता सदगुरु उपकार ॥२२॥ उपकारा त्याच्यानोहे उतराई । ठेवीम जीव पायीं थोडा पाहा ॥२३॥ पाहा गुरुरायें ब्रह्मा दाखविलें । अखंड स्मरविलें मज नाम ॥२४॥ नाम निरामय अज अविनाशी । प्रिय तेंमानसी सदा मज ॥२५॥ मजलागीं माझी सदगुरु माउली । करा कृपा साउली वर्णू काय ॥२६॥ काय वर्णू माझ्य सदगुरु दयाळा । बहुत कळवळा दासा यया ॥२७॥ यया दासा मनीं सदगुरुचें ध्यान । झालासे तल्लीन गुरुपायीं ॥२८॥ एका जनार्दनी गुरु परब्रह्मा । तयांचें पैं नाम सदा मुखीं ॥२९॥
ॐकार सह मकार आदि अंत नाहीं जया । तें पुंडलिक भुलवोनि आणिलें या ठायां ॥१॥ भुललें वो माय पुंडलिकांप्रीतीं । उभाचि राहे परी खेद न करी चित्तीं ॥२॥ अथरा पुराणांसी वाडशास्त्रें वेदादती ॥ तो सांवळा श्रीकृष्ण उभा विटे पुंडलिकाचे भक्ति ॥३॥ वेद वेदांतरें मत मतांतरें न कळे श्रुती पैं वेवादती । तोएका जनार्दनांचे ह्रुदयी सांवळा घेउनि बुंथीं ॥४॥
अंकित अंकिला । देव भक्तांचा पैं जाला ॥१॥ पहा पुंडलीकासाठी । उभा असें वाळूवंटीं ॥२॥ युगें अठ्ठावीस जालीं । न बैसें अद्यापि तो खालीं ॥३॥ न बैसोनि उभा असे । एका जनार्दनीं भक्तिपिसें ॥४॥
अंकित अंकिला भक्तांचा कैवारी । वेद निरंतरी वाखाणिता ॥१॥ तें रुप गोजिरें सांवळें साजिरें । उभे तें भीवरे पैलथडीं ॥२॥ योगीयांचे ध्यान पारुषलें मन । ते समचरण विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनी चहूं अठरा वेगळा । न कळे ज्यांची लीला सनकादिकां ॥४।।
अंकित भक्ताचा । नीच काम करी साचा ॥१॥ काढी धर्माघरीं । उच्छिष्ट पात्रें निर्धारीं ॥२॥ कुब्जेसी रतला । एका जनार्दनीं भला ॥३॥
अंकितपणें राहिला उभा । विठ्ठल चैत्यन्याच गाभा । उजळली दिव्य प्रभा । अंगकांति साजिरी ॥१॥ पीतांबर माळ कंठीं । केशर कस्तुरीची उटी । मुगुटा तळवटीं । मयुरपिच्छें शोभती ॥२॥ सनकादिकांचें जेंध्यान । उभें विटे समचरण । भक्तांचें ठेवणें । जाप्य गौरीशिवाचे ॥३॥ तो देवाधिदेव विठ्ठल । वाचे वद्तां न लगे मोल । एका जनार्दनीं बोल । फुकाचें तें वेचितां ॥४॥
अंकिला देव संतद्वारीं । भिक्षा मागें तो निर्धारीं ॥१॥ मज द्याहो प्रेमभिक्षा । देव बोले तया प्रत्यक्षा ॥२॥ नाम गाणें हेंचि दक्ष । एका जनार्दनीं प्रत्यक्ष ॥३॥
अंगावरी आलिया घाव । अवघा देव निवारी ॥१॥ काया वाचा शरण आतां । नुपेक्षी अनाथा विठ्ठल ॥२॥ मुख्य आधीं पाहिजे भाव । तेणें देव कव घाली ॥३॥ एका जनार्दनीं भावापाठीं । धावें उठाउठी देव मागें ॥४॥
अंगीं चंदनाची उटी । माथां शोभे मयोरवेटी ॥१॥ शंख चक्र पद्म करीं ।उभा विटेवरी श्रीहरीं ॥२॥ भोवतें उभे सनकादिका । नारद तुंबरादि आणिक ॥३॥ ऐसा आनंद सोहळा । एका जनार्दनी पाहे डोळां ॥४॥
अंगीं जया पुर्ण शांती । वाचा रामनाम वदती । अनुसरले चित्तवृत्तीं । संतचरणीं सर्वदा ॥१॥ घडो तयांचा मज संग । जन्ममरणाचा फिटतसे पांग । आधिव्याधि निरसोनी सांग । घडतां संग वैष्णवांचा ॥२॥ जें दुर्लभ तिहीं लोकां । आम्हां सांपडलें फुका । एका जनार्दनीं घोका । नाम त्यांचे आवडी ॥३॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
अंगे येऊनियां रामें नवल पैं केलें भवाब्धी बांधिली सेतु । अतिशयेसी जड दगड तैसें मुढ नामेंचि तारितु । अविश्वासिया तेथे मार्गचि न कळे स्वेतबंधीं भवें आवर्तु रया ॥१॥ रामीं आरामु त्या संसार समु अभिमानियां तोचि पशु । अंतरीं बोध नाहीं बाहेरी ज्ञातेपण लटक्याचा न घेती त्रासु ॥धृ ॥ सर्वातरीं राम म्हणोनि बोलती परी बोला ऐसी नाहींस्थिती । चरणीं लागल्या शीळा उद्धारल्या हें तव रायाची ख्याती । तेंचि रामु हृदयीं अविश्वासें नरका जाती रया ॥२॥ राम म्हणता गणिका उद्धरिली सरला संसारलेशु । सकळ शास्त्र मंथुनि श्रुति वाखणितां नये चित्तींचा विश्वासु । वेश्यें निपटा रे वाचुनियां जालों मी नुरेचि संसारपाशु रया ॥३॥ अंतरीं रामनाम सांगती कानीं परी न सांगती वेदध्वनीं । वेदांचा विश्वासु कर्म प्रकृति परी राम तारिल निर्वाणीं । तोचि राम जीतां विश्वासें भजाल तरी सेवक होईल निदानीं ॥४॥ सांडोनि अभिमान विश्वासें भजाल तरी स्वयोंचि व्हाल राम । मातीयेची मूर्ति द्रोण करुनिया कीं लौकिका फावला भावो । एका जनार्दनीं एकपणें भजतां संसारासी नुरे ठावो रया ॥५॥
अंतरशुद्धीचें कारण । वाचे करा हरिकीर्तन ॥१॥ देवा आवडी कैसी । धेनु धांवे वत्सा जैसी ॥२॥ कीर्तनीं तारिला गणिका । नामस्मरणें मोक्ष देखा ॥४॥ किर्तनीं तारिली गणिका । नामस्मरणें मोक्ष देखा ॥४॥ ऐशी कीर्तनाची गोडी । एका जनार्दनीं घाली उडी ॥५॥
अंबऋषिराया पडिले सायास । सोसी गर्भवास स्वयें देव ॥१॥ उच्छिष्टहीं खातां प्रायश्चित्त असे । गोपाळांचें ग्रास खाय हरी ॥२॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । म्हणोनी तिष्ठत विटेवरी ॥३॥
अकळ अनुपम्य तुझी लीला । न कळे अकळा सर्वासी ॥१॥ वेदशास्त्रां न कळे पार । षडनिर्विकार दर्शनें ॥२॥ जों जों धरुं जावा संग । तों तों विरंग उपाधी ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । रंकाहुनी मी रंक ॥४॥
अकार उकार मकार नामचि ठेविलें । शिवतेंहि केलें निराकार ॥१॥ जीव शिव दोन्हीं विराले ज्यामाजीं । ते नाम सहजीं विठ्ठल होय ॥२॥ नामावीया नाहीं आणिकांसी ठाव । दुजा नाहीं भाव जीवां सर्वां ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम घनदाट । भुवैकुंठ पेठ पंढरी देखा ॥४॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
अकार उकार मकार योगीयांची स्थिती । हे प्रकाशज्योति विटेवरी ॥१॥ सबाह्म परिपुर्न भरुनी उरलें । अलक्ष्य तें जाहलें लाक्ष्याकार ॥२॥ सुक्ष्म सरळ दिसतें प्रबळ । एका जनार्दनीं सुढाळ विटेवरी ॥३॥
अकार उकार मकारां वेगळां । परब्रह्मा पुतळा शिव एक ॥१॥ अंडज जारज स्वदेज उद्भिजां वेगळा । परब्रह्मा पुतळा शिव एक ॥२॥ प्राण अपान व्यान उदान समान । यांवेगळा जाण शिव एक ॥३॥ पृथ्वी आप तेज वायु आकाश । यांवेगळा भास शिव एक ॥४॥ द्वैता अद्वैता वेगळांचि जाण । एका जनार्दनीं पूर्ण शिव एक ॥५॥
अकार उकार मकारांपरता सर्वेश्वर । कटीं धरुनी कर उभा विटे ॥१॥ नीरा भीवरा संगम पुंडलीक मुनी । नारद वेणुनाद ऐसेंस्थळ लक्षुनी ॥२॥ योगियां हृदयींचें ठेवणें गोमटें । जोडलें उद्भटे पुंडलीका ॥३॥ आषाढी कार्तिकी आनंद सोहळा । संताचा मेळा घनवट ॥४॥ एका जनार्दनीं जनार्दन एकपणीं । त्रैलोक्यांचा धनी विटेवरी ॥५॥
अकार तो अकारु मकार तो मकारु । उकाराचा पालाऊ शोभे गे माय ॥१॥ आदि अंत नसे ज्या रुपा वेगळें । तें कैसें वोळलें पुंडलिका गे माय ॥२॥ वेद उपरमला पुराणें कुंठीत । शास्त्रांची मती नेणत तया सुखा गे माय ॥३॥ जाणते नेणते सर्व वेडावले । ठकलेचि ठेलें सांगुं काय गे माय ॥४॥ या पुंडलिकें वेडविलें चालवुनि गोविलें । एका जनार्दनीं उभें केलें विटेवरी गे माय ॥५॥
अखंड वाचे नाम । तया न बाधी क्रोध काम ॥१॥ रामनाम वदता वाचे । ब्रह्मासुख तेथें नाचें ॥२॥ राम नाम वाचे टाळी । महादोषां होय होळीं ॥३॥ दो अक्षरासाठीं । ब्रह्मा लागे पाठोपाठीं ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । सहज चैतन्य निष्काम ॥५॥
अखंडित वाचे । विठ्ठल वदा साचें ॥१॥ तेणें चुकतीं बंधन । कर्माकर्मीं नाहीं पतन ॥२॥ सदा विठ्ठल ध्यानी मनीं । तोचि पुण्यपावन जनीं ॥३॥ जननी पवित्र तयांची हाव । एका जनार्दनीं धन्य सुख ॥४॥
अखंडित संतसंग । तेथें काय सुखा उणें मग ॥१॥ माझे आलें अनुभवा । संतसेवा घडावी ॥२॥ हेंचि मागें आणिक नाहीं । संतसंग देई सर्वकाळ ॥३॥ एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । होईन त्यांचा दास जन्मोजन्मीं ॥४॥
अगम्य तुझा खेळ । ब्रह्मादिकां तो अकळ । नेणवेचि सबळ । वेदशास्त्रां ॥१॥ तो वसे पंढरपुरीं । कट धरिलें दोनी करीं । पीतांबर साजिरी । बुंथी शोभे तयासी ॥२॥ तुळशीमाळा शोभती गळां । कांसे कसिला सोनसळां । पदक आणि वनमाळा । वैजयंती शोभती ॥३॥ वामभागीं ती रुक्मीणी । राही सत्यभामा दोन्हीं । पुढें पुंडलीक मनी । तीर्थ तें चंद्रभागा ॥४॥ वेणुनाद गोपाळपुर । पद्माळें तें परिकर । बिंदुतीर्थ सर्वेश्वर । सभोंवती शोभातातीं ॥५॥ गरुड हनुमंता दोन्हीं । शोभाताती राउळांगणीं । विठ्ठमूर्ति धणी । पाहतांचि सुखावें ॥६॥ भक्त उभे सहपरिवार । करिती नामाचा गजर । एका जनार्दनीं परिकर । सेवा तेथें करितसें ॥७॥
अगम्य तुझा खेळ न कळे अकळ । ब्रह्मादिक वेडे जाले तेथें आम्हां कैचें बळ ॥१॥ कान्होबा भला भला तुं होसी । चोरी करुनि दिसों न देसी रे कान्होबा ॥२॥ चोरुनी शिदोर्या आमुच्या खासी । शेखी वळतीया धाडिसी रे कान्होबा ॥३॥ एका जनार्दनीं आमुचा होंसी । दास्यात्व करुनी दिसों न देसी कान्होबा ॥४॥
अगाध चरणाचें महिमान वानितां वेदां पडिलें मौन्य ॥१॥ पुराणें वर्णितां भागलीं सहाशास्त्रें वेडावलीं ॥२॥ तें पुडलिकांचे लोभें एका जनार्दनीं विटे उभें ॥३॥
अगाध तुझीं लीला आकळ कैसेनी कळे । ब्रह्मा मुंगी धरूनी तुझें स्वरुप सांवळें ॥१॥ तुज कैसे भजावें आपणां काय देखावें । तुजपाशीं राहुनी तुजला कैसें सेवावें ॥२॥ अंगा देव तुं आम्हां म्हणसी मानवी । हेम अलंकार वेगळे निवडावे केवीं ॥३॥ एका जनार्दनीं सबाह्मभ्यंतरीं नांदे । मिथ्या स्वप्नजात जेवीं जाय तें बोधे ॥४॥
अगाध भगवंतांची नामें । अगाध त्यांची जन्मकर्में ॥१॥ शिणले ते वाखाणितां । शेषा न कळें तत्त्वतां ॥२॥ रमा जाणों गेली । ती सुखें मौनावली ॥३॥ वेडावलीं दरुशनें । भांबावलीं तीं पुराणें ॥४॥ ऐसा उदार श्रीहरीं । शोभतसे भीमातीरीं ॥५॥ शरण एका जनार्दनीं । मीनला एकपणें जाऊन ॥६॥
अग्नीस आपदा बहुवस । रावणाचे असोस । नानापरीचे स्पर्शदोष । धूई अहर्निशीं धुपधुपीत ॥१॥ उदक सेवा वरुणा हातीं । विंजणें सेवा नित्य वसती । निरोप सांगावया बृहस्पती । प्रजापती शांतिपाठा ॥२॥ ऐसे आम्हीं देव समस्त । रावणाचे नित्यांकित । लंके आलिया रघुनाथ । एका जनार्दनीं बंधमुक्त करील ॥३॥
अचुक साधन कष्ट नाहीं कांहीं । वाचे विठ्ठलरखुमाई म्हणे सुखें ॥१॥ जन्ममरणाच्या तुटतील खेपा । सोपा होय बापा मार्ग तुज ॥२॥ बहुत मार्ग बहुत साधन । परी वाचा जाण शीण दुर्गम तें ॥३॥ एका जनार्दनीं कष्ट ना सायास । म्हणा वाचे विठ्ठलास जीवेंभावें ॥४॥
अजीव शिव व्यापुनी राहिला वेगळा । परब्रह्मा पुरळा विटेवरी ॥१॥ तयाचिये पायीं वेधलें मन । झाले समाधान पाहतां रुप ॥२॥ विश्रांती समाधि लोपोनियां ठेली । पाहतां सांवळा मूर्ती देखा ॥३॥ एका जनार्दनीं सर्वां वेगळा तो । बाळलीला खेळे कृष्ण ॥४॥
अणुरेणु पासोनि ब्रह्मांडी भरला । तो म्यां देखिला विटेवरी ॥१॥ स्थावर जंगम भरुनी उरला । तो म्यां देखिला पंढरीये ॥२॥ वेदशास्त्र पुराणें गाती जयासाठीं । तो पुंडलिका पाठीं उभा दिसे ॥३॥ वेडावल्या श्रुति न कळे म्हणती । तो उभा श्रीपती वाळुवंटी ॥४॥ संताचा समागम गाती आनंदानें । तो हरी कीर्तने नाचतसे ॥५॥ एका जनार्दनें सुखाचा सागरु । विठ्ठल कल्पतरु वोळला आम्हा ॥६॥
अणुरेनुपासोनी सब्राह्म भरला । भरुनी उरला संतापुढें ॥१॥ उघडाची दिसे सर्वा ठायीं वसे । मागणेंचि नसे दुजें कांहीं ॥२॥ कर ठेऊनि कटीं तिष्ठत रहाणें । वाट तें पाहनें मागेल कांहीं ॥३॥ चंद्रभागा तीर पुंडलिकासमोर । एका जनार्दनीं हरिहर उभे राहाताती ॥४।।
अनंत नामाचा हा काला । पुराणें म्हणते पाहुं चला ॥१॥ हरिनामाचा कवळू घेतां। तेणें धालों पैअ सर्वथा ॥२॥ एका कवळासाठीं । गणीका बैसविली वैकुंठीं ॥३॥ एका जनार्दनीं कवळ । सेवुं जाणती ते प्रेमळ ॥४॥
अनंता जन्मीचें पुण्य बहुत । तैं देखे पंढरीनाथ ॥१॥ वायं शिणताती बापुडी । काय गोडी धरुनी ॥२॥ पाहतं विठ्ठलाचें मुख । हरे सर्व पाप निवारें दुःख ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल उभा । त्रैलोक्याचा गाभा विटेवरी ॥४॥
अनतांचे अनंत गुण । अपार पार हें लक्षण । तो समचरण ठेवुन । विटे उभा राहिला ॥१॥ करीं दास्यत्व काळ । भक्तजनां प्रतिपाळ । उदार आणि स्नेहाळ । तो उभा भीवरे ॥२॥ धीर सर्वस्वे बळसागर । निद्रा करी शेषावर । लक्ष्मी समोर । तिष्ठत सर्वदा ॥३॥ खेळे कौतुकें खेळ । तोडी भक्तांचे मायाजाळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । स्वामीं माझा विठ्ठल ॥४॥
अनन्य आवरी उदक निर्मळ । वासना सोज्वळ नम्रपणें ॥१॥ प्रक्षाळिले पाय वाही एक माथा । हृदयीं प्रीति धरितां प्रेमलाभ ॥२॥ घेऊनियां तीर्थ इंद्रियें तो धांलीं । सकळ निवालीं जनार्दनीं ॥३॥
अनन्य शरण विठोबासी निघाले । ते जीवन्मुक्त जाले याचि देहीं ॥१॥ देहीं याचि देवो विटेवरी पाहे । सबाह्म उभा आहे कर कटीं ॥२॥ कर कटीं उभा लावण्याचा गाभा । श्रीमुखाची शोभा काय वानुं ॥३॥ कोटी रवीतेज वोवाळवे चरणीं । एका जनार्दनीं धन्य तोची ॥४॥
अनाथाचा नाथ दीनाचा दयाळ । म्हणवोनि सांभाळ करीं माझा ॥१॥ तुज ऐसा देव नाहीं त्रिभुवनीं । म्हणोवोनि चरणीं विनटलों ॥२॥ बापा जनार्दनीं कृपा करीं दान । सांभाळीं वचन आपुलें तें ॥३॥ एका जनार्दनीं भेटी देई देवा । संतपायीं भावा मिठी पडी ॥४॥
अनाथाचा नाथ पतीतपावन । हें नामभिदान तया साजे ॥१॥ भाळी अर्धचंद्र जटाजुट गंगा । दरुशनें पापें जातीं ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम जपा होटीं । पातकें नाशाकोटी हेळामात्रें ॥३॥
अनादि सांवळा देखियेला डोळां । मनु माझा वेधिला सांगु काय ॥१॥ जीवाविरहित जालें देह हारपलें । शिवपणें गुंतलें गुरुकृपें ॥२॥ जें शब्दासी नातुडे वैखरीयेसी कानडें । तें रुप उघडे पंढरीयें ॥३॥ एका जनार्दनीं जीवींचे जीवन । विठ्ठल निधान विटेवरी ॥४॥
अनामिकादि चांडाळ । नामें सकळ तारिले ॥१॥ ब्रह्माहत्या पापराशी । नामें वैकुंठवासी पावले ॥२॥ दुराचारी व्याभिचारी । गणिकानारी तारिली ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । मंगळधाम मंगला ॥४॥
अनुतापाविण । नोहे कदा ब्रह्मज्ञान ॥१॥ हें तो मागील रहाटी । अनुताप घ्यावा पोटीं ॥२॥ अनुतापावांचुन । कवण तरलासे जाण ॥३॥ अनुताप नाहीं पोटीं । वायां बोलुं नयें गाठीं ॥४॥ अनुताप वांचुन जाण । नाहीं नाहीं ब्रह्माज्ञान ॥५॥ एका जनार्दनीं अनुताप । होतां निवारें त्रिविधताप ॥६॥
अनुपम्य उदार नाम । अनुपम्य सकाम संत तें ॥१॥ अनुपम्य पंढरीसी जाती । अनुपम्य नाचती वाळुवंटी ॥२॥ अनुपम्य टाळ घोळ अनुपम्य रसाळ वाद्यें वाजती ॥३॥ अनुपम्य संतमेळ । अनुपम्य प्रेमळ नाम घेती ॥४॥ अनुपम्य एका जनार्दनी । अनुपम्य आयणी चुकले ॥५॥
अनुपम्य उपासना । अनुपम्य चरणी संताचिये ॥१॥ अनुपम्य भक्ति गोड । अनुपम्य लिगाड तुटत ॥२॥ अनुपम्य पंढरीचा वास । अनुपम्य दैवास दैव त्यांचे ॥३॥ अनुपम्य नाचती वैष्णव । अनुपम्य गौरव तयांचे ॥४॥ अनुपम्य एका जनार्दनीं । अनुपम्य चरणीं संताचिये ॥५॥
अनुपम्य क्षेत्र अनुपम्य देव । नसे तोचि ठाव पंढरीये ॥१॥ अनुपम्य वाहे पुढें चंद्रभागा । अनुपम्य भंगा दोष जाती ॥२॥ अनुपम्य होय पुंडलिक भेटी । अनुपम्य कोटी सुखलाभ ॥३॥ अनुपम्य संत नामाचा गजर । अनुपम्य उद्धार जडजीवां ॥४॥ अनुपम्य शोभा विठ्ठलचरणीं । एक जनार्दनीं गात गीतीं ॥५॥
अनुपम्य घनदाट । करिती बोभाट अनुपम्य ॥१॥ पंढरीसी जाती अनुपम्य । धन्य जन्म अनुपम्य त्यांचा ॥२॥ अनुपम्य त्यांच्या पुण्या नाहीं पार । अनुपम्य निर्धार सुख त्यांसी ॥३॥ अनुपम्य दशा आली त्यांच्या दैवा । अनुपम्या देवा चुकले ते ॥४॥ अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । पंढरीं सांडोनि नेम नाहीं ॥५॥
अनुपम्य ज्ञान अनुपम्य मतें । अनुपम्य सरतें पंढरीयें ॥१॥ अनुपम्य वेद अनुपम्य शास्त्र । अनुपम्य पवित्र पंढरीये ॥२॥ अनुपम्य भक्ति अनुपम्य मुक्ति । अनुपम्य वेदोक्ती पंढरीये ॥३॥ अनुपम्य कळा अनुपम्य सोहळा । अनुपम्य जिव्हाळा पंढरीये ॥४॥ अनुपम्य दया अनुपम्य शांती । अनुपम्य विरक्ति एका जनार्दनीं ॥५॥
अनुपम्य नारीनर ते दैवाचे । अनुपम्य त्यांचे पुण्य देखा ॥१॥ अनुपम्य वास जयांसी पंढरी । प्रत्यक्ष वैकुंठपुरी अनुपम्य ॥२॥ अनुपम्य पहाती विठलरायातें । दरुशनें पावती मुक्तीने अनुपम्य ॥३॥ अनुपम्य भक्त नंदिती दैवाचे । अनुपम्य त्यांचे सुख देखा ॥४॥ अनुपम्य एका जनार्दनीं चरणीं । अनुपम्य विनवणी करितसे ॥५॥
अनुपम्य पुराणं सांगर्ती सर्वथा । अनुपम्य तत्त्वतां पंढरीये ॥१॥ अनुपम्य योग अनुपम्य याग । अनुपम्य अनुराग पंढरीये ॥२॥ अनुपम्य ध्यान । अनुपम्य धारणा । अनुपम्य पंढरीराणा विटेवरी ॥३॥ अनुपम्य क्षेत्र तीर्थ तें पवित्र । अनुपम्य गोत्र उद्धरती ॥४॥ अनुपम्य शरण एका जनार्दनी । अनुपम्य भुवनीं नांदतसे ॥५॥
अनुपम्य वाचे वदतां पंढरी । होतसे बोहरे महात्पापा ॥१॥ अनुपम्य ज्याचा विठ्ठली जो भाव । अनुपम्य देव तिष्ठे घरीं ॥२॥ अनुपम्य सदा कीर्तनाची जोडी । अनुपम्य गोडी मनीं ज्यांच्या ॥३॥ अनुपम्य संग संतांचा विसांवा । अनुपम्य भावा पालट नाहीं ॥४॥ अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । कायावाचामनीं छंद यासी ॥५॥
अनुपम्य वास पंढरीस ज्याचा । धन्य तो दैवाचा अनुपम्य ॥१॥ अनुपम्य घडे चंद्रभागे स्नान । अनुपम्य दान नाम वाचे ॥२॥ अनुपम्य घडे क्षेत्र प्रदक्षिणा । अनुपम्य जाणा नारीनर ॥३॥ अनुपम्य सोहळा नित्य दिवाळी । अनुपम्य वोवाळी विठोबासी ॥४॥ अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । अनुपम्य ध्यानीं एक नाम ॥५॥
अनुपम्य सप्तपुर्याअ त्या असती । अनुपम्य त्या वरती पंढरीये ॥१॥ अनुपम्य तीर्थ सागरादि असती । अनुपम्य सरती पंढरीये ॥२॥ अनुपम्य देव उदंडे असती । अनुपम्य विठलमूर्ति पंढरीये ॥३॥ अनुपम्य संत वैष्णवांचा मेळ । अनुपम्य गदारोळ पंढरीये ॥४॥ अनुपम्य शरण एका जनार्दनी । अनुपम्य चिंतनीं डुल्लतसे ॥५॥
अनुपम्य सुख संताचिया पायीं । राहीन तये ठायीं अखंडित ॥१॥ अखंडित गोडी सेवीन आवडी । ब्रह्मादिकां जोडी ऐशीं नाहीं ॥२॥ सर्व पर्वकाळ आले तयां ठायां । विश्रांती घ्यावया इच्छिताती ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाचें माहेर । भवसिंधुपार तारक हें ॥४॥
अनुभवें नाम गाताती गणिका । मोक्षपद देखा प्राप्त जालें ॥१॥ उलट्या अक्षरी वाल्हा तो तरला । उद्धार तो केला चोखियाचा ॥२॥ यातीसी संबंध नाही नामस्मरणीं । जपोत पैं कोणी आदरें नाम ॥३॥ जनार्दनीं एका सांगतसे खूण । श्रीरामनाम पुर्ण सोडूं नये ॥४॥
अनुभवें पंथें निरखिता देहभाव । देह नाहीं विदेहीं म्हणो वाव । लटिका नसतां साचार कैसा ठाव । गेला गेला समूळ भवाभाव ॥१॥ सदगुरुकृपें कल्याण ऐसें जाहलें । द्वैताद्वैत निरसुनी मन ठेलें ॥ध्रु॥ कैंचा भाव अभाव उरला आतां । देव म्हणें तोटा नाहीं भक्ता । समरस करितां तो हीन होतां । शून्य भरला सदगुरु जनार्दन दाता ॥२॥ ऐशी खुण दावितां गुरुराव । नुरेचि तात्काळ देहीं सोहंभाव । सुखदुःखाचा भेद गेला वाव । एका जनार्दनीं फिटला भेव ॥३॥
अनुहत टिपरी घाई खेळ जाणें तो भाई रे । खोटा खेळ खेळोनि काय स्वतः अनुभव घेई रे ॥ धृ॥ मत्स्येद्रं कुळीं एक गोरख जाला । तो बहुत खेळ खेळला रे । पवन साधुनि अष्टांग योगे तेणेंचि बळें मातला रे । खेचरीं भूचरीं चाचरी धरुनीं अगोचरी मिळाली रे । गोल्हाट योग साधुनि तेणें काळ तो जिंकुनि गेला रे ॥१॥ निवृत्तिचा पोर एक ज्ञाना जाण तो खेळियामाजी शहाणा रे । कवित्व केला प्रकाश मातला प्रवृत्ति गाळिलें घाणा रे । असोनि भेला नसोनि गेला काळ केला आंकणा रे । भले भले गडी मिळाविले तेणें अकाय सांगु कवणा रे ॥२॥ जनार्दनाची सात पाँच पोरें त्यामाजी लाडका येका रे । एकही साधन न करी परी तो बळेचि मातला फुका रे । आपपर देही कांहींच नेणें रायासी म्हणे तो रंका रे । भलेंभले गडी मेळवोनि तेनें खेळ दाविला असका रे ॥३॥ तिघा जिणांचें खेळणें जालें चवर्थे एक उठविलें रे । अनन्यभावें सदगुरुचरणीं गुरुसी शरण गेलें रे । भवासी न भ्यालं कळलें म्हणोनि तिघांचि समान जालें रे । आपण जैसें पुर्ण तैसें एका जनार्दनी केलें रे ॥४॥ विटीदांडू
अपाय उपाय न टाकी कीर्तन । सदा सर्वकाळ ध्यान रामकृष्ण ॥१॥ तयाचिये घरीं वसे नारायण । लक्ष्मी सह आपण कार्य करी ॥२॥ एका जनार्दनीं कीर्तनासाठीं । देव धांवें पाठीं त्या मागें ॥३॥
अपार महिमा संतांचा । काय बोलुं मी वाचा ॥१॥ मागें तरले पुढें तरती । जदजीवा उद्धरती ॥२॥ नाममात्रा रसायन । देउनी तारिती संतजन ॥३॥ ऐशा संतां शरण जाऊं । एका जनार्दनीं ध्याऊं ॥४॥
अबोलणें बोल कुंठीट पै जाहलें । तें निधान देखिलें नंदाघरीं ॥१॥ अधिष्ठान मुळ व्यापक सकळ । जगाचें तें कुअळ कल्पद्रुम ॥२॥ एका जनार्दनीं बिंबी बिंबाकार । सर्वत्र श्रीधर परिपुर्ण ॥३॥
अभक्त पातकी अपार । नामें पैल पार पावलें ॥१॥ ऐसं सोपें रामनाम । आणिकांसीतो विश्राम ॥२॥ नामें पावन होय त्रिजगती । वाचे जे वदतीं रामनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । हरे श्रम बहुतांचा ॥४॥
अभक्त सभक्त दोघांसी सारखा दिसे । लवनीं जैसें नदिसे दुजेपण गे माय ॥१॥ ऐसा परात्पर सोइरा पुंडलिकाचे पाठीं । मौन्य वाक्पुटीं धरुनी गे माय ॥२॥ पुण्य पाप सर्व देखतसे दृष्टी । चालवी सर्व सृष्टी गे माय ॥३॥ ऐसा वेषधारी उभा भीवरेतीरीं । एका जनार्दनीं अंतरी दृढ ठसावें गे माय ॥४॥
अभक्तां देव कंटाळती । परी सरते करीतीं तंव त्या ॥१॥ म्हणोनि महिमा त्यांचा जगीं । वागविती अंगीं सामर्थ्य ॥२॥ तंत्र मंत्रा नोहे बळ । भक्ति प्रेमळ पाहिजे ॥३॥ आगमानिगमाचा पसारा । उगाचि भारा चिंध्यांचा ॥४॥ वेदशास्त्रांची घोकणी । ती तो कहाणी जुनाट ॥५॥ पुरातन वाटा असती बहु । त्या त्या न घेऊं यामाजी ॥६॥ एका जनार्दनीं सोपा मार्ग । संतसंग चोखडा ॥७॥
अभागी असोत चांडाळ । संतदरुशनें तात्काळ उद्धरती ॥१॥ हा तो आहे अनुभव । स्वयमेव संत होती ॥२॥ पापतापां माहामारी । कामक्रोधाची नुरे उरी ॥३॥ एका जनार्दनीं लीन । संत पावन तिहीं लोकीं ॥४॥
अभाग्य न भजती भगवंतीं । त्यांसी पृथ्वीं असे जडत्व देती । जळें दिधली त्या अधोगती तेजें दिधली त्या संतापवृत्ति ॥१॥ ऐसा कैसोनि भेटे भगवंतु । नरदेहीं मुकले निजस्वार्थु । जन्ममरणाचें भोगिती आवर्तु । त्यासी विन्मुख होय हृदयास्थु ॥२॥ वायुनें दिधलें त्या चंचळत्व । नभें दिधलें त्या भावशुन्यत्व । महतत्व हरिलें निजसत्व । मायें दिधलें त्या ममत्व ॥३॥ सभाग्य भावें भजती भगवंती । त्यासी पृथ्वी देतसे निज शांती । जळें दिधलीं मधुर रसवृत्ती । तेजें दिधली निजतेज प्रभादीप्ती ॥४॥ ऐशा सहजें प्रसन्न होय देवो । जेणें भूतांचा पालटे देहभावो । निजीं निजाचा वाढे निर्वाहो । जनीं विजनीं अखंड ब्रह्माभावो ॥५॥ वायु उपरमें दे निश्चळत्व । नभें दिधलें त्या अलिप्तत्व । महत्तत्वें दिधलें शोधित सत्व । मायें दिधलें सद्विद्या परमतत्वा ॥६॥ एकाजनार्दनीं निज भक्ति । तैं अलभ्य लाभु होय प्राप्ती । भुतें महाभुतें प्रसन्न होतीं । तेणें न भंगें ब्रह्मास्थिति ॥७॥
अभिनव गुरुनें दाखविलें । ओहं सोहं माझें गिळिलें ॥१॥ प्रपंचाचें उगवोनि जाळें । केलें षडवैरीयांचें तोंड काळें ॥२॥ उदयो अस्तावीण प्रकाश । स्वयें देहीं दाविला भास ॥३॥ मीपण नाहीं उरलें । एका जनार्दनीं मन रमलें ॥४॥
अभिनव सांगतां विस्मयो दाटला । देहींच भासला देव माझ्या ॥१॥ नवल कृपेंचें विंदान कैसें । जनार्दनें सरसें केलें मज ॥२॥ साधनाची आटी न करितां गोष्टी । हृदयसंपुष्टीं दाविला देव ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपणें शरण । नवळे महिमान कांहींमज ॥४॥
अभिमान नका धरुं पोटीं । होय अर्थासवें तुटी ॥१॥ म्हणोनि स्मरा रामराम । तेणें पावाल निजधाम ॥२॥ विहित करा आपुलें कांहीं । आठवा वाचे राम देहीं ॥३॥ काकुलती येतां जनां । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
अभेद भक्तांचें निजमंदिर । तें मज निर्गुणाचें घर ॥१॥ निर्गुणासी घर ठावो । बोलणें हेंचि दिशे वावो ॥२॥ सांडुनी आकाराचें ज्ञान । निराकारी सुखसंपन्न ॥३॥ सुखें सुखासी मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
अभेद भजनाचा हरीख । देव भक्ता जाहले एक ॥१॥ कोठें न दिसे भेदवाणी । अवघी कहाणी बुडाली ॥२॥ हरपलें देवभक्तपण । जनीं जाहला जनार्दन ॥३॥ देवभक्त नाहीं मात । मुळींच खुंटला शब्दार्थ ॥४॥ एका जनार्दनीं देव । पुढें उभा स्वयमेव ॥५॥
अभेदाचे उत्तम गुण । तेचि भक्ति तेंचि ज्ञान ॥१॥ अभेद भक्ति वाडेंकोडें । देवा आवडे तें गोड ॥२॥ अभेद भजनीं सुख देवा । एका जनार्दनीं विसरे जीवा ॥३॥
अभेदाच्या द्वारापाशीं । तीर्थे प्रयागादि काशीं ॥१॥ भक्तिमुक्तिचें माहेर । अभेदाचें तें घर ॥२॥ ऐसी अभेद भक्ति घडे । कामक्रोध तेथें दडे ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । अभेद भक्ति मुख्य ज्ञान ॥४॥
अभेदावांचुन न कळे भक्तीचें महिमान । साधितां दृढ साधन । विठ्ठलरुप न कळे ॥१॥ येथें पाहिजे विश्वास । दृढता आणि आस । मोक्षाचा सायास । येथें कांहीं नकोची ॥२॥ वर्ण भेद नको याती । नाम स्मरतां अहोरात्री । उभी विठ्ठलमूर्ति । तयापाशीं तिष्ठत ॥३॥ आशा मनिशा सांडा परतें । कामक्रोध मारा लातें । तेणेंचि सरतें । तुम्हीं व्हाल त्रिलोकीं ॥४॥ दृढ धरा एक भाव । तेणें चरणीं असे ठाव । एका जनार्दनीं भेव । नाहीं मग काळाचें ॥५॥ दत्तनाममहिमा – अभंग १००८ ते १०५५
अभ्यासीं द्रष्ट आटला । अहं सोहंचा घोट भरला । साक्षित्व देखोनि विराला । वास्तुमाजीं ॥१॥ जो जो वस्तु झाला केवळ । तेंचि अंतःकरण निश्चळ । त्रिगुणाची तळमळ । हारपोनि गेली ॥२॥ हारपलें ब्रह्मांड । हारपले पिंड – अंड । वस्तु झाला अखंड । त्यासी खंड नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं जाण । द्वैत गेलें मावळोल । मग वस्तुचि परिपुर्ण । भरली असे ॥४॥
अमृत तें स्वर्गी निर्जर सेविती । परि चरफडती नामामृत ॥१॥ धन्य ते दैवाचे नाम घेती वाचे । होतें पैं जन्माचें सार्थक तेणें ॥२॥ न लगे उपवासकरणे अष्टांग । न लगे नानायोग साधनें तीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नामामृत सार । उतरले पैलपार वैष्णव जन ॥४॥
अमृता उणें आणिता संतजन । नाम अमृत खूण पाजिताती ॥१॥ नाशिवंत यासी अमृत उपकार । अनाशिवंता नामामृतसार ॥२॥ नाशिवंत देह नाशिवंत जीव । नाशिवंत ठाव जगडंबर ॥३॥ एका जनार्दनीं संताचिये दृष्टी । नाशिवंत सृष्टी सजीव होती ॥४॥
अर्जुनाचे रथीं श्रमला जगजेठी । म्हणोनि कर ठेउनी कंटीं उभा येथें ॥१॥ धरुनी गोवर्धन उभा सप्तदीन । म्हणोनि कर जघन ठेउनी उभा ॥२॥ कंसादी मल्ल मारी जरासंध । ते चरणरविंद उभे विटे ॥३॥ धर्माघरीं उच्छिष्टपात्र काढी करें । म्हणोनि श्रमें निर्धारें ठेविले कटीं कर ॥४॥ पुंडलीक भक्त देखोअनि तल्लीन जाला । एका जनार्दनीं ठेविला कटाई कर ॥५॥ पंढरी माहात्म्य
अर्थ तो विवाद ज्ञान ते उपाधी । आम्हां उघड समाधी नाममात्रें ॥१॥ हेंचि निरुपण उद्धवा श्रीकृष्ण । सांगतसे खुन जीवींची ते ॥२॥ स्तुति अथवा निंदा परस्त्री परधन । तेथें कदा मन घालुं नये ॥३॥ एका जनार्दनीं हेचि ब्रह्मज्ञान । यापरतें साधन आन नाहीं ॥४॥
अर्ध क्षण घडता संतांची संगती । तेणें होय शांती महत्पापा ॥१॥ संतसंग देई संतसंग देई । आणिक प्रवाही घालुं नको ॥२॥ संसार मज न करणें सर्वथा । परमार्थ पुरता हाती देई ॥३॥ जनार्दनाचा एका करुणावचनीं । करी विनवणी पायांपाशीं ॥४॥
अलंकार जाहलेपणें । जेवीं असे निखळ सोनें ॥१॥ नाम भिन्न रुप एक । देहीं देहात्मा तैसा देख ॥२॥ गोडी आणि गुळ । नोहे वेगळे सकळ ॥३॥ जीव शिव नामें भिन्न । एकपणें एकचि जाण ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । भेदरुपें दिसे भिन्न ॥५॥
अलक्ष अगोचर म्हणती वृक्ष । तो दृष्टी न दिसे साक्ष । योगी म्हणती पाहिला लक्ष ॥१॥ कान्होबा तुझें कोडें । तुजपुढें केलें उघडें । सांगतां वेद जाहले वेडे रे ॥२॥ सहा अठरांची मिळणी । छत्तिसांचें घांतलें पाणी । तो वृक्ष देखिला नयनीं रे ॥३॥ पंचाण्णवची एक शाखा । एका जनार्दनीं वृक्ष देखा । अर्थ पाहतां मोक्ष रेखा रे ॥४॥
अलक्ष केली वावडी । लक्षाचा दोर परवडी । उडविती बारा चौदा गडी । भरली ती गगनी उडी ॥१॥ भली चंग वावडी । दादांनों भली चंग वावडी ॥धृ॥ औट हात सोडोनी दोरा । मध्यें कामटी लाविल्या बारा । आत्मास्थितीच्या चंग उबारा । वावडी उडती अंबरा ॥२॥ साहा चार मिळवोनी गडी । अठराजण सोडिती वावडी । एका जनार्दनीं त्यांची जोडी । जनार्दनाचे पायी गोडी ॥३॥ एकीबेकी
अवघा व्यापक दाविला । माझा संदेह फिटला ॥१॥ मन होतें गुंडाळलें । आपुलें चरणीं पैं ठेविलें ॥२॥ केलें देहाचें सार्थक । तुटला जन्ममरण धाक ॥३॥ नाहीं पहावया दृष्टी । अवघा जनार्दनीं सृष्टी ॥४॥ कार्यकरण हारपलें । द्वैत अवघें निरसलें ॥५॥ उडालें वैरियाचें ठाणें । आतां एकचि जहालें एकपणें ॥६॥ दुजा हेत हारपला । एका जनार्दनीं एकला ॥७॥
अवघा सुखचा आनंद । अवघा विटेवर परमानंद ॥१॥ अवघें चराचर सुख । अवघे जालिया विमुख ॥२॥ अवघे डोळे भरुनी पहा । अवघे सुखें पूर्ण व्हा ॥३॥ अवघा अंतरीं आठवा । एका जनार्दनीं साठवा ॥४॥
अवघियांसे विश्रातीस्थान । एक विठ्ठल चरण ॥१॥ देह वाचा अवस्थात्रय । अवघें विठ्ठलमय होय ॥२॥ जागृती स्वप्न सुषुप्ती । अवघा विठ्ठलाचि चित्ती ॥३॥ जनीं वनीं विजनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
अवघे अवघे ते देव । अवघे अवघे एक भाव ॥१॥ अवघे अवघे प्रेमळ । अवघे अवघे निर्मळ ॥२॥ अवघे अवघे भावाचे । अवघे अवघे प्रेमाचे ॥३॥ अवघा एका अवघा एका । अवघा अवघा जनार्दन एका ॥४॥
अवघे जन्म उत्तम । वाचे स्मरा रामनाम ॥१॥ अवघे वदती नाम साचें । धन्य धन्य ते दैवाचे ॥२॥ संतसंग सदा । अवघा तया हाचि धंदा ॥३॥ अवघे वर्ण उत्तम । भेदाभेद नाही काम ॥४॥ अवघा एका जनार्दन । भेदाभेदाचें नाहीं कारण ॥५॥
अवघे ते दैवाचे । विठ्ठल विठ्ठल वदती वाचे ॥१॥ अवघा धंदा दुजा नाहीं । वाचे विठ्ठल रखुमाई ॥२॥ अवघा संसार करिती । वाचे अवघे विठ्ठल म्हणती ॥३॥ अवघीं कर्में घडलीं तया । अवघें विठ्ठलाचि पायां ॥४॥ अवघा एका जनार्दनीं । अवघा जनीं जनार्दनीं ॥५॥
अवघे दैवतां नका पाहुं । आदरें आवडी विठ्ठल गाउं ॥१॥ अवघे पोटाचे भिकारी । हिंडीविती दारोदारीं ॥२॥ अवघे तें वायं जाय । काय धरुनि त्याचें पाय ॥३॥ अपल्या पोटा जें रडतें । आणिकातें काय देतें ॥४॥ मागुन खाती जना । काय पुरविती वासना ॥५॥ ऐसियासी देव म्हणणें । सदा आम्हां लाजिरवाणें ॥६॥ आम्हीं आणिकां शरण जातां । लाज लागेल सर्वथा ॥७॥ ऐसें नका येऊ देऊं मना । शरण एका जनार्दनीं ॥८॥
अवघे रंगलें रंगी । अवघे त्या पांडुरंगीं ॥१॥ अवघा दुजा भाव नाहीं । अवघे विठ्ठलची पाही ॥२॥ अवघे आनंदें नाचती । अवघे रंगीं त्या गाती ॥३॥ अवघे भळे भोळे । अवघे प्रेमाचे आगळे ॥४॥ अवघा जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन ॥५॥
अवघे रामराम वदा । नाहीं कळिकाळाची बाधा ॥१॥ अवघें वदतां नाम । नाममात्रें निष्काम ॥२॥ अवघे रंगुनी रंगले । अवघें नामें उद्धरिलें ॥३॥ अवघियां भरंवसा । एका जनार्दनीं ऐसा ठसा ॥४॥
अवघें आनंदाचें । क्षेत्रं विठ्ठल देवांचे ॥१॥ अवघें हे पावन । तीर्थ चंद्रभागा स्नान ॥२॥ अवघे संतजन । पुंडलिकासी वंदन ॥३॥ अवघा विठ्ठल देव । एका जनार्दनीं भाव ॥४॥
अवघें क्षेत्र पंढरी । अवघा आनंद घरोघरीं ॥१॥ अवघा विठ्ठलचि देव । अवघा अवघिया एक भाव ॥२॥ अवघे समदृष्टी पहाती । अवघे विठ्ठलाचि गाती ॥३॥ अवघे ते दैवाचे । एका जनार्दनीं साचे ॥४॥
अवघें देवा तुजसमान । मज नाहीं भिन्न भिन्न ॥१॥ नाम वाचे सदा गाऊं । आवदी ध्याऊं विठ्ठल ॥२॥ वारंवार संतसंग । कीर्तनरंग उल्हास ॥३॥ एक जनार्दनीं सार । विठ्ठल उच्चार करुं आम्हीं ॥४॥
अवघें परब्रह्मा क्षेत्र ।अवघें तेथें तें पवित्र ॥१॥ अवघा पर्वकाळ । अवघे दैवाचे सकळ ॥२॥ अवघीयां दुःख नाहीं । अवघे सुखाचि तया ठायीं ॥३॥ अवघे आनंदभरित । एका जनार्दनीं सदोदित ॥४॥
अवघें या रे चला जाऊं । विठ्ठल रखुमाई पाहुं ॥१॥ अवघे ते भाग्याचें । नाम घेती विठ्ठलाचें ॥२॥ अवघे ब्रह्माज्ञानी । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
अवघें संतां एकमेळ । अवघा देव तो विठ्ठल ॥१॥ अवघे प्रेमरसाचे । अवघे विठ्ठल वदती वाचे ॥२॥ अवघे एकभावी । एका जनार्दनीं सोहंभावी ॥३॥
अवघें साधनें साधिलें । अवघें विठ्ठलरुप जालें ॥१॥ अवघें कर्म नेणतीं धर्म । अवघा तया परब्रह्मा ॥२॥ अवघी सिद्धि समाधी । अवघी तुटली आधिव्याधी ॥३॥ अवघें जालें एकरुप । एक जनार्दनीं स्वरुप ॥४॥
अवघेंचि त्रैलोक्य आनंदाचे आतां । चरणीं जगन्नाथा चित्त ठेलें ॥१॥ माय जगन्नाथ बाप जगन्नाथ । अनाथांचा नाथ जनार्दन ॥२॥ एका जनार्दनीं एकपणें उभा । चैतन्याची शोभा शोभलीसे ॥३॥
अवघेंची सुख तयासी जोडलें । अवघे पाउलें देखतांची ॥१॥ अवघें ब्रह्मारुप नाहीं कांहीं चिंता । अवघाचि देखतां पांडुरंग ॥२॥ अवघे ते धन्य क्षेत्रवासी दैवाचे । एका जनार्दनीं वाचे विठ्ठल वदती ॥३॥
अवघ्या लोकीं जाहलीं मात । नामें पतीत तरती ॥१॥ तोचि घेउनी अनुभव । गाती वैष्णव नाम तें ॥२॥ तेणें त्रिभुवनीं सत्ता । उद्धरती पतिता अनायासें ॥३॥ एका जनार्दनीं गाजली हांक । नाम दाहक पापांसी ॥४॥
अवघ्या संसाराचा कळस जाला । आमुलाची कैसा पोट आला ॥१॥ पाठीं बैसला तोचि पोटी । उघड्या दिठीं देखतसे ॥२॥ अमोल्यांचें कुळ न सांगवें तोंडें । सोय धरी तरी सखीं भांवडें ॥३॥ पाठीम पोटीं बैसला पाठीं । सोयरीक गोष्टी एका जनार्दनीं ॥४॥
अवचट दैवयोगें नाम येत मुखा । त्रैलोक्याचा सखा प्राण होय ॥१॥ आवडी आदरें उच्चारी जो नाम । वैकुंठ निजधाम तया सुख ॥२॥ एका जनार्दनीं नामाची ही थोरी । होतसे बोहरी केली पापा ॥३॥
अवतरला श्रीराम परब्रह्मा पुतळा । सुहास्य मुख सुंदर कांसे पितांबर पिवळा ॥१॥ दशरथनंदन रामपाहतां वो मनी ध्यातां । देहबुद्धी हरपली डोळें भरी पहातां ॥२॥ वसिष्ठ गुरुंनींआध्यात्माचा रस बिंबविला । ताटिका समुळ मर्दुनी याग रक्षिला ॥३॥ त्र्यंबक धनुष्य भंगुनीं जनकदुहिता आणिसी । कैकयीवरदें दशरथ निमाला श्रीराम गेले वनवासीं ॥४॥ येवोनियां वनीं रावणें केलें जानकीहरण । सीताविरहें राम आलिंगी वृक्ष पाषाण ॥५॥ वाली वधुनी सुग्रीवा दिली किष्किंदा नगरी । सीताशुद्धी करुनी आला वानर केसरी ॥६॥ सेतुबंधन करुनी सुवेळी आला श्रीराम । राक्षसांसहित रावणा दिलें निजधाम ॥७॥ बिभीषण स्थापिला आणिली जनकनंदिनी । सीतेसह राम बैसले पुष्पक विमानीं ॥८॥ आला श्रीराम सकळां आनंद झाला । भरतभेटीसमयीं राम हृदयीं गहिंवरला ॥९॥ राम लक्ष्मण भरत शत्रुघ्न वामांगीं सीता । सिंहासनीं बैसविलें वोवाळिलें रघुनाथा ॥१०॥ झाला जयजयकार आनंदें पिटिली टाळी । एका जनार्दनीं नाचती आनंदें सकळीं ॥११॥
अवरोध विरोध करितां हरिभक्ति । सायुज्यता मुक्ति देणें तया ॥१॥ ऐसा कृपाळू लक्ष्मीच्या पती । पुराणें वर्णिती महिमा ज्याचा ॥२॥ विष पाजुं आली पुतना राक्षसी । अक्षयपदासी दिलें तिसी ॥३॥ अगबग केशी असुर वधिले । सायुज्यता दिलें पद त्यासी ॥४॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा कैवारी । ब्रीद हें साचारीं मिरवितसें ॥५॥
अवलोकितां चंद्रभागा । सकळ दोष जाती भंगा ॥१॥ स्नान करितं भीवरेसी ॥ तरती पातकी अपैसी ॥२॥ दृष्टीं पाहतां विठठल देव न राहे काळाचें भेव ॥३॥ हरुषें वाहातां टाळीं । एका जनार्दनी मुक्त केलीं ॥४॥
अवलोकितां रामराणा । धणी न पुरे मन नयना ॥१॥ पाहतां नयन लोधले । सुरवर वानर बोधले ॥२॥ भरत राम अलिगनीं । रामीं हारपलें दोन्हीं ॥३॥ एका जनार्दनीं काज । एकछत्रीं रामराज्य ॥४॥
अविद्या निशींचा लोटला पहार । रजेंसी लोपला तम अंधकार । सत्व शोधित शुद्ध सुमनहार । प्रबोध पाहतां परतला कृष्ण वीरवो ॥१॥ आला रे आला रे म्हणती पहा कृष्ण । जैसा निर्जीवा मीनला जीवप्राण । श्रुती परतल्या आत्मासाक्षात्कार देखोनि । तैशा विव्हळ गोपिका हरि पाहुन वो ॥२॥ कृष्णापाशीं मिनल्या व्रजनारी । कां हो निष्ठुर तूं जालासी हरी । स्नेह धरिती तयासी होसी दुरी । लोभु सांडीती त्यापाशी निरंतरी वो ॥३॥ थोर शिणलाती तुम्हीं मजविण । माझे स्वरुपीं ठेविला जीव प्राण । माझे भेटीसी तंव नाहीं खंडन । सब्राह्मा अंतरी माझे अधिष्ठान वो ॥४॥ ऐसें वचन ऐकोनि हरिमुखें थोर चकल्या वियोगाचे दुःखे । आम्हांमारिले शस्त्राविण वचन तिखें । शेखी हें ना तें केले संगदोषें वो ॥५॥ कृष्णां गोपिका वेधल्या एका मनें । माना मुरडिती प्रीति प्रेमाचें रुसणं । जेवी श्रुति परतल्या नेति या वचनें । एका जनार्दनी धरुनी ठेल्या मौन्ये वो ॥६॥ विरहावस्था
अविनाश क्षेत्र पंढरी सर्वथा । आणीक ती वर्ता नये मना ॥१॥ सर्व तीर्थ मार्ग विधियुक्त आहे । येथें उभा पाहे पांडुरंग ॥२॥ आटणी दाटणी मुंडणी सर्वथा । नाहीं पैं तत्त्वतं यया तीर्थो ॥३॥ करावें तें स्नान पुंडलीक वंदन । देखावें चरण विठोबाचे ॥४॥ जनार्दनाचा एका पंढरी सांडुनी । न जाय अवनीं कवण तीर्थीं ॥५॥
अविनाश नाम स्वयंभ संचलें । तें उभें चांगले विटेवर ॥१॥ वर्णितां वेदांसी न कळेचि पार । तें उभे साचार विटेवरी ॥२॥ मौन्यरुप श्रुती राहिल्या तटस्थ । तो आहे मूर्तिमंत विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम अविनाश । गातां जातीं दोष जन्मांतरींचे ॥४॥
अविवेकें देखा नवल केलें । अभिमानें कैसें लग्न लाविलें ॥१॥ गुणाची नोवरी अवगुणाचा नोवरा । सख्या सहोदरा लग्न केलें ॥२॥ पांचें सुरवाडी सासुरवाडी ये । अकल्पीचे शेजे निजलिये ॥३॥ अंगसंगेविण संतती जाहली । आब्रह्म कैसी तात्काळ व्याली ॥४॥ गुणाचेनि बळें वरसोनी पोटें । घरोघरीं भेटी नेत असे ॥५॥ सत्कर्म विवेकु पोटासी आला । तेणें जागविला आपुला व्याला ॥६॥ उठोनियां वरु संतती खाये । नोवरीसहित गेली माये ॥७॥ पितामहाचा पिता सुभानुतेजें । एका जनार्दनीं न दिजे दुजें ॥८॥
अव्यक्त परब्रह्मा न्हाणी पायांवरी । अभेद नरनारी मिळोनियां ॥१॥ पीतांबर पदरें पुशिला घननीळा । निजविला निर्मळ पालखांत ॥२॥ निंब कातबोळ त्रिगुण त्रिखुंडी । प्रेमाचे आवडी सेवी माय ॥३॥ एका जनार्दनीं दत्त पाळण्यांत घातिला । हालविती त्याला अनुसुया ॥४॥
अष्टदिशी व्यापक नारायण । तेथें नाहीं पूर्व पश्चिमेंचें भान ॥१॥ पहा कर्माची राहाटी । सर्व व्यापक संकल्प म्हणती उठाउठी ॥२॥ नको विष्णु म्हणतां भेद उरला नाहीं । भेदभावें पाहाती सर्वाठायीं ॥३॥ भेदाभेद टाकुनी देई वेगें । एका जनार्दनीं शरण रिघे ॥४॥
अष्टधातुवेगळा देखिला पुतळा । जिवींचा जिव्हाळा श्रीविठ्ठल ॥१॥ तयाचे चरणीं माझा दंडवत । घडो आणि चित्त जडो नामीं ॥२॥ एका जनार्दनीं देखिला डोळां । जावीं जीवनकळा विठ्ठल देवो ॥३॥
अष्टही दिशा पुर्ण भरला देव । मा पुर्व पश्चिम भाव तेथें कैंचा ॥१॥ पाहे तिकदे देव व्यापुनी भरला । रिता ठाव ठरला कोठें नाहीं ॥२॥ समाधी समाधान मनाचें उन्मन । मा देवा भिन्नपण नाहीं नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपणासाठीं । देव पाठीपोटीं भक्तामागें ॥४॥
अष्टांग योग साधिती साधनी । तो हारिकीर्तनीं नाचे बापा ॥१॥ यज्ञादिकीं अवदान नेघें वो माये । तो उभा राहुनी क्षीरापती खाये ॥२॥ पवन कोंडोनि योगी जाती निराकारीं । तो हरि धर्माघरीं पाणी वाहे ॥३॥ सनकनंदन जया ध्याताती आवडी । तो अर्जुनाची घोडीं धुतो हरि ॥४॥ एका जनार्दनीं भक्तांच्या अंकित । म्हणोनि तिष्ठत विटेवरी ॥५॥
अष्टांग साधन धूम्रपाण अटी । ब्रह्माज्ञानासाठीं करिताती ॥१॥ परि तें न लभे न लभे सर्वथा । वाउग्याची कथा बोलताती ॥२॥ शाब्दिकाचा शब्द कुंठित ते ठायीं । वाउगें कांहीं बाहीं बोलुं नये ॥३॥ एका जनार्दनीं संतकृपा होतां । ब्रह्माज्ञान तत्त्वतां घर रिघे ॥४॥
अष्टांग साधन न करी वाउगें । धूम्रपान वेगें कासया करिसी ॥१॥ मनीं हरि धरीं मनीं हरि धरीं । वाउगा तुं फेरीं पडों नको ॥२॥ साधन फुकट वाउगे ते कष्ट । वेगें धरीं हरि वरिष्ठ मनामाजीं ॥३॥ साधन साधितां शिणताती मुनी । तो हरि कीर्तनीं नाचतसे ॥४॥ सायास न लगे करावें तें कांही । एका जनार्दनीं पायीं बुडी दिली ॥५॥
अष्टादश पुराणें सांगती बडिवार । नाम सारांचें सार कलियुगीं ॥१॥ तारिले पातकी विश्र्वास घातकी । मुक्त झाले लोकीं तिहीं सत्य ॥२॥ सर्वांतर सार नामजपु निका । जनार्दनाचा एका घोकितसें ॥३॥
असंख्य वचने असोनी नसती । कोण तया रीती चालतसे ॥१॥ प्रमाण अप्रमाण देहींचा निवाडा । केलासे उघडा श्रुतींशास्त्रीं ॥२॥ हरि नाम वचन एकचि प्रमाण । हें तो अप्रमाण करील कोण ॥३॥ जनार्दनाचे वचनीं द्यावे अनुमोदन । एका जनार्दनीं प्रमण तेंचि होय ॥४॥
असतां बंदिशाळें । देवकी डोहळे । गर्भ घननिळे । आथियला ॥१॥ गुज पुसे भ्रतारा । आनु नेणें दुसरा । आवडी अवधारा । जिवा होय ॥२॥ मेळवुनि लेंकुरी । खेळ खेळावा साकार । गोकुळीं अवतार । गौळीया घरीं ॥३॥ वर्षतां शिळाधारीं । उचलवा माहागिरी । वेणु पावे करीं । वाजवीत ॥४॥ जळीं रिघ करावा । भवसर्प नाथावा । वरि बैसो बरवा । भाव माझा ॥५॥ कंसादिक वीर । त्यांचा कारावा संहार । ईजे राज्यधर । उग्रसेना ॥६॥ एक यश द्यावें त्रैलोक्य जिंकावें । कनकपूर बसवावें । सिंधुमाजीं ॥७॥ एका जनार्दनीं । डोहाळे संपूर्ण । पुरवी नारायणा । वासनेचे ॥८॥
असोनि उत्तम कुळीं । नाम नाहीं ज्याचे कुळीं ॥१॥ जन्मोनी अधम कुळीं । सदा जपे नामावळी ॥२॥ कुळासी तो नाहीं काज । नाम वदतांचि निज ॥३॥ नाम पावन हे जनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
असोनि कुळींचा हीन । परी ज्यासी ब्रह्माज्ञानी । त्यासी तिन्हीं देवादि सुरगण । वंदिताती ॥१॥ त्याची मृत्युलोकीं सेवा । जयासी घडे सदैवा । मा ब्राह्मण भूदेवा । असंख्य पुण्य जोडे ॥२॥ तयासी वस्त्र अन्न । जठर करिती तृप्त जाण । त्यासी वैकुंठादि आंदण । देव देतो ॥३॥ त्यासी जो करी शीतळ । त्यासी पुण्य जोडे सकळ । एका जनार्दना केवळ । तोचि साधु ॥४॥
असोनि दुराचारी । मुखा गाय नित्य हरी ॥१॥ तयाचें नमस्कारावे चरण । धन्य जगीं तो पावन ॥२॥ वाचे सदा गाय नाम । तोचि पावे निजधाम ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । तोचि पवित्र त्रिभुवनीं ॥४॥
असोनि न दिसे वेगळाचि असे । तो पंढरीसी वसे विटेवरी ॥१॥ कैवल्य उघडें राहिलेंसे उभे । कर्दळींचें गाभे समपदीं ॥२॥ द्वैत अद्वैत विरहित सचेतनीआं उभा । एका जनार्दनीं शोभा गोजिरी ती ॥३॥
असोनि संसारीं आपदा । वाचे वदे विठ्ठल सदा ॥१॥ नाहीं मानसीं तळमळ । सदा शांत गंगाजळ ॥२॥ असोनियां अंकिंचन । जयाची वृत्ति समाधान ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसें थोडे । लक्षामध्येंअ एक निवडे ॥४॥
असोनी उत्तम न करी भजन । संतसेवा दान धर्म नेणें ॥१॥ काय त्यांचे कुळ चांडाळ चांडाळ । मानी तो विटाळ यमधर्म ॥२॥ सदा सर्वकाळ्फ़ संतांची करी निंदा । पापांची आपदा भोगी नरक ॥३॥ स्वमुखें आपण सांगे जनार्दन । एका जनार्दन पूजन करी सुखें ॥४॥
असोनी देहीं आम्हीं विदेही भाई । नातळों कर्म अकर्माचें ठायीं ॥१॥ माझें नवल म्यांच पाहिलें डोळां । शब्द निःशब्द राहिलों वेगळा ॥२॥ काय सांगु नवलाची कहाणी । पाहतें पाहणें बुडाले दोन्हीं ॥३॥ न पहावें न देखवें नायकावें कानीं । कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
असोनी सबराभरी बाह्मा आणि अंतरीं । संपुष्टामाझारीं म्हणती देव ॥१॥ कल्पनेचा देव ऐसा जया भाव । तो न करी निर्वाहो आम्हा लागीं ॥२॥ सुक्षेत्रीं पुण्य अनुक्षेत्रीं पाप । न चले हा संताप कल्पनेचा ॥३॥ काशी हो पंढरी तीर्थयात्रा करी । सर्वत्र नरहरी तोचि भाव ॥४॥ एका जनार्दनीं सर्व सिद्धि असे । नाथिलेंचि पिसें मतवाद्या ॥५॥
अस्तमान जालिया ग्रामांत परतले । गोपाळ ते गेले घरोघरीं ॥१॥ आपुलिया गृहीं रामकृष्ण आले । यशोदेनें केलें निंबलोण ॥२॥ षड्रस पक्वान्नीं विस्तारिलें ताट । जेविती वैकुंठ नंदासवें ॥३॥ नंदासवें जेवीं वैकुंठीचा हरी । ब्रह्मादिक सरी न पावती ज्यांची ॥४॥ एका जनार्दनीं ऐसी लीला खेळे । परब्रह्मा सांवळें कृष्णरुप ॥५॥ गौळणींचा आकांत
अहं तृणावर्त बळी । प्रवेशला गोकुळीं । मोहममतेची राहाटोळी । भवंडीतसु ॥१॥ रज उधळले तेणें बळें । झाकोळले बुद्धीचे डोळे । कृष्ण आहे नाहीं हें न कळे । सकळिकांसी हो ॥२॥ श्रद्धा यशोदा म्हणे । माझा कृष्ण नेला कोणें । न दिसें रजोगुणें । मायें काय करुं वो ॥३॥ कैसें निबीड निबीड रज । मीचि न देखें मज । तेथें कृष्ण सोय निज । कवण दावी ॥४॥ तळमळीताहे मन । गेलें निधान । संतां सोय सविघ्र । बाधीना बा ॥५॥ बाळ सांवळें देखोनियां दिठी । आला धांवोनि उठाउठीं । कृष्णें घातली मिठी । अद्वैतपणें ॥६॥ वेगें नेला गगनावरी । कृष्णची गगनभरी । यावया जावया तिळभरी । वावो नाहीं बा ॥७॥ जडला कृष्ण अंगीं । कृष्णचि जाला वेंगीं । द्वैतभाव भंगीं । गेला त्याचा ॥८॥ संकल्प विकल्प पांख । उपडिलें दोन्हीं देख । येणें जाणें निःशेष । खुंटलें त्यांचें ॥९॥ कृष्णकारणीं हेंदुर्घट । आली भुलविली वाट । जिवनीं जेवीं मीठ । विरोनि जाय ॥१०॥ तृणावर्ता आवर्तु । भवंडी कृष्णनाथु । करणें देहा घातु । करुनी ठेला ॥११॥ पाहतां वेदविधी । द्वेत दृष्ट बुद्धी । एका जनार्दनीं । बैसविली निजपदीं ॥१२॥
अहं सोहं कोहं सर्व आटलें । दृश्य द्रष्ट्रत्व सर्व फिटलें ॥१॥ ऐसी कृपेची साउली । माझी जनार्दन माउली ॥२॥ द्वैत अद्वैताचें जाळें । उगविलें कृपाबळें ॥३॥ अवघें एकरुप जाहलें । दुजेपणाचे ठाव पुसिले ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । एकपणें भरला अवनीं ॥५॥
अहं सोहं वृक्षा तो निघाला वोहं । याचा शेंडा नाहीं मा कोठें कोहं ॥१॥ कान्होबा उघद माझें कोडें । बोल बोलती साबडे । अर्थ करे कां रे निवाडे ॥२॥ वृक्ष जाहला मन पवन । वृक्ष तो सहजचि हवन । वृक्षें वेधलें चराचर गहन रे ॥३॥ वृक्षे भेदिलें आकाश । एका जनार्दनीं निरवकाश । वृक्षचि जाहला अलक्ष रे ॥४॥
अहंममता घारीपुरी । समुळ साधली दुरी ॥१॥ चतुर्विध केलीं ताटें । मानी शरण गोमटें ॥२॥ मन पवन समर्पिलें । भोग्य भोक्तृत्व हारपलें ॥३॥ एका जनार्दनीं भोजन । तृप्त झालें त्रिभुवन ॥४॥
अहर्निशी ध्यान शंकर धरींज्याचेंआ । तो श्रीराम वाचे कां रे नाठविसी ॥१॥ रामनाम म्हणतां तुटेल बंधन । होईल खंडन कर्माकर्मी ॥२॥ रामनामें गणिका नेली मोक्षपदा । तुटती आपदा गर्भवास ॥३॥ रामनाम जप नित्य ती समाधी । एका जनार्दनीं उपाधि तुटोनि गेली ॥४॥
अहर्निशी म्हणतां । तेथें न बाधे काळ सत्ता ॥१॥ वरीष्ठा वरिष्ठ नाम । तिहीं लोकीं तें उत्तम ॥२॥ असो भलते याती । परी मुखीं नाम जपती ॥३॥ वंद्य होती हरिहरां । देवा इंद्रादिकां थोरां ॥४॥ ऐशीं नामीं जयां आवडी । एका जनार्दनीं गोडीं ॥५॥
अहा रे अभाग्या काय केलें । फुकट नरदेह गामविलें ॥१॥ भजें भजें रामकृष्ण वासुदेव । वाउगा सांडोनी देई हेवा ॥२॥ मुळ संकल्प तोडोनिया टाकीं । अहंकार ममता वासना उपाधि शेखीं ॥३॥ एका जनार्दनीं टाकुनी परता होय । वाचे सदा गाय वासुदेव ॥४॥
अहो करुणाकरा पतितपावना । आमुच्या वचना चित्त द्यावें ॥१॥ दिन मी हीन रंकाहुनी रंक । म्हणोनियां देह शरण तुम्हां ॥२॥ आमुचें सांकडें वारुनिया देवा । द्यावी तुम्ही सेवा एका चित्तें ॥३॥ एका जनार्दनीं संकल्प हा दृढ । आतां नाहीं गुढ तुम्हापुढें ॥४॥
अहो देवा गुणनिधाना । परिसा विज्ञापना माझी एक ॥१॥ माझें मज आश्वासन । देखिल्या चरण तुमचे ॥२॥ हेंचि माझी करुणा करा । भक्ति अवधारा भोळी ते ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । माझा विनवणी परिसावी ॥४॥
अहो नारायणा । सांभाळावें आम्हां दीना ॥१॥ आमुची राखावी ती लाज । परंपरा हेंचि काज ॥२॥ सांभाळावे ब्रीदावळी । करुणाकल्लोळीं दयाळ ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । करुणाकर पतितपावन ॥४॥
अहोरात्र वाचे वदा । राम गोविंद नामची ॥१॥ तेणें तुटे भेदाभेद । निरसे संसाराच्या कंद ॥२॥ ध्यानीं मनीं आणि शयनीं । वाचे वदा चक्रपाणी ॥३॥ ध्येय ध्याता ध्यान । आठवावें मधुसुदन ॥४॥ एका जनार्दनीं घोका । आवडीनें रामसखा ॥५॥
आंगीचिया बळें खेळसी हुतुतु । वृद्धपण आलिया तोंडावरी थुथुथु ॥१॥ कासया खेळसी वायां भजें गुरुराया । चुकविल डाया हुतुतुतु ॥२॥ एका जनार्दनीं हुतुतु नको भाई । मन जिंकुनियां लागे कान्होबाचे पायीं ॥३॥
आंगुलींवरी आंगुली । खेळतसे तान्हुली । पडली तिची साउली । भिन्न माध्यान्ही ॥१॥ दिवसांचें पाहणें । पाहतां दिसे लाजिरवाणें । खेळ मांडिला विंदानें । नवल ऐका ॥२॥ बारा सोळा घागरीं । पाणी नाहीं थेंबवरी । नाहायासी बैसली नारी । मुक्त केशें ॥३॥ घरधनी उभा ठेला । तेणें रांजण उचलिला । जाउनी समुद्रीं बुडाला । नवल ऐका ॥४॥ नाहतां नारी उठली । परपुरुष भेटली । आनंदानें बैसली । निजस्थानी ॥५॥ काळें निळें नेसली । जाउनी दारवंटीं बैसली एका जनार्दनीं देखिला । नवल ऐका ॥६॥
आकार निराकार विश्वरुपाचा ॐकार । तो हा सर्वेश्वर बाळरुपें ॥१॥ रांगणारांगतु हळुच पिलंगतुं । आनंदभरितु नंदराय ॥२॥ अंगणीं धांवतु सर्वेंचि बैसतु । अचोज दावितु भक्तालागीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नित्य निरामय । न कळे वो माया काय बोलूं ॥४॥
आकाशापासोनी वायु झाला । तो गगनावेगळा नाहीं गेला ॥१॥ अग्नीपासुनी जळाचा अंशु । जळापासुनी पृथ्वीप्रकाशु ॥२॥ तैसें कार्य आणि कारण । परस्परें अभिन्न जाण ॥३॥ जेवीं तंतु आणि पटु । दोन्हीं दिसती एकवटु ॥४॥ साखरेचे नारळ केले । परि साखरत्व नाहीं मुकले ॥५॥ जेवीं कां पृथ्वीमृत्तिका । मृत्तिकेंचें भांडें देखा ॥६॥ ऐसें कार्यकारण विशेष । एका जनार्दनीं निज दास ॥७॥
आगमी निगमीं पाहतां तो सुगमीं । वेदादिकां दुर्लभ आम्हां तो सुगमीं ॥१॥ नवचे वाचे बोल बोला तो वेगळा । व्यापुनी ब्रह्मांडी आहे तो उगला ॥२॥ सार मथिल कोढोनि चैत्यन्य गाभा । पाहतां दिसे त्याची अनुपभ्य शोभा ॥३॥ सांकडे नव्हें भेटी जातां लवलाहे । उभारुनि बाह्मा आलिंगी लाहे ॥४॥ एका जनार्दनीं सर्व सारांचे सार । उभा विटेवरे परब्रह्मा निर्धार ॥५॥
आजी उत्तम सुदीन । झालें दरुशन संतांचें ॥१॥ पापताप दैन्य गेलें । संत पाउलें पहातां ॥२॥ आवघा यत्न फळा आला । अवघा झाला आनंद ॥३॥ अवघें कर्म सुकर्म झालें । अवघे भेटले संतजन ॥४॥ एका जनार्दनीं बरा । संतसमागम खरा ॥५॥
आजी कांहो कृष्ण वर्जिली यमुना ।बाऊ तो जाणा कोठोनि आला ॥१॥ कैसा आहे बाहु पाहिन तयातें । म्हणोनि त्वरित उठिलासे ॥२॥ वारितां वारितां पेंदा पै गेला । पहातसे उगला यमुनेंत ॥३॥ बाऊ तो न दिसे कोठें खल्लाळ वाजत । पेंदा तया म्हणत क्रोधयुक्त ॥४॥ म्हणतसे पेंदा यमुनेसी जाण । स्त्री तूं होऊन हुंबरी घेसी ॥५॥ मी कृष्णदास घेसी तुं हुबरी । तुज निर्धारी बळ बहु ॥६॥ मी काय निर्बळ घेसी तुं हुबरी । आतांची निर्धारी पाहें माझें ॥७॥ म्हणोनियां पेंदा तेथेंची बैसला । हुबरीं तो तयाला घालीतसे ॥८॥ पेंदा कां नये काय जाहलें त्याला । कृष्णें पाठविला दुजा एक ॥९॥ तोही मीनला तयांसी तत्काळ । गडी तों सकळ आलें तेथें ॥१०॥ उरलेसे दोघे कृष्ण आणि राम । गुंतलें सकाम गडी तेथें ॥११॥ काय जाहलें म्हणोनि आले उभयंता । पाहुनी तत्त्वतां हांसताती ॥१२॥ सावध करितां न होती सावध । लागलासे छंद घुमरीचा ॥१३॥ एका जनार्दनीं कौतुकें कान्हया । आली असे दया भक्तांची ते ॥१४॥
आजी दिवस धन्य झाला । संतसमागम पावला ॥१॥ बरवा फळला शकून । अवघा निवारला शीण ॥२॥ सुस्नात झालों । संतसमागरीं नाहलों ॥३॥ एका जनार्दनीं भावें । संतचरणीं लीन व्हावें ॥४॥
आजी दिवाळी दसरा । आलों विठ्ठलाचे द्वारा ॥१॥ पाहूनिया देव तीर्थ । आनंदें आनंद लोटत ॥२॥ नाठवें कांहीं आन दुजें । विठ्ठलावांचुनी मनीं माझें ॥३॥ आशा केलीं तें पावलों । एका जनार्दनीं धन्य जालों ॥४॥
आजी दिवाळी दसरा । श्रीसाधुसंत आले घरा ॥१॥ पायीं घालूं मिठी । आनंदें नाचुं वाळुवंटीं ॥२॥ पाहूं हरींचें ध्यान । तेणें मना समाधान ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । विटे उभा विठ्ठलराव ॥४॥
आजी देखिलीं पाउलें । तेणें डोळे धन्य जाहले ॥१॥ मागील शीणभारु । पाहतां न दिसे निर्धारु ॥२॥ जन्मांचें तें फळ । आजी जाहलें सुफळ ॥३॥ एक जनार्दनीं डोळा । विठ्ठल देखिला सांवळा ॥४॥
आजी नवल झालें वो माय । पाहण्या पाहण्या पाहणें दृष्टी धाये ॥१॥ ऐसा लाघवी सुखकर मूर्ती । संतसंगे जाली मज विश्रांती ॥२॥ योगीश्वर जया चिंतिती । सनकादिक जया ध्याती ॥३॥ योग साधनें नातुडे जो माये । एका जनार्दनीं कीर्तनीं नाचतु आहे ॥४॥
आजी नीलवर्ण कुसुमसम । देखिला मेघ शाम विटेवरी ॥१॥ अतसीकुसुम रंग रंगला श्रीरंग । भोंवाता शोभे संग संतजन ॥२॥ निळीय भासत तो रंग दिसत । शामंकित शोभत विठ्ठल देव ॥३॥ एका जनार्दनीं नीलवर्ण रुपडें । पाहतां चहुकडे कोंदाटलें ॥४॥
आजी वो कां हो कृष्ण नाहीं आला । म्हणोनि खेद करी गौळणी बाळा । काय हो ऐसा देहीं लागला चाळा । कां रे न येसी बाळा नंदाचिया ॥१॥ कवण देवा नवसी नवसू । कवणा गुरुतें मार्ग पुंसुं । कैसा भेटेल हा हृषीकेशु म्हणोनि । मन जाहलें उदासू ॥२॥ हा कृष्ण आजी कां घरी नये । आतां काय करुं यासी उपाय । एका जनार्दनी धरुं जाय पाय । तैच दरुशन होय आजी याचें ॥३॥
आजी सुदिन आम्हांसी । संतसंग कैवल्यराशी ॥१॥ हेंचि आमुचें साधन । आणिक नको आम्हां पठण ॥२॥ वेदश्रुति पुराण मत । संतसेवा तें सांगत ॥३॥ जाणोनि विश्वासलों मनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
आजीचा सुदीनु आम्हां झाला आनंदु । सकळां स्वरुपीं स्वयें देखें गोविंदु ॥१॥ पाहिला गे माय आतां सांगुं मी कैसें । जेथें पाहे तेथेंक गोविंदु दिसे ॥२॥ पाहतां पाहणें तटस्थ ठेलें । सबाह्म अभ्यंतरीं पुरुषोत्तम कोंदलें ॥३॥ यापरी पाहतां हरुष होतसें मना । एका जनार्दनीं धणी न पुरे मना ॥४॥
आठवण ती हीच असो । वाचे वसो हरिनाम ॥१॥ काया वाचा आणि मन । करुं कीर्तन धुमाळी ॥२॥ धरुं वैष्णवांचा संग । टाकूं कुसंग लाजोनी ॥३॥ म्हणूं आम्ही हरीचे दास । एका जनार्दनीं निजदास ॥४॥
आठवा आठवा वेळोवेळा आठवा । श्रीकृष्ण आठवा वेळोवेळां ॥१॥ कलीमाजीं सोपें आठवा आठवण । पावन तो जन्म आठव्यानें ॥२॥ आठवा नामें तरी पांडवा सहाकारी । दुराचारियां मारी आठवा तो ॥३॥ एका जनार्दनीं आठव्याची आठवण । हृदयीं सांठवण करा वेंगीं ॥४॥
आठवावें हरीचे गुण । तेणें मना समाधान ॥१॥ मग न जाय सैरावैरा । चुके जन्माच्या वेरझारा ॥२॥ एका जनार्दनीं ध्यान । सदा मनीं नारायण ॥३॥
आठवितां दत्तात्रय । नासताती तापत्रय ॥१॥ प्राप्त होय ऋद्धिसिद्धि । दत्तनामें ती समाधी ॥२॥ योगयागादि साधन । गुरुभक्त पावे जाण ॥३॥ विवेक वैराग्य शमादी । हस्ती व्यसे निष्कर्मसिद्धि ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । सदा हृदयीं तिष्ठत ॥५॥
आठवी गोविंद वेळोवेळी वाचें । तेणें या देहांचे सार्थक होय ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल मनीं निरंतर साचा । काय मने वाचा छंद त्यांचा ॥२॥ त्याविण आणिक दैवत पै नाहीं । आणिक प्रवाहि गुंतुं नको ॥३॥ सर्व सुखाचा विठ्ठल सांगाती । एक जनार्दनीं भ्रांती काढी काढी ॥४॥
आणिक तें आम्हां न दिसे प्रमाण । कीर्तनावांचून आनु नेणों ॥१॥ राम कृष्ण हरि विठ्ठल उच्चार । करुं हा गजर वाहुं टाळी ॥२॥ आनंदे नामावळी गाऊं पैं कीर्तनीं । श्रुतीं टाळ घोळ लाऊनी गजरेंसी ॥३॥ एका जनार्दनीं हाचि आम्हां छंदा । वाऊगा तो ढंग न करुं कांहीं ॥४॥
आणिक साधन नाहीं नाहीं जगीं । नामपाठ वेगीं गाय जना ॥१॥ तुटली बंधनें खुंटलें पतन । नामपाठ खुण वैकुंठाची ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें रंगला । भोळ्या भाविकाला नामपाठ ॥३॥
आणिकांचे धरितां आस । होतो नाश जीवित्वा ॥१॥ म्हणोनि निर्धारिलें मन । धरिलें ठाणें रामकृष्ण ॥२॥ न धांवे आतां कोठें मन । हृदयीं ध्यान धरिलें तें ॥३॥ एका जनार्दनीं प्राण । ठेविला जाण समूळ चरणीं ॥४॥
आणिकांचें मत नका पडुं तेथ । भजा पंढरीनाथ एकभावें ॥१॥ काय होणार तें होईल देहांचें । नाशिवंत साचें काय हातीं ॥२॥ मृतिकेचा गोला गोळाचि मृत्तिका । वाउगाचि देखा शीण वाहे ॥३॥ घट मठ जेवीं आकाश निराळें । एका जनार्दनीं खेळें अकळची ॥४॥
आणिकाचें मतें सायास न करणें । आम्हांसी पाहुणे पंढरीराव ॥१॥ डोळां भरुनिया पाहिलें देवासी । तेणें चौर्यायंशी चुकली सत्य ॥२॥ एका जनार्दनी देवाधिदेव । देखिला स्वयमेव विटेवरी ॥३॥
आणिकासीं जाता शरण । हें तों तुम्हां उणीवपण ॥१॥ दास विठोबाचें व्हावें । तिहीं सर्व सुख भोगावें ॥२॥ एका जनार्दनीं म्हणा दास । तुमची आस पुरवील ॥३॥
आणीकाचें नामें कोण हो तरला । ऐसें सांगा मला निवोडोनी ॥१॥ या रामनामें पातकी पतीत । जीव असंख्यात उद्धरीले ॥२॥ जुनाट हा पंथ शिवाचें हें ध्येय । रामनाम गाये स्मशानीं तो ॥३॥ गिरजेसी आवडी रामनामें गोडी । एका जनार्दनीं जोडी हेंचि आम्हां ॥४॥
आतां आम्हीं सहजचि थोर । ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । परब्रह्मा स्वयें ॐकार । परात्पर जगदात्मा ॥१॥ आम्हीं सहजचि स्वतः सिद्ध । जागृति सुषुप्ति साध्य । तूर्या त्रिसाक्षीणी बोध । अति अगाध उन्मनी ॥२॥ ते उन्मनीं परात्पर । निर्गुण हो निराकार । तुर्या तिचा आकार । एका जनार्दनीं सगुणाकार देह झाला ॥३॥
आतां उरलें तें मत । तेथें वस्तु सदोदित । त्यासी नाहीं अंत । कवणे काळीं ॥१॥ महाकारण शरीर । ज्याचा अभिमानी ईश्वर । मुर्ध्नीं तें घर । ब्रह्माडीचें ॥२॥ तेथें नाहीं काळ । त्यासी नाहीं वेळ । उत्तम स्थळ । पवित्र असे ॥३॥ प्रभा आणि ज्योति । रत्न आणि दीप्ती । किरण आणि गभास्ती । एकरुप ॥४॥ तैसी वस्तु आणी ईश्वर । एक पैं प्रकार । पृथ्वी अंबर । दोन्हीं एक ॥५॥ तैशा शरीरा ज्योति । आदिमध्य अंतीं । वस्तु तें तत्त्वार्थीं । भरली असें ॥६॥ देह जावो अथवा राहो । आम्हीं वस्तुचि आहों । एक जनार्दनीं भावों । दृढ झालिया ॥७॥
आतां काय पुजुं देवा । माझी मज घडे सेवा ॥१॥ तोडुं गेलों तुळशीपान । तेथें पाहतां मधुसूदन ॥२॥ अत्रगंध धूप दीप । तेंही माझेंचिक स्वरुप ॥३॥ एका जनार्दनीं पूजा । पुज्य पूजक नाहीं दुजा ॥४॥
आतां कारण जें अज्ञान । तेंहीं गेलें वोसरोन । बोधाचें आसन । बैसलें तेथें ॥१॥ कारण रुप सुषुप्ति । आनंद भासत हृदयीं प्राप्ती । या समस्ताची वस्ती । वस्तु झाली ॥२॥ ऐसा असोन वोहोट झाला । ज्ञानरसें पैं भरला । मग सर्वांठायीं देखिलां । आत्मबोध ॥३॥ एका जनार्दनीं आत्म्याची भेटी । तेथें उडाली त्रिगुण । मग बोधासी राहटी । जेथें तेथें ॥४॥ महाकारण देह
आतां यजन कैशापरी । संसारा नोहे उरी ॥१॥ सदगुरुवचन मंत्र अरणी । तेथोनि प्रगटला निर्धुम अग्नी ॥२॥ सकळीं सकळांच्या मुखें । अर्पितसे यज्ञ पुरुषें ॥३॥ एका जनार्दनीं यज्ञे अर्पी । अर्पीं त्यामाजीं समर्पी ॥४॥
आत्मज्ञान वैश्वानरीं । धूप जाळिला सरोभरी ॥१॥ तेणें मातला परिमळ । पिंडब्रह्मांडीं सकळ ॥२॥ वासाचा निजवास । एका जनार्दनीं सुवास ॥३॥
आत्मज्ञानें बिंबलें हृदयीं । दत्त वोळखिला ठायीं ॥१॥ पारिखेपणा दुर केला । अवघा दत्तचि गमला ॥२॥ नामें पवन चराचरें । तें दत्तनाम दोन अक्षरें ॥३॥ एका जनर्दनीं छंद । दत्तनामें लागला वेधु ॥४॥
आत्मत्वाचें ठायीं सर्व एकाकार । नाहीं नारीनर भेद भिन्न ॥१॥ वर्णाश्रम धर्म ज्ञाति कुलगोत । एकाकारी होत आत्मतत्त्वीं ॥२॥ सदोदित पाहे सर्वाठायीं आहे । एकाजनार्दनीं सोय धरी त्याची ॥३॥
आत्मा केवळ एकला एक । तेथें सुखदुःख कैंचे ॥१॥ आत्मा सुखदुःखावेगळा । हें तों न कळे कळा तयाची ॥२॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । आत्मा देखाक सर्वघटीं ॥३॥
आदरें आवडी गाती जे नाम । तया न बाधी क्रोध काम ॥१॥ नाम आठव नाम अठवा । हृदयीं सांठवा रामनाम ॥२॥ संत समुदाय वंदावे आवंडीं । अंतरीची गोडी नित्य नवी ॥३॥ एक जनार्दनीं प्रेमाचा पुतळा । विठ्ठल देखिला डोळां धन्य झालों ॥४॥
आदि अंत नाहीं जयाचे रुपासी । तोचि संतापाशीं तिष्ठतसे ॥१॥ गातां गीतीं साबडें भावें तें कीर्तन । तेथें नारायण नाचतसे ॥२॥ योगियांची ध्यानें कुंठीत राहिलीं । संतनामामृतवल्ली गोड वाटे ॥३॥ एका जनार्दनीं संतसेवा जाण । घडती कोटी यज्ञ स्मरणमात्रें ॥४॥
आदि गुरु शंकर ब्रह्माज्ञान खूण । बाणली पैं पुर्ण मत्स्येंद्रनाथीं ॥१॥ मत्स्येंद्र वोळला गोरक्ष बोधिला । ब्रह्माज्ञान त्याला कथियेलें ॥२॥ गोरक्ष संपुर्ण निवेदिलें गहिनी । तेणें निवृत्तिलागुनी उपदेशिलें ॥३॥ निवृत्तिनाथें ज्ञानदेवासी दिधलें । परंपरा आले ऐशा परी ॥४॥ एका जनार्दनीं तयाचा मी दास । उच्छिष्ट कवळास भक्षीतसे ॥५॥
आदि नाटक सर्व व्यापक व्यापुनी निराळा । गोप गोधनें गौळणीयांसी लाविला चाळा ॥१॥ मनमोहन कृष्ण यशोदेचा बाई । चोरी करी नानापरी धरितां न सांपडे बाई ॥२॥ जयाचे विंदान न कळे ब्रह्मादिकां वो माये । ठकविलें देवा आपणाचि काला खाये ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा चौदेहा वेगळा । पुराणें वेडावलीं न कळे अगम्य ज्याची लीला गे माये ॥४॥
आदि पुरुष सबरा भरीत भरला । भरुनि उरला पंढरीये ॥१॥ आतळ वितळ सुतळ रसातळ । सप्ताहि पाताळें भरुनि उरला ॥२॥ वैंकुंठ कैलास चतुर्दश लोक । भरलासे व्यापक दशदिशां ॥३॥ एका जनार्दनीं स्थावर जंगमीं । भरलाअसे व्योमीं आदि अंतीं ॥४॥
आदि मध्य अंत न कळे कोणासी । तो हृषीकेशी पंढरीये ॥१॥ जया वेवादती साही दरुशनें । न कळे म्हणोन स्तब्ध जाहलीं ॥२॥ वेडावल्या श्रुति नेती पैं म्हणती । तो पुंडलिकाचे प्रीति विटे उभा ॥३॥ एका जनार्दनीं आनंदाचा कंद । उभा सच्चिदानंद भीमातीरीं ॥४॥
आधी देव पाठीं भक्त । ऐसें मागें आले चालते ॥१॥ हेंहि बोलणेंचि वाव । भक्ता आधीं कैचा देव ॥२॥ भक्त शिरोमणी भावाचा । देव लंपट जाला साचा ॥३॥ भक्तासाठीं अवतार । ऐसा आहे निर्धार ॥४॥ वडील भक्त धाकुला देव । एकाजनार्दनीं नाहीं संदेह ॥५॥
आधीं घेई निरपेक्षता । त्याचे चरण वंदीन माथां ॥१॥ निरपेक्ष जेथेम घडें । यमकाळ पायी जोडे ॥२॥ निरपेक्षाची आवडी । ब्रह्माज्ञान घाली उडी ॥३॥ निरपेक्षेवांचुन । नाहीं नाहीं रें साधन ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । निरपेक्ष पाविजे ज्ञान ॥५॥
आन नाहीं दुजा हेत । सदा रामनाम जपत ॥१॥ धन्य धन्य तें शरीर । पावन देह चराचर ॥२॥ अनुग्रहासाठी । हरिहर लाळ घोटी ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । तेथें तिष्ठे स्वयमेव ॥४॥
आनंताचे गुण अनंत अपार । न कळेचि पारश्रुतीशास्त्रीं ॥१॥ तो हा महाराज विटेवरी उभा लावण्याचा गाभा शोभतसे ॥२॥ कटावरी कर ठेवी जगजेठी । पाहे कृपादृष्टी भक्तांकडे ॥३॥ पुंडलिकाचे तेजें जोडलासे ठेवा । एका जनार्दनी सेवा देई देवा ॥४॥
आनंद अद्वय नित्य निरामय । सावळा भासताहे मजलागीं ॥१॥ वेधु तयाचा माझिया जीवा । काया वाचा मनोभावा लागलासे ॥२॥ वेधलें मन झालें उन्मन । देखतां चरण गोड वाटे ॥३॥ पाहतां पावतां पारुषला जीव । एका जनार्दनीं देव कळों आला ॥४॥
आनंद सोहळा वृंदावनीं पाहों । नंदजीचा कृष्ण तेणें केला नवलावो ॥१॥ धाकुले संवंगडे गौलणींचा थाट । वेणु पावां वाजविती नाचती दाट ॥२॥ एका जनार्दनीं वेधलें मन । पाहतां पाहतां चित्त जालें उन्मन ॥३॥
आनंदाचा कंद उभा पाडुरंग । गोपाळांचा संघ भोवतां उभा ॥१॥ चंद्रभागा तीरीं शोभे पुंडलीक । संत अलोकिक गर्जताती ॥२॥ भाळे भोळे जन गाती तेंसाबडें । विठ्ठला आवदे प्रेम त्यांचे ॥३॥ नारीनर मिलाले आनंदें गजर । होत जयजयकार महाद्वारी ॥४॥ एका जनार्दनीं प्रेमळ ते जन । करिती भजन विठोबाचें ॥५॥
आनंदें करुनी संसारीं असावें । नाम आठवावें श्रीरामाचें ॥१॥ नामाचियां योगे संसार तो चांग । येरव्हीं तें अंग व्यर्थ जाय ॥२॥ ऋषी मुनी सिद्ध संत महानुभाव । रामनामें भवा सुखें केला ॥३॥ नामें होयसुख असुअख नामे निरसें दुःख । रामनाम एक हृदयीं धरा ॥४॥ एका जनार्दनी नामाचा आठव । सुखदुःख भाव दुराविला ॥५॥
आनंदें निर्भर नाम गावें वाचे । तेणें कळिकाळाचें भय नाहीं ॥१॥ नामाचें सामर्थ्य कळिकाळ वंदी माथां । मुक्ति सायुज्यता पाठी लागे ॥२॥ यज्ञ योग जप तप नामें सर्व सिद्धि । वायां तूं उपाधी गुंतूं नको ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम भवांचें तारक । निश्चियेंसी देख गाये वाचे ॥४॥
आनदाचा भोग घालीन आसनीं । वैकुंठनिवासनी तुझेंनावें ॥१॥ येई वो विठ्ठले अनाथाचे नाथे । पंढरी दैवते कुळदेवी ॥२॥ आपुलें म्हणावें सनाथ करावें । एका जानर्दना वंदावें संतजना ॥३॥
आनुपम्य भाग्य नांदतें पंढरी । विठ्ठल निर्धारीं उभ जेथें ॥१॥ अनुपम्य वाहे पुढें चंद्रभागा । दोषा जातीं भंगा नाम घेतां ॥२॥ अनुपम्य मध्यें पुंडलीके मुनी । अनुपम्य चरणीं मिठी त्याच्या ॥३॥ संत शोभती दोही बाहीं । अनुपम्य देहीं सुख वाटे ॥४॥ अनुपम्य एका जनार्दनीं ठाव । अनुपम्य पंढरीराव विटेवरी ॥५॥
आनुपातें विरहिण बैसे । कां वो कर्म बळिवंत दिसे । संगवर्जित मज झालें ऐसें । कोणी योगे भेटी नसे ॥१॥ मज भेटवा संतसंगती । तेणे निवारेण सर्व भ्रांती ॥धृ॥ विरहें बहुत पीडिली बाळा । कोन शांतवी तया अबलां । वेधे श्रीरंग जीवी लागला । तया भेटलीया सुख होईल तयाला ॥२॥ नेणें आपपरावे दुजें कांहीं । विरहें विरह जडला हृदयीं । कोण सोडवी गुरु मज देहीं । या विराहा अंतपार नाहीं ॥३॥ ऐसा विरह करिता दुःख । दैव योगें घडलें संतसुख । तापत्रय विरह गेला देख । सुखें सुख अपार झालें देख ॥४॥ संतसंग निरसे विरह । पावन देह झाला विदेह । एका जनार्दनी आनंद पाहे । विरह निरसला सुख झालें गे माय ॥५॥
आपणा आपण पाहे विचारुनी विचारतां मनी देव तुंचीं ॥१॥ तूंचि देव असतां फिरशी वनोवनीं । प्रगटली काहाणी बोलायासी ॥२॥ देहींचे देवळीं आत्माराम नांदे । भांबावला भक्त हिंडे सदा रानें ॥३॥ एका जनार्दनें भ्रमाची गोष्टी । वायांचि शिणती होती कष्टी ॥४॥
आपुलिया घरा जाती मुकवत । नाहीं दुजा हेत चित्तीं कांहीं ॥१॥ परस्परें बोल बोलती अबळा । कैशीं नवल कळा देखियली ॥२॥ धरुनिया करीं जाती तेथवरी । उभा असे हरी जवळींच ॥३॥ एका जनार्दनीं न कळें लाघव । तटस्थ गोपी सर्व मनामाजीं ॥४॥
आपुलीच दारा जरी टेके व्यभिचार । क्रोधाचा थारा अंतरीं नये ॥१॥ आपुलेंच धन तस्करें नेतां जाण । जयांचें मन उद्विग्र नव्हे ॥२॥ आपुलाची पुत्र वधोनि जाय शत्रु । परी मोहाचा पाझरु नेत्रीं नये ॥३॥ आपुलें शरीर गांजितां परनरें । परी शंतींचें घर चळो नेदी ॥४॥ एका जनार्दनीं जया पूर्ण बोधू । तोचि एक साधु जगामाजीं ॥५॥
आपुलें कल्याण इच्छिलें जयासी । तेणें या नामासी विसंबूं नये ॥१॥ करील परिपुर्ण मनींचे हेत । ठेविलिया चित्त नामापाशी ॥२॥ भुक्ति आणि मुक्ति वोळगंती सिद्धि । होईल कीं वृद्धि आत्मनिष्ठा ॥३॥ एका जनार्दनीं जपतां हें नाम । पुरवील काम जो जो हेतु ॥४॥
आपुल्या नामा आपण वाढवी । भक्तपणस्वयें मिरवीं । अवतार नाना दावीं । लाघव आपुलें ॥१॥ करी भक्तांचे पाळण । वाढवी त्यांचें महिमान । तयासी नेदी उणीव जाण । वागवी ब्रीद नामाचें ॥२॥ करी नीच काम नाहीं थोरपण । खाय भाजींचें आनंदें पान । तृप्त होय एका जनार्दनीं । तेणें समाधान होतसें ॥३॥
आपुल्या नामाची आवडी । वैकुंठाहुनी घाली उडी । वारी भक्तांची सांकडीं । नामासाठीं आपुल्या ॥१॥ ऐसा नामाचा पोवाडा । नाम उच्चारा घडघडा । तेणीं निवारें यमपीडा । साचपणें भक्तांची ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम । सोपें सोपें हो सुगम । तरावया आन नाहीं धाम । नामावांचुन सर्वथा ॥३॥
आपुल्या मनासीं करिती विचार । न धरवे साचार कृष्ण करीं ॥१॥ योगीयांचे ध्यानीं न सांपडे कांहीं । तया गोपिकाही धरुं म्हणतीं ॥२॥ धारितां न धरवे तळमळ । वाउगा कोल्हाळ करिती वायां ॥३॥ एका जनार्दनीं शुद्ध भक्तिविण । पवे नारायण कवणा हातीं ॥४॥
आबक दुबक तिबक पोरा त्रिगुण खेळ मांडुं । खेळे विटिदांडु पोरा खेळे विटिदांडु ॥१॥ सत्व विटी घेउनि हातीं धीर धिर दाडु । भावबळें टोला मारी नको भिऊं गांडु ॥२॥ ब्रीदबळें खेळ खेळूं लक्ष लावीतिसी । मूर्खापाशीं युक्ति नाहीं उडोनि गेली उशी ॥३॥ वकट लेंड मूंड नाल पुढें आणी लेका । भावबळें खेळ खेळ जनार्दन एका ॥४॥
आभाविकांसी तो जवळीचा दुरीं । दुरीचा जवली हरी भाविकांसीं ॥१॥ म्हणोनि आभावें ठाकतीं गोपिका । त्या यदुनायका न धरती ॥२॥ वावुगे ते कष्ट मनींचा तो सोस । सायासें सायास शिणताती ॥३॥ एका जनार्दनींशीण गोपीकांसी । तेणें हृषीकेशी हांसतांसे ॥४॥
आमुचा आचार आमुचा विचार । सर्वभावें निर्धार जनार्दन ॥१॥ आमुचा दानधर्म यज्ञ तें हवनक । सर्व जनार्दन एकरुप ॥२॥ आमुचा योगयाग तप तीर्थाटन । सर्व जनार्दन रुप असे ॥३॥ आमुचें आसन मुद्रा जनार्दन । एका जनार्दन भजन हेंचि खरें ॥४॥
आमुचिये कुळीं दैवत सदगुरु। आम्हांसी आधारु पाडुरंग ॥१॥ सदगुरु आमुची माता सदगुरु तो पिता । सदगुरु तो भ्राता आम्हालांगीं ॥२॥ इष्ट मित्र बंधु सज्जन सोयरे । नाहीं पै दुसरें गुरुवीण ॥३॥ सदगुरु आचार सदगुरु विचार । सदगुरुचि सार साधनांचें ॥४॥ सदगुरुचि क्षेत्र सदगुरु तो धर्म । गुरुगुह्मा वर्म आम्हांलागीं ॥५॥ सदगुरु तो यम सदगुरु नियम । सदगुरु प्राणायाम आम्हांलागीं ॥६॥ सदगुरु तो सुख सदगुरु तो मोक्ष । सदगुरु प्रत्यक्ष परब्रह्मा ॥७॥ सदगुरुचें ध्यान अखंड हृदयीं । सदगुरुच्या पायीं वृत्ती सदा ॥८॥ सदगुरुचें नाम नित्य आम्हां मुखीं । गुणातीत सुखी सदगुरुराज ॥९॥ एका जनार्दनीं गुरुकृपादृष्टीं । दिसे सर्व सृष्टी परब्रह्मा ॥१०॥
आमुची तो एवढी आस । होऊं दास हरीचे ॥१॥ मना मागें न जाऊं देखा । सांपडला शिक्का उत्तम ॥२॥ त्रैलोक्याचा धनीं देव । आम्हा भेव नाहीं कोठें ॥३॥ जाहलों बळिये शिरोमणी । एका चरणीं जनार्दनाचें ॥४॥
आमुचें कुळींचे दैवत । श्रीगुरुदत्तराज समर्थ ॥१॥ तोचि आमुचा मायबाप । नाशी सकळ संताप ॥२॥ हेंचि आमुचें व्रत तप । मुखी दत्तनाम जप ॥३॥ तयाविण हे सुटिका । नाहीं नाहीं आम्हां देखा ॥४॥ एका शरण जनार्दनीं । दत्त वसे तनमनीं ॥५॥
आमुचें हेचि साधन खरें । नाम बरें जनार्दन ॥१॥ नाहीं भय आणि चिंता । जन्ममरण वार्ता विसरलो ॥२॥ नाहीं येणें जाणें मरण धाक । अवघा एक जनार्दन ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । जनार्दन जनीं वनीं ॥४॥
आमुच्या निजसुखधामा । तुझें चरण पुरुषोत्तमा ॥१॥ आम्हांवरी कृपा करा । उद्धरा दातारा दीनासी ॥२॥ देऊनियां नाम कीर्ति । वसवा मूर्ति हृदयीं ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । ठाव मागतसे चरणी ॥४॥
आमुच्या स्वहिता आम्हीं जागूं । वाउग्यां न लागूं मार्गासी ॥१॥ करुं पुजन संतसेवा । हेंचि देवा आवडतें ॥२॥ तुळसीमाळा घालुं गळां । मस्तकीं टिळा चंदन ॥३॥ मुद्रा अलंकार भूषण । करुं कीर्तन दिननिशीं ॥४॥ एका जनार्दनीं न सेवूं आन । वाहूं आण देवाची ॥५॥
आम्हां काळांचें भय तें काय । जनार्दन बापमाय ॥१॥ पाजी प्रेमाचा तो पान्हा । नये मना आन दुजें ॥२॥ दिशाद्रुम भरला पाहीं । जनार्दन सर्वाठायी ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यात । जनार्दन तो ध्यानाआंत ॥४॥
आम्हां जप जनार्दन तप जनार्दन । स्वरुप जनार्दन जनीं वनीं ॥१॥ आम्हां कर्म जनार्दन धर्म जनार्दन । ब्रह्मा जनार्दन जन सहित ॥२॥ आम्हां योग जनार्दन याग जनार्दन । भोग जनार्दन अहर्निशी ॥३॥ आम्हां ध्येय जनार्दन ध्यान जनार्दन । एका जनार्दन ज्ञानरुप ॥४॥
आम्हां तुमचा भरंवसा । सांभाळावें जगदीशा ॥१॥ आपुली आपण जतन करा । ब्रीदावली हे दातारा ॥२॥ आम्हीं पतितांनी कोडें । तुम्हां घातलें सांकडें ॥३॥ शरण एका जानर्दनीं । मोक्ष मुक्ति तुमचें चरणीं ॥४॥
आम्हां नादीं विठ्ठलु छंदीं विठ्ठलु । हृत्पदी विठठलु मिळतसे ॥१॥ आम्हां धातुं विठ्ठलु मातु विठ्ठलु । गातुं विठ्ठलु आनंदें ॥२॥ आम्हां राग विठ्ठलु रंग विठ्ठलु । संग विठ्ठलु वैष्णवांचा ॥३॥ आम्हां ताल विठ्ठलु मेळ विठ्ठलु । कल्लोळ विठ्ठलु कीर्तनें ॥४॥ आम्हां श्रुति विठ्ठलु श्रोता विठ्ठलु । वक्ता विठ्ठलु वदनीं ॥५॥ आम्हां मनीं विठ्ठलु ध्यानीं विठ्ठलु । एका जनार्दनीं अवघा विठ्ठलु ॥६॥
आम्हां येणें न जाणें जिणें ना मरणें । करणें ना भोगणें पापपुण्य ॥१॥ जैसें असों तैसे आपोआप प्रकाशों । कवणा न दिसों ब्रह्मादिकां ॥२॥ नवल नवल सांगती सखोल । अनुभवीं हे बोल जाणताती ॥३॥ आम्हां कवण पदा जाणें ना कवण देवा भेटणें । आप आपणांमाजीं राहणें अखंडीत ॥४॥ सत्य कैलास वकुंठ हे आम्हां माजी होती जाती । या सकळां विश्रांती आमुच्या रुपीं ॥५॥ चंद्र सुर्य तारा हा पंचभौतिक पसारा । आम्हांमाजीं खरा होत जात ॥६॥ इतुकें दिधलें आम्हांक गुरुजनार्दनीं । एक जनार्दनीं । एका जनार्दनीं व्यापियेला ॥७॥
आम्हां सकळां देखतां । पुरवी लळे तो सर्वथा ॥१॥ जें जें मागावें तयासीं । तें तें देतो निजभक्तांसीं ॥२॥ न मने अंकिताचा शीण । राहे द्वारपाळ होऊन ॥३॥ घोडे धूतले रणांगणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
आम्हांसी ती मुख्य संतसेवा प्रमाण । विठ्ठलकीर्तन वाचें गाऊं ॥१॥ दुजे नेणों स्वप्नीं विठठलवांचुनीं । जनीं मनीं निरंजनीं देखा हेंचि ॥२॥ संताचियां पायीं मस्तक ठेवून । आवडी चरणा विठ्ठलांच्या ॥३॥ एका जानार्दनीं जनार्दन एकपणीं । विठ्ठलां वाचूनीं दुजें नेणों ॥४॥
आम्हांसी तो एक संतांचे । दुजें अनुमान नेणों कांहीं ॥१॥ सर्वभावे त्याचें करितां सेवन । आमुचें हितकल्याण जन्मोजन्मीं ॥२॥ एका जनार्दनीं संतांचे चरणीं । जाईन लोटांगणीं जीवेभावें ॥३॥
आम्हांसी विश्वासी पुरे एक भाव । या विठ्ठलावांचोनि देव न मानो कोण्हा ॥१॥ विश्रांतीचें घर संताचें माहेर । करिती निर्धार वेदशास्त्रें ॥२॥ जनार्दनाचा एका प्रेमें तो आठवी । विठ्ठल साठवी हृदयामाजीं ॥३॥
आम्हांसे तो पुरे विठ्ठलाची एक । वाउगाची देखा दुजा न मनीं ॥१॥ ध्यानीं धरुं विठ्ठल करुं तयाचें कीर्तन । आणिक चिंतन नाहीं दुजें ॥२॥ ध्येय ध्याता ध्यान खुंटला पैं शब्द विठ्ठ्ल उद्धबोध सुख आम्हां ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल भरला । रिता ठाव उरला कोठें सांगा ॥४॥
आम्ही दीन तूं दीनानाथ । तिहीं लोकीं तुझी मात ॥१॥ आम्ही पतित तूं पावन । ऐसें साजे नामभिधान ॥२॥ आम्ही अनाथ तूं कैवारी । ऐसे तुझी आहे थोरी ॥३॥ आम्ही दीन तूं वत्सल । ऐकीला तो ऐसा बोल ॥४॥ नको धरुं दुजे आतां । कृपाळु तूं दीनानाथा ॥५॥ एका शरण जनार्दनीं । ऐसें चालत आलें दुरुनी ॥६॥
आम्हीं असतां माजघरीं । रात्र झाली दोन प्रहरीं । मी असतां पतिशेजारीं । अवचित हरी तुझा आला ॥१॥ काय संगु सखये बाई । वेदशास्त्रां अगम्य पाहीं । आगमनिगमां न कळे कांहीं । मन पवन पांगुळलें गे बाई ॥२॥ आम्हीं असतां निदसुरी । मुंगुस घेउनी आपुले करीं । सोडियलें अदोघा माझारीं । तंव तें बोचकरी आम्हांतें ॥३॥ आम्हीं भ्यालों उभयतां । चीर फिटलें बाई तत्त्वतां । नग्नाचि जाहलें मी सर्वथा । भूतभूत म्हणोनि भ्यालें ॥४॥ ऐसें करुनि आपण पळाला । जाउनी माये आड लपला । एका जनार्दनी म्हणे भला । आतां सांपडतां न सोडी त्याला ॥५॥
आम्हीं तो वासना भाजियेली बळें । वैराग्याचोनि बळेंक आथियलें ॥१॥ सांडिला वेव्हार माया लोकाचार । भरला निर्धार हृदयामाजी ॥२॥ एका जनार्दनीं खुंटली भावना । जनीं जनार्दना अभ्यासिलें ॥३॥
आम्हीं धारक नामाचे । आम्हां भय नाहीं काळांचें ॥१॥ ऐशीं नामाची ती थोरी । कळिकाळ दास्य करी ॥२॥ येरा अवघिया उद्धार । नाममंत्र परिकर ॥३॥ एका जनार्दनीं पोटीं । नाम गावें सदा होटीं ॥४॥
आम्हीं मागतों फुकांचे । तुम्हां देतां काय वेंचे ॥१॥ संतसंग देई देवा । दुजा नको कांहीं गोवा ॥२॥ पंढरीसी ठाव द्याव । हेंचि मागतसें देवा ॥३॥ एका जनार्दनीं मागत । येवढा पुरवी मनींचा हेत ॥४॥
आयुष्य जातें मागुतें येतें । रामनामें सरतें होय मुख ॥१॥ देह जातें मागुतें होतें । रामनामें सरतें होय मुख ॥२॥ आकार जातें मागुतें होतें । रामनामीं सरतें होय मुख ॥३॥ एका एकपण नाहीं जातें । एका जनार्दनीं सरतें होय मुख ॥४॥
आयुष्य जाय माझे व्यर्थ । दत्त समर्थ महाराज ॥१॥ धांव धांव लवकरी । करुणा करी गुरूराया ॥२॥ मी तंव अनाथ अपराधी । हीनबुद्धि स्वामीया ॥३॥ काळ घाला पडिलावरी । धांव श्रीहरी लवलाह्मा ॥४॥ दत्ता पतित पावना । शरण एका जनार्दना ॥५॥
आयुष्याच्या अंतीं । राम म्हणतां वक्त्रीं । ते नर सेविती मुक्ती । संदेह नाहीं ॥१॥ हात पाय सिद्ध आहे । तंव तूं तीर्था जाये । तीर्थाचें मूळ पाहे । राम जप ॥२॥ नको जप माळा कांहीं । उगाच बैसे एके ठायीं । हृदयीं दृढ ध्याई । राम नाम ॥३॥ ऐसे घेई पा उपदेश । नको करुं वाउगा सोस । तेणें होय नाना क्लेश । जन्म यातना ॥४॥ हेंचि तुज सोपे वर्म । येणें तुटे कर्माकर्म । एका जनार्दनीं श्रम । सर्व नासे ॥५॥
आरशाअंगींक लागतां मळ । मुख न दिसेचि निर्मळ ॥१॥ मळ तो झाडुनि पाहतां । सुख दिसें निर्मळता ॥२॥ पाहतां शुद्धभाव रीतीं । परमार्थ हाचि चित्तीं ॥३॥ एका जनार्दनीं हा विचार । आरशासारिखा प्रकार ॥४॥
आरोहण ज्याचें नंदीवरी । वामांकी शोभे गिरिजां नारी ॥१॥ त्रिशुळ डमरु शंख कपाल । मस्तकी गंगा चंद्रभाळ ॥२॥ अंकीं षडानन गजवदन । सदा प्रसन्न ज्याचें ध्यान ॥३॥ भुतें वेताळ शोभती । हर्षयुक्त उमापती ॥४॥ अंगीं विभूति लेपन । सदा समाधि तल्लीन ॥५॥ मुखीं रामनाम छंद । एका जनार्दनीं परमानंद ॥६॥
आर्ते आरती दत्त वोवाळूं जातां । आरतीचें हरण दत्तें केलें तत्त्वतां ॥१॥ आरती खुंटली आतां वोवाळूं कैसें । तरी निजभजनें निरंजन होतसे ॥२॥ आरतीचे आर्त पुरवी श्रीदत्त । एका जनार्दनीं सहज वोवाळीत ॥३॥ दत्तमानसपूजा – अभंग १०५६ ते १०७०
आला आषाढी पर्वकाळ । भक्तमिळाले सकळ ॥१॥ निवृत्तिनाथ ज्ञानदेव । मुक्ताबाई सोपानदेव ॥२॥ चांगदेव विसोबा खेचर । सांवता माळी गोरा कुंभार ॥३॥ रोहिदास कबीर सूरदास । नरहरी आणि भानुदास ॥४॥ नामदेव नाचे कीर्तनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
आला पुडंलिंकासाठी । उभा सम पाय विटीं ॥१॥ विठु मदनाचा पुतळा । भुलवणा तो सकळा ॥२॥ अराध्य दैवत शिवाचें । कीर्तनीं उघदाची नाचे ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । वोवाळावें पायांवरुन ॥४॥
आलिंगन संतपायां । पावली काया विश्रांती ॥१॥ सुख अपार झालें । संत पाउलें देखतां ॥२॥ अवघा श्रम फळा आला । काळ गेला देशधडी ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । मज भेटोत अखंडित ॥४॥
आलिंगनालागीं उतावेळ मन । देखेन चरण विठोबाचे ॥१॥ मना समाधान मना समाधान । मना समाधान राहें मना ॥२॥ देखिलिया मूर्ति सांवळी सगुण । मन नाहीं बंधन मना तुज ॥३॥ एका जनार्दनीं मन आवारिलें । दृढ तें ठेविलें विठ्ठलपायीं ॥४॥
आलिंगोनी देवभक्त । सरते एकरुपी होत ॥१॥ तें हें पहा पंढरपूर । देव भक्त तीर्थ माहेर ॥२॥ आलियासी दान । नामामृताचि पान ॥३॥ जैसा ज्याचा हेत । पुरवित रुक्मिणीकांत ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । दाखवा पंढरी पावन ॥५॥
आली आषाढी जाये पंढरीसी । चित्त पायापाशी विठोबाच्या ॥१॥ वैष्णव गर्जती नामामृत सार । फुटतसे पाझर कामक्रोधा ॥२॥ एका जनार्दनीं धरुनी विश्वास । जाये पंढरीस होय संतांचा दास ॥३॥
आले आले हरीचे दास । मुखीं रामनाम घोष । तोडोनियां भवपाश । जीवन्मुक्त ते ॥१॥ वैराग्याचें कवच अंगीं । नाचताती प्रेमरंगीं । ज्ञान शस्त्र तें निसंगीं । छेदिती संग ॥२॥ अनुभव तीक्ष्ण शर । सोडिताती निरंतर । वर्मी खोचले तें वीर । क्रोधादि असुर ॥३॥ सांडोनि देहाभिमान । तोचि जीवन्मुक्त जाण । एका जनार्दना शरण । रामकृष्ण जपताती ॥४॥
आल्या पांच गौळणी पांच रंगाचे शृंगार करुनी ॥धृं॥ पहिली गौळण रंग सफेत । जशी चंद्राची ज्योत । गगनी चांदणी लखलखीत । एका चिती मात । मंथन करीत होती दारीत । धरुन कृष्णांचा हात । ऐशा आल्या पांच गौळणी ॥१॥ दुसरी गौळण भाळीभोळी । रंग हळदीहुनि पिवळी । पिवळा पितांबर नेसुन आली । अंगीं बुट्टे दार चोळी । एक लहान तनु उमर कवळी । जशी चांफ्यांची कळी । ऐशा आल्या पांच गौलणी ॥२॥ तिसरी गौळण रंग काळा । नेसुन चंद्रकाळा । काळे काजल लेऊन डोळां । रंग तिचासांवळा । काळीं गरसोळी लेऊन गळां । आली राजस बाळा । ऐशा आल्या पांच गौळनी ॥३॥ चवथी गौळण रंग लाल । लाल लालही लाल । कपाळी कुंकुम चिरी लाल । भांगी भरुन गुलाल । मुखी विडा रंग लाल । जैसे डांळिबीचे फुल । ऐशा आल्या पांच गौळणी ॥४॥ पांचवीं गौळण हिरवा रंग । अवघ्या झाल्या दंग । हिरव्या कांकणांचा पहा रंग । जसें आरशींत जडलें भिंग । फुगडी खेळतां कृष्णसंग । एकनाथ अभंग । ऐशा आला पांच गौळणी ॥५॥
आल्हाददायकश्रीमुख चांगलें । पाहतां मोहिले भक्त सर्व ॥१॥ गाई गोपाळ विधिल्या गोपिका । श्रीमुख सुंदर देखा सजिरें तें ॥२॥ आल्हाददायक तें मुखकमळ । वैजयंती माळ हृदयावरी ॥३॥ एका जर्नादनी पाहतां रुपडें । आनंदी आनंद जोडे आपेआप ॥४॥
आल्हादयुक्त गोपिका आली आपुलें सदनीं । नंदासहित मोक्षदानी प्रवेशलें भुवनीं ॥१॥ म्हणे यशोदा बा कृष्णा न करी तूं खोडी । बोलती गोपिका वाईट त्या जगझोडी ॥२॥ एका जनार्दनीं माझा अपराध नाहीं । जया जैसा भाव तया तोचि देहीं ॥३॥ उठोनि प्रातःकाळीं गोपी येती घरा । आवरीं आवरीं यशोदे आपुलिया पोरा ॥१॥ गाऱ्हाणी
आवडी करितां हरिकीर्तन । हृदयीं प्रगटे जनार्दन ॥१॥ थोर कीर्तनाचें सुख । स्वयें तिष्ठेक आपण देख ॥२॥ घात आलिया निवारी । चक्र गदा घेउनी करीं ॥३॥ कीर्तनीं होऊनी सादर । एका जनार्दनीं तत्पर ॥४॥
आवडीच्या सुखा सुखावला । वैकुंठ सांडोनी पंढरीये आला ॥१॥ देखोनियां पुंडलीका । उभा सम पाई देखा ॥२॥ न बैसे खालीं । युगें अठ्ठावीस जालीं ॥३॥ ऐशी भक्तांची माउली । उभी तिष्ठत राहिली ॥४॥ एका जनार्दनीं देव । उभा राहिला स्वयमेव ॥५॥
आवडीनें नाम वदा कीं रें राम । नासे भवभ्रम क्षणमात्रें ॥१॥ सोपें हें साधन कलयुगा माझारी । नामें पैठा हरी धरें होय ॥२॥ नाम मुखी गातां कीर्तनीं नाचतां । तुटे भवव्यथा अनेक जन्म ॥३॥ एका जनार्दनीं सारांचे पैं सार । तुटे येरझार नाना योनी ॥४॥
आवडीनें भावें हरिनाम गावें । सप्रेम नाचावें कीर्तनरंगीं ॥१॥ तरती तरती तरती संसार । आणिक विचार दुजा नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं भावाचे माहेर । तरिजे संसार क्षणमात्रें ॥३॥
आवडीनें भावें हरिनाम घेसी । तुझी चिंता त्यासी सर्व आहे ॥१॥ नको खेद धरुं कोणत्या गोष्टीचा । पति तो लक्ष्मीचा जाणतसे ॥२॥ सकळ जीवांचा करितो सांभाळ । तुज मोकलील ऐसें नाहीं ॥३॥ जैशी स्थिति आहे तैशापरी राहे । कौतुक तू पाहें संचिताचें ॥४॥ एका जनार्दनीं भोग प्रारब्धाचा । हरिकृपे त्याचा नाश झाला ॥५॥
आवडे देवासी तो ऐका प्रकार नामाचा उच्चार रात्रंदिन ॥१॥ तुळसीमाळ गळा गोपीचंदन टिळा । हृदयीं कळवळा वैष्णवांचा ॥२॥ आषाढी कार्तिकी पंढरीची वारी । साधन निर्धारी आन नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा ज्याचा नेम । तो देवा परमपूज्य जगीं ॥४॥
आवरीं आवरीं आपुला हरी ।दुर्बळ्यांची केली चोरी । घरा जावयाची उरी । कृष्णें ठेविली नाहीं ॥१॥ गौळणी उतावेळी । आली यशोदेजवळी ।अवरीं आपुला वनमाळी । प्रळय आम्हां दिधला ॥२॥ कवाड भ्रांतीचें उघडिलें कुलुप मायेचे मोडिलें । शिंके अविद्येचें तोडिलें । बाई तुझिया कृष्णें ॥३॥ होती क्रोधांची अर्गळा । हळूचि काढिलोसे बळां । होती अज्ञानाची खिळा । तीहि निर्मूळ केली ॥४॥ डेरा फोडिला दंभाचा ।त्रिगुण तिवईस ठाव कैसा । प्रंपंच सडा हा ताकाचा । केला तुझिया कृष्णें ॥५॥ अहंकार होता ठोंबा । उपडिला धुसळखांबा । तोहि टाकिला स्वयंभा । बाई तुझिया कृष्णें ॥६॥ संचित हें शिळें लोणी । याचि केली धूळीधाणीं । संकल्प विकल्प दुधाणीं । तीहीं फोडिली कृष्णें ॥७॥ प्रारब्ध हें शिळें दहीं । माझें खादलें गे बाई । क्रियमाण दुध साई । तींही मुखीं वोतिली ॥८॥ द्वेष रांजण सगळे । स्पर्शे होती हात काळे । होतें कामाचें तें पाळें । तेंहि फोडिलें कृष्णें ॥९॥ सुचित दुश्चित घृत घागरी । लोभें भरल्या अहोत्या घरीं । त्याही टाकिलय बाहेरी । तुझिया कृष्णें ॥१०॥ कल्पनेची उतरंडी । याची केली फोडाफॊडी । होती आयुष्याची दुरडी । तेंही मोडिली कृष्णें ॥११॥ पोर रे अचपळ आमुची । संगती धरली या कृष्णाची । मिळणी मिळाली तयांची । संसाराची शुद्धी नाहीं ॥१२॥ ऐशी वार्ता श्रवनीं पडे । मग मी धांवोनि आलें पुढे । होतें द्वैताचें लुगडें । तेंही फिटोनि गेलें ॥१३॥ आपाअपणा विसरणें । कृष्णस्वरुपीं मिळालें । एका जनार्दनीं केलें । बाई नवल चोज ॥१४॥
आवाडी जाती पंढरीसी । अहर्निशी ते वारकरी ॥१॥ तयांचे पायीं माझे भाळ । सर्वकाळ असो देवा ॥२॥ हातीं टाळ मुखीं नाम । नेणती सकाम दुसरें ॥३॥ एकविध तयांचे मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
आशा धरुनि आलों येथवरी । पाहतां पंढरी पाव्न झालों ॥१॥ आलिया जन्माचें सुफळ झालें काज । दृष्टी गरुडध्वज पाहतांचि ॥२॥ एका जनार्दनीं पावलो विश्रांति । पाहतां विठठलमूर्ती भीमातटीं ॥३॥
आशा पाश देवा नको या संसारी । नका चौर्यायंशीं फेरी वेरझार ॥१॥ सोडवी देवा कुंसगा टाकुन । मन तें उन्मन तुझे चरणीं ॥२॥ एका जानर्दनीं मनोगत सिद्धि । कैं कृपानिधी पुरवाल ॥३॥
आशा मनीषाचा विरह लागला । तेणें सांवळा दुरी ठेला । जवळी असोनी बोलती अबला । कवणें गुणें कान्हु रुसला ॥१॥ धांवे धावे कान्हई नंदनंदना । पुरवीं तूं आमुची वासना । आणिक नको दुजी कल्पना । विरह निवारी देई दर्शना ॥२॥ छंदे छंदें विरहिणी बोलें । कां वो बोलण्या अबोलणें जालें । एका जनर्दनी ऐसें केलें । नंदनंदना चित्त गुंतलें ॥३॥
आशामनीषातृष्णा बांधिती दावणीं । सोडवी चक्रपाणीं संतसंगें ॥१॥ कामक्रोधालोभ याचा पसर । पाडिती विसर तुझा देवा ॥२॥ मोह ममता भ्रांति ढकलिती कूपीं । दावीं पैं सोपी वाट आम्हां ॥३॥ जनार्दनाचा एका विनवी सर्वांतें । भजा एकचित्तें विठोबासे ॥४॥
आषाढी पर्वकाळ । निघताती संतमेळ । करिती गदारोळ । विठ्ठलकीर्तनीं ॥१॥ धन्य धन्य त्यांचें कुळ । पावन ते सकळ । येवोनि उतावीळ । विठ्ठल भेटती ॥२॥ करती चंद्रभागे स्त्रान । पुंडलिकाचें अभिवंदन । तीर्थ प्रदक्षिणा दरुशन । विठ्ठलाचें ॥३॥ एकादशी करती व्रत । नमें जागरण करीत । आनंदे भरीत नाचत । विठ्ठलासमोर ॥४॥ ऐसें भाळे भोळें सकळ । विठ्ठलाचे लडिवाळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । विठ्ठल माझा ॥५॥
आसनीं भोजनीं शयनीं । जो चिंती रुप मनीं ॥१॥ जागृति स्वप्न आणि सुषुप्ति । सदा ध्यान रुप चित्तीं ॥२॥ नसे आणिके ठायीं मन । एका शरण जनार्दन ॥३॥
आहर्निशी योगी साधिती साधन । तयासी महिमान न कळेची ॥१॥ तो हा श्रीहरी बाळवेषें गोकुळीं । खेळे वनमाळी गोवाळीयांसीं ॥२॥ एका जनर्दनीं न कळे महिमान । तटस्थ तें ध्यान मुनीजनीं ॥३॥
इंद्रिया देवाची सुटली बांदवडी । स्वानंदें उभाविली गुढी सरली असुर धाडी ॥१॥ रामराज्य झालें रामराज्य झालें । रामराज्य झालें सदगुरुचेनि बोले ॥२॥ अहं रावणु रामें मारिला प्रचंडु । धरी मारी देही सरला इंद्रिय दंडु ॥३॥ त्रिकुटशिखरी पिटलें रामराज्य धेंडे । क्रोधादि असुर गेलें करुनी काळीं तोडे ॥४॥ विषयांचेकारभार कामिनी करिती अंतु । राम रामराज्यें विराला मन्मथु ॥५॥ रामनाम तेथें कळिकाळ कांपती । रामनामें सम अधमोत्तमा मुक्ति ॥६॥ शरणागत निज स्थापिलें निजपदीं । रामनामें जड तरती भवाब्धी ॥७॥ एका जनार्दनीं रामनाम जपे । रामराज्य झालें सदगुरुकृपें ॥८॥ शिवमाहात्म्य – अभंग ९४५ ते ९८८
इंद्रिये कुंठित जालीं । विठु माउली पाहतां ॥१॥ वेधलें मन दुजें नेणें । विसरलें पेणें ताहानभूक ॥२॥ मदमत्सर समूळ गेला । ऐसा लागला वेध त्याचा ॥३॥ काम क्रोध पळाले दुरी । आशा तृष्णा झडकरी लपाल्या ॥४॥ मन मनाधीन जालें । एका जनार्दनीं रूप देखिलें ॥५॥
इच्छा केली तें पावलों । देखतांचि धन्य जाहलों ॥१॥ होते सुकृत पदरीं । तुमचें चरण देखिलें हरी ॥२॥ गेले भय आणी चिंता । कृतकृत्य जाहलों आतां ॥३॥ आजी पुरला नवस । एका जनार्दनीं जाहलों दास ॥४॥
इच्छिताती देव पंढरीचा वास । न मिळे सौरस तयां कांहीं ॥१॥ ऐसें श्रेष्ठ क्षेत्र उत्तमा उत्तम । याहुनी सुगम आहे कोठें ॥२॥ जनार्दनाचा एक म्हणतसे भावें । तीर्थ ते वंदावें पंढरी सदा ॥३॥
इतुकी करावीहे जोडी । रामनामीं धरा गोडी ॥१॥ आणिक नलगे साधन । एकलें मन जिंका पूर्ण ॥२॥ एका जनार्दनीं मन । देवा पायीं बांधून ॥३॥
इहलोकीं बरा तो परलोकीं वंद्य । त्यासी भेदत्व निंद्य उरलें नाहीं ॥१॥ परस्त्री देखतां नपुंसक वागे । परधन पाहतां अंधापरी निघे ॥२॥ वाद वेवादा नोहे त्याची मती । हृदयीं भगवद्भक्ति सदा वाहे ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसें विरळे प्राणी । कोटी माजीं जनें एक देखो ॥४॥
उंच नीच नाहीं नामाचियां पुढें जातीचें तें गाढें नाहीं काम ॥१॥ अनामिकाहुनी असोत चांडाळ । परी नामाचा उच्चार मुखीं वसो ॥२॥ यवनादि नीच असोत भलते । परी नाम सर्वदा तें मुखी वसो ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम वसो मुखीं । तेणें तो तिहीं लोकीं सरता होय ॥४॥
उघड जगीं दिसोनियां कां झांकितीसी डोळां । पाहतां पाहतां खेळामध्ये वरपडा होसी काळा ॥१॥ नको खेळूं लंपडाई नको खेळूं लपडाई । मिळाले ते गडी जाती पळुनि पडाल दांत विचकुन भाई ॥२॥ उगाचि डोळे झांकुनि कांरे होसी अंध । संसारमायामोह याचा टाकी बा छंद ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं जातां चुके हा खेळ । नाहीं तरी पडसी गुतोंनि कोण करील कळवळ ॥४॥ सुरकांडी
उघड दाखविलें देवा । नाहीं सेवा घेतली ॥१॥ ऐसी प्रेमाची माउली । जगीं व्यापक व्यापली ॥२॥ नाहीं घालीत भार कांहीं । आठव देहीं रामकृष्ण ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । मन माझें नेलें चोरुन ॥४॥
उघड दृष्टी करुन पाहुं । रामकृष्णनामें ध्याऊं । अहोरात्र मुखीं गाऊं । राम हरी वासुदेव ॥१॥ हेंचि अध्यात्माज्ञानाचें वर्म । येणें घडतीकर्माकर्म । ब्रह्माविद्येचा आराम । येणें पावे सर्वथा ॥२॥ सदा वाचे नामावळी । महा दोषा होय होळी । कळीकाळ पायांतळीं । ब्रह्मानंदें गर्जतां ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । भवसिंधु तारक धाम । साधकांचा श्रम । येणें दुर सर्वथा ॥४॥
उघड बोलती संत । जैसा हेत पुरविती ॥१॥ मनीचें जाणती ते सदा । होऊं नेदी विषयबाधा ॥२॥ अज्ञान सज्ञान । तारिती कृपें करुन ॥३॥ संतापायें ज्याचा भाव । तेथें प्रवटेचि देव ॥४॥ एका जनार्दनींबरा । द्यावा मज तेथें थारा ॥५॥
उघडा देव दिंगबर भक्त । दोहींचा सांगात एक जाहला ॥१॥ देव नागवा भक्त नागवा । कोणाची केशवा लाज धरुं ॥२॥ देव निलाजरा भक्त बाजारी । देहामाझारी उरीं नाहीं ॥३॥ उघडें नागवें जाहलें एक । एका जनार्दनीम देखणें देख ॥४॥
उघडा विठ्ठल विटेवरी उभा । अनुपम्य शोभा दिसतसे ॥१॥ विटेवरी पाय जोडियले सम । तेंचि माझे धाम ह्रुदयीं राहो ॥२॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल सांवळा । देखियेला डोळां विटेवरी ॥३॥
उघडा हा मंत्र विठ्ठल वदा वाचे । अनंता जन्माचे दोष जाती ॥१॥ न करी आळस आल्या संसारीं । वदा निरंतरी विठ्ठलानाम ॥२॥ साधेल साधन तुटती बंधने । विठ्ठलनाम जाण जप करीं ॥३॥ एका जनार्दनीं असनीं शयनीं । विठ्ठल निशिदिनीं जप करी ॥४॥
उच्चार फुकाचा नाम हें विठ्ठल । नाहीं कांही मोल द्रव्य वेंचे ॥१॥ जागृती सुषुप्ती स्वप्नीं विठ्ठलनाम ध्यानी । गाऊं तें कीर्तनीं दिननिशीं ॥२॥ एका जनार्दनीं केला लागपाठ । तेणें सोपी वाट वैकुंठीची ॥३॥
उठतां बैसतां खेळता बोलतां । चालतांनिजतां राम म्हणा ॥१॥ आसनीं शयनी भोजनीं परिपुर्ण । वाचे राम नारायण जप करीं ॥२॥ कार्याकारणीं समाधीं उन्मनीं । राम ध्यानींमनीं जपे सदा ॥३॥ एकांती लोकांती देहत्यागांअंती । रामनाम वस्ती जिव्हेवरी ॥४॥ एका जनार्दनीं वाचे वदे राम । अखंड निष्काम होसी बापा ॥५॥
उठोणि मध्यरात्रीं तेथें आला सांवळा । सुखसेजे पहुडली देखे गोपी बाळा ॥१॥ पती आणि गौळणी एके सेजे पहुडली । बैसोनियां सेजे विपरीत करणी केली ॥२॥ धरुनी गोपी वेणी दाढी पतीची बांधिली । न सुटे ब्रह्मादिकी ऐशी गांठ दिधली ॥३॥ करुनी कारण आले आपुले मंदिरा । यशोदे म्हणे कृष्णा काय केलें सुंदरा ॥४॥ जाहला प्राप्तःकाळ लगबग उठे कामिनी । वोढातसे दाढी जागा झाला तो क्षणीं ॥५॥ कां गे मातलीस दिली दाढी वेणी गांठी । एका जनार्दनीं आण वाहे गोरटी ॥६॥
उठोनि एके दिनीं म्हणे यशोदा कान्हया । गोधनें घेऊनियां जाई वनासी लवलाह्मा ॥ सवें मिळालें चिमणे सवंगडी । शिदोरी काठी कांबळी जाळी घेती आवडी ॥२॥ एका जनार्दनी गाई सोडिल्या सार्या । रामकृष्ण सवंगडीया देव येती पहावया ॥३॥
उठोनि प्रातःकाळीं म्हणे यशोदा मुरारी । गोपाळ वाट पाहती उभे तुझ्या द्वारीं । शिदोरी घेउनि वेगीं जाय रानीं ॥१॥ यमुनेचे तीरीं खेळ खेळतो कान्हा । नानापरी क्रीडा करी यादवांचा राणा ॥धृ॥ मागे पुढे गोपाळ मध्यें चाले हरी । सांवळा सुकुमार वाजवीं मुरलीम अधरीं । पुच्छे वर करुनी गाई नाचती नाना ॥२॥ मुरलीचा नाद समाय त्रिभुवनीं । किती एक नादें भुलल्या गौळणी । देह गेह सांडोनि चालताती वनीं ॥३॥ खग मृग गायी व्याघ्र नसे दुजा भाव । सकळीं उच्चारण एक कॄष्ण नांव । काया वाचा मनें शरण एका जनार्दनीं ॥४॥ मुरली
उतरावया धरा भार । घेतिला अवतार इहीं जगें ॥१॥ ते हें बळिये रामकृष्ण । केलेंक कंदन दैत्यासी ॥२॥ केला जो जो कीर्तिघोष । उच्चारितां निर्दोष होती प्राणी ॥३॥ एका जनार्दनीं कृपाळु । भक्त स्नेहाळू समर्थ ते ॥४॥
उतरावया धरा भार । धरीं अवतार कृपाळूं ॥१॥ पाळीतसे भक्तलळा । नोहे वेगळा वेगळीक ॥२॥ जया आवडे जें कांही । देतां न म्हणे थोडें कांहीं ॥३॥ पुरवी इच्छा जैसी आहे । मच्छ कच्छ तयासाठीं होय ॥४॥ ऐसा कृपेचा कोंवळा । एका जनार्दनीं पाहुं डोळा ॥५॥
उतावेळपणें उभा । त्रैलोक्य शोभा पंढरीया ॥१॥ मना छंद घेई वाचें । विठ्ठल साचे पाहुं डोळां ॥२॥ गळां तुळशीच्या माळा । केशर टिळा लल्लाटी ॥३॥ चंदनाचे शोभे उटी । वैजयंती कंठी मिरवत ॥४॥ दाष्टी धाय पाहतां रुप ।एका जनार्दनीं स्वरुप ॥५॥
उत्तम अथवा चांडाळ । अधम खळाहुनी खळ ॥१॥ तेही तरले एका नामें । काय उपमें आन देऊं ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम । गातां सकाम मुक्ति जोडे ॥३॥
उत्तम अथवा चांडाळ । न पाहेचि खळाखळ ॥१॥ शरण आलिया तत्त्वतां । तया नुपेक्षी सर्वथा ॥२॥ न म्हणे शुचि अथवा चांडाळ । स्मरणेंचि मुक्तिफळ ॥३॥ ऐसा पतीत पावन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
उत्तम अधम येथें नाहीं काम । जपें तूं श्रीराम सर्वकाळ ॥१॥ मंत्रतप कांहीं योगाची धारणा । न लगे नामस्मरणा वांचुनियां ॥२॥ योग याग तप वाउगा बोभाट । अष्टांग नेटपाट न लगें कांहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं गावें मुखी नाम । तेणें वारे काम क्रोध सर्व ॥४॥
उत्तम अन्न देखतां दिठी । ठेवी पोटीं जतन तें ॥१॥ तान्हुल्याची वाहे चिंता । जेवीं माता बाळातें ॥२॥ न कळे तया उत्तम कडु । परी परवडु माता दावी ॥३॥ एका जनार्दनीं तैसा देव । घेत धांव भक्ताघरीं ॥४॥
उत्तम तें क्षेत्र उत्तम तें स्थळ । धन्य ते राऊळ पाहतां डोळां ॥१॥ एक एक तीर्थ घडती कॊटी वेळां । चंद्रभागा डोळां देखिलिया ॥२॥ गंगा प्रदक्षिणा समुद्राचे स्नान । परी हें महिमान नाहीं कोठें ॥३॥ वैष्णवांचा मेळ करिती गदारोळ । दिंडी पताका घोळ नोहे कोठें ॥४॥ एका जनार्दानी सारांचे हें सार । पंढरी मोहरे भाविकांसी ॥५॥
उत्तम मध्यम कनिष्ठ यांचें नाहीं काम । जपावें तें नाम आधीं आधीं ॥१॥ वर्णाश्रम धर्म याचें नाहीं काम । जपावें तें नाम आधीं आधीं ॥२॥ रज तम सत्व यांचें नाहीं काम । जपावें तें नाम आधीं आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं हें परतें सारा । जपा रघुवीरा एका भावें ॥४॥
उत्तम मध्यम चांडाळ । अत्यजहि तरलें खळ ॥१॥ ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शुद्र । नामें पवित्र पैं जाहलें ॥२॥ यवन माई तो कुंभार । शिंपी सोनार तरले ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगूं किती । मागें तरले पुढें तरती ॥४॥
उत्तम साधन रामनाम जाण । यापरतें निधान आणिक नाहीं ॥१॥ नलगे समाधि रामनाम घेतां । उघडा जप तत्त्वतां सूपा राम ॥२॥ नलगे विरक्ति नाम मंत्र तंत्र । रामनाम पवित्र जप सोपा ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें रामनाम ध्यान । पवित्र पावन रामनाम ॥४॥
उत्तम स्त्री देखोनि दृष्टी । मुर्ख कैसा लाळ घोटी ॥१॥ तैसा विनटें रामनामा । तेणें चुकशी कर्माकर्मा ॥२॥ मुषक देखोनि मार्जार । तैसे उभे यम किंकर ॥३॥ मीन तळमळी जैसा । विषयीक प्राणी तैसा ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । दुजा छंद नाहीं मनीं ॥५॥
उत्तम स्थळ पंढरी देखा । उभा सखां विठ्ठल ॥१॥ एकदां जा रे तये ठायीं । प्रेमा उणें मग काई ॥२॥ भाग्य जोडले सर्व हातां । त्रैलोकीं सत्ता होईल ॥३॥ मोक्षामुक्ती तुम्हीपुढें । दास्यत्व घडे तयांसी ॥४॥ एका जनार्दनीं त्याचे भेटी । सुखसंतोषा पडेल मिठी ॥५॥
उदंड क्षेत्राची पाहिली रचना । पंढरी ते जाणा भुवैकुंठ ॥१॥ तीर्थ आणि देव संतसमागम । ऐसें सर्वोत्तम कोठें नाहीं ॥२॥ सागरादि तीर्थ पाहतां पाहिलें । परी मन हें वेधलें पंढरीये ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाची विश्रांती । पाहतां विठ्ठलमुर्ति लाभ बहु ॥४॥
उदंड तीर्थ महिमा वर्णिला । परी नाहीं भेटला पांडुरंग ॥१॥ पंढरींसारखे तीर्थ महीवरी । न देखों चराचरीं त्रैलोक्यांत ॥२॥ ऐसा नामघोष संतांचा मेळ । ऐस भक्त्कल्लोळ नाहीं कोठें ॥३॥ एका जनार्दनीं अनाथा कारण । पढरीं निर्माण भूवैकुंठ ॥४॥
उदंड तीर्थे उदंड क्षेत्रें । परि पवित्र पंढरी ॥१॥ उदंड देव उदंड दैवतें । परि कृपांवतं विठ्ठल ॥२॥ उदंड भक्त उदंड संत । परी कृपावंत पुडलीक ॥३॥ उदंड गातो एक एका । परी एका जनार्दनीं सखा ॥४॥
उदंड तीर्थे पृथ्वींच्या ठायीं । ऐसा महिमा नाही कोणें जागीं ॥१॥ तया पुंडलीकें आम्हा सोपें केलें । परब्रह्य्मा उभे ठेलें विटेवरी ॥२॥ भुवैकुंठ पंढरी क्षेत्र । पवित्रा पवित्र उत्तम हें ॥३॥ म्हनोनी करा करा लाहें । एकदां जा हो पंढरीये ॥४॥ एका आगळें अक्षर । एका जनार्दनी निर्धार ॥५॥
उदंड तीर्थें क्षेत्रें पाहातां दिठीं । नाहीं सृष्टी तारक ॥१॥ स्नानें पावती मुक्ति जगा । ऐशी चंद्रभागा समर्थ ॥२॥ पुडलिका नमस्कार । सकळ पूर्वजां उद्धार ॥३॥ पाहतां राउळाची ध्वजा । मुक्ती सहजा राबती ॥४॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल भेटी । मग लाभा नये तुटी ॥५॥
उदंड भक्त भाग्यवंत देखिले । परी निधान दाविलें पुंडलिकें ॥१॥ धन्य धन्य केला जगाचा उद्धार । नाहीं लहानथोर निवडिले ॥२॥ एका जनार्दनीं दावियेला तारु । सुखाचा सागरु विठ्ठल देव ॥३॥
उदंड मंत्र उदंड तीर्थे । परी पवित्र निर्धार पंढरीये ॥१॥ उदंड महिमा उदंड वर्णिला । परी या विठ्ठलावांचुनी नाहीं ॥२॥ उदंड भक्त उदंड शिरोमणी । एका जनार्दनीं चरण उदंडची ॥३॥
उदकी साखर पडत । विरोनी उदका गोड करीत ॥१॥ तेथें हेतुसी नाहीं ठावो । निमाला भाव आणी अभावो ॥२॥ सांडोनी मोपणासी । खेंव दिधला समरसी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । एकपणें एकचि जाण ॥४॥
उदय सुर्याचा जाला । मिळाला गौळणीचा मेळा । धाउनी सकळां । आलीया अंगणीं ॥१॥ बोलती आणि संक्रोधें । थोर पीडेलें बाळकें ।चोरी करुनियां देखे । आला पळोनि ॥२॥ आमुचीं फोडिलीं भाजनें । दहीं दुध खादलें येणें । एका जनार्दनी तान्हें । यशोदे तुझें ॥३॥
उदापरणें संत भले । पापीं उद्धरिलें तात्काळ ॥१॥ ऐसे भावें येतां शरण । देणें पेणें वैकुंठ ॥२॥ ऐसें उदार त्रिभुवनीं । संतावांचुनीं कोण दुजें ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संत पतीतपावन ॥४॥
उदार उदार । सखा पांडुरंग उदार ॥१॥ ठेवामन त्याचे पायीं । तुम्हं उणें मग कायी ॥२॥ दुजीयासी कींव । कां रें भाकितसां जीव ॥३॥ तीं काय देतील बापुडीं । एका जनार्दनीं धरा गोडी ॥४॥
उदार दयाळ गुरुदत्त । पुरवी हेत भक्तांचा ॥१॥ त्याचे चरणीं लीन व्हावें । शुद्धभावें करुनी ॥२॥ मुखीं स्मरा गुरुदत्ता । नाहीं दाता दुसरा ॥३॥ पायीं करा तीर्थयात्रा । गुरुसमर्था भजावें ॥४॥ म्हणे एका जनार्दनीं । जनीं वनीं दत्त हा ॥५॥
उदार देव उदार देव । नाशी भेव भक्तांचें ॥१॥ प्रल्हादाचे निवारी घात । राहिला जळता अग्नीसी ॥२॥ पांडवांचें करी काम । निवारी दुर्गम स्वअंगें ॥३॥ गौळियांचीं गुरें राखी । आपण शेखीं एकला ॥४॥ येतां शरण एकपणें । एका जनार्दनीं ऐसें देणें ॥५॥
उदार धीरनीधी । श्रीविठ्ठल नाम आधीं ॥१॥ पतीतपावन सिद्धी । श्रीविठ्ठल नाम आधीं ॥२॥ सुखसागरनिधी । श्रीविठ्ठल नाम आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं बुद्धी । श्रीविठ्ठल नाम आधीं ॥४॥
उदार विश्वाचा दीपकु तेजाचा । प्रकाशु कृपेचा दावियेला ॥१॥ हारपले विश्व विश्वभरपणे । दाविलें जनार्दनें स्वयमेव ॥२॥ अकार उकार मकार शेवट । घेतिलासे घोट परब्रह्मीं ॥३॥ एका जनार्दनीं विदेह दाविला । सभराभरीं दाटला हृदयामाजीं ॥४॥
उदार संत एक जगीं । वागवितीं अंगीं सामर्थ्य ॥१॥ काय महिमा वर्णू दीन । पातकीं पावन करिती जगीं ॥२॥ अधम आणि पापराशी । दरुशनें त्यांसी उद्धार ॥३॥ लागत त्यांच्या चरणकमळीं । पापतांपां होय होळी ॥४॥ एका जनार्दनीं भेटतां । हरे संसाराची चिंता ॥५॥
उदारपणें उदार सर्वज्ञ । श्रीजनार्दन उभा असे ॥१॥ तयाचे चरणीं घातली मिठी । जाहली उठाउठी भेटी मज ॥२॥ अज्ञान हारविलें ज्ञान प्रगटलें । हृदयीं बिंबलें पूर्ण ब्रह्मा ॥३॥ एका जनार्दनीं नित्यता समाधी । वाउग्या उपाधी तोडियेल्या ॥४॥
उदित तेथे परब्रह्मा उभें । सह्स्त्र कोंभ शोभे विटेवरी ॥१॥ कोटी सुर्य तेज लोपले तें प्रभे । तें असे उभे पंढरीये ॥२॥ एका जनार्दनीं कैवल्यपुतळा । पाहतां अवलीळा मन निवे ॥३॥
उद्धव अक्रूर गोपाळ सवंगडे । हनुमंतादिक बागडे भक्त देखा ॥१॥ गुहक बिभीषण नळनीळ देखा । ऐशी भक्तामालिका शोभतसे ॥२॥ एका जनार्दनीं घेतां त्याचें नाम । सर्व हरती कामक्रोधादिक ॥३॥
उद्धव बोले कृष्णाप्रती । ऐकोनि संतांचीं कीर्ति । धन्य वैष्णव होती । कलीमाजीं ॥१॥ तुम्हां जयाचा निजछंद । मानीतसा परमानंद । अखंड तयाचा वेध । तुमचें मनीं ॥२॥ ऐशी याची संगती । मज घडो अहोरातीं । नये पुनरावृत्ती । पुनः जन्मासी ॥३॥ हर्ष देव सांगे आपण । उद्धवा तयाचें मज ध्यान । एका जनार्दनीं शरण । ते मज आवडती ॥४॥
उद्धवा तूं करी कीर्तन । अनन्यभावें माझे भजन । नको आणीक साधन । यापरतें सर्वथा ॥१॥ धरी प्रेम सदा वाचे । कीर्तनरंगीं तूं नाचे । मी तूं पण साचें । अंगीं न धरीं कांहीं ॥२॥ भोळे भोळे जन । गाती अनुदिनीं कीर्तन । तेथें अधिष्ठान । माझें जाण सर्वथा ॥३॥ नको चुकूं तया ठायीं । वसे सर्वदा मीही । एका जनार्दनीं पाहीं । किर्तनी वसें सर्वदा ॥४॥
उद्धवा तूं धर संतसमागम । तेणें भवश्रम हरे उद्धवा ॥१॥ सांगासे गुज मना धरीरें उद्धवा । आणिक श्रम वायां न करी रे तें ॥२॥ तयाची संगती उद्धवा धरावी । सेवा ते करावी काया वाचा ॥३॥ मज तयाचा वेध उद्धवा प्रसिद्ध । तूं सर्वभावें सदगद नाम घेई ॥४॥ ज्याची आवडी मजसी उद्धवा । जाई तया ठायां प्रेमभरित ॥५॥ उच्च नीच कांहीं न म्हणें उद्धवा । एका जनार्दनीं तया शरण जावें ॥६॥
उद्धवा स्वमुखें सांगे श्रीकृष्ण । संतसेवा जाण सर्वश्रेष्ठ ॥१॥ हाची योग जाण उद्धवा स्वीकारी । आणिक न करी भरोवरी साधन उद्धवा ॥२॥ योगयाग तप वत कसवटी । न करी आन गोष्टीरे उद्धवा ॥३॥ कीर्तन भजन सर्वभावें करी । जाई संतद्वारी शरणागत रे उद्धवा ॥४॥ मनींचे निजगुज सांगितलें तुज । एका जनार्दनीं निज साधे रे उद्धवा ॥५॥
उद्धवासे एकांतीं बोले गुज सांवळा । गोकुळासी जाऊनी बोधीं सुंदरीं गोपीबाळा । रथीं बैसोनी निघाला वेगीं पावला गोकुळां । तो उद्धव देखोनी दृष्टी गोपींन वेढींला ॥१॥ उद्धवा जाय मथुरेला । आणी लौकरे हरीला ॥धृ॥ मुखसुंदर शोभे कपाळीं टिळक रेखिला । नवरत्नजडित मुद्रिका हार कंठी घातिला । झळकती कुंडलें कानीं शिरीं मुगुट शोभला । मुरली धरुनी अधरीं नाचे यमुना तीरीं देखिला ॥२॥ मथुरेसी राहिला हरी विसरोनी आम्हांसी । कुब्जेनें मोहिला भाळल्या तिच्या रुपासी । डोळे पिचके खुरडच जे चाले काय वानुं मुखासी । शुद्ध भाव देखोनी तिच्या अनुसरला तियेसा ॥३॥ रासमंडली नाचे मुरारी कधीं भेटेल न कळे । वेणु वाजवी सुस्वर सोज्वळ पदकमळें । धणी न पुरे तया पाहातां मन आमुचें वेधिलें ॥४॥ हा अक्रुर कोठोन आला हरी गेला घेउनी । तोवियोग जाळी न जाय जीव आमुचा अझुनी । घरदार सोडोनी जावें गोकुळ हें सांडोनी । उद्धवा कधीं भेटविसी हरीला आणुनी ॥५॥ घडी घडी घरां येतो चोरिती श्रीहरी । तो झडकरी दाखवीं उद्धवा लौकरी । धन्य प्रेम तयांचें सदगदित अंतरीं । एका जनार्दनीं हरिरुपीं । वेधल्या नारी ॥६॥ देवकी बंधमुक्तता
उन्मनीचा हेलावा । तूर्या त्रिनयनीं दावावा । त्रिगुण तूर्या सांठवावा । तें कारण उन्मनीं ॥१॥ हातीं देऊनी बावन कस । भुमंडळईं फिरवा भलत्यास । नाहें लांछन हीनकसास । बाळकांस तेंवें तें ॥२॥ एका जनार्दनीं हा बोध । उघड बोलिलों सुबोध । अनुभवोनि हा बोध । संतचरण धरावे ॥३॥
उपदेश अनुपम्य खुण । विटे समचरण शोभले ॥१॥ अनुपम्य सदैव भाग्य ज्यांचें । अनुपम्य वाचे नाम गाती ॥२॥ अनुपम्य जातीं पंढरीये । अनुपम्य वस्ती होय पंढरीये ॥३॥ अनुपम्य ते भाग्याचे । विठ्ठल वाचे आळविती ॥४॥ अनुपम्य एका जनार्दनीं । अनुपम्य वदनी गाती नाम ॥५॥
उपमन्यु प्रल्हादु तारिलें आळीकें । मी तुझें लाडकें सानपणें ॥१॥ नेणतीयांसी धांवसी तुं त्वरा । शाहणे वेरझारा मरताती ॥२॥ एका जनार्दनीं शरण एकपनीं । नेणतां जाणतांचरणीं तुझे देवा ॥३॥
उपवास पडिले भारी । ती वेदना जाणे हरी ॥१॥ मज जाली नाहीं बाधा । देहीं देखतां गोविंदा ॥२॥ देहींचें दुःख अथवा सुख । भेटों नयेचि सन्मुख ॥३॥ एका जनार्दनीं सुख । विसरला तहान भुक ॥४॥
उपवास पारणें न लगे । आणिक साधन । नामापरतें निधान नाहीं जगीं ॥१॥ म्हणोनि सांडी सांडी काम परतें । वाचेसी आरुतें नाम जपें ॥२॥ नामापरता मंत्र नाहीं त्रिभुवनीं । नाम हें निर्वाणीं तारक जगा ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम श्रेष्ठाचें श्रेष्ठ । सर्वांही वरिष्ठ नाम एक ॥४॥
उपवास पारणें न लागे समाधी । वायांचि उपाधि कोण धरी ॥१॥ आम्हां विष्णुदासा कळलेंसे वर्म । मुखीं गावें नाम हातीं टाळीं ॥२॥ आनंदें बागडे जाती पंढरीसी । पहाती विठोबासी दृष्टीभरी ॥३॥ एका जनार्दनीं मनाचें उन्मन । एका दरुशनें मुक्तिपद ॥४॥
उपाधीच्या नांवें घातियेलें शून्य । आणिका दैन्यवाणें काय बोलुं ॥१॥ टाकूनिइयां संग धरियेला देव । आतां तो उपाय दुजा नाहीं ॥२॥ सर्व वैभव सत्ता जयाचें पदरीं । जालों अधिकारी आम्हीं बळें ॥३॥ एका जनादनीं तोडियेला संग । जालों आम्हीं निःसंग हरिभजनीं ॥४॥
उपासना धरुनी जीवीं । आलों गांवीं विठोबाच्या ॥१॥ उभयतांच्या दरुशनें । जाहलें पारणें जीवशिवा ॥२॥ कष्टलों होतों दाहीं दिशा । पाहतां अशा निमाली ॥३॥ केला परिहार श्रम । उरला नाहीं भवभ्रम ॥४॥ जडलें सदा पायीं मन । आतां न करीं साधन ॥५॥ जाहलों जीवें भावें दास । एका जनार्दनीं पुरली आस ॥६॥
उपासना हीच बरी । वाचे हरि हरि म्हणावें ॥१। कायदुसर्याचे काम । वाचें नाम आठवितां ॥२॥ चातकाचा जैसा नेम । पुर्न काम हरि हरि करी ॥३॥ एकविध आमुचा भाव । एका जनार्दनचि देव ॥४॥
उभयतां बैसोनि क्रोधें बोलती । कैशीं जाहलीं करणी एकमेक रडतीं ॥१॥ गोदोहन राहिलें दिवस आला दुपारी । धाउनी शेजारी येती पहाती नवलपरी ॥२॥ शस्त्रें घेउनियां ग्रंथीं बळे कपिती । कपितांचि शस्त्रें आन कापें कल्पांतीं ॥३॥ घेऊनियां अग्नि लाविताती दाढी वेणी । न जळेचि वन्ही ऐशी केली कृष्णें करणी ॥४॥ ऐसा समुदाव लक्षावधि मिळाला । बोल बोलती बोला भलतेंचि बरळा ॥५॥ धावूंनिया नंदनारायतें सांगती । एका जनार्दनीं नवल विपरित गती ॥६॥
उभा कर ठेऊनी कटीं । अवलोकी दृष्टी पुंडलीकं ॥१॥ न्या मज तेथवरी । या वारकारी सांगातें ॥२॥ पाहीन डोळे भरुनी हरी । दुजी उरी ठेविना ॥३॥ मीपणाचा वोस ठाव । पाहतां गांव पंढरी ॥४॥ वारकारी महाद्वारी । कान धरुनी करीं नाचती ॥५॥ शरण एका जनार्दनीं । ते संत पावन पतीत ॥६॥
उभा चंद्रभागे तीरीं । कट धरुनियां करीं ॥१॥ रुप सावळें सुंदर । कानीं कुंडलें मकराकर ॥२॥ तुळसेमाळा शोभे कंठीं । अंगी चंदनाची उटी ॥३॥ भक्त आनंदें गर्जती । विठ्ठल विठठल उच्चरिती ॥४॥ एका जनार्दनी ध्यान । शोभे सगुण निर्गुण ॥५॥
उभा देव उभा देव । निरसी भेव भविकांचे ॥१॥ न लगे कांही खटाटेप । पेठ सोपी पंढरी ॥२॥ नको नको वेदपाठ । सोपी वाट पंढरी ॥३॥ शास्त्रांची तो भरोवरी । सांडी दुरी पंढरीचे ॥४॥ योगयाग तीर्थ तप । उघडती अमुप पंढरीये ॥५॥ एका जनार्दनीं स्वयं ब्रह्मा । नांदे निष्काम पंढरीये ॥६॥
उभा पुंडलिकांपुढें । कटीं कर ठेउनी रुपडें ॥१॥ पाहतां वेडावलें मन । शिवा लागलेंसे ध्यान ॥२॥ सनकादिक वेडावले । ते पुंडलिके भुलविले ॥३॥ भक्ता देखोनि भुलला । एका जनार्दनीं सांवळां ॥४॥
उभा भीमातीईं कट धरुनी करीं । वैकुंठीचा हई मौनरुप ॥१॥ ठेविनिया विटेसम पद दोन्हीं । उभा चक्रपाणी मौनरुपें ॥२॥ वैजयंती माळ किरीट कुंडलें । निढळ शोभलें केशरानें ॥३॥ कांसे पीतांबर दिसे सोनसळा । पदक आणि माळा कौस्तुभ ते ॥४॥ चरणींचा तोडर एका जनार्दन । करीत स्तवन भक्तिभावें ॥५॥
उभा विटेवरी । कट धरुनिया करीं । भीमा ती सामोरी । वहात आहे ॥१॥ जाऊं तया ठाया । आनंद तेणे काया । वैष्णवांचिया पायां ॥ लोटागंणी ॥२॥ कर्मोकर्म नाहीं वाद । भेदभ्रम नाहीं भेद । वैष्णवंचा छंद । नाम गाती आनंदे ॥३॥ सुख अनुपम्य अभेदें । एका जनार्दनीं छंदे । गातां नाचतां आल्हादें । प्रेम जोडे ॥४॥
उभा विटेवरी कट धरुनियां करीं । पीतांबर साजिरी बुंथी शोभे ॥१॥ विठोबा विठोबा नामाचा हा छंद । मन तें उद्धबोध जडी पायीं ॥२॥ त्री अक्षर नाम जप हा परम । तो मंगळधाम विठ्ठल माझा ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल कानडा । देखिला उघडा विटेवरी ॥४॥
उभारुनी बाह्मा सकळां आश्वासन । या रे अठरा वर्ण पंढरीसी ॥१॥ दरुशनें एकामुक्ति जोडे फुका । साधनांचा धोका करुं नका ॥२॥ माया मोह आशा टाकुनि परती । चरणीं चित्तवृत्ति जडों द्यावी ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगे लहान थोरां । पंढरीस बरा कृपाळु तो ॥४॥
उभारुनी ब्राह्मा पाहतसे वाट । पीतांबर नीट सांवरुनी ॥१॥ आलियासी इच्छा मिळतसे दान । जया जें कारण पाहिजे तें ॥२॥ भुक्ति मुक्ति तेथें लोळती अंगणीं । कोन तेथें मनीं वास नाहीं ॥३॥ कामधेनु कल्पतरु चिंतामणी । लोळती अंगणीं पढरीये ॥४॥ एका जनार्दनीं महा लाभ आहे । जो नित्य न्हाये चंद्रभागे ॥५॥
ऊंचा उंचपणा नीचा नीचपणा । तें नाहीं कारण विठ्ठलभेटी ॥१॥ उंच नीच याती असो भलते जाती । विठ्ठल म्हणतां मुक्ती जड जीवां ॥२॥ उभारुनि बाह्मा कटीं कर उभा । एका जनार्दनीं शोभा विटेवरी ॥३॥
एक आधार खोंचुनी स्वाधिष्ठाना येती मणिपुरी घेताती झटे । चंद्रसुर्य कला म्हणती बारा सोळा पवनासी करिती उफराटे । सतरावीचें क्षीर सेउनी शरीर कलीकाळवंचनीं ताठे । सबाह्म आत्माराम नेणुनी विश्राम व्यर्थचि करिती या चेष्टे ॥१॥ तें वर्मा चुकेलें रें तें वर्म चुकलें रे । जवळींच असतां रे तें वर्म चुकलें रे । जवळींच असतां अंतरीं न पाहे । ब्रह्माप्राप्ती केवीं होय ॥ध्रु०॥ मीमांसक मात्त कर्माचा आचार स्नानसंध्या यथायुक्ति । एक दोन तीन स्नानें झालीं तरी आगळी लाविती माती । द्वादश जपतां घरींची चिंता करिती नारायणस्मरण चिंत्तीं । स्वयें नारायण कीं तेथें आपण नेणती स्वरुपस्थिती ॥२॥ चारी वेद पुर्ण आचार होम क्रिया नित्य नेम आचरती । शिखासुत्र मंत्र त्रिकाळ क्रिया संध्यादि यथापद्धति । पुजा ब्रह्मायज्ञ उपवास पारणें मध्यामातें नातळती । आत्मज्ञानेवीण न तुटे बंधन कष्टचि पावत अंतीं ॥३॥ विष्णु उदरीं त्रिभुवन अवघें म्हणउनि वैष्णव झाले । तुळशीवृंदावनें हरीचें पुजन विष्णुपदीं मिरविलें । हरिहर भेद करिताती वाद जाणविनें नागविलें । आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन कणेविण उपणिलें ॥४॥ दैवत शिवापरतें नाहीं जंगम राहिलें नेहटी । शैव पाशुपत रुद्राक्ष विभुति आचार लिंगे कंठीं । पाषाण पुजुनी पवाडा करिती घालूनिया शस्त्रें पोटीं । आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन मरण पावती हटीं ॥५॥ दरवेश काजी सैद मुलांना पडताती नित्य किताब । करिती पंच वक्त निमाज गळा घालुन पोकळ जुभा । परमात्मा देहीं न पडेचि ठायीं पश्निमें मारिती बोंबा । आत्मज्ञानेंविन न तुटे बंधन अंतीं करिती तोबा तोबा ॥६॥ शक्तीचे उदरीं त्रिभुवन अवघे आवडी पूजिती शक्ति । अर्चन हवन पूजन कामना वाढवुनी फळें घेती । जारण मारण स्तंभन मोहन अभक्त लाविलें भक्ति । आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन चुकले तें निजमुक्तिः ॥७॥ बौध्यरुपालागीं क्षपाणिक जाहलें करिताती लुंचि कर्मे । वेद निरोधन मनीं निरोधन आचरती जैंन कर्मे । वस्त्रें फेडण्या नग्न फिरताती न चुकती मरण जन्मे । आत्मज्ञानेवीण न तुटे बंधन चुकली त्या गुरु वर्मे ॥८॥ भ्रष्टाचा आचार पालव माथां उफराटी काठी धरिती । पंचक्रोधी ध्यान पंथीचें स्मरण षटचक्रा उलटितीं । दर्शन खंडिती सज्जन निंदिती दृष्ट कर्में आचरती । अत्माज्ञानेवीण न तुटे बंधन व्यर्थ तनु विटंबि ॥९॥ ऐसा एक एका संवाद करितां अहंता ममताची पाही । नेणतां निपुण बुडाले संसारडोहीं । स्वकर्माचरणमतांचें विवरण परमात्मा न पडेचि ठायीं । एका जनार्दनीं अनुभवी तो जाणे सर्वेश्वर याच देहीं ॥१०॥
एक आहे मज आस । संत दासाचा मी दास ॥१॥ कै पुराती मनोरथ । संत सनाथ करतील ॥२॥ मनींचें साच होईल कोई । क्षेम मी देई संतांची ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । माझा मनीं नवस पुरे ॥४॥
एक एक म्हणती सकळ लोक । पाहतां एका एक हारपलें ॥१॥ एकाविण एक गणीत नाहीं देख । तें नित्य वोळख निजें आत्मीया रे ॥२॥ त्वंपद असिपद नाहीं । ठायींच्या ठायीं निवोनि पाही ॥३॥ सच्चिदानंद तिन्हीं नाम माया । सूक्ष्म कारण तेथें भुलुं नको वायां ॥४॥ अहं तें मीपण सोहं तें तूंपण । अहं सोहं सांडोनि पाहें निजकानन ॥५॥ एका जनार्दन सांडी एकपण । सहज चैतन्य तेथें नाहीं जन्ममरण ॥६॥
एक एकाच्या भावा । गुंतुनीं ठेलेंक अनुभवा ॥१॥ प्रेम न समाये गगनीं । धन्य धन्य चक्रपाणी ॥२॥ उद्धरी पतिता । मोक्ष देतो सायुज्यता ॥३॥ एका शरण जानार्दनीं । उदार हा जगदानी ॥४॥
एक कीर्तन करितां पंढरीसी । सुकृताच्या राशी ब्रह्मा नेणें ॥१॥ संतसमागम टाळ घोळ नाद । ऐकतां गोविंद सुख पावे ॥२॥ जनार्दनाचा एक करी विनवणी । मस्तक चरणीं ठेवितसे ॥३॥
एक तीन पांच मेळा पंचविसाचा । छत्तीस तत्वांचा मुळ हरि ॥१॥ कल्पना अविद्या तेणें झाला जीव । मायोपाधि शिव बोलिजे रवी ॥२॥ जीव शिव दोनी हरिरुपी तरंग । सिंधु तो अभंग नेणें हरि ॥३॥ शक्तिवरी रजत पाहतां डोळां दिसे । रज्जुवरीं भासे मिथ्या सर्प ॥४॥ क्षेत्रक्षेत्रज्ञाते जाणताती ज्ञानीं । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
एक ते एक एकासी कळेना । उगेचि कल्पना घेतीं वेडे ॥१॥ एकवांचुनी नाहीं एक सर्वां ठायीं । एकचि हृदयीं पुरें बापा ॥२॥ एकातें आवडी धरितां प्रेमें पोटीं । दुजा ठाव सृष्टीं कोठें असे ॥३॥ एका जनार्दनीं एकाची आवडी । एकपणें गोडी एक जाणें ॥४॥
एक दोन असे करिती विचार । एकाचें अंतर एका न कळें ॥१॥ दोन ऐसें एक सर्वा ठायीं वसे । योगियां न दिसे एक दोन ॥२॥ जयासाठीं सर्व करिती आटाआटी । एक दोन सृष्टी भरलेसे ॥३॥ एका जनार्दनीं एक दोन वेळां । जनार्दनीं कळातीत जाणें ॥४॥
एक दोन तीन पांचा वेगळा । आहे तो निराळा शिव एक ॥१॥ सात पांच बारा चौदा वेगळा । आहे तो निराळा शिव एक ॥२॥ भेदा अभेदा सोळांसी वेगळा । एका जनार्दनीं निराळा शिव एक ॥३॥
एक दोन तीन विचार करती । परि न कळे गति त्रिवर्गातें ॥१॥ त्रिरूप सर्व हा मायेचा पसार । त्रिवर्ग साचार भरलें जग ॥२॥ त्रिगुणात्मक देह त्रिगुण भार आहे । त्रिमुर्ती सर्व होय कार्यकर्ता ॥३॥ एका जनार्दनीं त्रिगुणांवेगळा । आहे तो निराळा विटेवरी ॥४॥
एक धांवुनी सांगिती । अहो नंदराया म्हणती । पुत्रसुख प्राप्ति । मुख पहा चला ॥१॥ सर्वें घेऊनि ब्राह्माण । पहावया पुत्रवदन । धावूंनियां सर्वजण । पहावया येती ॥२॥ बाळ सुंदर राजीवनयन । सुहास्यवदन घनः श्यामवर्ण । पाहूनियां धालें मन । सकळिकांचे तटस्थ ॥३॥ पाहूनि परब्रह्मा सांवळा । वेधलें मान तमालनीळा । एका जनार्दनी पाहतां डोळा । वेधें वेधिलें सकळ ॥४॥
एक ध्याती एकामेंकीं । वेगळें अंतर नोहे देखा ॥१॥ ऐसी परस्परें आवडी । गुळ सांडुनी वेगळी नोहे गोडी ॥२॥ एकमेकांतें वर्णिती । एकमेकांतें वंदिती ॥३॥ एका जनार्दनीं साचार । सर्वभावें भुजा हरिहर ॥४॥
एक नाम गाये । तेथें सदा सुख आहे ॥१॥ नाम गातांचि वदनीं । उभा असे चक्रपाणी ॥२॥ नामाचिया हाकें । उडी घाली कवतुकें ॥३॥ घात आघात निवारी । उभी राहे सदा द्वारी ॥४॥ एका जनार्दनीं नामासाठीं । धांवे भक्तांचिये पाठीं ॥५॥
एक नाम वाचे । सदा जपे श्रीरामचे ॥१॥ तेणें तुटेल बंधन । आन नाहीं पै साधन ॥२॥ नामा परतें साधन । नाहीं नाहीं उत्तम जाण ॥३॥ नाम जपे चंद्रमौळी । जपी तपी ते सकळीं ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । हेंची मोक्ष निजधाम ॥५॥
एक पांच तीन नावांचे शेवटीं । अठरा हिंपुटीं जयासाठी ॥१॥ सात तेरा चौदा घोकितां श्रमले । पंचवीस शिणले परोपरी ॥२॥ तेहतिसां आटणी चाळिसां दाटणीं । एकुणपन्नसांची कहाणी काय तेथें ॥३॥ एकाजनार्दनीं एकपणें एक । बावन्नाचा तर्क न चालेचि ॥४॥
एक पांच सात मिळोनि खेळती विटिदांडु । डाव आलिया पळूणि जातां तया म्हणती गांडु ॥१॥ खेळों विटिदांडु खेळॊं विटिदांडु ॥धृ ॥ मुळींचा दांडुं हातीं धरुनि भावबळें खेळूं खेळा । भक्तिबळें टोला मारुं नभिऊं कळिकाळा ॥२॥ आपुली याची सांडोनि आस जावें गुरुसी शरण । काया वाचा मनें चरणींलोळे एका जनार्दन ॥३॥
एक बाळ ब्रह्माचारी । एक उदास निर्विकारी ॥१॥ एका शोभेंपाशुपत । एका सुदर्शन झळकत ॥२॥ एका करी पद्मगदा । एकपरशु वाहे सदा ॥३॥ ऐसे परस्परें ते दोघे । शोभताती ब्रह्मानंदें ॥४॥ एका जनार्दनीं ध्याऊं । तया चरणीं लीन होऊं ॥५॥
एक भाव दुजा न राहो मनीं । श्रीरंगावांचुनी दुजें नाहीं ॥१॥ मनासी ते छंद आदर आवड । नामामृत चाड गोविंदाची ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम वाचे गाऊं । आणिक न ध्याऊं दुजें कांहीं ॥३॥
एक मागें एक पुढें । उभें रोकडें असती ॥१॥ चला जाऊं तया ठाया । पाहुं सखया आवडी ॥२॥ एक एकाचें करुनि मीस । रहिवासले सावकाश ॥३॥ बहु युगें जाहलीं पाहतां । खालीं न बैसती उभयतां ॥४॥ आनंदीं आनंद मना होय । एका जनार्दनीं पाहुनीं धाय ॥५॥
एक माझी माता दोघेंजणे पिता । मज तीन कांता दोघे सुत ॥१॥ वेद जाणा बंधु दशक बहिणी । कन्या झाल्या तिन्हीं माझें पोटीं ॥२॥ बंधु बहिणींस लग्न तें लाविलें । विपरीत झालें सांगवेना ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगतसे गूढ । नाहीं तरी गुढ होउनी राहे ॥४॥
एक विठ्ठल वदतां वाचे । आणिक साचें नावडती ॥१॥ बैसलासे ध्यानीं मनीं । विठ्ठलावांचुनीं दुजें नेणें ॥२॥ जावें तिकडे विठ्ठल भरला । रिता ठाव नाहीं उरला ॥३॥ एका जनार्दनीं भावें । विठ्ठल म्हणतां पाठी धांवें ॥४॥
एक विठ्ठलचिंतन । आणिक दुजें नेघे मन । ऐसें घडतां साधन । जोडे सर्व तयासी ॥१॥ हेचि एकविधा भक्ति । येणें जोडे सर्व मुक्ति । पर्वकळ विश्रांति । तेथें घेती सर्वदा ॥२॥ तीर्थ ओढवती माथा । वंदिताती सर्वथा । तपांच्या चळथा । घडताती आपेआप ॥३॥ घडतें यज्ञाचें पुण्य । आणिक तया नाहीं बंधन । शरण एका जनार्दन । निश्चय ऐसा जयाचा ॥४॥
एक वेळ गाय विठ्ठलाचें नाम । मोक्ष मुक्ति सकाम पुढे उभें ॥१॥ आवडीने घाली तया लोटागण । संताचें चरण वंदी माथां ॥२॥ पंढरेची वारी संतांचा सांगात । पुरती सर्व हेत निश्चयेंसी ॥३॥ एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । संतांचा दास होय आधी ॥४॥
एक शुद्ध ब्रह्मा ज्ञानाचें भांडार । एक तें अंतर मळीन सदा ॥१॥ दोघांमांजी वसे परमात्मा एक । परि बुद्धिचा तो देख पालटची ॥२॥ एका जानर्दनीं गुरुसी शरण । काया वाचा मन ठेवा पायीं ॥३॥
एकचि नाम उच्चारिलें । गणिकें नेलें निजपदीं ॥१॥ नाम घोकी कोली वाल्हा । दोष जाहला संहारा ॥२॥ नामें परीक्षिती उद्धरिला मुक्त जाहला सर्वांथीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । भवतारक निष्काम ॥४॥
एकचि नाम वाचे । श्रीरामाचें सर्वकाळ ॥१॥ पर्वत उल्लंघी पापाचे । नाम वाचे वदतांची ॥२॥ आवडी करितां कीर्तन । नासे भवाचें बंधन ॥३॥ श्रेष्ठ साधन कीर्तन । तेणें तोषें जनार्दन ॥४॥ एका जनार्दन कीर्तन । मना होय समाधान ॥५॥
एकचि माहेर नाथिली । हे तंव जाण भ्रांति बोली ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल रोकडा । विठ्ठल पाहे चहुंकडा ॥२॥ आपण आंत बाहेरी पाहे । विठ्ठल देखोनि उगाची राहे ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । विठ्ठल विठ्ठल परिपूर्ण ॥४॥
एकदां जारे तेथवरी । पहा पुंडलीक हरी ॥१॥ जन्मा आलीया विश्रांती । निरसेल अवधी भ्रांती ॥२॥ विठ्ठलपायीं ठेवा भाळ । जन्म मग तुमचा सुफळ ॥३॥ पुंडलीकां नमस्कार । विनवणी जोडीन कर ॥४॥ म्हणे एका जनार्दनीं । पंढरी पुण्याची अवनी ॥५॥
एकपण पाहतां सृष्टी । भरली दृष्टी विठ्ठल ॥१॥ नाहें द्वैताची भावना । बैसला ध्याना विठ्ठल ॥२॥ मीतुंपणा वोस ठाव । बैसला सर्व विठ्ठल ॥३॥ ध्यानीं विठ्ठल मनीं विठ्ठल । एका जनार्दनीं अवघा विठ्ठल ॥४॥
एकपणें एक पाहतां जग दिसें । योगियांसि पिंसे सदा ज्यांचे ॥१॥ आनंद अद्वय नित्य निरामय । परापश्यंति वेगळा होय पंढरीये ॥२॥ व्यापक विश्वभंर भरूनि उरला । तो प्रत्यक्ष संचला कीर्तन मेळीं ॥३॥ एका जनार्दनी त्रिगुणांवेगळा । पहा पहा डोळां विठ्ठल देव ॥४॥
एकपणें एकसा दिसे । उभा असे विटेवरी ॥१॥ नेणती यासाठीं लहान । होय आपण स्वइच्छें ॥२॥ जाणतांचि लागें चाड । न धरी भीड तयाची ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । भावमोचन तारक ॥४॥
एकपणेंदेव विटेवरी उभा ।चैतन्याचा गाभा पाडुरंग ॥१॥ मानस मोहन भक्तांचे जीवन । योगियांचे ध्यान पाडुरंग ॥२॥ अनाथा कोंवसा ध्यानीं नारायणा । सुखाची सांठवण पाडुरंग ॥३॥ एका जनार्दनीं आनंदाचा कंद । पाहतां आनंद पाडुरंग ॥४॥
एकपणेंविण प्रसवला । विदेही जन्मला श्रीराम ॥१॥ पूर्वी पितामहाचा पिता । तया प्रसन्न सुभानु होतां ॥२॥ यालागीं सुर्यवंशीं तंव पिता । जन्म जाला श्रीराम ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रीराम । सर्वहरतील श्रमा ॥४॥
एकप्णें असें सर्वाठायीं वसे । योगी ज्या ध्यातसे हृदयकमळी ॥१॥ तें रूप साजिरें पाहतां गोजिरें । मन तेथें मुरे पाहतां पाहतां ॥२॥ खुंटली भावना तुटली वासना । साधनें तीं नाना हारपली. ॥३॥ संकल्प विकल्प मुळींच उडाला । एका जनार्दनीं धाला एकपणें ॥४॥
एकमेका गौळणी करिती विचार । चोरी करी कान्हा नंदाचा कुमर ॥१॥ नायके वो बाई करुं गत काई । धरू जातां पळुन जातो न सांपडेचि बाई ॥२॥ दहीं दूध लोणी चोरी करुनियां खाये । पाहूं जातां कवाड जैसे तैसे आहे ॥३॥ एका जनार्दनी न कळें लाघव तयाचें । न कळेची ब्रह्मादिकां वेडावले साचें ॥४॥
एकरुप मन जालेंसे दोघांचें । देव आणि भक्तांचे रुप एका ॥१॥ पुंडलिकाकारणें समुच्चय उभा । त्रैलोक्याची शोभा पांडुरंग ॥२॥ ध्याता चित्त निवे पाहतां ठसावें । एका जनार्दनीं सांठवें हृदयीं रुपे ॥३॥
एकविध भाव संतांच्या चरणीं । घेईन पायवाणी धणीवरी ॥१॥ आनंदें चरण धरीन आवडी । हीच माझी जोडी सर्व जाणा ॥२॥ उतराई तयांच्या नोहे उपकारा । धाडिती माहेरा निजाचिया ॥३॥ एका जनार्दनीं घडतां त्यांचा संग । जन्ममरण पांग तुटे मग ॥४॥
एकविध भावें हरी । वाचे उच्चारी सर्वदा ॥१॥ सर्व साधनांचे सार । विठ्ठलमंत्राचा उच्चार ॥२॥ असा सदा हेंचि ध्यान । विठ्ठलनामाचे चिंतन ॥३॥ एका जनार्दनीं जपा । विठ्ठलमंत्रसोपा ॥४॥
एका आरोहणा नंदी । एका गरुड वाहे स्कंधीं ॥१॥ एका नित्य वास स्मशानीं । एका क्षीरनिधी शयनीं ॥२॥ एका भस्मलेपन सर्वांग । एका चंदन उटी अव्यंग ॥३॥ एका रुंडमाळा कंठीं शोभती । एका रुळे वैजयंती ॥४॥ एका जनार्दनीं सारखे । पाहतां आन न दिसे पारखें ॥५॥
एका घरी चोरी लोणी । एक घरी वाहे पाणी ॥१॥ एका घरीं बांधिला राहे । एका घरी चिमणा होय ॥२॥ एका घरीं ब्रह्माचारी । एका घरीं भोगी नारी ॥३॥ एका घरीं सुखें नाचे । एका घरीं प्रेम त्याचें ॥४॥ ऐसा व्यापला दोहीं घरीं । एका जनार्दनीं श्रीहरीं ॥५॥
एका घरीं द्वारपाळ । एक घरीं होय बाळ ॥१॥ एका घरीं करी चोरी । एका घरें होय भिकारी ॥२॥ एका घरीं युद्ध करी । एका घरी पूजा बरी ॥३॥ एका घरीं खाय फळें । एका घरीं लोणी बळें ॥४॥ एका एकपणें एकला । एका जनार्दनीं प्रकाशला ॥५॥
एका जटा मस्तकी शोभती । एका कीरीट कुंडलें तळपती ॥१॥ एका अर्धांगी कमळा । एका विराजे हिमबाळा ॥२॥ एका गजचर्म आसन । एक हृदयींश्रीवत्सलांछन ॥३॥ एका जटा जुट गंगा । एका शोभें लक्ष्मी पैं गा ॥४॥ एका जनार्दनीं दोघे । तयां पदीं नमन माझें ॥५॥
एका देहामाजीं दोघे पैं वसती । एकासी बंधन एका मुक्त गति ॥१॥ पहा हो समर्थ करी तैसें होय । कोण त्यासी पाहे वक्र दृष्टी ॥२॥ पापपुण्य दोन्हीं भोगवी एक हातीं । ऐशी आहे गति अतर्क्य ते ॥३॥ एका जनार्दनीं जनीं जनार्दन । तयासी नमन सर्वभावें ॥४॥
एका नामावांचुन । अवघा शीण भ्रामक ॥१॥ कां रे हिंडसी सैरावैरा । तपाचिया गिरिकंदरा ॥२॥ बैससी घालुनि आसन । मना मुळीं वाउगें ध्यान ॥३॥ दाविसी तें अवघें सोंग । एका जनार्दनीं नाहीं रंग ॥४॥
एका नामासाठी । प्रगटतसे कोरडे काष्ठीं । भक्तवचनाची आवडी मोठीं । होय जगजेठी अंकित ॥१॥ एका घरीं उच्छिष्ट काढणें । एका द्वारी द्वारपाळपण करणें । एका घरीं गुरें राखणें । लोणी खाणें चोरुनी ॥२॥ एकाचि उगेचि धरुनि आस । उभा राहे युगें अठ्ठावीस । एका जनार्दनीं त्याचा दास । नामें आपुल्या अंकित ॥३॥
एका भावासाठीं । देव धांवे उठाउठी ॥१॥ पोहे सुदामदेवाचे । भक्षी आवडीनें साचे ॥२॥ खाऊनियां भाजी पान । दिधलें भोजन ऋषींसी ॥३॥ आवडीनें कण्या खाय । प्रेम न समाय अंतरीं ॥४॥ गौळियांचें उच्छिष्ट खाये । एका जनार्दनीं धाये ॥५॥
एका भावें कार्यसिद्धि । एका भावें तुटें उपाधी । एका भावें आधिव्याधी । जन्मजरा पाश तुटे ॥१॥ एक भावें करी भजन । एका भावें संतसेवन । एका भावें वेदवचन । पाळीतां तुटे भवपीडा ॥२॥ एका भावें योगयाग । एका भावें तप आष्टांग । एका भावें द्वैत तें सांग । तेथें द्वैत नको बापा ॥३॥ एका भावें रिघे शरण । एका भावें एक जनार्दन । एका भावें धरीं चरण । कायावाचामनेंशीं ॥४॥
एका वेलांटिची आढी । मुर्ख नेणती बापुडीं ॥१॥ हरिहर शब्द वदतां । यमदुतां पडतसे चिंता ॥२॥ कीर्तनीं नाचतां अभेद । उभयतांसी परमानंद ॥३॥ एका जनार्दनीं सुख संतोष । हरिहर म्हणतां देख ॥४॥
एका शोभे कौपीन । एका पीतांबर परिधान ॥१॥ एका कंठीं वैजयंती । एका रुद्राक्ष शोभती ॥२॥ एका उदास वृत्ति सदा । एका भक्तापांशीं तिष्ठे सदा ॥३॥ एका एका ध्यान करिती । एक एकातें चिंतिती ॥४॥ एका जनार्दनीं हरिहर । तया चरणीं मज थार ॥५॥
एकाएकीं एकला काशीवासा गेला । स्वलीला श्रीदत्त स्वयें प्रगटला ॥१॥ दत्त देव आला दत्त देव आला । स्वभाव सांडोनी भेटावया चला ॥२॥ मुक्त मंडपामाझारीं निजनाम नगरी । दत्त प्रगटला कीर्तनामाझारीं ॥३॥ भेटणें भेटीं उठी दत्ता आली भेटी । सांगणें ऐकणें दत्त होऊनि उठी ॥४॥ कीर्तनी आतौता नाम श्रीदत्त दत्ता । निजकीर्ति ऐकोनि डोळे तत्त्वतां ॥५॥ जळा सबाह्म आंतरी मनकर्णिका तीरीं । दत्त स्नान करी आत्ममुद्रेवरी ॥६॥ दत्त जंगमीं स्थावरी विश्वी विश्व धरी । तोचि दत्त घरोघरीं नित्य भिक्षा करी ॥७॥ एका जनार्दनीं दत्तवचनें देख । प्रपंच परमार्थ मीच चालवी एक ॥८॥
एकाचि दिठी एकाचे डोळे । एक चाले कैसें एकाचिये खोळे ॥१॥ सबाह्म अभ्यंतरीं सारिखा चांग । दोघे मिळोनियां एकचि अंग ॥२॥ यापरि रिगाले अभिन्न अंगीं । दोघे सामावाले अंगीच्या अंगीं ॥३॥ ऐसें लेकीनें बापासी बांधलें कांकण । एका जनार्दनीं केलें पाणिग्रहण ॥४॥
एकाचिया चाडें । उगवी बहुतांचीं कोडें ॥१॥ म्हणोनि उभा विटेवरी । पाउले समचि साजिरीं ॥२॥ एकासाठीं गर्भवास । एकाद्वारीं रहिवास ॥३॥ एका घरीं उच्छिष्ट काढी । एकाची रणीं धुत घोडीं ॥४॥ एका द्वारीं भिकारी होय । एका घरीं भाजी खाय ॥५॥ एका एकपणें हरी । एका जनार्दनीं दास्य करी ॥६॥
एकाचिया द्वारी भीकचि मागणें उभेचि राहाणे एका द्वारी ॥१॥ एकाचिया घरी उच्छिष्ट काढणें । लोणी जें चोरणें एका घरीं ॥२॥ एकाचिये घरीं न खाये पक्कान्न । खाय भाजी पान एका घरीं ॥३॥ एकाचिये घरीं व्यापुनी राहाणें । एकासी तो देणें भुक्तीमुक्ती ॥४॥ एका जनार्दनी सर्वाठायीं असे । तो पंढरीये वसे विटेवरी ॥५॥
एकाची काजें फीटलें सांकडें । उगाविलें कोंडे बहुतांची ॥१॥ तोचि हरी उभा चंद्रभागें तटीं । कर ठेउनी कटीं अवलोकित ॥२॥ पडतां संकआट धांवतसे मागें । गोपाळांचिया संगें काला करी ॥३॥ चोरुनी शिदोरी खाय वनमाळी । प्रेमाचे कल्लोळीं आनंदाचेम ॥४॥ यज्ञ अवदानीं करी वांकडें तोंड । लोणी चोरितां भांड गौळणी म्हणती ॥५॥ एका जनार्दनीं ठेवणें संतांचे । उभें तेंसांचें विटेवरी ॥६॥
एकाची स्तुती एकाची निंदा । करितां अंगीं आदळे बाधा ॥१॥ अर्धांगीं लक्ष्मी वंदावी । चरणीं गंगा ती काय निंदावी ॥२॥ ऐसा नाहीं जया विचार । भक्ति नोहे अनाचार ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । एकपणे जनार्दन ॥४॥
एकाच्या कैवारें । कली मारिले सर्व धुरे । तयांसे ते बरे । आपणापाशीं ठेवी ॥१॥ ऐसा कृपावंत स्नेहाळ । भरलें कीर्ति भूमंडळ तया स्मरे हळाहळ । निशीदिनीं ॥२॥ भक्ति भावचेनि प्रेमें द्वारपाळ जाहला समें । अद्यापि तिष्ठे नेमें । वचन तें नुल्लुमीं ॥३॥ अंकितपणे तिष्ठत उभा । एका जनार्दनीं धन्य शोभा । पुडंलिकाच्या लोभा । युगें अठ्ठावीस ॥४॥
एकी पुढें एक सांगतीं गार्हणीं । लिहितां पृथ्वीं न पुरेचि धूणी ॥१॥ म्हणे यशोदा कृष्णा काय हें कैसें । खोडी नको करुं हरि बोलतसे ॥२॥ मज नेती गृहांत दहा पांच मिळती । नग्न होऊनियां मज पुढें नाचती ॥३॥ म्हणती रे पोरा तु दिससी साना । हृदयी धरुनी करी देती स्तना ॥४॥ ऐसे यांचे तुज सांगु म्हनतां माते । एका जनार्दनी नवल वाटे तुंते ॥५॥
एकीबेकी पोरा सांग झडकरी । एकी जिंकीशी बेको म्हणतां हरी ॥धृ ॥ नव्हें काई बाई तेथें झालें एक शुन्य । त्यासी फाटां फुटतां मग लेखा आलें जाण ॥ एकी ॥१॥ एक दोनी तीन पांच विस्तारिला जाण । दहापासुनी सहस्त्रवरी एक झाली पुर्ण । एकी ॥२॥ एक ब्रह्मा पुर्ण तेथें फाट झाली माया । एका जनार्दनी नित्य लक्ष लावीं पायां ॥ एकी ॥ ३॥
एके दिनी नवल जालें । ऐकवें भावें वहिलें ॥१॥ घरीं असतां श्रीकृष्ण । योगीयाचें निजध्यान ॥२॥ नंद पूजेसी बैसला । देव जवळी बोलाविला ॥३॥ शाळीग्राम देखोनि । मुखांत घाली चक्रापाणी ॥४॥ नंद पाहे भोवतालें । एका जनार्दनी बोले ॥५॥
एके दिनीं प्रातः काळीं । कृष्णें घेतलीसे आळी । देखोनियां उदय मेळीं । सुर्यबिंब ॥१॥ देई देई मज तें आई । रडत बैसला हो बाई । काय सांगो हो सई । या बाळातें ॥२॥ मांडिलें विंदान । न कळे कोना महिमान । रडतां राहिना पुर्ण । तों देखे राधिका ॥३॥ राधा म्हणे कृष्णांसी । का रे चोरा रडतोसी । येरु म्हणे गोळा दे मजसी । मग मी न रडे ॥४॥ उचलोनी काखेसी घेतला । तंव तो रडतां राहिला । यशोदा म्हणे राधिकेला । नेई घरा कृष्णतें ॥५॥ घेऊनियां झडकरीं । घरी आली सत्वरीं । सुमनांचे सेजेवरी । पहुडविलें कृष्णा ॥६॥ घरी देखोनी एकांत । चुबन देउनि बोले माते । अससी धाकुटी बहुत । नचले कांहीं ॥७॥ तंव बोले वनमाळी । थोर होतो हेचि वेळी । डोळें झांकीं तूं वेल्हांळीं दावी विंदान ॥८॥ नेत्र झाकितां तें क्षणीं । जाहला निमासुर तरुणी । षोडश वर्षी मोक्षदानी । देखे राधिका ॥९॥ धांउनी घातालीसे मिठी । हरुष न समाये पोटीं । शयन सुखें गोष्टीं । करी कृष्णांसी ॥१०॥ असतां सुखें एकांतासी । भ्रतार आला ते समयासी । उभा राहुनि द्वारासी । हांक मारी ॥११॥ ऐकतां भ्रतारांचें वचन । घाबरलें राधिकेचें मन । धरी कृष्नाचे चरण । सान होई ॥१२॥ कृष्ण बोले हास्यमुखे । मंत्र विसरलों या सुखें । आतां होणार तें सुखें । होवो यावरी ॥१३॥ भक्तांचे मानसींचा चोर । पाहूनियां तो विचार । पुर्ववत साचार होऊनि रडे ॥१४॥ दहीं भात कालवुनी । ठेविला पुढें आणुनी । बोले आनयासी प्रती वचनीं । क्षणभरी बैसा ॥१५॥ जेवितसे कृष्णनाथ । क्षणभरी बैसा स्वस्थ । ऐकतांचि ऐशीअ मात । निवांत बैसे ॥१६॥ मग द्वार उघडिविलें । राया कृष्णातें देखिलें । मन तें मोहिलें । अनायांचें ॥१७॥ आनया बोले राधिकेसी । गृहीं नगमें तुजसी । क्षणभरी कृष्णासी । आणीत जाई ॥१८॥ तुमची आज्ञा प्रणाम । म्हणोनि वंदिले चरण । एका जनार्दनी समाधान । पावले दोघे ॥१९॥
एके दिवशी शारंगपाणी । खेळत असतां राजभुवनीं । तेव्हा देखिली नयनीं । गौळणी ते राधिका ॥१॥ मीस करुनी पाणीयाचें । राधा आली तेथें साचें । मुख पहावया कृष्णाचे । आवड मोठी ॥२॥ देव उचलोनि घेतला । चुंबन देउनि आलंगिला । सुख संतोष जाहला । राधेलागीं ॥३॥ यशोदा म्हणे राधिकेसी । क्षणभरी नेई गे कृष्णासी । कडे घेउनी वेगेंशीं आणिला घरा ॥४॥ हृदयमंचकीं बैसविला । एकांत समय देखिला । हळूच म्हणे कृष्णाला । लहान असशी ॥५॥ कृष्णा म्हणे राधिकेसी । मंत्र आहे मजपाशी । थोर होतो निश्चयेंसी । पाहें पा आतां ॥६॥ वैकुंठाचा मन मोहन । सर्व जगांचे जीवन । एका जनार्दनीं विंदान । लाघव दावीं ॥७॥
ऐक एक सखये बाई नवल;अ मी सांगुं काई । त्रैलोक्याचा धनी तो हा यशोदेसी म्हणतो आई ॥१॥ देवकीने वाईला यशोदेनें पाळिला । पांडवाचा बंदिजन होऊनियं राहिला ॥२॥ ब्रह्माडाची साठवन योगीयाचें निजधन । चोरी केली म्हणऊनी उखळासी बंधन ॥३॥ सकळ तीर्थें जया चरणीं सुलभ हा शूलपाणी । राधिकेसी म्हणे तुझी करीन वेणीफणी ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं कैवल्याचा मोक्षदानीं । गाई गोप गोपीबाळां मेळवीले आपुलेपणीं ॥५॥
ऐकतां तो नाद मोहिलेसे मन । न कळे विंदान तिहीं लोकां ॥१॥ सावध हो उनी गडी ते पहाती । स्थिर पई होती यमुना ते ॥२॥ एकाजनार्दनीं ऐसा दासाचा कळवळा । म्हणोनि भक्तलळा पाळितसे ॥३॥
ऐकतां वचन कान्हया म्हणती गडी । काय खेळायाची आतां न धरुं गोडी ॥१॥ लावियेला चाळा त्वा जगजेठी । आतां आम्हां सांगसी तुं ऐशा गोष्टी ॥२॥ एका जनार्दनीं कान्होबा खेळ पुरे आतां । मांडु रे काला आवडी आनंता ॥३॥ काला
ऐका ऐका वचन माझें । तुम्हीं वदा विठ्ठलवाचें ॥१॥ नामापरतें साधन नाहीं । वेदशास्त्रें देती ग्वाहीं॥२॥ चार वेद सहा शास्त्र । अवघ नामाचा पसर ॥३॥ अठरा पुराणांचे पोटी । नामेंविण नाहीं गोष्टी ॥४॥ नामें तारिलें पातकी । मुक्त झालें इहलोंकी ॥५॥ अजामेळ तारिला । वाल्हा कोळी ऋषी केला ॥६॥ गणिका नेली निजपदा । रमनाम वादे एकदां ॥७॥ ऐसीं नामजी ती थोरी । पुतना तारिली निर्धरीं ॥८॥ आवडीनें नाम गाय । एका जनार्दनीं वंदी पाय ॥९॥
ऐका नामाचें महिमान । नाम पावन तें जाण ॥१॥ हास्य विनोंदें घेतां नाम । तरती जन ते अधम ॥२॥ एका जनार्दनीं धरीं विश्वास । नामें नासती दोष कळिकाळाचे ॥३॥
ऐका नामाचें महिमान । नामें पातकी पावन । तरले ते अधम जन । कलयुगामाझारीं ॥१॥ धन्य धन्य राम पावन । सर्व साधनांचें साधन । मोक्ष नामचि पूर्ण । स्मरतांचि जोडे ॥२॥ न लगे आन विधि मुद्रा । न लगे तपांचा डोंगरां । कासया हिंडताती सैरा । नाम जपा सादर ॥३॥ भोळ्या भाविकां हें वर्म । दृढ जपावें हो नाम । एका जनार्दनीं धाम । पावे वैकुंठीचें ॥४॥
ऐका रे उद्धवा तुज सांगतों गुज । संतचरणरज वंदीं तु सहज । तेणें कार्य कारण होईल तुज । अंतरदृष्टी करुनी परीस निज ॥१॥ घाली लोटांगण वंदी चरण । कायावाचामनें धरुनी जीवीं ॥धृ०॥ आलीया संतजन आलिंगन देई । पुजा ती बरवी समर्पावी । ज्ञान ध्यान त्याचें करावें जीवीं । हेतु सर्व भावी मनीं धरी उद्धवा ॥२॥ कायिक वाचिक मानसिक भाव । अपीं तेथें जीव देहभाव । एक जनार्दनीं तयांचें वैभव । सांगितलें तुज उद्धवा ॥३॥
ऐका संतसज्जन । निजहित कुशल पूर्ण । करुनी सर्वांगाचे कान । शब्दार्थ जाणावा ॥१॥ जीवामाजीं घालुनी जीव । परिसतां हे अर्थगौरव । तैं सिद्धि पावे कार्य सर्व । भव विभव निवारे ॥२॥ असो आतां जानकीसी । मंदोदरी अति प्रीतीसी । पुसती झाली वेगेंसी । रामानुभव तो कैसा ॥३॥ सांगे एका जनार्दनीं । चित्त करा समाधान । अनुभवाचें लक्षण । सावधान ऐकावें ॥४॥ मंदोदरी प्रश्न – अभंग ९२७ ते ९२८
ऐके उद्धवा प्रेमळा । सांगतों जीवाचा जिव्हाळा । तुं भक्तराज निर्मळा । सुचित्तें ऐके ॥१॥ मी बैसोनी आसनीं । पुजा करितों निशिदिनीं । तें पूय मुर्ति तुजलागुनी । नाहीं ठाउको उद्भवा ॥२॥ जयाचोनि मातें थोरपण । वैकुंठादि हें भुषण । तयाचे पूजेचें महिमान । एक शिव जाणे ॥३॥ येरा न कळेचि कांहीं । वाउगे पडती प्रवाहीं । उद्धवा तुं पुसिलें पाही । म्हणोनि तुज सांगतों ॥४॥ माझे जें अराध्य दैवत । तें कोण म्हणसी सत्य । भक्त माझे जीवेचे हेत । जाणती ते ॥५॥ तयांविण मज आवड । नाहीं कोणता पोवाड । माझा भक्त मज वरपड । काया वाचा मनेंसी ॥६॥ माझें विश्रांतीचें स्थान । माझे भक्त सुखनिधान । काया वाचा मन । मी विकिलो तयांसी ॥७॥ ते हे भक्त परियेसीं । उद्धवा सांगें हृषीकेशी । एका जनार्दनीं सर्वासी । तेंचि वदतसे ॥८॥
ऐके ऐके बाई यशोदे । नवल केलें तुझ्या गोविंदे । आमुची मुलें तुडविली पदें । आतां यासी बांधीना ॥१॥ आवरीं आवरीं आपुला कान्हां । नाशियल्या आमुच्या सुना । अझुनि नये तुझ्या मना ॥ तुझा तुला गोड वाटे कान्हा ॥२॥ येतो आमुचे घरासी । धमकावितो लेकीसुनासी । कोठें लोणी सांग आम्हांसी । न सांगतां वासुरें सोडी बिदीसी ॥३॥ आपण खातो दहीं दुध लोणीं । हात पुसतो सुनेच्या मुखालागुनीं । एका जनर्दनी करी करणी । जातो पळोनि तेथोनी ॥४॥
ऐके गा हृषीकेशी । जाणोनि तुं विश्वासी । निजगुह्मा तुजपाशी । ठेवणें दिधलें ॥१॥ आम्हां चाळवोनि विषयासी । थितें बुडवूं पाहासी । क्रियानष्ट होसी तूंचि येक ॥२॥ आमुचें आम्हां देता । तुज कां नये चित्ता । लाजसी तत्त्वतां । भक्ति घेसी ॥३॥ नेतां पंचापाशी । भले नव्हें हृषीकेशीं । मजसी समान होसी । एका जनार्दनीं ॥४॥
ऐकोनि संतकीर्ति । मना जालीसे विश्रांती । नाहीं पुनरावृत्ती । जन्माची तया ॥१॥ धन्य धन्य संतजन । मज केलें वो पावन । विश्रांतीचें स्थान । हृदयीं माझ्या ठसविलें ॥२॥ बहु जाचलों संसारें । बहु जन्म केले फेरे । ते चुकविले सारे । आजी कृपा करुनी ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । माझें हरिलें मीपण । तुम्हीं कृपा करुन । अभय वर दिधला ॥४॥
ऐकोनी कीर्ति उदार संत । आला धांवत शरण ॥१॥ सांभाळावे सांभाळावें । सांभाळावें अनाथा ॥२॥ धरुनियां हाती हात । ठेवा मस्तकीं निवांत ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपण । एका भावें आलों शरण ॥४॥
ऐकोनी कृष्णाचें बोलणे । उद्धव संतोषला तेणें । म्हणें कृपा करुनी मज दाखवणें । भक्तांचे मंदिर ॥१॥ मग धरुनी उद्धवाच्या हात । स्वयें दावी श्रीकृष्णानाथ । आणिकांसी नोहे तें प्राप्त । हरिभक्ताविण ॥२॥ देवें देवघर उघडिलें । सन्मुख उद्धवा बैसविलें । देव सांगतसे वहिलें । तया उद्धवाप्रति ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेम । भक्तांचें ऐकतां नाम । प्राणी होती निष्काम । अहर्निशीं जपतां ॥४॥
ऐकोनी सीतेच्या उत्तरीं । पुर्णावस्था मंदोदरी । चढली स्वेदकंप शरीरी । आनंदलहरी दाटली ॥१॥ इंद्रिय विकळता जाली । चित्त चैतन्य मिठी पडली । अंतरी सुखोर्मी दाटई । तेणेंपडली मुर्छित ॥२॥ बाप सदगुरुचें सामर्थ्य । अलोकिक अति अदभुत । वचनमात्रें शक्तिपात । जाला निश्चित मंदोदरी ॥३॥ नाहीं हस्त मस्तक । कृपा कवळोनी देख । वचनामात्रें दिधलें सुख । एका जनार्दनीं सरेना ॥४॥ राम रावण युद्ध – अभंग ९३२ ते ९३३
ऐक्य तें जालिया मीतूंपण नाहीं । गौरव हा कांहीं नाहीं नामीं ॥१॥ नाहीं चतुर्दल तुर्याही उन्मनीं । स्वयंभ ती खाणी उभी उसे ॥२॥ चित्त जडलिया तेथें काय उणें । लज्जित साधनें होतीं देखा ॥३॥ एका जनार्दनीं नाहीं मीतूंपण । व्यापक तें जाण सर्वांठायीं ॥४॥
ऐशी आवडी मीनली सुखा । देव उभा भक्तद्वारीं देखा ॥१॥ धन्य धन्य पुंडलीका । उभे केलें वैकुंठनायका ॥२॥ युगें अठ्ठावीस नीत । उभा विते कर धारुनियां कट ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण जाऊं । काया वाचा मनें त्यासी ध्याऊं ॥४॥
ऐशी शांती जयासी देखा । तोचि सर्व भुतांचा सखा ॥१॥ सर्व लोकीं आवडता । जाला सरता कीर्तनीं ॥२॥ सर्व लोकीं आवडता । जाला ठायीं देखें देवो ॥३॥ सर्व दृष्टीचा देखणा । शरण एका जनार्दना ॥४॥
ऐशीं निर्धारें विरहिण करी । परेपरता देखेन श्रीहरी । मन पवन साधन न करीं । संतसंग घडलिया धन्य संसारीं ॥१॥ धन्य धन्य संतमहिमा । विरह गेला पावलें सुखधामा ॥धृ॥ नामविरहित विरह तो कोण । विषय विरह थुंकीन मी जाण । नामांवांचुनी नेणें साधन । तो विरह न व्हावा पुर्ण ॥२॥ एका जनार्दनी सत्य वचन । विरहविरह गेला मुळीहून । नाम जपतां स्थिर झालें मन । विरह गेला त्यागुना ॥३॥
ऐशीं शांती ज्यासी आहे । त्याचे घरीं देव राहे ॥१॥ हा अनुभव मनीं । पहा प्रत्यक्ष पुराणीं ॥२॥ धर्माघरीं वसे । अर्जुनाचे रथीं बैसे ॥३॥ अंकित दासाचा होय । एका जनार्दनीं देव ॥४॥
ऐसा ज्याचा एक भाव । तेथें नाहीं द्वैता ठाव ॥१॥ द्वैत अद्वैत हारपलें । अवघें एकरुप जाहलें ॥२॥ संकल्प विकल्प विराला । अवघा देहीं देव जाहला ॥३॥ एका जनार्दनीं ठाव । स्वयमेव भरला देव ॥४॥
ऐसी कीर्तनाची आवडी । प्रायश्चित्तें जाली देशधडी ॥१॥ होती तीर्थें तीं बापुडीं । मळ रोकडी टाकिती ॥२॥ ऐकोनी कीर्तनाचा गजर । ठेला यमलोकीचा व्यापार ॥३॥ यमपाश टाकिती खालीं । देखोनि कीर्तनाची चालीं ॥४॥ ऐसा कीर्तनसोहळा । एका जनार्दनीं देखे डोळीं ॥५॥
ऐसी जगाची माऊली । दत्तनामें व्यापुनि ठेली ॥१॥ जीवें जिकडें तिकडे दत्त । ऐशी जया मति होत ॥२॥ तया सांकडेंचि नाहीं । दत्त उभा सर्वा ठायीं ॥३॥ घात अघात निवारी । भक्तां बाहे धरी करीं ॥४॥ ऐशीं कृपाळु माऊली । एका जनार्दनीं देखिली ॥५॥
ऐसी मी मी करतां । अज्ञानाची अहंता । तेव्हा तैसी ईश्वरसत्ता । वर्तू लागे ॥१॥ सज्ञान अज्ञान । दोघे अदृष्टाधीन । साधुत्व वर्ते सज्ञान । अज्ञानीं अहंकर्ता ॥२॥ अद्रुष्टाधीन देह । त्यांत ज्ञान मुरुनी जाय । मग द्रष्टा होउनी पाहे । जग ब्रह्मारूप ॥३॥ तेथें निंदा आणि स्तवन । हारपले दोष गुण । ऐसें एका जनार्दन सांगतसे ॥४॥
ऐसी वाढलिया सद्वासना । तेथें जिराली मनाची कल्पना । इंद्रियें विषय प्राणा । बोध जाला ॥१॥ लिंग विष्णु स्वप्न कंठस्नान । काल्पनिक भोग जाण । वाचा मध्यमा ऐसी खूण । मिळोनि ठेली त्या पदा ॥२॥ तेथें इंद्रिया ऊर्वसी । आलीया सेजेसी । जयाचिया मानसीं । कामा नुठी ॥३॥ एका जनार्दनीं बोध । अवघा झाला ब्रह्मानंद । लिंग देहाचा खेद । वस्तु जाला ॥४॥ कारण देह
ऐसीं प्राप्ति कै लाहीन । संतसंगती राहीन । त्यांचे संगती मी ध्याईन । नाम गाईन अहर्निशीं ॥१॥ भावें धरलिया संतसंग । सकळ संगा होय भंग । अभयसितां आगळे योग । पळे भवरोग आपभयें ॥२॥ सेविलिया संतचरणतीर्था । तीर्थ पायवणी वोढविती माथां । सुरनर असुर वंदिती तत्त्वतां । ब्रह्मा सायुज्यता घर रिघे ॥३॥ संतचरणरज मस्तकी पडे । देह संदेह समुळ उडे । उघडिलीं मुक्तीची कवाडें । कोदाटें पुढें परब्रह्मा ॥४॥ दृढ धरलिया सत्संगती । अलभ्य लाभ आतुडे हातीं । चारी पुरुषार्थ चारी मुक्ती । पायां लागती निज्दास्य ॥५॥ जैं कृपा करिती संतजन । जन विजन होय जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण । ब्रह्मा परिपुर्ण तो लाहे ॥६॥
ऐसे नित्यकाळ जाताती वना । गोपाळ रामकृष्ण खेळती खेळ नाना ॥१॥ यमुनेचे तटीं कळंबा तळवटीं । मांडियला काला गोपाळांची दाटी ॥२॥ आणिती शिदोर्या आपाअपल्या । जया जैसा हेत तैशा त्या चांगल्या ॥३॥ शिळ्या विटक्या भाकरी दहीं भात लोणी । मिळेवोनी मेळा करी चक्रपाणी ॥४॥ एका जनार्दनीं अवघ्यां देतो कवळ । ठकविलें तेणें ब्रह्मादिक सकळ ॥५॥
ऐसे म्हणशील कोण । ज्याचें गातां नामभिधान । देवाधि देव आपण । स्वमुखें सांगे उद्धवा ॥१॥ नारद पराशर पुंडलीक । व्यास शुक वाल्मिकादिक । ध्रुव उपमन्यु भीष्मादिक । वंद्य जाण उद्धवा ॥२॥ वासिष्ठ वामदेव विश्वामित्र । आत्रि दत्तात्रेय पवित्र । ऐसे पुण्यश्लोक सर्वत्र । ते तुज वंद्य उद्धवा ॥३॥ रघु दिलीप हरिश्चंद्र । शीभ्रीराज बली थोर । जयाचा अंकित मी निर्धार । हें तूं जाणें उद्धवा ॥४॥ पांडव माझे पंचप्राण । कायावाचा वेचिलें मन । मज निर्धारितां पूर्ण । जीव वेंचिला उद्धवा ॥५॥ निवृत्ति ज्ञानेश्वर सोपान । मुक्ताबाई ज्ञाबकळा आपण । इहीं अवतार धरुन । जग तारिलें उद्धवा ॥६॥ गोरा सांवता जगमित्र । चोखा रोहिदास कबीर । हे माझे प्राणमित्र । आहेस जाण उद्धवा ॥७॥ दामा नामा जनाबाई । राजाई आणि गोणाई । येशि आणि साकाराई । जिवलग माझे उद्धवा ॥८॥ कान्हुअपात्रा जन जसवंत । हनुमंतादि समस्त । पाठक कान्हा आनंदभरित । तयाचेनि उद्धवा ॥९॥ परसा भागवत सुरदास । वत्सरा आणि कुर्मदास । एका जनार्दनीं निजदास । संतांचा मी उद्धवा ॥१०॥
ऐसे विश्रांतींचे स्थान । आणिके ठायीं नाहीं जाण ॥१॥ तें हें जाणा पंढरपुर । मुक्त मुमुक्षुचें माहेर ॥२॥ जगीं ऐसें स्थळ । नाहीं नाहीं हो निर्मळ ॥३॥ एका जनार्दनीं निकें । भूवैकुंठं नेटकें ॥४॥
ऐसे संतभार ऐसें भीमातीर । ऐसा जयजयकार सांगा कोठें ॥१॥ समुद्रवलयांकित तीर्थे असतीं पावन । परी ऐसें महिमान नाहीं कोठें ॥२॥ ऐसा नामघोष आनंद सोहळा । न देखे आणिके स्थळां माझे नेत्रीं ॥३॥ एका जनार्दनीं पंढरीवांचुनीं । आनंद माझें मनीं नाहीं कोठें ॥४॥
ऐसें कीर्तीचें पोवाडे । जाहले ब्रह्मादिक वेडे । श्रुतीशास्त्रां कुवाडे । न कळे कांहीं ॥१॥ तो परात्पर श्रीहरी । पुंडलिकांचे उभा द्वरीं । युगें अठ्ठाविसे जाहलीं परीं ॥ न बैसे तरी खालुता ॥२॥ धरुनी भक्तीची मर्यादा । आहे पाठीपागें सदा । एका जनार्दनीं छंदा । विटेवरी उभाची ॥३॥
ऐसें जाणोनि वेदमत । संतसेवा सदोदित ॥१॥ पुराणे शास्त्रें अनुवादिती । संतसेवन दिनरातीं ॥२॥ संतचरणीं ज्यांचें मन । तयां सुखा काय उणें ॥३॥ एका जनार्दनीं भावें । संतचरणीं लीन व्हावें ॥४॥
ऐसें जे धाले पुर्ण निमाले । ते नाहीं आले परतोनियां ॥१॥ घडीनें घडी चढतसे गोडी । अखंड आवडी संतापायीं ॥२॥ सांडोनियां काम स्मरे रामनाम । अंतरीं तें प्रेम धरुनियां ॥३॥ एका जानर्दनीं रंगलें नामीं । तया वंदुं आम्हीं सर्वभावें ॥४॥
ऐसें नानापरी सांगती गार्हाणे । ऐकता घडे कोटी अश्वमेध यज्ञ ॥१॥ पुनरपी संसार नवेची मागुती । शंख चक्र गदा पद्म ऐसे जन्म होती ॥२॥ एका जनार्दनी ऐकतां चोरीकर्म । कर्म आणि धर्म पावती विश्राम ॥३॥
ऐसें सुख कोठें आहे । भजन सोडोनि करिशी काय ॥१॥ सोंडोनि भजनाचा प्रेमा । मुक्ति मागसी अधमा ॥२॥ सांडोनियां संतसंग । काय मुक्ति ते अभंग ॥३॥ एका जनार्दनीं मुक्ति । भजन केलिया दासी होती ॥४॥
ऐसें हें वचन ऐकोन । श्रीतीं केलासे प्रश्न । कैसें अपरोक्ष ज्ञान । सांगा मज ॥१॥ हा शब्द अलोलिक । श्रवणीं झालें सुख । मग जनार्दनाचा रंक । बोलता झाला ॥२॥ पंचभुतें तिन्हीं गुण । स्थुल सुक्ष्म कारण । हें अपरोक्ष अज्ञान । पंचीकरण ॥३॥ यासी तो जाणता साक्षित्वे देखतां । तोचि अपरोक्ष ज्ञाता । जाणावा पैं ॥४॥ सोहमाचा साक्षात्कार । एक जनार्दनीं निवडोनि साचार । वस्तुंचें घर । दाखविलें ॥५॥
ओळखिला हरि धन्य तो संसारी । मोक्ष त्याचे घरीं सिद्धिसहित ॥१॥ सिद्धि लावी पिसे कोणतया पुसे । नेणे राजहंसे पाणी कायी ॥२॥ काय तें करावें संदेहीं निर्गुण । ज्ञानाने सगुण ओस केलें ॥३॥ केलें कर्म झालें तेंचि भोगा आलें । उपजलें मेले ऐसे किती ॥४॥ एका जनार्दनीं नाहीं यातायाती । सुखाची विश्रांती हरिसंगे ॥५॥
ओळखिला हरि सांठविला पोटीं । होतां त्याची भेटीं दुःख कैचें ॥१॥ नर अथवा नारी हो कां दुराचारी । मुखीं गातां हरी पवित्र तो ॥२॥ पवित्र तें कुळ धन्य त्याची माय । हरिमुखें गाय नित्य नेंमें ॥३॥ काम क्रोध लोभ जयाचे अंतरीं । नाहीं अधिकारी ऐसा येथें ॥४॥ वैष्णवांचें गुह्मा काढिलें निवडुनी । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
ओहं सोहं यापरतें प्रमाण । जघन सघन विटेवरीं ॥१॥ भीवरासंगम पुडंलीक दृष्टी । सम कर कटीं उभा हरी ॥२॥ वेदांचे जन्मस्थान विश्रांति पैं मूर्ति । त्रैलोक्य कीर्ति विजयध्वज ॥३॥ एका जनार्दनीं पुराणासी वाड । पुरवितसे कोड भाविकांचें ॥४॥
कधी भेटेल रघुपती । मजला सांगा मारुती ॥धृ॥ मी अपराधी शब्द शरानें । दुःखित उर्मीलापती । कीं मजला सांगा बा० ॥१॥ साधु छळले माझें मज कळलें । वनीं राक्षस संगती । कीं मजला० ॥२॥ एका जनार्दनीं आश्रय तुझा । सज्जन जन जाणती । कीं मजला० ॥३॥
कपटें पयपानसी । मोहें मोहनराशी । विषयी विष स्तनासी ।देवों आली ॥१॥ तंव तो सावध निजमुखीं । जिवासहित शोखी । सायुज्याच्या समसुखीं । समाधान बा ॥२॥ स्वरुपी घडोघडीं । म्हणें बापा सोंडीं । कृष्णमुखीं कुडी । सरती झाली बा ॥३॥ योगियां न कळे चित्तीं । सिद्धा दुर्लभ प्राप्ती । अंतीं कृष्णमुर्ती । हृदयावरी बा ॥४॥ पाजु आली विष । तियेसी परमसुख । कृष्णभजनीं दुःख । कवणा नाहीं बा ॥५॥ भक्ता परम प्राप्ती । द्वेषियां तेचि गती । एका जनार्दनीं प्रीति । वैरियां चार्हीं मुक्ति बा ॥६॥
कपटें रावण हो गेला । रामु तंव कळला त्याचा कपट भावो । सकळ वृत्ति रामचि देखे फिटला देह संदेहो । सबाह्म अभ्यंतरींरामु नांदे सीतेसी नाहीं तेथें ठावो रया ॥१॥ राम राम राम अवघाची राम फिटला रावणाचा भ्रम । भोग्य भोग भोक्ता रामचि जाला कैंचा । उठी तेथ कामु रया ॥धृ॥ जनीं रामु वनीं रामु नरनारी देखे रामु । तो हा रामु कीं कामु निःसिम नेमु । सरला भावनेचा भ्रमु । कामचेनि काजें कपटें रामु । होता फिटला तयाचा जन्मु श्रुमु रया ॥२॥ ऐसा सकळरुपें रामु स्वरुपें आला काय कीजे त्यासी पुजा । रामाचा वाणीसी रे छेदुनी चरणींवाहातसे वोजा । रामाचा विश्वासु बाणला त्या रावणासी रे निघती अधिक पैजा ॥३॥ हृदयीं रामु तेंचि अमृत कुपिका । म्हणोनि शिरें निघती तया देखा । शिरांची लाखोली रामासी वाहिली । अधिकचि येतसे हरिखा । अवघाचि राम गिळियेला रावणें । देह कुरंवडी केला तया सुखा रया ॥४॥ शरणागत दिधलें तें तंव उणें । म्हणोनि अधिक घेतलें रावणें रामाचे यश तें रावण । विजय गुढीं विचारुनि पहा पां मनें । अरि मित्रा समता समान एकपदीं एकाएकीं केलें जनार्दनीं रया ॥५॥
कपींद्रा सुखी आहे कीं षडगुण तरु हा राम ॥धृ॥ कनक कुरंग पाठी श्रमले । प्रभु सर्वज्ञ काम ॥१॥ मज विरहित त्या निद्रा कैंची । अखिल लोकभिराम ॥२॥ सौमित्रा दुर्वाक्यें छळिलें । त्याचा हा परिणाम ॥३॥ त्र्यंबक भंगीं एका जनार्दन । करिती विबुध प्रणाम ॥४॥
कमलदलाक्ष गोपी जीवनलक्ष । तो अलक्षा न बैसे लक्ष तो देखिला वो ॥१॥ मनमृग आमुचा वेधोनि गेला । पाहातांचि डोळा श्रीकृष्ण ॥२॥ सहजची आवडी पाहतां समदृष्टी । वेधोनि गेली सृष्टी पाहतां गे माय ॥३॥ एका जनार्दनीं परात्पर शोभला । तेणें मज वेधेंक वेध लाविला गे माय ॥४॥
कमळगभींचा पुतळा । पाहतां दिसे पूर्ण कळा । शशी लोपलासे निराळा । रुपवासही ॥१॥ वेधक वेधक नंदनंदनु । लाविला अंगीं चंदनु । पुराणपुरुष पंचाननु । सांवळां कृष्ण ॥२॥ उभे पुढे अक्रुर उद्धव । मिळाले सर्व भक्तराव । पाहाती मुखकमळभाव । नाठवे द्वैत ॥३॥ रुप साजिरें गोजिरें । दृष्टि पाहतां मन न पुरे । एका जनार्दनीं झुरे । चित्त तेथे सर्वदा ॥४॥
कमळगर्भींचा गाभा । तोचि उभा पंढरीये ॥१॥ वेधलें चरणीं मन माझें । नावडे दुजें तयाविण ॥२॥ ध्यान बैसलें हृदयीं । तयाविण दुसरे नाहीं ॥३॥ बैसलो तो नुठे मागें । एका जनार्दनीं गूज सांगें ॥४॥
कमळनेत्र पाहतां मन माझें भुललें । योगी ध्याती जयातें रूप पंढरीये आलें ॥१॥ आनंदु वो परमानंदु ध्यातां । समाधी उन्मनी वोवाळणी तत्त्वतां ॥२॥ योगयाग तप न लगे आचरण कांहीं । सुलभ सोपारा वसे सर्वांठायीं ॥३॥ वेदशास्त्र श्रमलें पुराणें भांडतीं । शेषादिकां न कळे कुंठित मती ॥४॥ एका जनार्दनीं पहात आनंदें मन । तद्रुपति झालें जनीं सर्व जनार्दन ॥५॥
कर कटावरी वैजयती माळा । तो हरीडोळां देखियेला ॥१॥ रुप सांवळे शोभें विटेवरी । तो हरी डोळेभरी देखियेला ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें ।त्रिभुवन थोकडें दिसतसे ॥३॥
करा करा लागपाठ । धरा पंढरीची वाट । पुंडलिकांची पेठ । सोपी आहे सर्वांसी ॥१॥ नाहीं कोठें गोवा गुंती । दुजा नको रे सांगातीं । एका चित्तवृत्ति । दृढ करीं मानसीं ॥२॥ नको माझें आणि तुझें । टाकी परतें कीं रे वोझें । संतचरण रज । सेवीं कां रे आदरें ॥३॥ तुटतीं भक्तिजाळ गुंती । सहज होतसे विरक्ति । एका जनार्दनीं प्रीती । धरा संतचरणीं ॥४॥
करा रे बापानों साधन हरीचें । झणीं करणीचें करुं नका ॥१॥ जेणें नये जन्म यमाची यातन ऐसिया साधना करा कांही ॥२॥ साधनांचे सार मंत्रबीज हरि । आत्मतत्त्व धरी तोचि एक ॥३॥ कोटी कोटी यज्ञ नित्य ज्याचा नेम । एक हरिनामा जपतां घडे ॥४॥ एका जनार्दनीं न घ्यावा संशय । निश्चयेंसी होय हरिरुपा ॥५॥
करावें पुजन मुखीं नामस्मरण । अनुदिनीं ध्यान संतसेवा ॥१॥ आणिक न लगे यातायाती कांहीं । वाचें विठोबाई वदे कां रे ॥२॥ एका जनार्दनीं संतांचे सांगात । त्यांचे वचनें मात कळों येत ॥३॥
करितां कीर्तन श्रवण । अतर्मलाचें होत क्षालन ॥१॥ तुमचें कीर्तन पवित्र कथा । पावन होत श्रोता वक्ता ॥२॥ तुमचे कीर्तनीं आनंद । गातां तारले ध्रुव प्रल्हाद ॥३॥ कीर्तनाचा गजर होतां । यम काळ पळे सर्वथा ॥४॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । तिन्हीं देव वंदिती चरण ॥५॥
करितां भगवद्भक्ती । चारी मुक्ति पायां लागती ॥१॥ ऐसा लाभ नाहीं कोठें । कीर्तनामाजीं देव भेटे ॥२॥ योगयाग तप साधन । कासया तें ब्रह्माज्ञान ॥३॥ न लगे तीर्थाचें भ्रमण । सदा ध्यान नारायण ॥४॥ एका जनार्दनीं भक्ति । तेणें पावे उत्तम गती ॥५॥
करितां साधनांच्या कोटी । नामाहुनि त्या हिंपुटीं ॥१॥ नाम वाचे आठवितां । साधनें सर्वा येती हातां ॥२॥ नामापरतां दुजा मंत्र । नाहींनाहीं धुंडितां शास्त्र ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । शुद्ध चैतन्य निष्काम ॥४॥
करी कांहीं मनाएका विचरणा । संतांच्या चरणा न विसंबे ॥१॥ तयाचा मी दास कामारी दुर्बळ । तेंचि माझे सकळ हित करती ॥२॥ देउनि प्रेमपान्हा लाडिवाळपणें । कृपेचें पोसणें तुमचे मी ॥३॥ जनार्दनीं एका तुमचा तो दास । तयासी उदस धरुं नये ॥४॥
करी जो सृष्टीचे रचन । तया न कळे बह्माज्ञान । तो श्रीनारायण । शरण रिघे ॥१॥ न कळे न कळे ब्रह्माज्ञान । म्हणोनिक धरितसे चरण । नारायण परिपूर्ण । उपदेशी ब्रह्मा ॥२॥ ब्रह्मा अत्रीतें सांगत । ब्रह्माज्ञान हृदयीं भरित । अत्री पूर्ण कृपेस्थित । दत्तात्रय सांगतसे ॥३॥ दत्तात्रय कृपें पुर्ण । जनार्दनीं पूर्णज्ञान । जगचि संपूर्ण । एक रुप तयासी ॥४॥ एका जनार्दनीं पूर्ण । ब्रह्माज्ञानाची खुण । बोधोनियां संपूर्ण । मेळविलें आपणीया ॥५॥
करी हरिकथा टाकी दंभमान । वायंचि पतन पडूं नको ॥१॥ नामाचा विश्वास संतांचा सांगात । तेणें तुझें हित सर्व होय ॥२॥ द्रव्य दारा यांचा मानी पा विटाळ । सर्वां ठायीं निर्मळ होसी बापा ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा धरी मार्ग । सोपा संसर्ग पूर्वजांसी ॥४॥
करुनियां काला सर्व आले गोकूळीं । गोपाळांसहित गाईवत्स सकळीं ॥१॥ वोवाळिती श्रीमुख कुर्वडी करिती । रामकृष्णातें सर्व वोवाळिती ॥२॥ जाहला जयजयकार आनंद सकळां । एका जनार्दनीं धणी पाहतां डोळां ॥३॥
करुनी कीर्तन मागती जे द्रव्य । तें जाणावें वैधव्य विधवेचें ॥१॥ सर्व अलंकार शरीर शोभलें । वायांपरी गेलें कुंकुहीन ॥२॥ मावनानें भावें करावें कीर्तन । आनंदे वर्तन वैष्णवांपुढें ॥३॥ एका जनार्दनीं कामनीक कीर्तन । करितां पतन जन्मोजन्मीं ॥४॥
करुनी निर्धारा । जाय जाय पंढरापुर ॥१॥ उणें पडों नेदीं काहीं । धावें देव लवलाहीं ॥२॥ संकट कांहीं व्यथा । होऊं नेदी सर्वथा ॥३॥ शंख चक्र घेउनी करीं । एका जनार्दनीं घरटी करी ॥४॥
करुनी हरिकीर्तन । तेथें सेविती जे अन्न ॥१॥ ऐसे अभागी खळ । परम चांडाळ कलीयुगीं ॥२॥ हरिकथा माउली । विकिताती अर्थभुली ॥३॥ पंच महापातक । तया घडे दोष देख ॥४॥ एका जनार्दनीं । करा कीर्तन अनुदिनीं ॥५॥
करूं देईना मज दुध तुप बाई । मथितां दधि तो धरी रवीं ठायीं ठायीं । हट्टे का कदापि नुमजे समजाविल्यास काई । समजाउनी यातें तुझ्या घरांत नेई नेई ॥१॥ राधे हा मुकुंद कडिये उचलोनि घेइ घेई । रडतानां राहिना करुं यांस गत काई काई ॥धृ॥ हरिसी आनंदे राधा मृदु मृदु बोलवीते । पाळण्यांत तुला कृष्णा निजवोणी हालवितें । गुह्मा नेऊनियां दही भात कालवितें । यशोदेसी सोडीं कान्हा माझ्याजवळी येई येई ॥२॥ हट्ट मोठा घेतो मला छळितो गे राधे पाहाणें । असाच हा नित्य राधे हरि घरा नेता जाणें । उगाचि हा निश्चळ कैसा राहे त्वां समजावल्यानें । तुझी धरिते हनुवटी यासी गुहां नेई नेई ॥३॥ गोविंदा गोपाळा कृष्ना मुकुंदा शेषशाई । जगज्जीवना गोकुळभुषणा गोपी भुलवणा बाई । उगा नको रडुं कृष्णा यशोदेसी सोडीं तूंही । एका जनार्दनीं शरण राधे । घेऊन यासी जाई जाई ॥४॥ राधाविलास
कर्म आणि धर्म अष्टांग साधन । नको यज्ञदान नाम जपें ॥१॥ तुटेल बंधन खुंटेल पतन । नाममुखीं गर्जन सोपा मंत्र ॥२॥ कलियुगामाजीं सोपें हें साधन । रामनाम खुण मुक्त वाट ॥३॥ एका जनार्दनीं खुंटली उपाधी । सहज समाधि रामनामें ॥४॥
कर्म उपासना न कळें जयांसी । तेणें संतांसी शरण जावें ॥१॥ सर्व कर्मभावें विठ्ठलनाम गावें । जाणिवेनेणिवेचें हावें पडुं नये ॥२॥ अभिमान झटा वेदांचा पसारा । शास्त्रांचा तो थारा वहातां अंगीं ॥३॥ एका जनार्दनीं सर्व कर्म पाही । विठ्ठल म्हणतां देहीं घडतसे ॥४॥
कर्मी कर्मठपणा धर्मीं धर्मिष्ठपणा । हीं दोन्हीं अनुसंधानें चुकती जगीं ॥१॥ कर्माचें जें कर्म धर्माचा अधिधर्म । तो हा सर्वोत्तम विटेवरी ॥२॥ निगमांचे निजसार अगमाचे भांडार । न कळे ज्याचा पार वेदशास्त्रां ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रुतीसी नाकळे । तो भक्तिबळें उभा विटे ॥४॥
कर्मे नित्य नैमित्तीक । करावी तीं आवश्यक ॥१॥ तेचि होय शिवपुजा । चित्तशुद्धि ते सहजा ॥२॥ मनःस्थिर तें कारण । करा शंकराचें ध्यान ॥३॥ गुरु होऊनि शंकर । ज्ञान उपदेशीं सत्वर ॥४॥ तेणें अज्ञानाचा नाश । प्राप्त होय अविनाश ॥५॥ एका जनार्दनीं धर्म । ब्रह्माप्राप्तीचे हें वर्म ॥६॥
कलिकाळाचे न चले बळ । ऐसे सबळ हरिदास ॥१॥ सेवेचें तो कवच अंगीं । धीर प्रसंगीं कामक्रोध ॥२॥ रामनाम हाचि बाण । शस्त्र निर्वाण सांगातीं ॥३॥ एका जनार्दनीं यमाचे भार । देखतां समोर पळती ते ॥४॥
कलियुगामाजीं एक हरिनाम साचें । मुखे उच्चारितां पर्वत छेदी पापांचे ॥१॥ सर्वभावें भजा एक हरीचें नाम । मंगळा मंगल करील निर्गुण निष्काम ॥२॥ दोषी अजामेळ तोहि नामें तरला । हरिनामें गणिकेल्चा उद्धार जाहला ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम सारांचें सार । स्त्रियादि अत्यंजा एका दांचि उद्धार ॥४॥
कलियुगी तारक । स्वामी दत्तराज एक ॥१॥ त्याचें नाम नित्य गावें । भवसिंधुसि तरावें ॥२॥ दत्तमूर्ति हृदयीं ध्यातां । पावे मोक्ष सायुज्यता ॥३॥ दत्त वसे जया मनीं । तया दत्त जनीं वनीं ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । सबाह्म स्वानंदभरित ॥५॥
कलियुगी नाम तारक । दुजें होय दुःखदायक ॥१॥ पहा अनुभवो मना । नाम भवनदी नौका जाणा ॥२॥ अठरा वर्ण याती । नामें पावनचि होती ॥३॥ न करा आळस क्षणभरी । एका जनार्दनीं निर्धारी ॥४॥
कलियुगीं नाम सोपें तें सुजाण । ऐशी भाषा जाण बहुतांची ॥१॥ वाल्मिक सांगतु रामनाम जपा । तरले तरती सोपा राममंत्र ॥२॥ पुराणकर्ता तो व्यास मुगुटमणी । म्हणे रामकृष्ण वदनीं सोपा मंत्र ॥३॥ बहुतांच्या मतें एका जनार्दनी । रामनाम वाणी गाय सदा ॥४॥
कलीमाजीं सोपें घेतां रामनाम । नाहीं कांहीं श्रम जपतप ॥१॥ न लगे साधन पंचाग्री धुम्रपान । नामेंचि पावन युगायुगीं ॥२॥ योगयाग यज्ञ न लगे वेरझारा । नाममंत्र पुरा जप आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं निश्चयो नामाचा । तेथें कळिकाळाचा रीघ नाहीं ॥४॥
कल्पतरु दाता पुंडलीक मुनी । तयासाठीं परब्रह्मा तिष्ठे अझुनी ॥१॥ नवलाव गे माय नवलाव गे माय । विटे ठेऊनी पाय उभा असे ॥२॥ शेष श्रमला शास्त्र भागलें । वेवादिती वाहिली अठरा ज्यासी ॥३॥ आदि अंत कोना न कळे जयाचा । मौनावली वाचा वेदादिकीं ॥४॥ तो डोळेभरी पहिला श्रीहरी । एका जनार्दनी वेरझारी खुंटली देवा ॥५॥
कल्पनेपासुनी कल्पिला जो ठेवा । तेणें पडे गोंवा नेणें हरि ॥१॥ दिधल्यावांचुनि फलप्राप्ति कैंची । इच्छा कल्पनेची व्यर्थ बापा ॥२॥ इच्छावें तें जवळी हरीचे चरण । सर्व नारायण देतो तुज ॥३॥ न सुटे कल्पना अभिमानाची गांठी । घेता जन्म कोटी हरि कैंचा ॥४॥ एका जनार्दनीं सांपडलीं खुण । कल्पना अभिमानी हरि झाल ॥५॥
कल्पित देह कल्पित प्रबंध । कल्पित षट् चक्रमाळा । कल्पित धारण कल्पित सुषुम्ना । कल्पित मेरुमंडळ रे ॥१॥ कल्पित छांडो कल्पित छांडो । निर्विकल्प वृत्ति मांडो । सहजीं सहज भरपुर भरले । देह विदेह दुरी छांडो ॥धृ॥ कल्पित द्विदळ कल्पित चतुर्दळ । कल्पित अष्टकमळ कल्पित । द्वादश कल्पित षोडश । कल्पित ते सहस्त्र दळ रे ॥२॥ कल्पित श्रीहट कल्पित गोल्हाट । कल्पित औठ पीठ कल्पित भ्रमरगुंफा । कल्पित हंसपद कल्पित योग अचाट रे ॥३॥ कल्पित शिव कल्पित शक्ति । कल्पित ते निजप्राप्ति । जनार्दनीं निजकल्पयोगें । सहज चैतन्य निज शांति रे ॥४॥
कळा ते कुसरी नव्हे हें शाब्दिक । अणुरेणु एक भरुनी उरला ॥१॥ तोचि डोळाभरी पहा श्रीहरीं । परेपरता दुरी ठसावला ॥२॥ एका जनार्दनीं शब्दवेगळा असे । तो उभा दिसें कीर्तनरंगीं ॥३॥
कळिकाळ बापुडें नामापुढें दडे । ऐसे थोर पोवाडे श्रीरामाचे ॥१॥ ऐसे वर्म सोपें सांडोनी शिणती । वायां हीन होती हांव भरी ॥२॥ असोनियां देहीं फिरती ते वायां । वाउगाचि तया शीण होय ॥३॥ एका जनार्दनीं आत्माराम देहीं । आसोनी न कळे कांहीं शिणती वायां ॥४॥
कळिकाळसी दरारा । रामनाम स्मरण करा ॥१॥ भुक्ति मुक्ति लागती पायां । करितां दया वैष्णवांनीं ॥२॥ सुगम सोपें हेंचि वर्म । नको श्रम मज दुजा ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम सार । नाहीं बडिवार दुसरा ॥४॥
कळिकाळा नाहीं बळ । नाम जपे तो सबळ ॥१॥ ऐसेंअ नाम सदा जपे । कळिकाळा घाली खेपे ॥२॥ हरिचिया दासा साचें । भय नाहीं कळिकाळाचें ॥३॥ एका जनार्दनीं काळ । काळ होय तो कृपाळू ॥४॥
कवण देव कवण भक्त । एक दिसे दोहीं आंत ॥१॥ भक्त ध्यानीं जंव बैसला । पूज्य पुजक स्वयें जाहला ॥२॥ ध्यानीं हारपलें मन । सरलें ध्यातां ध्येय ध्यान ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । देव म्हणण्या नुरे ठाव ॥४॥
कशी जाऊं मी वृंदावन । मुरली वाजवी कान्हा ॥धृं॥ पैलतीरीं हरी वाजवीं मुरली । नदी भरली यमुना ॥१॥ कांसे पितांबर कस्तुरी टिळक । कुंडल शोभे काना ॥२॥ काय करु बाई कोणाला सांगुं । नामाची सांगड आणा ॥३॥ नंदाच्या हरीने कौतुक केलें । जाणे अंतरीच्या खुणा ॥४॥ एका जनार्दनी मनीं म्हणा । देवा महात्म्य कळेना कोणा ॥५॥
कष्ट न करितां योग्य जरी साधी । श्रम ते उपाधि वाउगी कां बा ॥१॥ नाम तें सोपें श्रम नाहीं कांहीं । उच्चारितां पाहीं सर्व जोडे ॥२॥ एका जनार्दनीं नको योगयाग । म्हणावा श्रीरंग वाचे सदा ॥३॥
कसा मला टाकुनी गेला राम ॥धृ॥ रामविणा जीव व्याकुळ होतो । सुचत नाही काम ॥१॥ रामविण मज चैन पडेना । नाही जीवासी आराम ॥२॥ एका जनार्दनी पाहुनीं डोळा । स्वरुप तुझे घनःश्याम ॥३॥
कस्तुरीची उटी टिळक लल्लाटीं । सांवळां जगजेठी उभा विटे ॥१॥ नाम हें चांगलें रुप हें चांगलें । दरुशन चांगलें विठोबाचें ॥२॥ आला पंढरीसी पुंडलिकाचें भक्ति । दरुशनें मुक्तिं पातकीयांसी ॥३॥ एका जनार्दनी आनंदाचा कंद । उभा तों गोविंद विटेवरी ॥४॥
कांहीं न करुं आणिक आन । वाचे गुण गाऊं तुमचे ॥१॥ पाहुं डोळेभरी मुख । तेणें सुख इंद्रियां ॥२॥ न करी कोना ताडातोडी । आहे खोडी दूर करुं ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रमाण । वाचे नारायण आठवुं ॥४॥
काकुलते गोपाळ म्हणती रे कान्हया । गाई न येती माघारी कोन बळी कासया ॥१॥ आमुची खुंटली गति आवरीं तुं हरी । तुजवांचुनी कोण रेखा आमुचा कैवारी ॥२॥ नको वेरझारा पुरे आतां हरी । एका जनार्दनीं ऐशी करुणा करी ॥३॥
काचरट पाहतां कडु तें शेंद । परिपाकीं पाहतां गोडचि शुद्ध ॥१॥ कडु तेंचि गोड कडू तेंचि गोड । समरस सोयारिक ॥२॥ साखरेचें वृंदावन केलें । चाखो नेणें तें नाडोनि गेलें ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रपंचु एकु । नश्वर म्हणतां नाडला लोकु ॥४॥
काढी काढी भ्राती देहाची सर्वथा । प्रपंचाची चिंता नको तुज ॥१॥ सर्वभावें शरण विठठलासी जाई । ठायीचाचि ठायीं निवारिल ॥२॥ देह गेह माझें म्हणणें हें दुजें । सर्व विठ्ठलाराजे समपीं तुं ॥३॥ एका जनार्दनी करी आठवण । चिंती तुं पावन परब्रह्मा ॥४॥
कानडा विठ्ठल कानडा विठ्ठल । कानडा विठ्ठल विटेवरी ॥१॥ कानडा विठ्ठल नामें बरवा । रुपें विठ्ठल हृदयीं ध्यावा ॥२॥ कानडा विठ्ठल रुपे सावळां । कानडा विठ्ठल पाहिला डोळा ॥३॥ कानडा विठ्ठल चंद्रभागे तटी । कानडा विठ्ठल पहावा उठाउठी ॥४॥ कानडा विठ्ठल कानड बोले । कानड्या विठ्ठलें मन वेधियलें ॥५॥ वेधियेलें मनकानडीयानें माझें । एका जनार्दनीं दुजें नाठवेची ॥६॥
कानावाटें मी नयनासी आलों । शेखीं नयनाचा नयन मी जाहलों ॥१॥ दृष्टीद्वारां मी पाहे सृष्टीं । सृष्टी हरपली माझें पोटी ॥२॥ ऐसं जनार्दनें मज केलें । माझें चित्ताचें जीवपण नेलें ॥३॥ एका जनार्दनीं जाणोनि भोळा । माझा सर्वांग जाहला डोळा ॥४॥
कान्होबा खेळ खेळू रानीं । तुम्हीं आम्हीं दोघे मिळोनी ॥१॥ हमामा रे भाई हमामा ॥धृ॥ हमामा घाली मत्स्य अवतारी । शंखासुरा धरुनी मारी ॥२॥ हमामा घाली समुद्रतीरीं । धरुनी पर्वत पाठीवरी ॥३॥ हमामा घाली नानापरी । पृथ्वी धरुनी दाढेवरी ॥४॥ हमामा घाली हिरण्य कश्यपाघरीं । प्रगटुनी स्तंभामाझारीं ॥५॥ हमामा घाली बळीचे द्वारीं । आपण होऊनि भिकारी ॥६॥ हमामा घाली परशु हातीं । निःक्षात्री पृथ्वी केली जगतीं ॥७॥ हमामा घाली लंकेवर । केला बिभीषण राज्यधर ॥८॥ हमामा घाली नंदाघरीम । गोपाळ नाचती गजरीं ॥९॥ हमामा घाली भीमातटीं । उभाचि धरुनि कर कटीं ॥१०॥ एका जनार्दनी खेळ । नानापरीचा आकळ ॥११॥ हमामाहुंबरी
कान्होबा नवल सांगतों गोष्टी । एक वृक्ष दृष्टी देखिला तयावरी सृष्टी ॥१॥ कोडें रे कोडें कान्होबा तुझें कोडें । जाणती जाणती अर्थ पाहतां उघडें ॥ध्रृ०॥ वृक्षाग्री नाहीं मूळ वर शेंडा नाहीं सरळ । बावन शाखा पल्लव पत्र पुष्प भरलें सकळ ॥२॥ एका जनार्दनींक वृक्ष सुढाळ । तयांवरी खेळे एक एकुलतें बाळ ॥३॥
कान्होबा सांभाळी आपुली गोधनें तुझ्या भिडेनें कांहीं न म्हणे ॥१॥ तुं बैसासी कळंबाखाली । वळती देतां आमुचे पाय गेली ॥२॥ तुझीं गोधनें बा अचाट । धांवती देखोनी विषय हिरवट ॥३॥ तूं बैसोनी करिसी काला । आमुच्या शिदोर्या करुनी गोळा ॥४॥ खातोसी दहीं भाताचा गोळा । आम्हाकदे न पहासी उचलोनी डोळा ॥५॥ वेधिलें आमुचे जीवपण । ठकविलें आम्हाकारण ॥६॥ एका जनार्दनीं परमानंद । आम्ही भुललों तुज गोविंदा ॥७॥
काम क्रोध नाहीं अंगीं । तोचि नर जन्मला जगीं ॥१॥ तयाचें होतां दरुशन । तुटे देहाचें बधन ॥२॥ अरुणोदयीं जाण । तम निरसे सहज आपण ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । नोहे एकपणावांचून ॥४॥
काम क्रोध लोभ नाहीं संतां अंगी । वर्तताती जगीं जगरुप ॥१॥ नातळोनी संसारा दाविती पसारा । भाव एक खरा विठ्ठलपायीं ॥२॥ आणिकांची स्तुति नायकती कानीं । न बोलती वचनीं वायां बोला ॥३॥ एका जनार्दनीं तेचि संत तारू । भवाचा सागरु उतरिती ॥४॥
काम क्रोध वैरी हे खळ । लोभ अहंकार आशा बरळ । कर्म बळीवंत लागलें सबळ । तेणें वेधिलें आमुतें निखळ ॥१॥ नको नको वियोग हरी । येई येई तूं झडकरी । आम्हा भेटें नको धरुं दुरी । वियोग झाला तो आवरीं ॥२॥ तुझिया भेटिंचे आर्त मनीं । याकारणें विरह बोलणें वाणी । एका शरण जनार्दनीं । वियोग गेला पाहतां समचरणीं ॥३॥
कामक्रोध वैरीयांचे तोडियेले फांसे । जनार्दनें सरसें केलें मज ॥१॥ देहाची वासना खंडुन टाकिली । भ्रांतीची उडाली मूळ दोरी ॥२॥ कल्पनेचा कंद समूळ उपडिला । हृदयीं दाविला आरसा मज ॥३॥ एक जनार्दनीं सहज आटलें । स्वदेहीं भेटलें गुरुकृपें ॥४॥
काय नपुंसका पद्मिणीचे सोहळे । वांझेसी डोहळें कैंचे होती ॥१॥ अधांपुढें दीप खरारी चंदन । सर्पा दुधपान करुं नये ॥२॥ क्रोधी अविश्वासी त्यासी बोध कैंचा । व्यर्थ आपुली वाचा शिणवुं नये ॥३॥ खळाची संगतेरे उपयोगासी नये । आपण अपाय त्याचे संगे ॥४॥ वैष्णवीं कृपथ्य टाकिलें वाकुळीं । एका जनार्दनीं तेचि भले ॥५॥
काय याचें बोलें तुज वाटतसे कोडे बोलते सांवळा अवघे वितंड ॥१॥ पुरें तुझें गाव नको आतां वस्ती । आम्हीं जाऊं सर्व मिळुनि मथुरेप्रती ॥२॥ नाहीं तसे बोल बोलतसे वायां । एका जनार्दनीं हा तुझा कान्हया ॥३॥
काय वानुं हरिचा महिमा । आगमानिगमां अतर्क्य ॥१॥ वेदशास्त्रें शिणोनि ठेलीं । पुराणें निवांत राहिलीं ॥२॥ दरुशनें तटस्थ होऊन । धरुनी ठेलीं तीं मौन ॥३॥ श्रुती अनुवादा जो नये । त्यासी एका जर्नादनीं ध्याये ॥४॥
काय सांगू यशोदेबाई । आम्ही घरांत बैसलों पाहीं । कृष्ण आला लवलाही । म्हणे मज भूक लागली ॥१॥ ऐसा लाघवी हा हरी । खोडी करी नानापरी । धारितां न धरवे निर्धारीं । जातों पळुनिया दुरी ॥२॥ माझी सुन एकली घरीं । नाहात होती परसद्वारीं । आपण येउनि झडकरी । उभा पुढें राहिला ॥३॥ तवं ती म्हणे का आलासी । कृष्ण म्हणे तूं परियेसी । मी खेळत होतों बिदीसीं । चेंडु उडोनियां आला ॥४॥ तंव ती म्हणे पाहे कृष्णा । क्रियाहीन नष्ट तूं कान्हां । घाली मिठी धरी स्तना । कां गे चेंडू देईना ॥५॥ तव ती म्हणे परतां सर । कृष्ण म्हणे दे चेंडूं सत्वर । एका जनार्दनीं निर्धार । परा भक्ति हे साचार ॥६॥
काया वाचा आणि मन । एक करुनी करी भजन ॥१॥ हाचि मुख्य भजनभावो । सांडीं भेद अभेदाचा ठावो ॥२॥ मना धरुनियां शांती । प्रेमें भजें कमळापती ॥३॥ एका जनार्दनीं भजन । तेणें पावसी समाधान ॥४॥
काया वाचा आणि मन । जयाचें ध्यान संतचरणीं ॥१॥ तोचि पावन जाहला जगीं । दुजे अंगीं कांहीं नेणें ॥२॥ सदा वाचे गाय नाम । न करी काम आणीक तो ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । नेदी तया दुजा ठाव ॥४॥
काया वाचा आणि मन । संत चरण प्रमाण ॥१॥ ऐसें चालत आलें मागें । तया वाउगेंक कोण करीं ॥२॥ उपासना मार्ग आधीं । भाविकांसी ती समाधी ॥३॥ एका जनार्दनीं आस । आहे पायांस दास्यत्वें ॥४॥
काया वाचा मन एकविध करी । पाहे तो श्राहरी पंढरीये ॥१॥ ब्रह्मादिका जया ध्याती शिवादि वंदिती । ती विटेवरी मूर्ति पांडुरंग ॥२॥ वेद पै भागले शास्त्रें वेवादती । पुराणांसी भ्रांती अद्यापवरी ॥३॥ नेति नेति शब्दें श्रुति त्या राहिल्य । न कळे तयाला पार त्याचा ॥४॥ एका जनार्दनीं भक्तालागीं सोपा । भीमातटीं पाहें पां विठ्ठलासी ॥५॥
कायाक वाचीक मानसीक । सदां वसे राम एक ॥१॥ तो नर अथवा नारी । हो कां पतीत दुराचारी ॥२॥ सदा वसे राम ध्यानीं । आणिक कांही नाहीं मनीं ॥३॥ एका जनार्दनी जनीं । राम पाहें मनी ध्यानीं ॥४॥
कायावाचामनें । कृपाळू दीनाकारणें ॥१॥ ऐसा समर्थ तो कोन । माझ्या जनार्दनावांचुन ॥२॥ माझें मज दाखविलें । उघडें वाचे बोलविलें ॥३॥ जनीं जनार्दन । एका तयासी शरण ॥४॥
कायावाचामनें निग्रह करीं । कीर्तन सर्व भावे ऐकें निर्धारीं । अष्टांग साधन न करी । सुखें करी कीर्तन ॥१॥ देव तुष्टेल तुष्टेल । सर्वभाव तुझा पुरवेल ॥ध्रु॥ शांती क्षमा दया उन्मनी । आशा मनीषा तृष्णा दवडोनी । काम क्रोध मद लोभ बंदीखानी । घालीं नेउनी निर्धारें ॥२॥ सर्वांभुतीं समदृष्टी । पाहे सर्व एकमय सृष्टी । तरी ऐक्य कीर्तनगोठीं । परमानंदें आल्हाद ॥३॥ धरी संतांचा सांगात । कीर्तनीं करीं शुद्ध चित्त । एका जनार्दनीं वचनार्थ । राम हरि गोविंदा ॥४॥
कार्य कर्ता आणि कारण । त्रिगुणेशीं त्रिपुटी शुन्य ॥१॥ अंगीं गुण आदळतां तिन्हीं गुण । जया चित्तवृत्ति नोहे भिन्न ॥२॥ ऐसा त्रिगुणावेगळां । एका जनार्दनीं पाहे डोळां ॥३॥
काळाचे तो न चले बळ । करितां कल्लोळ कीर्तनीं ॥१॥ शिव सांगे गिरजेप्रती । कीर्तनीं प्रीति धरावीं ॥२॥ सांगे शुक परिक्षिती । कीर्तनीं उद्धार पावती ॥३॥ एका अनन्य त्यांचा दास । धरतीं आस कीर्तनीं जे ॥४॥
काळाचेंशासन । गातां श्रीहरीचे गुण ॥१॥ ऐसें सुलभ नाम वाचे । घेई घेई गोविंदाचे ॥२॥ संसाराचा छंद । येणें तुटे भवकंद ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । भवसिंधु तारक धाम ॥४॥
काळिकाळावरी नाम । जाले जैसे मनोधर्म । वदतं पुरुषोत्तम । पुण्य जोडे असंख्य ॥१॥ वाचे सदा श्रीराम । तेणें पुरे सर्व काम । मोक्षामार्ग सुगम । नाम उच्चारणें जोडें ॥२॥ आधीं पाहिजे विश्वास । म्हणा आम्हीं विष्णुदास । पापाच तो लेश । कद नुरे कल्पातीं ॥३॥ धरा वैष्णव सांगात । आणिक नका दुजा हेत । एका जनार्दनीं चित्त । रामनामीं असों द्या ॥४॥
काळी घोंगडी हातीं काठी । लागला धेनुंचे पाठी ॥१॥ अरे हरी व्रज वांकुंडा कीं तुजसाठीं । बैसला यमुनेचे तटीं ॥२॥ राधा गोरटीं हातीं वाटी । लागली कृष्णाचे पाठी ॥३॥ एका जनार्दनीं झाली दाटी । घातली पायांवर मिठी ॥४॥
काळे गोरे एकापुढें एक । धांवताती बिदो बिदीं देख । अलक्ष लक्ष्या नये सम्यक । तो नंदनंदन त्रिभुवननायक गे माय ॥१॥ गाईवत्स नेताती वनां । गोपाळ म्हणती अरे कान्हा । जो नये वेदा अनुमाना । ज्यासी चतुरानन ध्यानीं ध्यातसे ॥२॥ जें योगिजनांचे ध्येय ध्यान । ज्याकरणें अष्टांग योगसाधन । तयांसि नोहे कधीं दृश्यमान । तो गौळ्यांचें उच्छिष्ट खाय जाण गे माय ॥३॥ एका जनार्दनीं व्यापक । सर्वां ठायीं समसमान देख । अरिमित्रां देणें ज्यांचे एक । तो हा नायक वैकुठींचा ॥४॥
काळें ना सांवळें गोरें नापिवळें । वर्ण व्यक्ति वेगळें विटेवरी ॥१॥ आनंद स्वानंद नित्य परमानंद । आनंदाचा कंद विटेवरी ॥२॥ निगुण सगुण चहुं वांचावेगळा । आदि अंत पाहतां डोळां न दिसे कांहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं देखिला तो डोळा । त्रिगुणा वेगळा विटेवरी ॥४॥
काळ्या कांबळ्याची घडी । घालिताती सवंगडी बैसवुनि हरी । कवळ घेती ॥१॥ कृष्ण अपुलेनी हातें । कवळ घाली गडियातें । तयांचीं उच्छिष्ट शितें । घालितसे मुखीं ॥२॥ मुखामाजीं कवळ । सवंगडे घालिउती सकळ । वैकुंठीचा पाळ । ब्रह्मानंदें डुल्लत ॥३॥ तृप्त झाला जनार्दन । एका वंदीतसे चरण । काया वाचा मन । खुन भक्त जाणती ॥४॥
काशी क्षेत्र श्रेष्ठ सर्वांत पवित्र । परी तेथें वेंचे जीवित्व श्रेष्ठ तेव्हा ॥१॥ तैसी नोहे जाण पंढरी हे । पेठ वैकुंठा वैकुंठ जुनाट हें ॥२॥ न लगें वेंचणें धन वित्त जीव । मुख्य एक भाव पुरे येथें ॥३॥ दरुशनें मुक्ति प्राणिया सर्वथा । चुकती नाना चळता पापांचिया ॥४॥ एका जनार्दनीं पंढरीसी जा रे । प्रेमसुख मागा रे विठ्ठल देवा ॥५॥
कासया निर्मिला अपवित्र संसार । न घडे विचार योग्यायोग्य ॥१॥ दिननिशीं मना द्रव्याची वासना । परी नारायणा स्मरण नाहीं ॥२॥ ऐसी मी भुललों प्रपंच लिगाडीं । एक जनार्दनीं उडी घाली देवा ॥३॥
कासया संसार लाविला छंद । तेणें हा गोविद अंतरला ॥१॥ न कळे दिवस जातो तेंकळेना । संसार फिरतसों ॥२॥ एका जनार्दनीं भाकितो करुणा । माझिया वचना चित्त द्यावें ॥३॥
कासया साधन तपाचिया हावा । पाचरितां धावो येतो लवलाही ॥१॥ ऐसा अंकिला धांवे वचनासाठीं । पहा जगजेठी भक्तकाजा ॥२॥ संकटीं पडला गजा नक्रमिठी । धांवे उठाउठीं ब्रीदासाठीं ॥३॥ अळीकर धांकुटा ध्रुव बैसे वनीं । तयासी तत्क्षणीं अढळ केलें ॥४॥ पडतां संकट द्रौपदी करीं धांवा । धांवे लवलाह्मा सारुनी ताट ॥५॥ एका जनार्दनीं भक्तकाज कैवारी । धांवे सत्वारीं आपुल्या लाजा ॥६॥
कासयासी हटयोग धूम्रपान । घालुनी आसन चिंती वेगीं ॥१॥ सोपा रे मंत्र राम अक्षरें दोनी । जपतां चुके आयणी चौर्यांशीची ॥२॥ मागें बहुतांचा उपदेश हाची । तरले रामनामेंची पातकी जन ॥३॥ एका जनार्दनीं रामनाम ख्याती । जाहलीपै विश्रांती शंकरासी ॥४॥
कीर्तन ते पूजा कीर्तन तें भक्ति । कीर्तनें होय मुक्ति सर्व जीवां ॥१॥ पातकी चांडाळ असोत भलते । कीर्तनीं सरते कलियुगी ॥२॥ कीर्तन श्रवण मनन पठण । कीर्तनें पावन तिन्हीं लोक ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तनीं आवडी । घालीतसे उडी वैकुंठाहुनी ॥४॥
कीर्तन श्रेष्ठ कलियुगीं सेवा । तरले पातकी ते देवा ॥१॥ वाल्हा तारिला कीर्तनीं । पावन जाला त्रिभुवनीं ॥२॥ गणिका कीर्तनें तरली । मोक्षधामा ती नेली ॥३॥ अजामेळ चोखा महार । कीर्तनीं तरले अपार ॥४॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । तिन्हीं लोक जाले पावन ॥५॥
कीर्तनाची आवडी देवा । वैकुंठाहुनी घाली धांवा ॥१॥ नवल वैकुंठीच नसे । तो कीर्तनीं नाचतसें ॥२॥ भाळ्याभोळ्यासाठीं । धावें त्याच्या पाठोपाठीं ॥३॥ आपुलें सुख तया द्यावें । दुःख् आपण भोगावे ॥४॥ दीनानाथ पतीतपावना । एका जनार्दनीं वचना ॥५॥
कीर्तनाची आवडी मोठी । प्रेमें देव घाली मिठी ॥१॥ कीर्तन प्रिय पैं गोविंदा । आदरें पूजितो नारदा ॥२॥ कीर्तन करिता अभेदु । आदरें रक्षिला प्रल्हादु ॥३॥ राजेंद्र करी नामस्मरण । धांवण्या धांवे नारायण ॥४॥ एका जनार्दनीं कळवळा । भक्तालांगीं देव भोळा ॥५॥
कीर्तनाची देवा आवडी । म्हणोनी धांवे तो तांतडी ॥१॥ सुख कीर्तनींअद्भुत आहे । शंकरराज जाणताहे ॥२॥ गोडी सेविती संतजन । येरां न कळे महिमान ॥३॥ ऐसा कीर्तनसोहळा । एका जनार्दनीं पहा डोळां ॥४॥
कीर्तनाची मर्यादा कैसी । देव सांगे उद्धवासी ॥१॥ गावें नाचावें साबडें । न घालावेंकोडें त्या कांहीं ॥२॥ मिळेल तरीं खावें अन्न । अथवा पर्णे ती भक्षुन ॥३॥ जाईल तरी जावो प्राण । परी न सांडोवे कीर्तन ॥४॥ किर किर आणूं नये पाठी । बोलुं नये भलत्या गोष्टी ॥५॥ स्वये उभा राहुन । तेथें करी मी कीर्तन ॥६॥ घात आलिया निवासी । माता जैसी बाळावरी ॥७॥ बोलें उद्धवासी गुज । एका जनार्दनीं बीज ॥८॥
कीर्तनाचें थोर सुख । यदुनायक राहे उभा ॥१॥ भाळे भोळे घेती नाम । करिती आराम कीर्तन ॥२॥ नाना साधनांचे वोढी । न लगे सांकडी सोसाव्या ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें बहू । कीर्तनीं पाहे देवातें ॥४॥
कीर्तनानंद चारी मुक्ती । धांवत येती घरासी ॥१॥ सोपें सार सोपें सार । कीर्तन उच्चार कलीयुगीं ॥२॥ वाहतां टाळीं कीर्तनछंदें । जाती वृंदे पातक ॥३॥ एका विनटला कीर्तनीं । भुक्तिमुक्ति लागतीं चरणीं ॥४॥
कीर्तनासाठी चारी मुक्ती । उभ्या राबती हरिदासां ॥१॥ कलीयुगीं हेंचि सार । करावें साचार कीर्तन ॥२॥ कृता त्रेता द्वापारीं । कीर्तनमहिमा परोपरी ॥३॥ एका तयांसी शरण । कीर्तन करितीं अनुदिन ॥४॥
कीर्तनीं आवडी जया नरा देखा । चुकतीस खेपा जन्माकोटी ॥१॥ कीर्तनीं समाधीं कीर्तनीं समाधी । पुढें आधीव्याधी कीर्तनेची ॥२॥ कीर्तनें बोध कीर्तनें सिद्धी । एका जनार्दनीं गोविंदीं कीर्तनीं ऐक्य ॥३॥
कीर्तनीं प्रल्हाद तरला । बिभीषण मुक्त जाला ॥१॥ ऐसा कीर्तनमहिमा । गनिका नेली निजधामा ॥२॥ तारिले वानर असुर । कीर्तनीं पावन चराचर ॥३॥ गाई गोपाळ सवंगडे । कीर्तनीं तरले वाडेंकोडें ॥४॥ अजामेळ उद्धरिला । कीर्तनीं आल्हाद भला ॥५॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । कली कल्मष नाशीं क्षण ॥६॥
कीर्तनीं स्वधर्म वाढे । कीर्तनीं जोडे चित्तशुद्धी ॥१॥ ऐसा महिमा कीर्तनाचा । शुक सांगे परिक्षिती साचा ॥२॥ होती पावन अधम जन । करितां कीर्तन कलियुगीं ॥३॥ एका त्याचा दासानुदास । जाती कीर्तनास आवडी जे ॥४॥
कीर्तनें तोषे अधोक्षज । राखी लाज भक्तांचीं ॥१॥ धावें द्रौपदीचें पानासाठीं । भीड मोठी कीर्तनाची ॥२॥ दहा गर्भवास सोसले । उणें नाहीं आलें भक्तांचें ॥३॥ एका विनवी जनार्दनीं । कीर्तनीं प्राणी धन्य होती ॥४॥
कीर्तनें सिद्धि कीर्तनें सिद्धि । कीर्तनें निरसे आधिव्याधी ॥१॥ कीर्तनें काया कीर्तनें माया । कीर्तनें सर्व एक ठाया ॥२॥ द्वंद्व द्वैत भेद नुरेची ठाव । कीर्तनीं तिष्ठें उभाचि देव ॥३॥ निद्रेमाजीं वोसणें देवो । म्हणें मज ठावो कीर्तनीं ॥४॥ एका जनार्दनीं कीर्तनासाठी । देव धावें भक्तापाठीं ॥५॥
कीर्ति तुमची तिहीं लोकीं । तारिलें पातकी अपार ॥१॥ जाहला विश्वास आधीं मना । धरिलें चरणां दृढ मग ॥२॥ एका जनार्दनीं लडिवाळ । करा सांभाळ आतां माझा ॥३॥
कुर्वडींन काया मन । समचरण देखोनियां ॥१॥ ऐसा वेधी वेधक कान्हा । विटु मना बैसलासे ॥२॥ नावडे कांहीं दुजें चित्तीं । श्रीविठ्ठलमुर्ति पाहतांचि ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यान । सुकुमार गोजिरें ठाण ॥४॥
कृतांताचे माथां देऊनियां पाय । वाचे नाम गाय अहर्निशीं ॥१॥ उघडा रे मंत्र उघडा रे मंत्र । शिव जपे स्तोत्र रामनाम ॥२॥ एका जनार्दनीं न करी आळस । चौर्यांशीचा लेश नको भोगुं ॥३॥
कृपाळ उदार तुम्हीं संत । दीन अनाथ तारिलें ॥१॥ हाचि महिमा ऐकिला । जीव गुंतला चरणीं ॥२॥ करा माझें समाधान । देउनी वचन अभयांचें ॥३॥ यावई फार बोलुं नेणें । उचित करणें तुम्हासी ॥४॥ एका जनार्दनें शरण । आहे मी दीन पामर ॥५॥
कृपाळु उदार । उभा कटीं ठेवुनी कर ॥१॥ सर्व देवांचा हा देव । निवारीं भेव काळांचें ॥२॥ निघतां शरण काया वाचा । चालवी त्याचा योग क्षेम ॥३॥ दृढ वाचे वदतां नाम । होय निष्कामसंसारीं ॥४॥ एका जनार्दनीं ठेवणें । खंरे तें जाणें पंढरीं ॥५॥
कृपाळु माउली अनाथा साउली । उभा ती राहिली विटेवरी ॥१॥ भक्त करुणाकर कैवल्याचा दानी । उभा तो जघनी ठेवुनी कर ॥२॥ मोक्षमुक्ति फुका वांटितो दरुशनें । नाहीं थोर सानें तयासी तेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपणें उभा । कैवल्याच गाभा पाडुरंग ॥४॥
कृपाळु माउली उभी भीमातटीं । लागलीसे आशा जीवासी मोठी ॥१॥ कई भेटेल माझा मायबाप । उजळोनी दीप ओवाळीन श्रीमुख ॥२॥ शुन्य स्थावर व्यापुनी वेगाळा राहे । एका जानार्दनीं वंदीन त्याचे पय ॥३॥
कृपाळु माधव तुं मुरारी । अच्युता अनंता श्रीहरी ॥१॥ तुम्हीं तारिलें अहिल्येसी । उद्धरिलें अजामेळासी ॥२॥ महा दोषांची दोषश्रेणीं । ती तारिली कुंटिणी ॥३॥ रामनाम जपे अनुदिनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
कृपाळुपणें उभा विटेवरी । पाहे अवलोकोनी दृष्टीभरी ॥१॥ न पुरेचि धणी न बैसे खालीं । उभा राहे समचि पाउलीं ॥२॥ युगें जाहलीं नोहे लेखा । एका जनार्दनीं भुलला देखा ॥३॥
कृपासिंधु ते संत । तारिती पतीत अन्यायी ॥१॥ न पहाती गुणदोष । देती समरस नाममात्रा ॥२॥ तारिती भवसिंधूचा पार । एक उच्चार स्मरणें ॥३॥ एका जनार्दनीं धन्य संत । अनाथ पतीत तारिती ॥४॥
कृष्ण आला परिसुनी मथुरे नारी । चपळा धांवती अति सुंदरी । एकी त्या कवळ करीं । एकीं त्या आलिया मार्जन शिरीं ॥१॥ अरे कृष्णा अरे कान्हा मनमोहना । गोपिका भाळल्या तुझिया गुणा । जय जय मानस मनमोहना । जीवीं जीवें गुंतल्या नंदनंदना ॥२॥ कृष्णदृष्टी पहावया प्राणपिसा । एकी त्या आलिया मुक्तकेशां । एकी त्या आलिया विगुंतवासा । देह गेह नाठवे कृष्णमानसा ॥३॥ कृष्णदृष्टी पहावया वेगु कामिनी । अस्ताव्यस्त इंद्रिया बाणलीं लेणीं । एकी त्या आलिया कर्म सांडोनी बाणलीं लेणीं । तत्नुमन वेधला सांगपणी ॥४॥ एकी त्या काजळ सुदल्या मुखीं । जावड कुंकम लाविती नाकीं । तांबुल विडीया खोविती मस्ताकीं । कृष्णदृष्टी इंद्रिया नाहीं वोळखी ॥५॥ एकी त्या तानवडे लेइल्या पायीं । पायींची पोल्हारे कानीं वो बाई । वाळे वाक्या बांधिल्या कंठाचे ठायीं । लाहे लाहे नेपुरें बांधिली डोई ॥६॥ एकी त्या आलिया चोखणा शिरीं । नागवें शरीर नेणें सुंदरीं । मोतियाचे हार नेसल्या नारीं । पाटाउ विसरल्या घरच्या घरीं ॥७॥ एकी त्या अर्धांगी लेईल्या चोळी । गुढरिया बांधिली मोतिया जाळी । नाकींचे मुक्ताफळ खोविती भाळीं । देह गेह नाठवें कृष्ण स्नेहाळी ॥८॥ एकी त्या कडिये घेतिल्या झारी । बाळकें विसरल्या घरींच्याघरीं । दृष्टीं सम दृश्या न दिसे नारी । पुत्र स्नेहें नाठवे देखोनि हरी ॥९॥ रंगी रंगल्या आल्हादें भारी । आपपर नाठवे तया सुंदरी । एका जनार्दनीं वेधल्या नारी । परतोनी संसारा नुरेची उरी ॥१०॥ उद्धवास आज्ञा
कृष्ण देखतांचि गेलें । शेखीं बुडविली महिमान ॥१॥ भली नव्हें हे कृष्णगती । सखे पळविलें सांगाती ॥२॥ मायेचा करविला बंदु । शमशमादि पळविलें बंधु ॥३॥ द्रष्टा दृश्य आदि दर्शन । तिन्हीं सांडिलें पुसुन ॥४॥ ब्रह्माहमास्मि शुद्ध जाण । तेथील शून्य केला अभिमान ॥५॥ एका जनार्दनाची प्राप्ती । ज्ञान अज्ञान हारपती ॥६॥
कृष्णचंदन आणिलें । सकळ वेधिलेंक परिमळें ॥१॥ तेणेंक फुटती अंकुर । अंगीं भावाचे तरुवर ॥२॥ खैर धामोडे चंदन । कृष्णवेधें वेधिलें मन ॥३॥ एका एक हरिख मनीं । वसंत दाटे जनार्दन ॥४॥
कृष्णमूर्ती होय गे काळी आली सोयं गे । प्राणाचाही प्राण पाहतां सुख सांगुं काय गे ॥१॥ तुळशी माळ गळां गे कस्तुरीचा टिळा गे । आर्धांगी रुक्मिणी विंझणे वरित गोपी बाळा गे ॥२॥ पीतांबराची कास गे कसिली सावकाश गे । नारद तुंबर गायन करती पुढें निजदास गें ॥३॥ भक्त कृपेची माय गे वोळखिली विठाई गे । एका जनार्दनीं विटे जोदियेले पाय गे ॥४॥
कृष्णा कैशी खेळूं लपंडाई । अनंत लोचन तुझे पाही । तेथें लपावें कवणे ठायीं । तुझें देखणे लागलें पाहीं ॥१॥ कान्होबा पाववी आपुल्या खुणा ॥धृ॥ लपुं ममतेच्या पोटीं । जेथेंतेथें तुझीच दृष्टी । तेथें लपायाची काय गोष्टी । तुझे देखणें लागलें पाठीं ॥२॥ लपुं गिरीं कपाटीं कडवसा । जेथें तेथें तुझाचि ठसा । एका जनार्दनी सरिसा । तेणें मोडली खेळायाची आशा ॥३॥
कृष्णारुपीं भाळल्या गोपिका नारी । नित्य नवा कृष्ण जीवा आवडतो भारी । पवन वेगीं चालिल्या कालिंदीतीरीं । चिदानंद भावें भोगावा श्रीहरीं ॥१॥ वाजती गाजती अनुहत टिपरी । बारा सोळा मिळोनी गौळ्याच्या नारी । प्रातः काळी जाती यमुनातीरीं । कृष्णप्राप्तिलागीं पूजिती गौरी ॥२॥ एकमेकींतें खुणाविती दृष्टी । हरिरुपीं आवड जीवा लागली मोठी । समयीं एकांत होईल काय भेटी । मनींचे आर्त सांगुं गुज गोष्टी ॥३॥ कृष्नारुपीं वेधल्या विसरल्या अन्नपान । माया विलास नेघे अंजन चंदन । रात्र आणि दिवस कृष्नाचें ध्यान । एका जनार्दनीं चरणी वेधलें मन ॥४॥
कृष्णाला भुलविलें गोपीने ॥धृ॥ यशोदे तुझा हा कान्हा राहीना । मी मारीन क्रोधाने ॥१॥ नंदजी तुमचा कृष्ण लाडका हाका मरितो मोठ्यानें ॥२॥ वेताटी घेउनी नावेंत बैसला । वांचविले देवानें ॥३॥ एका जनार्दनी पूर्ण कृपेनें । नाहीं ऐकिलें मातेनें ॥४॥
कृष्णालाजे ती राधिका राहे घरी । जीवनालागीं जिवें जीव भरी । कृष्णदृष्टी तो माझी नुरे उरी । यमुने जातां सन्मुख देखे हरी ॥१॥ कृष्ण पावलावो हरी पावलावो ॥धृ॥ एकाएकी एक हा एकटु । माझ्या संसारा झाला शेवटु । मी पतिव्रता तो झोंबतो आलगटु । आपपर नाहीं तुं होसी क्रियानष्टु ॥२॥ दृश्य न दिसे तंव जाली दुपारी । रळीया वासना ते वास फेडी हरी । सुटली लिंग देह गाठी अभ्यंतरीं । सर सर निर्लज्जा मी परात्परा नारी वो ॥३॥ कृष्णा मागे मागे ते माया आली जाणा । पुसे यशोदा बा काय जालें कान्हा येऊ । स्फुंदस्फुंदे करितो रुदना । भावचेंडु चोरिला गोपांगंना वो ॥४॥ गोपी म्हणती हा कर्मनष्ट कुडा । क्रिया प्रमाणेंसी बोल याचा खुडा । हा बोलतसे अवाडीच्या चाडा । कृष्ण म्हणे तु माग इसी झाडा वो ॥५॥ वासना वास तें फेडी प्रमदा । भाव चेंडुवातें तंव देखें यशोदा । हरी कृष्ण येरु हांसे खदाखदां । स्वेदु रोमांचित वरी कांपत गदागदां वो ॥६॥ नष्ट गवळणी विजन व्यभिचारी । परा रातली या निर्लज्ज निर्धारी । दैवें आलीये मा चुकली कुमरी ॥७॥ कृष्णें लाधव तें कैसें केलें पाहें । गोपी उपरमोनि पाठिमोरी राहे । माथा वंदीतसे कान्हयाचे पाय । एका जनार्दनीं दोष नाहीं वो माय ॥८॥
कृष्णाविण दुजे नेणती काया वाचा । जाला पांडवांचा सहकारी ॥१॥ वारिलें संकट भक्तांचा अंकित । धांवेचि त्वरित नाम घेतां ॥२॥ भोजनाची आस न धरा मानसीं । धांवतो त्वरेसी नाम घेतां ॥३॥ एका जनार्दनीं नामाची आवडी । घालितासे उडी वैकुंठाहुनी ॥४॥
केल सती उपकार । दिधलें घर दावुनी ॥१॥ नये ध्यानीं मनीं लक्षीं । तो प्रत्यक्षीं दाविला ॥२॥ संकल्पाचें तोंडिलें मूळ । आलें समुळ प्रत्यया ॥३॥ एका जनार्दनीं कृपावंत । होती संत सारखे ॥४॥
केलें आवाहन । जेथें नाहीं विसर्जन ॥१॥ भरला ओतप्रोत । स्वामी माझा देव दत्त ॥२॥ गातां येत नाहीं । पूर्ण सुलीनता पाही ॥३॥ एका जनार्दनीं खुण । विश्वी भरला परिपुर्ण ॥४॥
कैं तयामागें चरण चालती । ऐशी वाटे खंती दिनराती ॥१॥ कैं या मनाची पुरेल वासना । कैं मिठी चरणा देईन जीवें ॥२॥ कैं हें भाळ ठेवीन चरणीं । कैं पायवनी घेईन सुखें ॥३॥ एका जनार्दनीं कैं होईल कृपादान । कैं नारायण प्रेमें भेटे ॥४॥
कैं मनींची इच्छा पुरेल ही धांव । पाहीन पंढरीराव जाऊनियां ॥१॥ आलीया जन्माचें होईल सार्थक । निवारेल दुःख भव पीडा ॥२॥ कैं हें मस्तक ठेवीन चरणीं । पाहीन डोळे भरुनी श्रीमुख तें ॥३॥ एका जनार्दनीं कैं होईन पात्र । नासेल समस्त तापत्रय ॥४॥
कैंचें सुख कैंचें दुःख । कैंचा बंध कैंचा मोक्ष ॥१॥ कैंचा देव कैंचा भक्त । कैंचा शांत कैंचा अशांत ॥२॥ कैंचे शास्त्र कैंचा वेद । कैंची बुद्धि कैंचा बोधा ॥३॥ जन नोहें जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन ॥४॥
कैचें आम्हां यातीकुळ । कैंचें आम्ही धर्मशीळ ॥१॥ तुझें नामीं अनुसरांलों । तिहीं लोकीं सरतें झालों ॥२॥ कैची क्रिया कैंचे कर्म । कैचा वर्नाश्रम धर्म ॥३॥ एका जनार्दनीं यातीकुळ । अवघा व्यापक विठ्ठल ॥४॥
कैवल्य निधान तुम्ही संतजन । काया वाच मन जडलें पायीं ॥१॥ सर्वभावें दास अंकित अंकीला । पूर्णपणें जाहला बोध देहीं ॥२॥ जें जें दृष्टी दिसे तें तें ब्रह्मारुप । एका जनार्दनीं दीप प्रज्वळिला ॥३॥
कैवल्याची राशी वैष्णवांचे घरीं । मुक्ति भुक्ती कामारी आहे जेथें ॥१॥ तो हा विठ्ठल निधान परेपरता उभा । सांवळी ती प्रभा अंगकांती ॥२॥ मुनिजनांचे ध्येय योगियांचें उन्मन । ज्या पैं माझें लीन चित्त्त जाहलें ॥३॥ जया आष्टांग योगां सांकडें साधित । तें उगडें पाहतां उभें विटेवरी ॥४॥ एका जनार्दनीं सगुण निर्गुण । यापरता चैतन्यघन उभा असे ॥५॥
कैसा पुंडलिका उभा केला । वैकुंठाहुनी भक्ति चाळविला ॥१॥ नेणें रे कैसें वोळलें । अधीन केलें आपुलिया ॥२॥ दर्शनमात्रें प्राणियां उद्धार । ऐशी कीर्ति चराचर ॥३॥ एका जनार्दनीं म्हणे पुंडलिक । भक्त शिरोमणि तुंचि देखा ॥४॥
कैसी समचरणीं शोभा । अवघा जगीं विठ्ठल उभा ॥१॥ येणें विठ्ठले लाविलें पिसें । जिकडे पाहे तिकडे दिसे ॥२॥ पहाते पाहाणीया माझारी । पहाते गेलें पाहाण्यापरी ॥३॥ एका जनार्दनीं एकु । विठ्ठल अवलोकी लोकु ॥४॥
कैसे चरण गोमटे । देखिले विटे पंढरीये ॥१॥ पाहतांचि वेधलें मन । जाहलें समाधान जीवाशीवां ॥२॥ विश्रांतीचें विश्रांतिघर । आगम निगमांचे माहेर ॥३॥ म्हणे एका जनार्दनी । काया कुर्वडी करुनी ॥४॥
कोटी कंदर्प सांडा वोवाळुनी । ऐसा जगदानीं पंढरीये ॥१॥ हेळु लोपला तेजें जें देखतां मन निवे । दरुशनें भागलें हेवा करता गे गाय ॥२॥ मदन मनमोहन सनकासनंदन वंद्य । सर्वाठायीं व्यापुनी उभे विटे आनंद ॥३॥ सुखाची सुखमूर्ति पूडांलिकाचे भक्ति । एका जनार्दनी सगुण व्यक्तिसी आला ॥४॥
कोटी कंदर्पांच्या श्रेणीं । कुर्वडींतक जनार्दनीं ॥१॥ बरवा जनार्दनीं जनीं । पाहतां तनुमन भुलवणी ॥२॥ नयन लाचावले दोन्हीं । आन न दिसे त्रिभुवनीं ॥३॥ शंकरासी झाला गोड । काय इतरांचा पाड ॥४॥ रूपा भाळला कंदर्प । तेणें कृष्ण केला बाप ॥५॥ रमा रमणीये सर्वांसी । झाली चरणाची दासी ॥६॥ सनकादिक अति विरक्ति । तेहि हरिपदीं आसक्त ॥७॥ जनीं जनार्दन नेटका । एकाएकी चरणीं देखा ॥८॥
कोटी जन्मांचि येरझारी । तें तो हरी रामनाम ॥१॥ तें तुं वाचे सुगम वदें रामनाम आणीक नको श्रम करुं वायां ॥२॥ श्रम केलिया पडसी सांकडीं । जन्ममरण बेडी तोडी नाम ॥३॥ संतसमागम भावें करी भक्ति । एका जनार्दनीं वस्ती नामीं करी ॥४॥
कोण पार नेई भवनदींतुनीं । सदगुरुवांचुनी तुम्हालांगीं ॥१॥ अनंत उपाय जरी तुम्हीं केले । पार पावविलें नव जाय ॥२॥ नाना तीर्थयात्रा घडल्या तुम्हांसी । परी संतोषासी न पावल ॥३॥ व्रतें तपें यज्ञें दानें चित्तशुद्धि । परी निजपदीं स्थिर नोहे ॥४॥ विवेक वैराग्य बळें सदगुरुभेटी । आन आटाआटी नलगे कांहीं ॥५॥ एका जनार्दनीं गुरुचरण धरीं । तेथें स्थिर करी मन नरा ॥६॥
कोणता उपाय । जोडे जेणें संतपाय ॥१॥ हाचि आठव दिवस रात्रीं । घडो संतांची संगती ॥२॥ न करुं जप तप ध्यान । संतापायी ठेवुं मन ॥३॥ न जाऊं तीर्थप्रदक्षिणा । आठवुं संतांचे चरणा ॥४॥ होता ऐसा निजध्यास । एका जनार्दनीं दास ॥५॥
कोणासवें आमुचें काय काज । पंढरीराज कैवारी ॥१॥ उभा राहे मागें पुढें । निवारी सांकडेंक भक्तांचें ॥२॥ आघात घात निवारी । पीतांबरी करी छाया ॥३॥ ऐसा अनुभव मज यावा । धांवे राया पंढरीच्या ॥४॥ एका जनार्दनीं भाव । धरिलिया धांवे देव ॥५॥
कोणी कांहीं तरी म्हणो । आम्ही न जाणो तया बोला ॥१॥ गाऊं सुखें नामावळी । सुख कल्लोळीं सर्वदां ॥२॥ नाचुं संतमेळीं सदा । कीर्तनीं गोविंदा रंजवुं ॥३॥ एका जनार्दनीं हाचि धंदा । वायां शब्दा न लागूं ॥४॥
कोण्या वियोगे गुंतला कवर्णे हातीं । परा पश्यंती मध्यमा जया धाती । श्रुति शास्त्र जया भांडती । तो कां हो रुसला श्रीपती ॥१॥ येई येई कान्हा देई आलिंगन । भेटी देऊनि पुरवीं मनोरथ पुर्ण । विरहाविरहा करी समाधान । दावी तु आपुले चरण ॥२॥ येथें अपराध आमुचा नाहीं । खेळ सर्व तुझा पाहीम । एका जनार्दनी नवल काई । एकदां येउनी भेटी देई ॥३॥
कौसल्या यज्ञशे सेउनी राम जन्मला तियेचें पोटीं । वनवासासी जातां वियोग पावली दुःख शोकें हिंपुटीं ॥१॥ धन्य धन्य ते अहिल्या शिळा । हरीच्या पावली चरणकमळा ॥धृ॥ त्र्यंबकभजनीं जानकी पर्णिली । केली एक पतिव्रता रणी । रामा वेगळी रावणें चोरुनियां नेली । दुःखीत अशोक वनीं ॥२॥ रामें रणांगणीं राक्षस मारिले । ते मरणातीत होऊनि ठेले । देवांची बंधनें तोडिली रामें । शेखी अमर ते प्रळयीं निमाले ॥३॥ दशरथ पिता निमाला । त्याचें कलेवर पचे तैल द्रौणीं । सकुळी अयोध्या वैकुंठासी । नेली अभिनव श्रीरामकरणीं ॥४॥ सुरांचा कैवारी कीम असुरांचा वैरी । ऐसें न मानीच रामरावो । वैरियांचा बंधु बिभीषण आप्तु । एका जनार्दनीं समभावो ॥५॥
क्षीरसागर सांडोनि हरि । कीर्तनी उभा सहपरिवारी । लक्ष्मी गरुड कामारी । होती तया कीर्तनीं ॥१॥ आलिया विघ्न निवारी आपण । शंख चक्र गदा हाती घेऊन । सुदर्शन कौस्तुभ मंडित जाण ॥२॥ गरुडतिष्ठे जोडिल्या करीं । लक्ष्मी तेथें कामारी । ऋद्धिसिद्धि सहपरिवारी । तिष्ठताती स्वानंदें ॥३॥ कीर्तनगजरें वाहे टाळीं । महादोषांची होय होळी । एका जनार्दनीं गदारोली । नामोच्चार आनंदें ॥४॥
क्षीरसागरीचें निजरुपडें । पुंडलिकाचेनि पडिपाडें । उभें असे तें रोंकडें । पंढरीये गोजिरें ॥१॥ पहा पहा डोळेभरी । शंख चक्र मिरवे करीं । कास कसिली पिंताबरीं । हृदयावरी वैजयंती ॥२॥ भीमरथी वाहे पुढां । करित पापाचा रगडा । पुंडलिकाचे भिडा । उभा उगा राहिला ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । त्रैलोक्याचा धनी । नाचतो कार्तनीं । भक्तांमागें सर्वदा ॥४॥
खंडन मुंडन दंडन करुनी घ्यती रुप । तें आम्हां सोपें झालें वर्णितां चिद्रुप ॥१॥ तो देखिला वो देखिला वो । पहाता पहाणें विसरुन गेलें ठक पडलें सकळां वो ॥२॥ नेति नेति शब्द भुलल्या वेडावल्या श्रुति । आगमनिगमां न कळे चोज चिंत्तीं ॥३॥ एका जनार्दनीं सकळ ब्रह्मा शोभा । अनुपम्य उभा कर्दळीचा गाभा ॥४॥
खांद्यावरे कांबळी हातामधीं काठी । चारितसे धेनु सांवळा जगजेठी ॥१॥ राधे राधे राधे राधे मुकुंद मुरारी । वाजवितो वेणु कान्हा श्रीहरी ॥२॥ एका एक गौळनी एकएक गोपाळा । हातीं धरुनि नाचती रासमंडळा ॥३॥ एका जनार्दनी रासमडळ रचिलें । जिकडे पाहे तिकडे अवघें ब्रह्मा कोंदलें ॥४॥
खांबसुत्राची बाहुली । सुत्राआधीन उगली ॥१॥ माझें मीपण नाहीं स्वतंत्र । क्रियाकर्म ते परतंत्र ॥२॥ बाहुलीये नाहीं स्वतंत्रता तैसा नव्हे कर्म कर्ता ॥३॥ एका एकपणाचे सूत्र । जनार्दनपायीं स्वतंत्र ॥४॥
खुंटलासे शब्द बोलतां आनंद । सर्व बह्मानंद कोंदाटला ॥१॥ तें हें दत्तनाम आवडी आदरें । उच्चारी सोपारें सर्वकाळ ॥२॥ कलिमाजीं सोपें दत्तनाम घेतां । संसाराची वार्ता उरी नुरे ॥३॥ एका जानार्दनीं लागलासे छंद । दत्तनामे आनंद सर्वकाळ ॥४॥
खुर्पूं लागे सांवत्यासी । न पाहे यातीसी कारण ॥१॥ घडी मडकें कुंभाराचें । चोख्यामेळ्याचीं ढोरें वोढी ॥२॥ सजन कसायाचें विकी मांस । दामाजीचा दास स्वयें होय ॥३॥ एका जनार्दनीं जनीसंगें । दळूं कांडु लागे आपण ॥४॥
खेळ खेळुं सुरकवडी । कान्होबा उगाचि पाहे गोडी ॥१॥ एकीबेकी पोरा खेळ भला बेकी । साडुनि एकीबेकी धरितां शेवटीं होईल फुकी ॥२॥ एका दोन तीन चार पांच सहाच्या पडो नको डाई । सहास्त्र लक्ष कोट गेले उगाचि शीण पाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं म्हणे कान्होबा वाउगा नको गोऊं । जेणे करुनी संसार खेळ तुटोन लक्ष तुझें पायीं लाऊं ॥४॥
खेळ मांडिला लगोरी । खेळताती नानापरी । चेंडु घेउनि अपुलें करीं । खेळताती एकमेक ॥१॥ देती आपुलाला डाव । ज्याचा जैसा आहे भाव । तोचि जिंकीतसे वैभव । आणिक पहाती उगे वाव ॥२॥ बरोबर करुं गडी । नाहीं विषमता जोडी । चेंडु हाणती तांतडी । येती हरिया बैसती गडी ॥३॥ एका जनार्दनी कान्होबा भला । खेळा गोविलें कीं सकळां । आपण असेचि निराळा । नवल कळा पाहे डोळा ॥४॥
खेळ मांडिला वो खेळ मांडिला वो । या संसाराचा खेळ मांडिला वो ॥१॥ पंचप्राणांचे गडी वाटिले । तेथें जीवशिव नाम ठेविलें वो ॥२॥ एका जनार्दनी खेळ मांडिला । शाहाणा तो येथें नाही गुंतला वो ॥३॥
खेळतसे खेळ सवंगडियांसहित । गोपिकांचे हेत पुरवितसे ॥१॥ जयाचिये चित्तीं जे कांही वासना । तेचि नारायण पुरविणें ॥२॥ जया जैसा हेत पुरवीं तयांचा । विकला काया वाचा भाविकांचा ॥३॥ एका जनार्दनी भाविकांच्या पाठीं । धावें जगजेठी वनोवनीं ॥४॥ वेणी
खेळतां सांवळा गडियांसी म्हणे । खेळ तो पुरे गाई जमा करणें ॥१॥ आपुलाल्या आपण वळाव्या गाई । नवल तो तेणें खेळ सांडावया भाई ॥२॥ धांवती संवगडी पाठोंपाठ लवलाह्मा । गुंतल्या त्या गाई वळती न येती वळाया ॥३॥ येवोनि दीन मुख करिती हरिपुढें । एका जनार्दनीं तया पाहतां प्रेम चढें ॥४॥
खेळसी टिपर्या घाईं रे । वाचे हरिनाम गाई रे । टिपरीस टिपरी चुकुं जातां भाई । पडसी यमाच्या घाई रे ॥१॥ सहा चार अठरा गड्यांचा मेळा रे । टिपरीयांचा खेळ खेळा रे । एका खेळा दोन्हीं गुतला । यमाजी घालीला डोळा रे ॥२॥ वायं खेळ खेळतीसी बाळा रे । सावध होई पाहें डोला रे । एक एका जनार्दनी शरण जातां । चुकशील कळिकाळारे ॥३॥
खेळसी तुं लीळा । तुझी अनुपम्य काळा ।१॥ बारवा बरवा श्रीमुकुंद । गाई गोपाळी लावला वेध ॥२॥ खेळसी बाळपनीं । बांधीताती तुज गौळणी ॥३॥ ऐसा नाटकी हरी । उभा ठेला विटेवरीं ॥४॥ विटे उभा समचरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
खेळे कान्हा यमुनेचे तटीं । राखितो गोधनें घेउनी हातीं काठी ॥१॥ पांघुरला घोंगडें रत्नजडित गे माये । नंदरायाचा खिल्लारी तो होय ॥२॥ गोप गोंधनें सवंगडे नानापरी । दहींभात काला वांटितो शिदोरी ॥३॥ एका जनार्दनीं खेळे नानापरी । वेधोनि नेलें मन नाठवे निर्धारी ॥४॥
खेळें भोवरां गेबाई भोंवरां । राधिकेचा नवरा ॥धृ॥ माझ्या भोंवर्यांची अरी । सप्त पाताळें त्यावरी । फिरे गरगरां । राधिकेचा नवरा ॥ खेळे॥१॥ भोवरां बनला र्निगुणीं । त्यावर चंद्र सुर्य दोनी । जाळीं शंकर गवरा । राधिकेचा नवरा ॥ खेळे०॥२॥ एका जनार्दनीं खेळिया । भोवरां खेळुन पाहे चेलिया । नाद देतो हरिहरा । राधिअकेचा नवरा ॥ खेळे॥३॥ लपंडाई
गंगा सागरादि तीर्थे भूमीवरी । परि पंढारीची सरी न पवती ॥१॥ श्रेष्ठांमांजी श्रेष्ठ तीर्थ पं समर्थ । दरुशनें मनोरथ पूर्ण होती ॥२॥ ऐसी चंद्रभागा ऐसा पुंडलीक । ऐसे वैष्णव देखे नाही कोठें ॥३॥ गाताती वैष्णव आनंदें नाचती । सदोदित कीर्ति विठ्ठलाची ॥४॥ एका जनार्दनीं पंढरीचा हाट । भूवैकुंठ पेठ पंढरी देखा ॥५॥
गंध ग्रहण घ्राणता । त्रिपुटी मांडिली सर्वथा ॥१॥ सुबुद्धि सुगंध चंदन । केलें दत्तात्रया अर्पण ॥२॥ शांति क्षमा अक्षता । तिलक रेखिला तत्त्वतां ॥३॥ एका जनार्दनीं । करुनि साष्टांगें नमन ॥४॥
गगनामाजीं जैसे शोभे तारांगण । तैसा विटेवरी शोभे समचरण ॥१॥ देखताचि मना समाधान होय । आनंदी आनद होय ध्याती जया ॥२॥ चतुर्भुज शंख चक्र ते शोभती । गळां वैजयंती मिरवे शोभा ॥३॥ कांसे पीतांबर मेखळा झळाळ । एका जनार्दनीं भाळ पायावरी ।४॥
गडियांचे उत्तर ऐकोनी सांवळा वेधियलें मन तटस्थ सकळां ॥१॥ घेउनी मोहरीं गाई पाचारी सकळां । नवल तें जाहलें गोपाळा सकळां ॥२॥ नको वेरझारा पुरे आतां हरी । एका जनार्दनीं ऐशी करुना करी ॥३॥ एका जनार्दनी विश्वांचा निवासी । गाई आणि गोपाळां वेधिला सर्वासी ॥४॥
गडियासी सांगे वैकुंठीचा राव । आजीं आला भेवो यमुनेंत ॥१॥ जीवनालागीं तेथें कोण्ही पै न जावें । बाऊ आला आहे तया ठायीं ॥२॥ तयांचे बालेणें लागे सर्वा गोड । म्हणोनि धरिती चाड संवगडे ॥३॥ एका जनार्दनींऐकोनि वचन । पढती वचन पेंदा बोले ॥४॥
गडी मिळाले सकळ । यमुनेतटीं खेळ खेळती ॥१॥ धांवती ते सैरावैरा । खेळ बरा म्हणती ॥२॥ विसरलें तहान भुक । देखोनी कौतुक खेळांचे ॥३॥ भुललें संवगडी देखोनी । एका जनार्दनीं म्हणतसे ॥४॥
गडी म्हणती सकळ । कृष्णा तुं घेई कवळ । हरी म्हणे उतावीळ । घ्यावा तुम्हीं ॥१॥ गडी नायकती सर्वथा । हरी म्हणे मी नेहे आतां । म्हणोनी रुदोनी तत्त्वतां । चालिला कृष्ण ॥२॥ कृष्णा नको जाऊं जाण । तुझें ऐकूं वचन । म्हणोनि संबोखुन ।आणिला कृष्ण ॥३॥ एका जनार्दनीं । लाघव दावी चक्रपाणी । भक्ता वाढवुनीं । महिमा वदवी ॥४॥
गणिका नेली मोक्षपदां । रामनाम वदे एकदां ॥१॥ धन्य नामाचा महिमा । वदतां शेषा उपरमा ॥२॥ ध्यानी ध्यातो शूळपाणी । रामनाम निशिदिनीं ॥३॥ रामनाम दोन अक्षर । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
गरुड हनुमंतादि आपण । सामोरा येत जगज्जीवन ॥१॥ आवडी कीर्तना ऐशी । लक्ष्मी तेथे प्रत्यक्ष दासी ॥२॥ मोक्षादिकां नव्हें वाड । येरा कोण वाहे काबाड ॥३॥ एका जनार्दनीं भुलला । उघडा कीर्तनी रंगला ॥४॥
गर्भवासा भीती ते अंधळे जन । मुक्तीसी कारण नाहीं आम्हां ॥१॥ गर्भवास झालिया संतसेवा घडती । मुक्त जालिया न कळे भगवद्भक्ती ॥२॥ आम्ही सुखें गर्भवास घेऊं देखा । मुक्तिचिया मस्तकां पाय देऊं ॥३॥ एका जनार्दनीं गर्भवास सोसुं । संतांचा सोरसु हातीं लागे ॥४॥
गव्हंची राशी जोडिल्या हातीं । सकळ पक्कान्नें तै होतीं ॥१॥ ऐसा नरदेह उत्तम जाण । वाचे वदे नारायण ॥२॥ द्रव्य जोडितां आपुलें हाती । सकळ पदार्थ घरा येती ॥३॥ भावें करी संतसेवा । एका जनार्दनीं प्रिय देवा ॥४॥
गांवढे सहस्त्र ब्राह्मण । तृप्त केलिया भोजन । पुण्यक्षेत्रांचे एकचि जाण । सुकृत तितुकेंचि जोडे ॥१॥ ऐसें पुण्यक्षेत्रांचे दशशतक । तृप्त केलिया पाठक । पाहतां सुकृत । तितुकेंचि जोडे ॥२॥ ऐसे सहस्त्र वेदपाठक । तृप्त केलिया पंडीत एक । पहातां सुकृत । तितुकेंचि जोडे ॥३॥ तैसेच पंडित सहस्त्र एक । तृप्त केलिया संन्यासी देख । तरी तें सुकृत । तितुकेंची जोडे ॥४॥ तैसे सहस्त्र संन्यासी । गणिका एक परमहंसी । पाहतां सुकृतांसी । एक तृप्त केलिया ॥५॥ परमहंसी सहस्त्रगणि । तैसीच ब्रह्माज्ञानाची मांडणी । जोडे सुकृत तृप्तकरणी । एका ब्रह्मावेत्ता ॥६॥ उपमा देता ब्रह्मावेत्यासी । पाहता ब्रह्माडीं नाहीं त्यासी । तृप्त केलिया ब्रह्मावेत्यासी । हरिहर तृप्त ॥७॥ ऐसें वेत्ते अपरंपार । न ये नामधारका बरोबर । नामधारका सादर । पाहें एका जनार्दनीं ॥८॥
गाई गोपांसमवेत गोकुळिंहुन आला । पाहुनि भक्तिं भुलला वैष्णवाला ॥१॥ मुगुटमनी धन्य पंडलिक नेका । तयालागीं देखा उभा गे माय ॥२॥ युगें अठ्ठावीस जालीं परी न बैसे खालीं । मर्यादा धरली प्रेमाची गे माय ॥३॥ ऐसा व्यापक जगाचा जीवन । एका जनार्दनीं शरण गे माय ॥४॥
गाई चारी कान्होबा । गोपाळ सांगाती उभा । अनुपम्य त्याची शोभा । नाचती प्रेमानंदें । गाताती भोगिता छंदे । मन वेधिलें परमानंदें रे कान्होबा ॥१॥ भला कान्होबा भला । भला कान्होबा भला ॥धृ॥ गौळियांची आंधळीं पोरें । गाईपाठीं धांवतीं सैरें । हरि म्हणे रहा स्थिरें । तुमची आमची बोली । पहिलीच आहे नेमिली । त्वा बरीच ओळखी धरली रे कान्होबा ॥२॥ तुझीं संगती खोटी । आम्हां धाडिसी गाईचे पाठीं । तुं बैससी जगजेठी । तिझें काय केलें आम्हीं । तुं जगाचा हा स्वामी । तुझा महिमा आगमनिगमीं । काहीं न कळे रे कान्होबा ॥३॥ माझी गाय आहे दुधाची । तुला सांपडली फुकाची । मला चोरी काय लोकांची । कां पडलासी आमुचे डायीं । भिन्न भेद नाहीं । एक जनार्दनीं मन पायी रे कान्होबा ॥४॥
गाई राखतां दिससी साना । तैं म्हणों यशादेचा कान्हा ॥ आतां न मानिसी अवघ्या गगना ।तुं ना कळसी ध्यानामना रे कान्होबा ॥१॥ कान्होबा आमुचा सखा होसी । शेखीं नीच नवा दिससा रे कान्होबा ॥धृ॥ गाई राखितां लागली संवे । तैं जेऊं आम्हीं तुजसवें । तुं मिटक्या मारिसी लाघवें । तुझीं करणी ऐशी होये ॥२॥ धांगडतुतु खेळुं सुरक्या । डायीं आलीया मारुं बुक्या । आतां महिमा ये देख्या । काय कीर्ति वर्णावी सख्या ॥३॥ तूं ठायींचा खादाड होसी । तुं शोकिली बा मावसी । आतां माया गिळुं पाहासी । उबगलों तुझ्या बा पोटासी ॥४॥ तुज लक्षिता पारुषे ध्यान । ध्यातां ध्येय हारपलं मन । एका अवलोकीं जनार्दन । तुझें हुंबलीनें समाधान रे कान्होबा ॥५॥
गाऊं तरी एक विठ्ठलाचि गाऊं । ध्याऊं तरी एक विठ्ठलचि ध्याऊं ॥१॥ पाहूं तरी एक विठ्ठलचि पाहूं । आणिकां न गोवुं वासनाही ॥२॥ आठवुं तो एक विठ्ठल आठवुं । आणिक न सांठवुं हृदयामाजीं ॥३॥ विठ्ठलावांचुनीं मनीं नाहीं आन । सर्वभावें प्रमाण विठ्ठल मज ॥४॥ एका जनार्दनीं जडला जिव्हारीं । विठ्ठल चराचरीं व्यापुनि ठेला ॥५॥
गाजी परमानंदु मानसीं । संत भेटतां सुखराशी । कीर्तनें तारिलें सर्वांसी । विठ्ठल नामस्मरणें ॥१॥ धन्य धन्य विठ्ठल मंत्र । सोपा तीन अक्षरीं पवित्र । काळिकाळ उघडोनि नेत्र । पाहूं न शके जयासी ॥२॥ एका जनार्दनीं उघडोनि नेत्र । पाहुं न कीर्तनें प्राप्त सर्व स्थिती । जयजय रामकृष्ण म्हणती । ते तरती कालीमाजीं ॥३॥
गाढवासांगती सुकाळ लाथांचा । श्रम जाणिवेचा वायां जाय ॥१॥ आम्हांसी तों एक प्रेमाचे कारण । नामाचें चिंतन विठोबाच्या ॥२॥ एका जनार्दनीं आवडी हें माझी । संतचरण पुजीं सर्वकाळ ॥३॥
गाती नाचती आनंदे वैष्णवजन । ते दाखवा भुवन पंढरी ॥१॥ आदरें येती वारकारी । नानापरी संवगडे ॥२॥ नरनारी एके ठायीं । पाहतीं वीठ्ठल रखुमाई ॥३॥ सुख अदभुत विश्रांती । एका जनार्दनीं धरा चित्ती ॥४॥
गातो एका ध्यातो एका । अंतरबाहीं पाहातों एका ॥१॥ अगुणां एक सगुणीं एका । गुणातीत पाहातो एका ॥२॥ जनीं एका वनीं एका । निरंजनीं देखो एका ॥३॥ संत जना पढिये एका । जनार्दनीं कडिये एक ॥४॥
गाय नामपाठ न करीं आळस । हातां येईल सौरस इच्छिलें तें ॥१॥ न करी आळस आलिया संसारीं । नामपाठ निरंतरीं गाय सदा ॥२॥ जनार्दनाचा एक प्रेमें विनटला । नामपाठें झाला कृतकृत्य ॥३॥
गायन तें सोपें गाऊं । वाचे ध्याऊं विठ्ठल ॥१॥ तेणें सर्व होय सिद्धि । तुटे उपाधि जन्मजरा ॥२॥ साधनांचा न करुं श्रम । गाऊं नाम आवडीं ॥३॥ शुकादिक रंगले रंगीं । त्याची मार्गीं आम्हीं आऊं ॥४॥ एका जनार्दनीं धणीवरी । उच्चारुं हरी संतसंगें ॥५॥ रामनाममहिमा
गुंतलों प्रपंचीं सोडवी गा देवा । देई तुझी सेवा जीवेंभावें ॥१॥ न लगे धन मान पुत्र दारा वित्त । सदां पायीं चित्त जडोनि राहो ॥२॥ वैष्णवांचा दास कामारी निःशेष । हेचि पुरवी आस दुजें नको ॥३॥ एका जनार्दनीं करीत विनंती । मागणें श्रीपति हेंचि द्यावें ॥४॥
गुडघेमेटाइ बैसले तोंडी खरस आलें । ते असे देखिले रामकृष्णें ॥१॥ मोहरी काढोनि लावियली मुखा । नांदे तिहीं लोकां मोहियलें ॥२॥ तयांमध्ये म्हणे गडे हो ऐका । पळालीसे देखा भिउनी तुम्हां ॥३॥ मोहियलें मन सर्वांचे भावें । एका जनार्दनीं देवें नवल केलें ॥४॥
गुणदोष नायकावे कानीं । सदा वाचा नामस्मरणीं ॥१॥ हेंचि परमार्थचें सार । मोक्ष मुक्तिचे भांडार ॥२॥ साधे सर्व योगस्थिती । द्वेष धरुं नये भूतीं ॥३॥ सर्वाठायीं जनार्दन । म्हणोनि वंदावे ते जन ॥४॥ खूण सांगे जनार्दन । एका जनार्दनीं पूर्ण ॥५॥
गुतंली भ्रमर कमळणी कोशीं । आदरें आमोदासी सेवितसे ॥१॥ तैसें रामनामीं लागतां ध्यान । मन उन्मन होय जाण रामनामीं ॥२॥ रामनाम बळें कर्माकार्मीं चळे । जीवासी सोहळे रामनामें ॥३॥ एका जनर्दनीं राम परिपूर्ण । प्रपंच परमार्थ रामचि जाण ॥४॥
गुरु परमत्मा पुरेशु । ऐसा ज्याचा दृढ विश्वासु ॥१॥ देव तयाचा अंकिला । स्वयें संचला त्याचे घरा ॥२॥ एका जनार्दनीं गुरुदेव । येथें नाहीं बा संशय ॥३॥
गुरु माता गुरु पिता । गुरु आमुची कुळदेवता ॥१॥ थोर पडतां सांकडें । गुरु रक्षी मागें पुढें ॥२॥ काया वाचा आणि मन । गुरुचरणींच अर्पण ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । गुरु एक जनार्दनीं ॥४॥
गुरुच्या उपकारा । उत्तीर्ण नव्हे गा दातारा ॥१॥ माझें रुप मज दाविलें । दुःख सर्व हारविलें ॥२॥ तन मन धन । केलें गुरुसी अर्पण ॥३॥ एका जनार्दनीं आदर । ब्रह्मारुप चराचर ॥४॥
गुरुमुखें घेतां तो निर्दोष । येर्हर्वीं आयास पडे कष्ट ॥१॥ राम कृष्न हरिमंत्र हा सोपा । उच्चारितां खेपा खंडे कर्म ॥२॥ तुटती भावना द्वैताची ते बुद्धि । निरसे उपाधि कामक्रोध ॥३॥ एका जनार्दनीं सत्य सत्य साचा । रामनाम मंत्रांचा जप करीं ॥४॥
गुरुस्मरण करितां देख । स्मरणें विसरे तहानभुक ॥१॥ आसनीं शयनीं भोजनीं । गुरुतें न विसंबे ध्यानीं मनीं ॥२॥ गुरुसेवेची आवडी । सेवा करी चढोवोढी ॥३॥ गुरुचरणाची गोडी । एका जनार्दनी पायीं दडीं ॥४॥
गेलों गुरुलागीं शरण । माझें हारपलें मीतुपण ॥१॥ द्वैतभाव गेला देशोधडी । बोध दिठा मज संवगडी ॥२॥ मंत्र सांगे त्रिअक्षर । परात्पर निजघर ॥३॥ जपतां मंत्र लागलें ध्यान । सहज खुटलें मीतूंपण ॥४॥ एका जनार्दनीं समाधी । सहज तुटली उपाधी ॥५॥
गो गोरसातीत स्वानंद साखरेसी । प्रेमें पेहें पाजीन संख्या सोयर्यासी ॥१॥ घेई घेई बाळा घोट एक । झणी पायरव होईल कुशलीं पडे तर्क ॥२॥ दृश्य न दिसे तें कांळीं अवघें लावी होटीं । सद्युक्तीचें शिंपीवरी गिळी तैसें पोटीं ॥३॥ अंतर तृप्त जालें सबाह्म कोंदलें । निज गोडिये गोडपणें तन्मय जालें ॥४॥ सदगुरु माउली पेहे पाजी अंगीं भरला योग । तेणें देह बुद्धी समुळ केला त्याग ॥५॥ पंचभुतांचे अंगुलें सुवर्ण हारपलें । माझें माझें म्हणत होतें त्या गुणा विसरलें ॥६॥ आतींची हारली भूक जालें सुख । निजनंदी पालखी पहुडलें स्वात्ममुख ॥७॥ पेहे पाजायाचे मिसें देतसे पुष्टी तुष्टी । एका सामावाला जनार्दना पोटीं ॥८॥
गोकुंळींचा कान्हा अवतरला तान्हा । प्रथम पूतना शोषियेली ॥१॥ जन्मला वोखट घालुं आला वीट । पिढें महाबळभट पिटविला ॥२॥ वारा वाजे थोर सुटला आवर्तु । कृष्णें तृणावर्तु मर्दियेला ॥३॥ पाय होनोनिया मोडिला शकटु । कृष्ण अलगटु देवकीचा ॥४॥ मृतिका खादली वरितां पै देख । उदरीं तिन्हीं लोक दाखविलें ॥५॥ दहीं दुध चोरी आली बा मुरारी । माया दावें वरी बांधितसे ॥६॥ नऊ लक्ष गोप न पुरती उदरा । माया दामोदरा बांधितसे ॥७॥ दावा दामोदरु बांधिला मायेनें विमलार्जुन दोन्ही उद्धरिलें ॥८॥ वत्साचोनि रुपें आला पै असुर । झाडीं वत्सासुर झाडियेला ॥९॥ ध्यानस्थाचें परी बैसलासे तीरीं । बका दोन्हीं चिरी केल्या कृष्णें ॥१०॥ चेंडु वाचे मिसें नाथिला काळिया । फणीरंगी कान्हया नृत्य करी ॥११॥ इंद्रा मान हरी गोवर्धन करीं । धरोनि श्रीहरी व्रज राखे ॥१२॥ ताडाफळासाठीं धेनुक उठिला । कृष्णें निवटिला क्षणमात्रें ॥१३॥ वणवा गिळिला राखिलें गोपाळ । संतोषे सकळ नाचताती ॥१४॥ गोपाळ वासुरें अघासुर गिळी । कृष्णें दोन्हीं केली पहिल्या ऐसी ॥१५॥ वत्स वत्सपाळ नेले सत्य लोकां । अवघीं कृष्ण देखा होऊनि ठेला ॥१६॥ वळितं गोधनें गोपाळांशी खेळे । पाहतां निवतीं डोळे गोपिकांचे ॥१७॥ शरदऋतु शोभा शोभली रजनी । कृष्ण वृंदावनीं वेणु वाहे ॥१८॥ वेणुनादध्वनी वेधिल्या कामिनी । कृष्णादीपें हरिणी दीपियेल्या ॥१९॥ गोपीप्रती गोपी कृष्ण एक एकु । सहस्त्रघटीं अर्कू नसोनि दिसे ॥२०॥ वेणुनाद ध्वनि वेधिल्या गोपिका । रंगी त्या मायिका नाचविय्ल्या ॥२१॥ अरिष्टा अरिष्ट झाला कृष्णनाथु । केशिया आघातु केला तेणें ॥२२॥ गोकुळीं दैत्यासी केला आडदरा । थोर कंसासुर धाक पडे ॥२३॥ गोकुळा अक्रुर पाठविला रांगे । म्हणे आणी वेगें रामकृष्णा ॥२४॥ भाग्य भाव माझा कंसाचिया काजा । वैकुंठीचा राजा देखेन आजीं ॥२५॥ गाईचे रे खुर विष्णुपदांकित । पृथ्वी शोभत अक्रुर देखे ॥२६॥ ध्वजवज्राकुम्श कुंकुमांकित पदें । अक्रुर आनंदें डोलतसे ॥२७॥ तृणतरुवरां घाली लोटांगण । पुढती कृष्णचरण कैं देखेन ॥२८॥ पावला गोकूळां तंव वैकुंठ थोकडें । व्रज तेणें पांडे कृष्णमुखें ॥२९॥ देखोनियां कृष्ण विसरलां आपणां । आक्रुर श्रीकृष्ण चरणीं लोळे ॥३०॥ जाणोनि त्याचा भावो वेगीं निघे देवो । चला मथुरा पाहों आजीं आम्हीं ॥३१॥ व्रजीच्या अंगना करिताती रुदना । मागुता कैं कान्हा देखो आतां ॥३२॥ रथारुढ हरी पाहाती नरनारी । यमुना परतीरीं उतरले ॥३३॥ मारुनी रजक घेतलीं लुगडीं । गोपाळ आवडीं श्रृंगारिले ॥३४॥ पाटाउ परिकर नेसले पितांबर । कासे मनोहर नाना मेचु ॥३५॥ अक्रुरें जाउनी कंसा जाणविलें । मथुरेसी आले रामकृष्ण ॥३६॥ ऐसें ऐकोनि कंस दचकला मनीं । सर्व रुप नयनीं कृष्ण देखे ॥३७॥ चंदन कचोळी भेटली कुब्जा । वैकुंठीचा राज चर्चियेला ॥३८॥ कुब्जा म्हणे हरी चला माझे घरीं । सुमनेंही वरी श्रुंगारिली ॥३९॥ हातीं धरोनी बरी ते केली साजिरी । कंस भेटीवरी येईन घरां ॥४०॥ माळीयें सुमनें श्रृंगारिला हरी । वैकुंठ पायरीं केली तया ॥४१॥ मुक्त मुमुक्ष विषयीं हे लोक । पाहाती कौतुक कृष्णलीला ॥४२॥ मथुरे चोहाटाचा चालिला राजवाटा । टाकिला दारवंटा धनुर्याग ॥४३॥ तेथें अतिबळें कुवलया उन्मत्त । पेली महावुत कृष्णावरी ॥४४॥ त्यासी हाणोनिया लात उपडिलें दोन्हीं दांत । घायें महावत मुक्त केलें ॥४५॥ यागीचें कादडें केलें दुखंड । बळी ते प्रचंड रामकृष्ण ॥४६॥ घेऊनि गजदंत पावले त्वरित । मारिले अमित वीर कृष्णें ॥४७॥ न धरत पैं वेगीं आला मल्लरंगीं । कंस तो तवकेकें चाकाटला ॥४८॥ माल मल्लखडा करीतसे रगडा । कृष्ण तो निधडा एकपणें ॥४९॥ मुष्टीकचाणुर घायें केला घातु । कोपला अंनतु कंस पाहें ॥५०॥ चाणुर मुष्टिक हातें निवटिलें । दैत्य धुमसिलें अनुक्रमें ॥५१॥ रणरगडा अशुद्धचा सडा । कृष्ण कंसा कडा उठावला ॥५२॥ न लगतां घायें धाकें सांडी देहो । मथुरे केला रावो उग्रसेन ॥५३॥ सोडिलीं पितरें तोडिलें बंधनें । एका जनार्दने मुक्त केली ॥५४॥
गोकुळामाजी कृष्णें नवल केलें । स्त्री आनि भ्रतारा विंदान दाविलें ॥१॥ खेळ मांडिला हो खेळ मांडिला । न कळे ब्रह्मादिकां अगम्य त्याची लीळां वो ॥२॥ एके दिनीं गृहा गेले चक्रपाणी । बैसोनी ओसरी पाहे पाळतोनी लोनी ॥३॥ गौळणी आली घरां म्हणे शारंगपाणी । चोरीचे विंदान पाळती पाहसी मनीं ॥४॥ चोरी करावया जरी येसी सदनीं । कृष्णा धरुनी तुझी शेंडी बांधीन खांबालागुनी ॥५॥ एका जनार्दनीं ऐसे बोले व्रजबाळी । दाविलेंअ लाघव ब्रह्मादिकां न कळे ते काळीं ॥६॥
गोकुळी गोपाळसवें खेळतसे देव । ऐक प्रेमभाव तयांचा तो ॥१॥ गोधनें राखणें उच्छिष्ट खादणें । कालाहि करणे यमुनेतीरी ॥२॥ सवंगडियांचे मेळी खेले वनमाळी । घोंगडी ते काळी हातीं काठी ॥३॥ त्रैलोक्यांच्या धनीं वाजवी मुरली । भुलवी गौळणी प्रेमभावें ॥४॥ घरोघरीं चोरी करितो आदरें । एका जनार्दनीं पुरे इच्छा त्यांची ॥५॥
गोकुळी जे शोभलें । तें विटेवरी देखिलें ॥१॥ काळ्या पृष्ठी शोभलें । तें विटेवरी देखिलें ॥२॥ पूतनेहृदयीं शोभलें । तें विटेवरी देखिलें ॥३॥ काळयवनें पाहिलें । तें विटेवरी देखिलें ॥४॥ एका जनार्दनीं भलें । ते विटेवरे देखिलें ॥५॥
गोकुळीं आनंद जाहला । रामकृष्ण घरा आला । नंदाच्या दैवाला । दैव आलें अकस्मात ॥१॥ श्रावण वद्य अष्टमीसीं । रोहिणी नक्षत्र ते दिवशी । बुधवार परियेसी । कृष्णमूर्ति प्रगटलीं ॥२॥ आनंद ब समाये त्रिभुवनी । धांवताती त्या गौळणी । वाण भरुनी नंदराणी । सदनाप्रती ॥३॥ एका जनार्दनी अकळ । न कळे ज्याचें लाघव सकळ तया म्हणती बाळ जो म्हणती बाळ । हालविती ॥४॥
गोकुळीं गोमाई गवळणी । तिच्या सुना चवघी जणीं । यमुने गेल्या एके दिनीं । त्यांनी कृष्ण पहिला ॥१॥ कृष्णा पाहतां मधुसूदन । मोहिलें चवघीचें मन । कृष्ण कृष्ण लागलें ध्यान । देहभान विसरल्या ॥२॥ सर्वें एके होती शेजारीण । आली सदनासी धांवुन । गोमाईसी वर्तमान । अवघे विदित केलें ॥३॥ राखी लपवी आपुल्या सुना । सुनेचें नख दृष्टी पडुं देइना । जर कां येशील माझे सदना नासिका चुना तीन बोटें ॥४॥ कृष्ण काय म्हणे तिसीं । येणें जाणें नाहीं आम्हांसी । जें कां वदली रमनेसे । तिची प्राप्ती तुजलागीं ॥५॥ देव ब्राह्मणीचा वेष । धरिता जाला जगन्निवासा । हा रस ऐकतां सायास । मुढ जन उद्धरती ॥६॥ पांढर्या पातलाची कासोटी । जीर्ण चीर वेष्टिलें कंठीं । हाता घेउनी धाकुटी । काठी धरुनी चालिली ॥७॥ वार्यासारखी चाचरी जाये । तोल सांभाळुनी उभी राहे । अवसान धरुनिया पाहें । गोमाइनें देखिली ॥८॥ गोमाई म्हणे अहो ब्राह्मणि । कोठें जातेस आसीस कोठुनी । आशापाश नाहीं कोणी । माझी मीच ऐकली ॥९॥ करुनी आले वाराणाशी । पुढें जाणें रामेश्वरासी । आणिक जाणे बहु तीर्थासे । ऐसी गोमाईसी बोलली ॥१०॥ येवढ्या नगरामध्ये कोणी । दयाळु नाहीं तुजावांचुनी । जागा देई वृंदावनीं । रातचे रात करमीन ॥११॥ अस्ता गेला वासरमणी । सुखें राहें वृदावनी । आज्ञा केली इंद्रालागुनी । सत्वर मेघा पाठवी ॥१२॥ वीज लावली मेघमंडळी । ढग निवाला तेच काळीं । मेघानें सोडिल्या फळीं । जनलोकक पाहतसे ॥१३॥ मेघानें सोडिल्या धारा । थंड गार सुटला वारा । शामाई कांपतसे थरथरां ॥ गोमाइने देखिली ॥१४॥ गोमाई म्हणे अहो साजणी । आंत येई वो ब्राह्मणी । मरुनी जाशील वृंदावनीं । प्रायश्चित्त मजवरी येईल ॥१५॥ मरूनि जाईल वृंदावनीं । परी मी येईना कोणाचे सदनीं । देव राखीव मजलागुनी । ऐशी शामाई बोलली ॥१६॥ इतुका मेघ वर्षला थोर । भिजलें नाहीं तुझे वस्त्र । शामाई म्हणे आम्हांवर । इश्वराची बहु कृपा ॥१७॥ तुम्ही शुद्ध गे ब्राह्मणी । देव तुम्हीं केला ऋणी । आम्ही नरदेहासी येऊनी । प्रपंचसदनीं बुडालों ॥१८॥ दारावाटे बोलावुन । नेत्रीं पाहे अवलोकुन । चक्रपाणी ओळखुन ।चरणीं ठाव मज देई ॥१९॥ आतां उठावेना करुं काई । हाती धरुनि उठवी गोमाई । कवाड उघडोनि लावलाही । बळे सदना लोटलीं ॥२०॥ बळें सदनीं लोटलें मला । मजवर बलात्कार केला । मी सांगेन नंदजीला । म्हणोनी गलबला करितसे ॥२१॥ सदनी जातां तत्क्षाणी । चवघी उद्धरल्या कामिनी । दारापाशी येऊनी । हाकां मारी गोमाई ॥२२॥ गोमाई येऊनी लागे चरणां । पुनीत केल्या आमुच्या सुना । नासिका लावियेला चुना । पाहुन पळे गोविंद ॥२३॥ गोमाई उद्धरली कथा । आपण होऊनि श्रोता वक्ता । एका जनार्दनी दाता । सत्य वार्ता ही माझी ॥२४॥
गोकुळीं चोरी करितो चक्रपाणी गवळणी येउनी सांगती गार्हाणीं । येणेंमाझें भक्षिलें दहीं दूध लोणी । पळोनियां येथें आला शारंगपाणी वो ॥१॥ आवरीं आवरीं यशोदे आपुला कान्हा । याच्या खोडी किती सांगु जाणा । याचें लाघव न कळे चतुरानना । यासी पाहतां मन नुरे मीपणा वो ॥२॥ एके दिवशीं मी आपुलें मंदिरीं । मंथन करितां देखिला पुतनारी । जवळी येवोनि रवीदंड धरी । म्हणे मी घुसळितोम तु राहें क्षणभरी वो ॥३॥ परवां आमुचे घरासी आला । संगे घेउनी गोपाळांचा मेळा । नाचले ऐकत धरें पाहें अचला । धरूं जातां तो पळोनियां गेला वो ॥४॥ ऐसें बहु लाघव केलें येणें । किती सांगावें तुज गार्हाणें । एका जनार्दनीं परब्रह्मा तान्हें । यासी ध्याता खुंटलें येणे जाणे वो ॥५॥
गोकुळीं ठेवितां श्रीकृष्णनाथ । वसुदेवास माया प्राप्त । तेणें पावला त्वरित । देह बंदिशाळे ॥१॥ तंव तुटली जडली बेडी । कपाटा पडली कडी । भव भयाच्या कडाडी । अहं कंस पावे ॥२॥ श्रीकृष्ण सांडिला मागें । पंचमहाभूत पाठी लागे । मिथ्या बंधन वाउगें । उठी मरण भये ॥३॥ कंस पुसे लवलाह्या । काय प्रसाली तुझी जाया । म्हणोनी आणिली योगमाया । वसुदेवें ॥४॥ वेगें देवकी म्हणे । कंस पुसेल जेव्हां तान्हें । तेव्हा तुवां देणें । हे तया हातीं ॥५॥ ते तें देतां देवकी जवळी । गर्जे ब्रह्मांड किंकाळी । टाहो फुटली आरोळी । दैत्या निधीची ॥६॥ तेणें दचकलें दुर्धर । कामक्रोधादि असुर । कंस पावला सत्वर । धरावयासी ॥७॥ वेंगीं आठवा आणवी । तंव हातां आली आठवीं । कंस दचकला दुर्धर जीवीं । नोहें जालेंचि विपरित ॥८॥ आठवा न दिसे डोळां । आठवी पडली गळां । कर्म न सोडी कपाळा । आलें मरण मज ॥९॥ परासि मारितां जाण । मारिल्या मारी मरण । कंस भीतसे आपण । कृष्ण भय करी ॥१०॥ आठवीं उपडितां तांतडीं । तंव तें ब्रह्मांड कडाडी । हातांतुन निष्टली हडबडी । कंस भयाभीतु ॥११॥ तंव ते गर्जलीं अंबरीं । पैले गोकुळीं वाढे हरी । तुज सगट बोहरी । करील दैत्याकुळाची ॥१२॥ वधिता देवकीचीं बाळें । माझें पाप मज फळलें । माझें निजकर्म बळें । आलें मरण मज ॥१३॥ भय संचलें गाढें । तेणें पाऊल न चले पुढें । पाहतां गोकुळाकडे । मूर्च्छित कंस बा ॥१४॥ आसनीं भोजनीं शयनीं । भये क्रृष्ण देखे नयनीं । थोर भेदरा मनीं । जनीं वनीं हरी देखे ॥१५॥ कृष्ण भयाचें मथित । कंसपणा विसरे चित्त । एकाजनार्दनी भक्त । भयें जीवन्मुक्त ॥१६॥ श्रीकृष्ण प्रगटला
गोकुळीं लाघव दावितो चक्रपाणी । भोवंत्या वेष्टित बैसल्या अवघ्या गौळणी । मध्येम सुकुमार सांवळा शारंगपाणी । चिमणी पितांबर पिवळा । गळां वैजयंती माळा । घवघवीत घनसांवळा । पाहे नंदराणी ॥१॥ नाच रे तू कृष्णा मज पाहुं दे नयनी ॥धृ॥ नाचतो सांवळा सुंदर निमासुर वदन । वाळेघोळ घागरीयांच्या क्षणत्कार पूर्ण । आकर्ण नयन सुहास्य वदन पाहुनी भुले मदन । हातीच्या मुद्रिका झळकती । क्षुद्र किंकणी सुस्वर गती । वाकी नेपुरे ढाळा देती । पहाती गौळणी ॥२॥ सप्तही पाताळें नाचती हरिचिया गण गंधर्व देव सर्व अक्षर हरिपदें । वैकुंठ कैलास नाचती । चंद्र सुर्य रसनायक दीप्ति । ऋषिमंडळ धाक तोडिती । अदभुत हरिकिरणी ॥३॥ नाचती गोपाळा गोपिका सुंदर मंदिरें । उखळें जाती मुसळें पाळीं आणि देव्हारें । धातुमुर्ति नाचुं लागल्या एकसरें । गौळणी अवघ्या विस्मित । देहभाव हरपला समस्त । यशादेसी प्रेम लोटत । धरिला धांउनि ॥५॥ शिणलासी नाचतां आतां पुरें करी हरी । विश्वरुप पाहतां गोपी विस्मित अंतरीं । यशोदेनें कृष्ण घेतला कडियेवरी । एका जनार्दनी भक्तिभाव । अनन्य भक्ता दावी लाघव । निज भक्तांचे काज सर्व । करितां शिण न मानीं ॥६॥
गोकुळीच्या जना ध्यान । वाचे म्हणती कृष्ण कृष्ण । जेवितां बैसतां ध्यान । कृष्णमय सर्व ॥१॥ ध्यानी ध्यती कृष्णा । आणिक नाहीं दुजी तृष्णा । विसरल्या विषयध्याना । सर्व देखती कृष्ण ॥२॥ घेतां देतां वदनीं कृष्ण । आनं नाहीं कांही मन । वाचा वाच्य वाचक कृष्ण । जीवेंभावें सर्वदा ॥३॥ कृष्णारुपीं वेधली वृत्तीं । नाहीं देहाची पालट स्थितीं । एका जनार्दनी देखती । जागृती स्वप्नी कृष्णांतें ॥४॥ गर्गाचार्य
गोजिरें ठाण विठोबांचे । आवडी साचें बैसली ॥१॥ आणखी न धावें कोठें मन । समचरण पाहातांचि ॥२॥ नाहीं आन दुजी वासना । आवडी चरआणा बैसलासे ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । सांडिन कुर्वंडी करुन ॥४॥
गोड साखरसे गोड साखरसे । रामनाम रसे चवी आली ॥१॥ देठीचें फळ देठीं पिके । रान तोडितां चवी चाखे ॥२॥ न फोडी न तोडी सगळेंचि सेवी । ब्रह्मादिकां तो वाकुल्या दावी ॥३॥ एका जनार्दनीं घेतली गोडी । जीव गेला तरी मी न सोडी ॥४॥
गोडी वेगळा ऊंस वाढे । हें तो न जोडे कल्पांतीं ॥१॥ जों जों वाढे तों तों गोड । ऐशी चाड भावाची ॥२॥ जों जों धरिशील भाव । तों तों देव दिसे पुढें ॥३॥ ही तों प्रचीति घ्या अंगीं । नाचा रंगीं संतांच्या ॥४॥ रुपावेगळी ती छाया । एका जानर्दनीं लागे पायीं ॥५॥
गोधनें चाराया जातो शारंगपाणी । मार्गीं भेटली राधिका गौळणी । कृष्ण दान मागे निरी आसडोनी । तंव ती देखिली यशोदा जननी ॥१॥ यशोदा म्हणे नाटका हृषीकेशी । परनारीसी कैसा रे झोंबसी । येरु रुदत सांगतो मातेपाशीं । माझा चेंडुं लपविला निरिपाशीं ॥२॥ राधिका म्हणे यशोदे परियेसी । चेंडु नाही नाहीं वो मजपाशी । परि हा लाटिका लबाड हृषीकेशी । निरी आसडितां चेंडु पडे धरणीसी ॥३॥ यशोदा म्हणे चाळका तुम्ही नारी । मार्गीं बैसतां क्षण एक मुरारी । एका जनार्दनीं विनवीं श्रीहरी । नाम घेतां पातकें जती दुरी ॥४॥
गोपाळ गौळणी शोभती त्या मुर्ती । तें सुख परिक्षिती संतजन ॥१॥ ऐसें अपरंपार भक्त ते असती । स्वयेंचि श्रीपती दावितसे ॥२॥ एका जनार्दनीं भक्ताचा तो मेळ । दावीत सकळ वैभव हरिभक्तां ॥३॥
गोपाळ म्हणती कान्हया कृष्नातें । आजी यमुनेचे जळ वर्जा कां जी ॥१॥ हरी म्हणे तयातें तेथें बाऊ आला । म्हणोनि तया स्थळा नवजावें ॥२॥ ऐकोनियां पेंदा नाचतो दुपांडी । गदियांची मादि सवें घेत ॥३॥ बाऊ पहावया गडे हो अवघे चला । या कृष्णबोला राहुं नका ॥४॥ एका मागें एक गडी ते निघाले । एका जनार्दनीं आले यमुनेटीं ॥५॥
गोपाळ म्हणती कान्हा । सांभाळीं आपुल्या गोधळा । पळतां सैराट धांवती राना । गेल्या ठेल्या त्या तुम्हीं जाणां ॥१॥ कान्होबा पुरे पुरे तुझी गडी । आम्हा गाईनें केली ओढाओढी ॥धृ॥ तूं बैससी टेकावरी । आम्हीं श्रमतों वेरझारीं । ऐसें कैसें तुझें मुरारी । आपुलीं गोधनें जतन करीं ॥२॥ तुझ्या न लगती आम्हां गाई । तुझी संगती पुरे भाई । जरी कोपेल तुझी आई । तरी करील आमचें काई रे ॥३॥ तुझी गोधनें सैराटें । दाहीं पळतां दाही वाटे । वळितां कष्ट होताती मोठे । ठेचा लागुनी फुटली । बोटें ॥४॥ पैल श्रवणीं पाहे गाये । ते साद होये तिकडे जाये । उभी क्षणभरीं न राहे । वळितां जाती आमुचे पाय ॥५॥ पैल सावळीं डोळे सुटी । देखोनि धांवे हिरवटी । वळीतां धाप न साहे पोटीं । ती तु सांभाळी जगजेठी ॥६॥ पैले हुंगी कैसा सुजाण । स्वाद घे परी न खाये तृण । इसी हिंडवया थोडकें रान । वळीतां जाती आमुचे प्राण ॥७॥ पैल चोरटी रसाळ रंगी । कळप सांडोनी वाढे वेगीं । वळितां न वळे ती आम्हालांगीं । तुझी संगत नको वेंगीं ॥८॥ पैल सर्वांग सुकुमार मोठी । चहूंकडे ती धांवत खोटीं । मऊ रान देखोनियां अंग लोटी । तिसी वळितं जालों हिंपुटी ॥९॥ पैल लोभिष्ट हुंबरे कैशी । उगा न राहे हुंबरे द्वेषी । वळीतसं न वळे ती आम्हांसी । ती तु सांभाळी हृषीकेशी ॥१०॥ पैल हाताळ वोढाळ येकी । तेणे पाते गुड हाकी । ऐशी खट्याळ नाहीं आणिका । वळितां वळित्या घेती निकी ॥११॥ पैल पाय करिती भारी । उभी न राहे क्षणभरीं । वळतां शिणलों बहु मुरारी । तें तुं आपुलें जतन करीं ॥१२॥ पैल पोटफुगी खादाड । कैशी खाउनी हागे बाड । धुतां कधींच नव्हे धड । तुझीं गोधने न लगती गोड ॥१३॥ पैल मुतरीं मुंजी लांडी । कैशी सांचलीं घेत होडी । धांवे जेथें गोड लागे तोंडीं । वळतां पडती आमुची मुरकुंडी ॥१४॥ पैल मनमोहन सुंदर । कोणें काळी नव्हें स्थिर । इसी हिंदावया थोर वावर । हांव धरुनी धावती फार ॥१५॥ ऐसी गोधनें आमुच्या माथां । घालूं पहातोसी अनंता । एका जनार्दनीं विनवितं कृपा आली आलिंगी निजभक्ता ॥१६॥
गोपाळपुरीं काला गोपाळ करिती । तेथील लाभा देव लाळ घोटिती ॥१॥ ऐसा आनंड गे माय तया पंढरपुरी । धन्य भक्त देवंचे वारकरी ॥२॥ आषाढी कार्तिकी नित्य नेमें जाण । जाउनी भीवरे करिताती स्नान ॥३॥ घेतां दरुशन पुंडलिकाचे भेटी । एका जनार्दनी पुण्य न समाये सृष्टी ॥४॥
गोपिका त्या बोल बोलती आवडी । एकताती गडी संभोवतें ॥१॥ सभोंवतें तया न कळेची खूण । पहाती विंदान श्रीहरींचें ॥२॥ गोपिका कामातुर त्या मनीं । जाणोनि चक्रपाणी रास खेळे ॥३॥ षण्मास खेळ खेळती अबला । एका जनार्दनीं कळा न कळे कोण्हा ॥४॥
गोपी धावुनियां धरिती तयातं । उगा पाहे बहतें न बोले कांहीं ॥१॥ करिती गलबला मिळती सकळां । बोलती अबला वाईट तें ॥२॥ कां रें चोरा आतां कैसा सांपडलासी । म्हणोनि हातासी धरियलें ॥३॥ वोढोनियां नेती यशोदे जवळी । आहे वनमाळी कडेवरी ॥४॥ एका जनार्दनी यशोदेचे करीं । उभा श्रीहरी लोणी मागें ॥५॥
गोमटीं गोजिरी पाउलें साजिरीं । कटी मिरविली करें दोन्हीं ॥१॥ वामभागी शोभे भीमकतनया । राही सत्यभामा या जीवलगा ॥२॥ गरुड हनुमंत जोडलें ते करी । उभे महाद्वारी भक्तजन ॥३॥ एका जनार्दनीं आनंदे भक्तांचा । जयजयकार साचा विठ्ठलनामें ॥४॥
गोमटें गोजिरें पाउलें साजिरें । धरियेलीं गोजिरीं विटेवरी ॥१॥ वेध तो तयाचा मनें कायावाचा । दुजा छंद साचा नाही मना ॥२॥ इंद्रिये धांवतों आकळती ठायीं । विठोबाचे पायीं ठेवियलें ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधलेंसे मन । धरुनी चरण दृढ ठेलों ॥४॥
गोमटेंक नागर कटीं धरुनि कर । उभा तों सुकुमार वैकुंठींचा ॥१॥ रूपाचें रूपस पाहतां सावकाश । धणीं धाय मनास तया पाहतां ॥२॥ नाठवे कल्पना मनाचिया मना । बुद्धि ते चरणा विनटली ॥३॥ एका जनार्दनीं इंद्रियांची चाली । सर्व हारपली पंढरी पाहतां ॥४॥
गोरक्षनाथें उपदेश केला । ब्रह्मारुप झाला गहिनीनाथें ॥१॥ गहिनीनें निवृत्तिनाथासी । उपदेश त्यासी आत्मबोध ॥२॥ निवृत्तिनाथाने ज्ञानदेव पाहीं । एका जनार्दनीं तेही बोधियेलें ॥३॥
गोल्हाट उल्हाट कासया आटाआटी । घेतां संतभेटीं पुरे हेंची ॥१॥ गुद ते पीडन नागिणी दमन । संतदरुशन घडतां जोडे ॥२॥ ओहं सोहं यातायाती कोहं जाण । टाकुनि संतचरण धरां आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं मानावा विश्वास । होय देवदास आपोआप ॥४॥
गोविंयेंलें देवें आम्हांसी अभिमानें । नामरुप पेणें अंतरलों ॥१॥ करिती विचार इंद्रादी देव । हें सुखवैभव न मिळे आम्हां ॥२॥ शेष उष्टावळी मिळतां आम्हांसी । पावन जन्मासी होऊं आम्ही ॥३॥ ऐसा विचार करुनियां देव । मत्स्यरुप सर्व धरिताती ॥४॥ गोपाळासी सांगे वैकुंठीचा रावो । आजी नवलावो तुम्ही करा ॥५॥ कवळ खाउनी हात टिरी पुसा । यमुनें सहसा जाऊं नका ॥६॥ कां तो सांगे हरी न कळे तयासीं । एका जनार्दनासी गुज पुसे ॥७॥
गौळणी गार्हाणे सांगतो यशोदेसी । दहीं दुध खाऊनियां पळुनी जातो हृषीकेशी ॥१॥ लाडका हा कान्हा बाई तुझा तुला गोड वाटे । याच्या खोडी किती सांगु महीपत्र सिंधु आटे ॥२॥ मेळवानि गोपाळ घरामध्यें शिरे कान्हा । धरुं जातां पळुनि जातो यादवांचा राणा ॥३॥ ऐसें मज याने पिंसे लावियसे सांगु काई । एका जनार्दनी कायावचामनें पायी ॥४॥
गौळणी बारा सोळा । हो उनी येके ठायीं मेळा । म्हणती गे कृष्णांला । धरुं आजीं ॥१॥ कवाड लाउनीं । बैसल्या सकळजणी । रात्र होतांचि माध्यांनी । आला कृष्ण ॥२॥ दहीं दुध तुप लोणी । यांची भोजनें आणुनी । रितीं केली तत्क्षणीं परी तयां न कळें ॥३॥ थोर लाघव दाविलें । सकळां निद्रेनें व्यापिलें । द्वार तें नाहीं उघडिलें । जैसें तैसेंची ॥४॥ खाउनी सकळ । मुखा लाविलें कवळ । आपण तात्काळ । पळे बाहेरी ॥५॥ एका जनार्दनी ऐशी करुनि करणी । यशोदे जवळी येउनी । वोसंगा बैसे ॥६॥
गौळणी म्हणती यशोदेला । कोठें गे सांवळां । कां रथ शृंगारिला । सांगे वो मजला । अक्रुर उभा असे बाई गे साजरी ॥१॥ बोले नंदाची आंगणीं । मिळाल्या गौळणी ॥धृ॥ बोले नंदाची पट्टराणी । सद्गदेत होउनी । मथुरेसी चक्रपाणी । जातो गे साजणी । विव्हळ झाले मन वचन ऐकोनी ॥२॥ अक्रुरा चांडाळा । तुज कोनी धाडिला । कां घातां करुं आलासी । वधिशी सकळां । अक्रुरा तुझे नाम तैशीच करणी ॥३॥ रथीं चढले वनमाळी । आकांत गोकूळीं । भूमि पडल्या व्रजबाळी । कोण त्या सांभाळी । नयनींच्या उदकांनें भिजली धरणी ॥४॥ देव बोले अक्रुरासी वेगें हांकी रथासी । या गोपींच्या शोकासी । न पहावेंमजसी । एका जनार्दनीं रथ गेला निघोनि ॥५॥ गौळणींची धांदल
गौळणी सांगती गार्हाणीं । रात्री आला चक्रपणी । खाऊनी दहीं दूध तूप लोणी । फोडिली अवघीं विरजणीं ॥१॥ हा गे बाई कोणासी आवरेना । यशोदा बाळ तुइझा कान्हा । कोठवर सांसुद धिंगाणा ॥धृ०॥ दुसरी आली धांवत । याने बाई काय केली मात । मुखाशीं मुखचुंबन देत । गळ्यामधी हात घालीत धरुं जातां सांपडेना ॥२॥ तिसरी आली धांउनी । म्हणे गे बाई काय केली करणी । पतीची दाढ़ी माझी वेणी । दोहीसी गांठ देउनी । गांठ बाई कोणा सुटेना ॥३॥ मिळोनि अवघ्या गौळणी । येती नंदाच्या अंगणीं । जातों आम्हीं गोकुळ सोडोनी । आमुच्या सुना घेउनी । हें बाई आम्हांसी पहावेना ॥४॥ ऐशीं ऐकतां गार्हाणीं । यशोदानयनीं आलें पाणीं । कृष्ण खोड दे टाकुनी एका जनार्दनीं चरणीं । प्रेम तया आवरेना ॥५॥
गौळणीचा थाट निघाला मथुरे हातालागीं । तें देखोनि जगदीश धांवला गोप घेऊनी वेगीं ॥१॥ कान्हयां सरसर परता नको आरुता येऊं । तुझा संग झालिया मग मी घरा कैसी जाऊं ॥धृ॥ सासुरवासिनी आम्ही गौळणी जाऊं दे रे हरी । बहु वेळ लागतां सासु सासरे कोपतील घरीं ॥२॥ आम्हीं बहुजनी येकला तु शारंगपाणी दिससी येथें । हृदयमंदिरीं ठेऊनी तुंतें जाऊं मथुरांपथें ॥३॥ एका जनार्दनी ब्रह्मावादिनी गोपिका बरवटां । कृष्णापदीं त्या लीन झाल्या पूर्णपणें तन्निष्ठा ॥४॥
घटघवीत वैकुंठनाथ । भक्तवत्सल शोभत ॥१॥ तयाचे पायीं माझें मन । राहो वृत्तिसह जडोन ॥२॥ नेणें आणिक दुजा छंद । वाचें आठवीन गोविंद ॥३॥ एका जनार्दनीं कटीं कर । उभा चंद्रभागे तीर ॥४॥
घटामाजीं घालिजे अमृत । अथवा घालिजे खात मूत ॥१॥ घट घाई करितां चूर । आकाशासी नुमटे चीर ॥२॥ घट फोडुनी केला नाश । आकाश तैसेंचि अविनाश ॥३॥ तेवीं देव नश्वर जाण । एका जनार्दनीं परिपुर्ण ॥४॥
घटामाजीं जीवन घालितां अभ्र दिसों लागें सर्वथा ॥१॥ घट फुटलिया जाण । अभ्र न नासेचि पुर्ण ॥१॥ घटाकार देहस्थिती । जाणावी पां त्वां निश्चिती ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्ण । सबाह्म आत्मा परिपुर्ण ॥४॥
घटिका पळ न वजे वायां । संतपायां सांडोनी ॥१॥ मनोरथ पुरले मनीचें । झाले देहांचें सार्थक ॥२॥ जन्मा आलियांचें काज । संतसंग घडला निज ॥३॥ एका जनार्दनीं मिठी । संतसंग जडला पोटीं ॥४॥
घडती पुण्याचियां रासी । जे पंढरीसी जाती नेमे ॥१॥ घडतां चंद्रभागे स्नान । आणि दरुशन पुडंलीक ॥२॥ पाहता विटेवरी जगदीश । पुराणपुरुष व्यापक ॥३॥ वारकारी गाती सदा । प्रेमें गोविंदा आळविती ॥४॥ तया स्थळीं मज ठेवा । आठवा जनीं जनार्दन ॥५॥
घनाःश्याम मूर्ति नीलवर्ण गाभा । कैवल्याची शोभा शोभे बहु ॥१॥ कस्तुरी मळवट चंदनाची उटी । बाहुवटे कंठी गोरेपणें ॥२॥ एका जनार्दनीं चरणाची शोभा । अनुपम्य उभा भीमातटीं ॥३॥
घर सोडोनि जावें परदेशा । मजसवें देव सरिसा ॥१॥ कडे कपाटे सीवरी । जिकडे पाहे तिकडे हरी ॥२॥ आतां कोणीकडे जावें । जिकडे पाहे तिकडे देव ॥३॥ एका बैसला निरंजनीं । न जाइजे जनीं वनीं ॥४॥
घरोघरी कृष्ण धरिला बोभाटा । घेऊनि येती धीटा राजद्वारी ॥१॥ पाहती तो उभा यशोदे जवळी । वाउगी ती कळी दिसताती ॥२ गोपिका धांवती घेऊनियां कृष्ण । न कळे विंदान कांहीं केल्या ॥३॥ घेऊनियां येती तटस्थ पाहती । विस्मित त्या होती आपुले मनीं ॥४॥ एका जनार्दनींदावीत लाघव । न कळेंचि माव ब्रह्मादिकां ॥५॥
घरोघरीं चोरी करितो हृषीकेश । गार्हाणे संगिती येऊनी यशोदेसी ॥१॥ भली केली गोविंदा भली केली गोविंदा । निजभक्तालागीं दखाविसी लीला ॥२॥ कवाड उघडोनि शिंके वो तोडिलें । दहीं दुध भक्षूनि ताक उलंडिलें ॥३॥ अंतर बाहेर मज व्यापियलें माया । एका जनार्दनी म्हणे न सोडी पायां ॥४॥
घालितां संतापायीं मिठी । पुर्वज वैकुंठी उद्धरती ॥१॥ ऐसा संतांचा महिमा । वानुं न शके शिवब्रह्मा ॥२॥ इच्छिलें तें फळ । जन पावती सकळ ॥३॥ एका जनार्दनीं विश्वास । संत दासांचा मी दास ॥४॥
घालुनी माया म्हणे नंदराया । भजे यादव राया कायावाचा ॥१॥ संसारसुख भोगाल चिरकाळ । परब्रह्मा निर्मळ तया भजे ॥२॥ नंद म्हणे देव दूर आहे बापा । आम्हांसी तो सोपा कैसा होये ॥३॥ ऐकातांचि वचन काय करी नारायण । प्रगटरुप जाण दाखविलें ॥४॥ शंख चक्र गदा पद्म तें हस्तकीं । मुगुट मस्तकीं शोभायमान ॥५॥ ऐसा पाहतां हरी आनंद पैं झाला । एका जनार्दनी भेटला जीवेंभावें ॥६॥ चार्यकर्म
घेऊनि गोधनें जाती यमुने तटीं । नानापरी खेळ खेळताती जगजेठी ॥१॥ मेळेवोनि गोपाळ मध्यें खेळे कान्हा । न कलेचि महिमान ऐसा यादवांचा राणा ॥२॥ नानापरींचे खेळ खेळती गोपाळ । नाचती गदारोल मिळोनी सकळ ॥३॥ एका जनार्दनी खेळे मदनपुतळा । नंदरायाचा कुमरु म्हणतात सांवळा ॥४॥
घेऊनि मौनपणाचा वेष । उभा सावकाश विटेवरी ॥१॥ न बोलेचि कोना न बैसेचि खालीं । पुरानें वेडावलीं अष्टादाश ॥२॥ भागलीं दर्शनें शास्त्रे वेवादितां । मतितार्थ पुरता न कळे तयां ॥३॥ शेष जाणूं गेला तोही मौनावला । वेदादिकां अबोला पडोनि ठाके ॥४॥ संगतीं संताचे भुलोनिया उभा । एक जनार्दनी शोभा न वर्णवे ॥५॥
घेऊनियां परिवारा । आला असे पंढरपुरा ॥१॥ भक्तां पुंडलिकासाठी । उभा ठेवुनी कर कटीं ॥२॥ केशर कस्तुरी चंदन टिळा । कांसे शोभें सोनसळा ॥३॥ वामांकी शोभे रुक्मिणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
घेऊनियां हातीं काठी । पोरा खेळसी सुरकांडी रे ॥१॥ खेळे सुरकांडी पोरा खेळे सुरकांडी । विषयांची वासना धरुनी चढसी प्रपंचाचे झांडी ॥२॥ बुडापासुन शेंडा रे चढसी फांडोफादी रे । कामक्रोध पोरें लागती पाठींम्हणती माझा दादा रे ॥३॥ धरीं एका जनार्दनी गोडी तरी खेळ जोडा रे । वायां खेळ खेळू जाती होईल भ्रकवडी रे ॥४॥ वावडी
घ्या रे रामनामाची कावड भाई । शिव हरहर वदा भाई ॥१॥ अकार उकार मकार तिचा पाया । उभारिले त्रिगुण तनयां ॥२॥ हरिहर कावड घेतां खांदीं । तुटे जन्ममरण व्याधी ॥३॥ घेऊनि कावडी नाचे एका । एका जनार्दनीं आवडी देखा ॥४॥
चंचळ तें मन मुष्टीमाजी धरी । नामपाठ हरि गाये सदा ॥१॥ जोडेल सर्व सिद्धि तुटेल उपाधी । नामपाठी आधींभावें गाय ॥२॥ जनार्दनाचा एका निश्चयें करुनीं । नामपाठ निर्वाणीं जपतसे ॥३॥
चंचळत्व मनाचें मोडे । दृष्टीचें स्थिरत्व जोडे । सहज समाधि घडे । हरिकॄपेनें पाहे पां ॥१॥ पवफ़्न पवनाची आटणी । आसनीं दृढ दृष्टी ठेउनी । गोल्हाट भेदोनी । त्रिकुटाचल मस्तकीं ॥२॥ निरालंबीं विश्रांति । पूर्ण एकाजर्नादन स्थिति । अखंड भोगिताति । जनार्दन कृपें ॥३॥
चंद्र पौर्णिमेचा दिसे पा सोज्वळ । तैसा श्रीविठ्ठल पंधरीये ॥१॥ क्षीरसिंधुसम भीवरा ती वाहे । स्नान करितां जाय महत्पाप ॥२॥ सनकसनंदनसम पुंडलीक । शोभा आलोलिक वर्णु काय ॥३॥ लक्ष्मी प्रत्यक्ष रखुमाई राही । एका जनार्दनीं पायीं लीन जाला ॥४॥
चंद्र पौर्णिमेचा शोभते गगनीं । तैसा मोक्षदानी विटेवरी ॥१॥ बाळ सुर्य सम अंगकांती कळा । परब्रह्मा पुतळा विटेवरी ॥२॥ मृगनाभी टिळक मळवटीं शोभला । तो घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यानाचें ध्यान । तें समचरण विटेवरी ॥४॥
चंद्रभागा तटीं उभा वाळुवंटीं । वैजंयतीं कंठीं शोभतसें ॥१॥ गोमटें साजिरें सुकुमार ठाण । धरिलें जघन करें दोन्हीं ॥२॥ राहीरखुमाई शोभती वामभागीं । शोभे उटी सर्वांगी चंदनाची ॥३॥ मोर पिच्छ शिरीं शोभती ते वरी । केशर कस्तुरी शोभे भाळी ॥४॥ शंख चक्र गदा पद्म ते शोभती । सावळी हे मुर्ति विटेवरी ॥५॥ शोभती भुषणें चरणीं वाळे वाकीं । जानु जंघा शेखीं शोभताती ॥६॥ एका जनार्दनी वर्णितां ध्यान । मनाचें उन्मन सुखें होय ॥७॥
चंद्रभागे तीरीं समपदीं उभा चैतन्याचा गाभा पाडुरंग ॥१॥ कांसे पीतांबर गळा तुळशीहार । पदक हृदयावर वैजयंती ॥२॥ एकाजनार्दनीं लावण्य साजिरें । रुप ते गोजिरें विटेवरी ॥३॥
चंद्राहुनी शीतळ रवीहुनी सोज्वळ तेणे मज केवळ वेधियलें ॥१॥ वेध कैसा मज लागला वो बाई ॥धृ॥ अमृताहुनी स्वादू गगनाहुनी मृदु । रुपेंविण आनंद देखिला बाई ॥२॥ ऐका जनार्दनी आनंदु परिपूर्ण । काया वाचा मनें वेधिलें वो बाई ॥३॥
चक्षुदर्पणीं जग हें पहा । जगज्जीवनीं मुरुनी रहा । तूर्या कालिंदि तीर्थीं नाहा । पापपुण्यासी तिळांजुळीं वहा ॥१॥ डोळ्यांनों सत्य ही गुरूची खूण । आपुलें स्वरूप घ्या ओळखून ॥ध्रु०॥ तिन्हीं अवस्था सांडुनी मांगें । अर्ध चंद्राचा चांदण्यांत वागे । चांदणें ग्रासुनी त्या ठायीं जागे । गड उन्मनी झडकरी वेगें ॥२॥ एवढें ब्रह्मांडफळ ज्या देठी । तें आटलें देखण्याचें पोटीं । त्यासी पहातां पाठीं ना पोटीं । मीतूंपणांची पडली तुटी ॥३॥ चहूं शून्याचा निरसी जेणें । शून्य नाहीं तें शून्यपणें । शुन्यातीतचि स्वयंभ होणें । शून्य गाळूनि निःशून्यपणें ॥४॥ चार सहा दहा बारा सोळा । ह्मा तो आटल्या देखण्याच्या कळा । कळातीत स्वयंभ निराळा । एका जनार्दनीं सर्वांग डोळा ॥५॥
चतुर्भुज शामसुंदर । गळां गुण्जींचे हार । निढळीं चंदन शोभे परिकर । मिरवे नंदरायाचा किशोर ॥१॥ हातीं काठी खांदी कांबळीं । गाई राखे यमुनेचे पाबळी । नाचती गोपाळ धुमाळी । पृष्टी जाळी दहींभात ॥२॥ जे निगमांचे ठेंवणें । सनकसनंदाचे घोसुलें येणें । शंभुचे आराध्यदैवत केणें । तें चरित गोधनें नंदाची ॥३॥ ऐसा अकळ नाकळें हरी । वेणु वाजवी छंदे नानापरी । एका जानार्दनी गोपेवेषें निर्धारीं । वाटी शिदोरी गोपाळं ॥४॥
चतुर्भुज साजरी शोभा । चुन्मात्र गाभा साकार ॥१॥ शंख चक्र गदा कमळ । कांसे पीतांबर सोज्वळ ॥२॥ मुगुट कुंडलें मेखळा । श्रीवत्स शोभे वक्षस्थळां ॥३॥ निर्गुण सगुण ऐसें ठाण । एका जनार्दनीं ध्यान ॥४॥
चरण गोमटे माय । पाहतां पाहतां मन न धाय । पुनरपि फिरुनी तेथें जाय । ऐसा वेध होय तयाचा गे माय ॥धृ॥ नवल गे माय न कले वेदां । आचोज विवाद शास्त्रंचिया ॥१॥ पुराणें भागलीं दरुशनें विडावलीं । कांही केलिया न कळे तया ॥२॥ तो पुडलिकाचे आवडीं विटे धरुनी मीस । युगें अठठावीस उभा असे ॥३॥ परे परता परात्पर पश्यंती न कळे विचार । मा मध्यमा वैखरींचा निर्धार थकीत ठेला ॥४॥ एका जनार्दनीं आहे तैसा देखिला । सबाह्म भरला हृदयीं गे माय ॥५॥
चरणरज लागुनी उद्धरली अहिल्या बाळा । रामा तुझेनि प्रतापें तरली भवसागर शीळा ॥१॥ जयजय रामरामा शामा भवभंजन नांवें । तुझे रुप ध्यातां उमा शिवे निवे ॥२॥ रामनामें कळिकाळ कापती सदा । रामनामें गणिका नेली निजपदा ॥३॥ रामनामें उद्धरले सुर नर वानर । एका जनार्दनी सदा समाधि स्थिर ॥४॥
चरणाची सेवा आवडी करीन । कायावाचामन धरुनी जीवीं ॥१॥ यापरतें साधन न करीं तुझीं आण । हाचि परिपुराण नेम माझा ॥२॥ एका जनार्दनीं एकत्वें पाहिन । ह्रुदयीं ध्याईन जनार्दन ॥३॥
चरणामृत देव स्वादला । वटपत्रीं तो बाळ जाला ॥१॥ अभिन्नव भक्ति नेली गोडी । चुरचुरा पावो चोखी आवडी ॥२॥ भक्तिरसाची लागली गोडी । तोंडीचा अंगुष्ठ बाहेर न काढी ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगतों भावो । आपुली गोडी आपण घ्यावी ॥४॥
चरणीं ठेउनि माथा संतांसी पूजावें । उगेंचि ऐकावें हरिकीर्तन ॥१॥ कलीमाजीं श्रेष्ठ कलीमाजी श्रेष्ठ । कीर्तन बोभाटें पळतीं दोष ॥२॥ न लगे नाना युक्ती व्युप्तत्तीचें वर्म । हरीचें कीर्तन सोपें बहु ॥३॥ योगयागादिक नोहें यथासांग । तेणें होय भंग सर्व कर्मां ॥४॥ एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । जाई तूं संतांस शरण सुखें ॥५॥
चला बाई वृंदावनीं रासक्रीडाम पाहुं । नंदाचा बाळ येणें केला नवलाऊ ॥१॥ कल्पनेची सासु इचा बहुताचि जाचु । देहभाव ठेऊनी पायां ब्रह्मापदीं नाचुं ॥२॥ सर्व गर्व सोडूनी बाई चला हरेपाशीं । द्वैतभाव ठेवुनी पायीं हरिरुप होसी ॥३॥ एका जनार्दनी विश्वव्यापक हा देव । एक एक पाहतां अवघें स्वप्नवत वाव ॥४॥
चहुं वाचांपरता चहुं वेदां निरुता । न कळे तत्त्वतां चतुर्वक्त्रा ॥१॥ चौबारा खेळतु सौगंडी सांगातु । लोणी चोरुं जातु घरोघरीं ॥२॥ चौसष्ट वेगळा चौदांसी निराळा । अगम्य ज्याची लीळा सनकादिकां ॥३॥ एका जनार्दनीं चहुं देहावेगळा । संपुष्टी आगळा भरला देव ॥४॥
चांडाळादि तरले । महादोषी उद्धरले ॥१॥ नाम पावन पावन । नामापरतें थोर कोण ॥२॥ नामाग्नीनें न जळे । ऐसे दोष नाहीं केले ॥३॥ वाल्मिक म्हणती दोषी । नाम उच्चारितां वंद्य सर्वांसी ॥४॥ अजामेळ गणिका । नामे दोष भंगिले देखा ॥५॥ एका जनार्दनीं नाम जाण । शस्त्र निर्वाणीचा बाण ॥६॥
चांदाळादि ब्राह्मण सर्व नारिनर । सर्वांसी आधार नाम सत्य ॥१॥ नामाविण गति नसेचि आणिक । वैकुंठनायक सुलभ देखा ॥२॥ नाम विठोबांचे घ्यावें निशिदिनीं । चौर्यांशंची खाणी तेव्हा चुकें ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्णता एकपणीं । नाम घ्या निशिदिनीं सर्वकाळ ॥४॥
चातकाची तहान किती । तृप्ति करूनि निववी क्षिती ॥१॥ धेनु वत्सातें वोरसे । घरीं दुभतें पुरवी जैसें ॥२॥ पक्कान्न सेवुं नेणती बाळें । माता मुखीं घालीं बळें ॥३॥ एका जनार्दनीं बोले । एकपण माझें नेलें ॥४॥
चार देह चार अवस्था समाधी । कासया उपाधि करिसी बापा ॥१॥ चार वेद जाण युगें प्रमाण । पांचवें विवरण न करी बापा ॥२॥ जनार्दनाचा एक चतुर्थ शोधोनी पांचवें ते स्थानीं लीन झाला ॥३॥
चालतां मारगीं फुटतसे वाट । मागतो वो भाट सहजीं होय ॥१॥ तैसें नोहे संतमार्गाचें लक्षण । चालत मागुन आले सर्व ॥२॥ नोहे गुंतागुंती चुकीचा बोभाट । मार्ग आहे नीट संतसंग ॥३॥ एका जनार्दनीं सांपडलें सहज । तेणे जाहलें काज सरतें माझें ॥४॥
चिंतन तें करी सदा । रामकृष्ण हरि गोविंदा ॥१॥ हेंचि एक सत्य सार । वायां व्यत्पुत्तीचा भार ॥२॥ नको जप तप अनुष्ठान । वाचे वदे नारायण ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघा देहीं पाहें देव ॥४॥ नाममहिमा – अभंग ११६२ ते ११८०
चिंतन तें सोपें जगीं । रामकृष्ण म्हणा सत्संगी । उणें पडॊं नेदी व्यंगीं । देव धांवे चिंतनें ॥१॥ चिंतन करितां द्रौपदीं । पावलासें भलते संधीं । ऋषिश्वरांची मांदी । तृप्त केली क्षणमात्रें ॥२॥ चिंतनें रक्षिलें अर्जुना । लागों नेदी शक्तिबाणा । होऊनी अंकणा । रथारूढ बैसला ॥३॥ चिंतनें प्रल्हाद तारिला । जळीं स्थळीं सांभाळिला । एका जनार्दनीं भला । चिंतनाचा अंकित ॥४॥
चिंतन तें हरिचरण । हेंचि कालीमाजींप्रमाण । सर्व पुण्याचें फल जाण । नामस्मरण विठ्ठल ॥१॥ मागें तरले पुढे तरती । याची पुराणीं प्रचिती । वेद शास्त्र जया गाती । श्रुतीहि आनंदें ॥२॥ हेंचि सर्वांशी माहेर । भुवैकुंठ पंढरपुर । एका जनार्दनीं नर । धन्य जाणा तेथीचे ॥३॥
चिंतनासी न लगे वेळ । कांही न लगे तया मोल । वाचे वदा सर्वकाळ । राम हरी गोविंद ॥१॥ हाचि पुरे मंत्र सोपा । तेणें चुके जन्म खेपा । आणिक तें पापा । कधी नुरें कल्पातीं ॥२॥ चौर्यांशीची न ये फेरी । एवढी चिंतनाची ही थोरी । सांडोनी वेरझारी । का रे शिणतां बापुडी ॥३॥ एका जनार्दनीं चिंतन । वाचे वदा परिपूर्ण । तेणें घडे कोटीयज्ञ । नाम चिंतन जपतां ॥४॥
चिंतनी केला उद्धार । चिंतनें तरले नारीनर । पशुपक्ष्यादि साचार । चिंतनेची तारिले ॥१॥ एवढी चिंतनाची थोरी । महा पापा होय बोहरी । यातीकुळाची वारी । कोण पुसे थोरीया ॥२॥ भुक्तिमुक्तीचें सांकडें । तया न पडेचि बापुडें । चिंतनेंची कोंडें । सर्व हरे तयांचे ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । दृढ ठेवावें बांधून । चिंतनेंचि जाण । सर्व लाभ घडती ॥४॥
चिंतने कंसासुर तरला । चिंतनें पूतनेचा उद्धार केला । चिंतने आनंद जाहला । अर्जुनादिकांसी ॥१॥ म्हणोनी करावें चिंतन । काया वाचा आणि मन । संतांचे चरण । नित्य काळ चिंतावें ॥२॥ चिंतन आअनीं शयनीं । भोजनीं आणि गमनागमनीं । सर्वकाळ निजध्यानीं । चिंतन रामकृष्णाचें ॥३॥ चिंतन हेंची तप थोरा । चिंतनें साधे सर्व संसार । एका जनार्दनीं निर्धार । नामस्मरण चिंतन ॥४॥
चिंतनें उद्धरला पापी । महा दोषी केला निःपापी । तया म्हणती ऋषी तपी । पुराणीं तें सर्व ॥१॥ नारदें सांडोनिया मंत्र । केला जगी तो पवित्र । चिंतना एवढें पात्र । आन नाही सर्वथा ॥२॥ चिंतनें शुकादिक मुक्त । राजा जाहला परिक्षित । ऐसें अपार आहेत । चिंतनें मुक्त जाहले ते ॥३॥ चिंतनाची येवढी थोरी । गणिका नारी परद्वारी । वाचे उच्चारितां हरि । मोक्षधामीं बैसविली ॥४॥ चिंतनें हनुमंता समाधी । तुटोनि गेली आधिव्याधी । एका जनार्दनीं बुद्धि । चिंतनीच जडलीसे ॥५॥
चिंतनें गणिका निजपदा । चिंतने अजामेळ तोहि सदा । बैसविला आपुले पदा । चिंतनेची सर्वथा ॥१॥ चिंतनें उद्धरी सर्वथा । न म्हणे यातिकुळ कुपात्रा । चिंतनें तारी सर्वत्रा । प्राणिमात्रा जगासी ॥२॥ पुराणें डांगोरा पिटती । चिंतनें उद्धार सर्व गती । न लगे नेम नाना युक्ति । नाम चिंता श्रीरामाचें ॥३॥ एवढें चिंतनाचें बळ । एका जनार्दनीं कृपाळ । यम काळवंदी सकळ । नामचिंतनीं सर्वदा ॥४॥
चिंतनें धांवे भक्तांपाठीं । धरीं कांबळीं हातीं काठी । चिंतनें उठाउठी । बांधवितो आपणिया ॥१॥ ऐसा भुकेला चिंतनाचा । न पाहे यातीहीन उंचाचा । काय अधिकार शबरीचा । फळें काय प्रिय तीं ॥२॥ एका जनार्दनीं चिंतन । तेणें जोडे नारायण । आणिक न लगे साधन । कलीमाजीं सर्वथा ॥३॥
चिंतनें पर्वकाळ रासी । येती अपैशा घरासी । चिंतन तें सार सर्वांसी । व्रतां तपांसी चिंतन ॥१॥ चिंतनें यज्ञ दान धर्म । चिंतनें घडे नाना नेम । आणिक तें वर्म । चिंतने घडे सर्वथा ॥२॥ चिंतनें वेदशास्त्र पुराण । नाना मंत्र तंत्र पठण । नाना तीर्थाचें भ्रमण । चिंतनें होय ठायींच ॥३॥ ऐसा चिंतनमहिमा । नाहीं आणिक उपमा । एका जनार्दनीं प्रेम । चिंतनें चिंतिता ॥४॥
चिंतनें बळिद्वारें बंधन । चिंतनें ह्य समाधान । न म्हणे उच्छिष्ट अथवा पुर्ण । चिंतनेंची मुख पसरी ॥१॥ चिंतनें भोळे भाविक जन । तयाचें वारी नाना विघ्न । धर्माघरीं उच्छिष्ट जाण । चिंतनसाठी काढितसे ॥२॥ चिंतनासाठीं सारथी जाहला । चिंतनासाठी उभा ठेला । चिंतनेची गोविला । पुंडलिकें अद्यापी ॥३॥ चिंतनें उभा विटेवरी । न बैसे अद्यापि वरी । एका जनार्दनीं निर्धारी । चिंतन सोपें सर्वांत ॥४॥
चिंतनें बिभीषण मुक्त । चिंतनें जाहला जनक जीवमुक्त । चिंतनें कुळ सरित । सर्वेभावें हरि होय ॥१॥ आवडी चिंतावे चरण । दुजेंनको मानधन । नाम स्मरणावांचुन । चिंतनचि नसो ॥२॥ ऐसा एकविध भावें । चिंतन असो मनीं जीवें । एका जनार्दनी देव । तया पाठीं धांवतसे ॥३॥
चिंतनेंक नासतसे चिंता । चिंतनें सर्व कार्य ये हातां । चिंतनें मोक्ष सायुज्यता । घर शोधितसे ॥१॥ ऐसे चिंतनाचें महिमान । तारिले अधम खळ जन । चिंतने समाधान । प्राणिमात्रा होतसे ॥२॥ चिंतनें तुटे आधीव्याधी । चिंतने तुटतसे उपाधी । चिंतने होय सर्व सिद्धि । एका जनार्दनाचे चरणीं ॥३॥
चित्त चैतन्य पडली गांठी न सुटे मिठी । संचित कर्माचि झाली आटी उरफाटी दृष्टी ॥१॥ कैंचा आठव दृश्याचा । खुंटली वाचा उदय झाला सुखाचा ॥२॥ देह विदेह वाढिलें मीतूंपणे । एका जनार्दनीं सहज एकपणें ॥३॥
चित्त वेधियलें नदांच्या नंदनें । मोहियलें ध्यानें योगीराज ॥१॥ सगुण सुंदर पाहतां मनोहर । सबाह्म अभ्यंतर व्यापियेलें ॥२॥ एका जनार्दनीं सांवळें चैतन्य । श्रीगुरुची खुण विटेवरी ॥३॥
चित्रगुप्त म्हणती करावें काई । यमदूताविण न चले कांहीं ॥१॥ नामें नागविलें नामें नागविलें । यम म्हणे माझे सामर्थ्य न चले ॥२॥ यम चित्रगुप्त नाम विवंचीत । नम विवंचितां जाले मुक्त ॥३॥ यमें यमदुता आल्हादें भेटी । अवघे चतुर्भुज झाले वैकुंठीं ॥४॥ जनामाजी थोर दाटुगें नाम । यमें यमदूत झाले आत्माराम ॥५॥ एका जनार्दनीं नामाचा गुण । यमेसी यमलोक जाला परब्रह्मा पूर्ण ॥६॥
चैतन्याचा साक्षी सर्वांसी परीक्षी । अलक्षाच्या लक्षी न ये ध्याना ॥१॥ बहुत भागले बहुत श्रमले । परी नाहीं लाभलें रुप ज्यांचें ॥२॥ भक्तांचेनि भावें पंढरीये उभा । आनंदाचा गाभा सांवळा तो ॥३॥ एका जनार्दनीं तो सर्वव्यापक उभा असे नायक वैकुंठीचा ॥४॥
चोहें देहांची क्रिया । अघ्यें दिले दत्तात्रेय ॥१॥ जे जे कर्म धर्म । शुद्ध सबळ अनुक्रम ॥२॥ इंद्रिय क्रियाजात । कांहीं उचित अनुचित ॥३॥ आत्मा माझा देव दत्त । एका जनार्दनीं स्वस्थ ॥४॥
चौ देहांचा पूर्णघट । त्याचा अवघा बोभाट ॥१॥ माझें माझें म्हणती वेडे । घट भरला रिता फूडें ॥२॥ ऐसे भांबावले देहा । दिवसां नागविले पहा ॥३॥ एका जनार्दनीं पुर्ण घट । एक नांदे उघड प्रगट ॥४॥
छत्तिसांतील चेतना । तोचि पुरुष जाणा । हेंचि निवडुनी अर्जुना । सांगितलें ॥१॥ तेची दैवी प्रकृति माया । तेचि बोध आणि तुर्या । ऐसें धनंजया । सांगितलें ॥२॥ तेचि ॐकार अर्धं मात्रा । तेंचि महाकारण जाणा परा । एका जनार्दनीं सारा । निवाडा केला ॥३॥
छळणे करुनी बोलतां । तात्काळ जाली समाधी अवस्था । सद्भावें विनटतां संतां । न कळे तत्त्वता काय देती ॥१॥ जाणा जाणते सकळ । ज्यासी निजप्राप्तीची कळवळ । तिहीं सांडोनि स्थळ । संतजन वंदावे ॥२॥ एका जनार्दनीं तान्हें । भुकाळू पै मागूं नेणे । कुर्वाळूनियां स्तनें । जनार्दनें लाविले ॥३॥
छळिला न येती रागावरी । तदाकरी वृत्ती मुराली ॥१॥ आपपर नाहीं जेथें । भेद तेथें नसेची ॥२॥ याती असो भलते परी । एकसरी जयासी ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघियां ठाव एकची ॥४॥
जग तरिलें कीर्तनीं । श्रीविठ्ठल नामवानी ॥१॥ ऐसा मंत्र अक्षरी । विठ्ठल विठ्ठल निर्धारीं ॥२॥ एका जनार्दनीं । विठ्ठल पाहे ध्यानीं मनीं ॥३॥
जग रामनाम म्हणे । तया कां न येती विमानें ॥१॥ नवल स्मरणाची ठेव । नामीं नाही अनुभव ॥२॥ नष्ट गणिका राम म्हणे । तिसीं वैकुंठींचे पेणें ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यात । राम पाहे ध्याना आंत ॥४॥
जगदात्मा श्रीहरि आनंदें पूजीन । अंतरीं करीन महोत्सव ॥१॥ शांति सिंहासनीं बैसवीन भावें । बैसावें अवघें हारकारीन ॥२॥ द्वैत विसरुनि करीन पादपुजा । तेणें गरुडध्वजा पंचामृत ॥३॥ शुद्धोदक स्नान घालीन मानसीं । ज्ञानें स्वरुपासी परिमार्जन ॥४॥ सत्त्व क्षीरोदक देवानेसवीन । राजन प्रावर्ण पीतांबर ॥५॥ दिव्य अलंकार तोडर सोज्वळ । सहज स्थिती लेईल स्वामी माझा ॥६॥ भक्त नवविध घालूनि सिंहासन । एका जनार्दनीं पूजा करी ॥७॥
जगलागीं शिणती रात्रंदिन । यज्ञयागादिकरिता हवन । ध्येय ध्यान धारणा अनुष्ठान । साधिती अष्टांग आणि पवन ॥१॥ तो गे माय सोपा केला सर्वांसी । लांचावला देखोनि भक्तीसी । उभा राहिला युगें आठ्ठावीस विटेसी । न बोले न बैसे नुल्लंघी मर्यादेसी ॥२॥ एका जनार्दनीं कृपेचा सागर । भक्त करुणाकर तारु हा दुस्तर । उभा भीवरेचे तीरीं कटीं धरुनी कर । जडजीवां दरुशनें उद्धार ॥३॥
जगांचे जीवन भक्तांचे मोहन । सगुण निर्गुण ठाण शोभतसे ॥१॥ तें रुप गोकुळीं नंदाचिये घरीं । यशोदे मांडिवरी खेळतसे ॥२॥ इंद्रादी शंकर ध्यान धरती ज्यांचें । तो लोणी चोरी गौळ्यांचे घरोघरीं ॥३॥ सर्वावरी चाले जयाची ते सत्ता । त्यांची बागुल आला म्हणतां उगा राहे ॥४॥ एकाचि पदें बळीं पाताळी घातला । तो उखळीं बांधिला यशोदेनें ॥५॥ जयाचेनी तृप्त त्रिभुवन सगळे । तो लोणीयाचे गोळे मागुन खाय ॥६॥ एका जनार्दनी भरुनी उरला । तो असें संचला विटेवरी ॥७॥
जगाचा जनक बाप हा कृपाळू । दीनवत्सल प्रतिपाळु पांडुरंग ॥१॥ पहा डोळेभरी द्वैत तें टाकुनी । करील झाडणी महत्पापा ॥२॥ ज्या कारणें योगी साधन साधिती । ती हे उभी मुर्ति भीमातटीं ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्त करुणाकर । ठेवुनी कटीं कर उभा विटे ॥४॥
जगाचिये नेत्री दिसे तो संसारीं । परि तो अंतरीं स्फटिक शुद्ध ॥१॥ वायांचि हांव नधरी कांहीं पोटीं । वाउगी ती गोष्टी न करी जगा ॥२॥ स्त्रिया पुत्र धन नाही तेथें मन । इष्टमित्र कारण नाहीं ज्याचें ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रपंच परमार्थ । सारिखाचि होत तयालागीं ॥४॥
जगाचियें देहीं नांदतो आपण । तरी करतें कर्म परियेसा ॥१॥ जीव शिव दोन्हीं शरीरीं नांदती । कर्मधर्म स्थिति तया हातीं ॥२॥ शिव तो उपाधीवेगळाचि वसे । कामक्रोध पिसें जीवालागीं ॥३॥ लिगाडाचे मिसें जीवासी बंधन । एका जनार्दनीं जाण शिव मुक्त ॥४॥
जगाचें जीवन ब्रह्मा परिपुर्ण । जनीं जनार्दन व्यापक तो ॥१॥ तो ह्री गोकुळीं रांगणा नंदाघरीं । गौळणी त्या सुंदरीं खेळविती ॥२॥ वेद गीतीं गातीं शास्त्रें विवादतीं । खुंटलीसे मति शेषादिकांची ॥३॥ एका जनार्दनी चहूं वाचां परता । उच्छिष्ट सर्वथा भक्षी सुखें ॥४॥
जगाचें जीवन मनाचें मोहन । योगियांचें ध्यान विठ्ठल माझा ॥१॥ द्वैताद्वैताहुनि वेगळा । श्रीविठ्ठल कळा पौर्णिमेचा ॥२॥ न कळे आगमां नेणवेचि दुर्गमा । एका जनार्दनीं आम्हां सांपडला ॥३॥
जगामध्यें काय हालत । तें दृष्टीसी नाहीं भरत । अचळ असोनि चळत । चंचळ म्हणत आहे मुठींत ॥१॥ कैसें बोटानें दाखवुं तुला । सावध होई गुरूच्या मुला । हा शब्द अचोज वेगळा अर्थ जाणे सहस्त्रांत विरळा ॥२॥ कांहीं नसोनि तें दिसत । नाहीं म्हणतां सत्य भासत । आकारीं आकार लपत । वाउगें जाणत्यासी भासत ॥३॥ अहं सोहं कोहं लपाला । उघड दृष्टीरूपा आला । जगीं व्यापक नसोनि व्यापला । एका जनार्दनीं गुरुपुत्र भला ॥४॥
जगामाजीं कीर्ति ऐक श्रीराम । वाउगा तुं श्रम न करीं जना ॥१॥ सदा सर्वकाळ आठवी वेळोवेळां । मग सुखसोहळा काय उणें ॥२॥ येणें यातायाती चुकती संसार । भवभ्रम निर्धार दुरी ठाके ॥३॥ सांपडलें वर्म आम्हां इह जनीं । एका जनार्दनीं नाम गाऊं ॥४॥
जगासी तारक हरि हा उच्चार । सर्व वेरझार खुटें जेणें ॥१॥ पाहता ब्रह्मांडीं व्यापका तो हरी । सबाह्म अभ्यंतरीं भरलासे ॥२॥ एका जनार्दनीं रिता ठाव कोठें । पुंडलीक पेठे उभा नीट ॥३॥
जगासी भुलवणा भाविकांचे मन । तो जनार्दन विटेवरी ॥१॥ कामारी कामारी ऋद्धिसिद्धि घरीं । तो परमात्मा श्रीहरीं विटेवरी ॥२॥ सनकसनंदन सगुण निर्गुणाचे गुण । एका जनार्दनीं विटेवरी ॥४॥
जगीं जनार्दन मुख्य हाचि भाव । संत तेचि देववृति ऐसी ॥१॥ समाधी साधन संतजन । विश्रांतीचें स्थान संतापायीं ॥२॥ योगयाग धारण पंचाग्र्नि साधन । तें हें ध्यान संतापायीं ॥३॥ एका जनार्दनीं तयांचा सांगात घडो मज निश्चित सर्वकाळ ॥४॥
जगीं तो व्यापक भरुनी उरला । शरण तूं तयाला जाय वेगीं ॥१॥ उघडा मंत्र जाण वदे नारायणा । नोहे तुज विध्व यमदुत ॥२॥ अखंड वाचेसी उच्चार नामाचा । तेणें कलीकाळाचा धाक नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संतसेवेविण । आणिक साधन नाहीं दुजें ॥४॥
जगीं धन्य एक नाम । गातां उत्तम सर्व नेम ॥१॥ धन्य धन्य पंढरपुर । नांदे भीमातीर विठ्ठल ॥२॥ धन्य धन्य वेणुनाद । वसे गोविंद ते स्थानीं ॥३॥ धन्य धन्य गोपाळपुर । करिती गोपाळ गजरेकं काला ॥४॥ एका जनार्दनीं पाद्माळें । अखंड सोहळें तये गांवीं ॥५॥
जघन प्रमाण दावीत श्रीअनंत । या रे या रे म्हणत भेटावया ॥१॥ आवडीची धणी ध्या रे प्रेमभावें । संतचरणां द्यावें आलिंगन ॥२॥ कट धरूनि करीं समचि पाउलीं । उभा वनमाळी भक्तांसाठीं ॥३॥ जीवींचें जीवन मनाचें मोहन । सगुण हें ध्यान भक्तिकाजा ॥४॥ रूपाचें रूपस निर्गुणावेगळें । पहतां तो संतमेळे उभा असे ॥५॥ विटे नीट उभा आनदाचा कंद । पाहतां परमानंद सुख वाटे ॥६॥ एका जनार्दनीं भक्ताचिया काजा । उभारूनि भुजा वाट पाहे ॥७॥
जडजीवातें उद्धरी । ऐसी नामामाजी थोरी ॥१॥ तेंचि नाम वाचे गातां । हरे जन्ममरणव्यथा ॥२॥ नामें पाषाण तारिले । गजेंद्राते उद्धारिलें ॥३॥ ऐसा नामाचा निजछंद । एका जनार्दनीं परमानंद ॥४॥
जडजीवासी उद्धार । करावयासी निर्धार ॥१॥ पापी दोषी जैसे तैसे । लाविलें कांसे अपुलिया ॥२॥ जया जें जें गोड लागें । तें तें अंगेंक देताती ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । शरणागता नाही न्युन ॥४॥
जनार्दन कृपा केली । वृत्ति ब्रह्माकार झाली ॥१॥ धन्य धन्य जनार्दन । तयापायींमम वंदन ॥२॥ मन मनपणा हरपलें । तन्मय होऊनियां ठेंलें ॥३॥ चित्त चिंतना विसरलें । चैतय्न्यरुप होऊनि ठेलें ॥४॥ निश्चयरुप जे का बुद्धि । परब्रह्मा तें निरवधी ॥५॥ अहंपणे अहंभाव । तोही झाला देवाधि देव ॥६॥ श्रोत्रेद्रिय ग्राहा शब्द । होऊनि राहिला निःशब्द ॥७॥ त्वगिंद्रिय स्पर्श । तो पैं जाहल परेश ॥८॥ नेत्रें पाहती रुपातें । तें पैं परब्रह्मा आतें ॥९॥ जिव्हासेवितसे रस । तें हें ब्रह्मा स्वयंप्रकाश ॥१०॥ घ्राण सेवितसे गंध । तें हें परात्पर निर्द्वद ॥११॥ वाणीं उच्चारी वचन । तें हें परब्रह्मा जाण ॥१२॥ गमन करिताती पाद । तें हें ब्रह्मा परम पद ॥१३॥ पाणीद्रियें घेणे देणें । तेंचि ब्रह्मा परिपुर्ण ॥१४॥ गुह्मोंद्रियाचा आनंद । तो हा झाला परमानंद ॥१५॥ जे जे क्रिया घडे अंगी । तें तें ब्रह्मारुप जगीं ॥१६॥ पंचप्राण ते अमुप । परब्रह्माचें स्वरुप ॥१७॥ स्थुल सुक्ष्म तें कारण । सकळ ब्रह्मा परिपूर्ण ॥१८॥ महाकारण प्रकृति । परब्रह्माची आकृती ॥१९॥ अन्नमय कोश । परब्रह्माचा विकाश ॥२०॥ कोश तोहि प्राणमय । दिसे प्रत्यक्ष चिन्मय ॥२१॥ मनोमय कोश जाण । परात्पर परिपूर्ण ॥२२॥ कोश विज्ञान पहावा । द्रष्टा दृश्यातीत अवघा ॥२३॥ कोश जाणावा आनंद । तो हा केवळ परमानंद ॥२४॥ समाष्टिव्यष्टयात्मक जग । तें हें परब्रह्मा अभंग ॥२५॥ जनार्दन जन वन । जनार्दन निरंजन ॥२६॥ एका जनार्दन भाव । एकनाथ झाला देव ॥२७॥
जनार्दनं मज केला उपकार । पाडिला विसर प्रपंचाचा ॥१॥ प्रपंच पारखा जाहला दुराचारी । केलीसे बोहरी कामक्रोधां ॥२॥ आशा तृष्णा यांचे तोडियलें जाळें । कामनेचें काळें केलें तोंड ॥३॥ एका जनार्दनीं तोडियेलें लिगाड । परमार्थ गोड दाखविला ॥४॥
जनार्दनाचा गुरु । स्वामी दत्तात्रय दातारु ॥१॥ त्यांनीं उपकार केला । स्वानंदाचा बोध दिला ॥२॥ सच्चित्सुखाचा अनुभव । दाखविला स्वयमेव ॥३॥ एका जनार्दनीं दत्त । वसो माझ्या हृदयांत ॥४॥
जनार्दनीं माय जनार्दन बाप । जनार्दन ताप निवारिती ॥१॥ जनार्दन बंधु जनार्दन भगिनी । जनार्दन निर्वाणी मजलागीं ॥२॥ जनार्दन सखा जनार्दन चुलता । जनार्दन तत्त्वतां प्राण माझा ॥३॥ जनार्दन सुहृद जनार्दन मित्र । पवित्रापवित्र जनार्दन ॥४॥ जनार्दन जन जनार्दन विजन । माझें तनमन जनार्दन ॥५॥ जनार्दन ऐश्वर्य जनार्दन धन । मज निरंजन जनार्दन ॥६॥ जनार्दन जीव जनार्दन भाव । जनार्दन शिव मजलागीं ॥७॥ जनार्दन पिंड जनार्दन ब्रह्मांड । जनार्दन अखंड परब्रह्मा ॥८॥ एका जनार्दन वृत्ति होय लीन । जालासे तल्लीन परब्रह्मी ॥९॥
जनार्दनीं शोभित जन । जनार्दनें साचार ज्ञान । जनार्दनें आकळें मन । ध्याता ध्येय ध्यान जनार्दन ॥१॥ गाई जनार्दन मुखकमळीं । जनार्दनु नयनीं न्याहाळी । ह्रुदयकमळीं । जनार्दनु ॥२॥ जनार्दनें बोलिला वेदु । जनार्दनें बुद्धिसे बोधु । जनार्दनें तोडिला भेदु । परमानदु जनार्दनु ॥३॥ जनार्दनें ज्ञानदृष्टी । जनार्दनें पावन सृष्टी । जनार्दने संतुष्ट पुष्टी । निजभावें भेटी जनार्दनें ॥४॥ जनार्दनें सर्व ज्ञान डोळसु । जनार्दन स्वयंप्रकाशु । जनार्दनें देहबुद्धि निरासु । परमहंसु जनार्दन ॥५॥ जनारने अज्ञानभंग । जनार्दनें नित्य नवा रंग । जनार्दनें वैष्णवसंग । वोडगे रंग जनार्दनें ॥६॥ जनार्दनें सुख होय सुखा । जनार्दन पाठीराखा । जनार्दनें तारिला एका । आम्हां निजसखा जनार्दन ॥७॥
जनार्दनें कृपा केली । माझे खांदी कावड दिली ॥१॥ सांगितला सोपा मंत्र । वाचे वदे हरिहर ॥२॥ बहुत साधनें न करिता । अनायासें आलें होतां ॥३॥ पूर्ण कॄपें जनार्दन । एका जनार्दनीं निजखुण ॥४॥
जनार्दनें केलें अभिनव देखा । तोडियेलें शांखा अद्वैताची ॥१॥ केला उपकार केला उपकार । मोडियेलें घर प्रपंचाचें ॥२॥ एका जनार्दनीं एकपणें देव । दाविला नवलाव अभेदाचा ॥३॥
जनार्दनें मज सांगितला मंत्र । रामनम पवित्र जप करीं ॥१॥ सोडवील राम संसार सांकडीं । न पडेचि बेडी अरिवर्गां ॥२॥ जप तप साधन पुराण श्रवण । नाम घेतां जाण सर्व घडती ॥३॥ एका जनार्दनीं टाकुनी संशयो । नाम मुखीं राहो प्रेमें पोटीं ॥४॥
जनार्दनें माझें केलें असे हित । दाविला देहातीत देव मज ॥१॥ नाठवे भाव अभावना तें कांहीं । स्वर्ग मोक्षनाहीं चाड आम्हां ॥२॥ देहांचें देहत्व देहपण गेलें । एका जनार्दनीं केलें विदेहत्व ॥३॥
जन्म कर्म अवघें व्यर्थ । ज्ञाते विवेकीं घेती अर्थ ॥१॥ हरि हाचिधर्मा मुख्य । रामकृष्ण उच्चारी मुखें ॥२॥ दिन जाऊं नेदी वाउगा जाण । काळाचें जनन रामकृष्ण ॥३॥ एका जनार्दनीं जन्म कर्म धर्म । ब्रह्मार्पण वर्म हेंचि खरें ॥४॥
जन्म कोट्यांनीं हरिसेवा जोडे । नवविद्या भजन सांग घडे । तंव वैराग्य तें पाहें पुढें । पूर्व प्राचीन फळ रोकडें ॥१॥ ऐसें तैंच मिळती ते साधु । ज्यांचा संग करी उद्धोधु । ज्यांचा स्पर्श करी आल्हादु । ज्यांचा महिमा न कळे आनंदु ॥२॥ घडे काम कर्म परित्याग । झडे समुळ विषयांचा संग । सर्व कामना नुरे मुसमार्ग । तैं आतुडे मानवा संतसंग ॥३॥ शुद्ध सत्वगुण देहीं पाहें । दंभ अहंकार मानापमान जाये । कामक्रोध लोभ सांदी सोये । तैं भूतभाव नाहीं होय ॥४॥ जैं जनार्दनीं शुद्धभाव । स्वकर्मासी विश्रांती ठाव । ऐक्य दुजे दोन्हीं होती वाव । देहबुद्धीच भासे देव ॥५॥ जैं संतदया होय बापा । तैंचि विश्रांती त्रिविध तापा । तैंचि मिळणी होय स्वरुपा । पूर्ण एका जनार्दनीं कृपा ॥६॥
जन्म जन्मांतरी विराहिणी । होती दुश्चित्त अंतःकरणी । दुःखी सेशिलें होतें मागें जन्मीं । ये खेपे निरसलें स्थुळ कारणीं ॥१॥ येउने भेंटी देहीं देहातीत । तयाचा विरह मजलागीं होत । मना समुळ मन पहात । तो भेटला गोपीनाथ ॥२॥ दुःख फिटलें मान जालें थोर । हर्षें आनंदें आनंद तुषार । एका जनार्दनीं भेटला परात्पर । तेणें संसार विरह गेला निर्धार ॥३॥
जन्म जरा तुटे कर्म । संतसमागम घडतांची ॥१॥ उपदेश धरित पोटीं । दैन्ये दाही वाटी पळताती ॥२॥ खंडे फेरा चौर्यांशी । धरितां जीवेंशीं पाऊलें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । ते दिनमणी प्रत्यक्ष ॥४॥
जन्म जरा मरण व्याधी । ही तो उपाधी लागलीसे ॥१॥ लिगाड तेंमुळीं वायां । जैसी छाया अभ्रीची ॥२॥ विषयकर्दमाचें मेळीं । विठ्ठल वनमाळीं येवो आतां ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यास । अवघीं आस पायां पैं ॥४॥
जन्मजन्मातरीचें सुकृत जोडणें । संतचरण पावणें तेणें भाग्यें ॥१॥ हा माझा विश्वास संतचरण सेवा । दुजा नाहीं हेवा प्रपंचाचा ॥२॥ मागणें तें नाहीं आणिक तयासी । संत हे सेवेसी झिजवी अंग ॥३॥ एका जर्नादनीं सेवेसी मन । रात्रंदिवस ध्यान लागो त्याचें ॥४॥
जन्ममरण कोडें निवारी हा संग । भजें पाडुंरंग आधी ॥१॥ वायांची पसारा नासिलासी सारा । कां रे चुकसी पामरा भजनासी ॥२॥ एकविध भाव भक्ति करी मोळी । तेणें कुळींची मुळी हाती लागे ॥३॥ एका जनार्दनीं संतांचा सेवक । तयाचा मग धाक ब्रह्मादिकां ॥४॥
जन्ममरणाचें तुटलें सांकडें । कैवल्य रोकडें उभें असे ॥१॥ डोळियाचा डॊळा उघड दाविला । संदेह फिटला उरी नुरे ॥२॥ एका जनार्दनीं संशयाचें नाहीं । जन्ममरण देहीं पुन्हा नये ॥३॥
जन्ममरणाचें निवारेल दुःख । करितां देख कीर्तन ॥१॥ नारद प्रल्हाद अंबऋषी । विनटले कीर्तनासी ॥२॥ व्यास शुक वामदेव । धरिती भाव कीर्तनीं ॥३॥ एका त्याचा दास खरा । करी पसारा कीर्तन ॥४॥
जन्मा येऊनियां नरा । न करी आयुष्याचा मातेरा ॥१॥ वाचे उच्चारी हरहर । तेणें सुखरुप संसार ॥२॥ शिवनामीं होई रत । सदा समाधान चित्त ॥३॥ म्हणे एका जनार्दन । शिवनामें भरो वदन ॥४॥
जन्मातर सुखे घेऊं । श्रीविठ्ठलनाम आठवु ॥१॥ नाहीं त्यांचे आम्हां कोडें । विठ्ठल उभा मागें पुढें ॥२॥ कळिकाळाचें भय तें किती । पाय यमधर्म वंदिती ॥३॥ एका जनार्दनीं सिद्धी । नामें तुटती उपाधी ॥४॥
जन्मासी येऊनि पहा रे पंढरी । विठ्ठल भीमातीरीं उभा असे ॥१॥ ठेविले चरण दोन्ही विटेवरी । आलियांसी तारी दरुशनें एका ॥२॥ पंचक्रोशी प्रानी पुनीत पै सदा । ऐशी ही मर्यादा पंढरीची ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तनगजर । ऐकतां उद्धार सर्व जीवां ॥४॥
जन्मोजन्मी केला लाग । म्हणोनि भाग पावलों ॥१॥ तेणें घडे संतसेवा । हेंचि देवा परम मान्य ॥२॥ आलिया जन्मांचे सार्थक । गांतां रामनाम देख ॥३॥ नामावांचुनी सुटिका । ब्रह्मादिकां नोहे देखा ॥४॥ नाम जपे शूलपाणी । एका जनार्दनीं ध्यानीं ॥५॥
जन्मोजन्मीं आम्हीं बहु पुण्य केलें । मग या विठ्ठलें कृपा केली ॥१॥ जन्मोनी संसारीं झालों याचा दास । माझा तो विश्वास पांडुरंगीं ॥२॥ भ्रमर सुवासी मधावरी माशी । तैसें या देवासी मन माझें ॥३॥ आणिका देवासी नेघें माझें चित्त । गोड गातां गीत विठोबाचें ॥४॥ एका जनार्दनीं मज तेथें न्यावें । हाडसोनी द्यावें संतांपाशीं ॥५॥
जन्मोजन्मींचे संचित । गुरुपायीं जडलें चित्त ॥१॥ तेंतो सोडिल्या न सुटे । प्रेमतंतु तो न तुटे ॥२॥ दुःखें आदळलीं वरपडा । पाय न सोडी हा धडा ॥३॥ देह गेला तरी जावो । गुरुचरणीं दृढ भावो ॥४॥ वरी पडोन पाषाण । परी न सोडी गुरुचरण ॥५॥ एका जनार्दनीं निर्धार । तेथें प्रगटे विश्वंभर ॥६॥
जप तप निष्ठा नेम । ऐसा साधिला दुर्गम ॥१॥ तरी ब्रह्माज्ञान नये हातां । क्रोध भरें अधिक चित्ता ॥२॥ ब्रह्माज्ञानाची प्रौढी । न घडेचि अर्थ घडी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । कोठें नाहीं दुजेपण ॥४॥
जप तप मंत्र न लगे साधन । वाचे नाराय्ण इतुका जप ॥१॥ तुटेल बंधन खुंटेल पतन । जप जनार्दन एकविध ॥२॥ एका जनार्दनें नको आणीक बोल । वाचेसी विठ्ठल जपे आधीं ॥३॥
जप तपें तपता कोटीं । होती हिंपुटी भाग्यहीन ॥१॥ तया विश्रांतीसी स्थान । पंढरी जाण भुमंडली ॥२॥ योगयाग धूम्रपान करिती । नोहे प्राप्ति तयासी ॥३॥ तो उभा कटीं कर ठेवुनी । समचरणीं विटेवरी ॥४॥ एका जनार्दनीं पाहातां । दिठीं कंदर्प कोटी वोवाळिजे ॥५॥
जपजाप्य मंत्र नको यंत्र तंत्र । वर्णिजें जगत्र रामनाम ॥१॥ पाउला पाउली घडतसें यज्ञ । तेणें सर्व पुण्य हातीं जोडे ॥२॥ संतांची संगतीं नामाचा निजध्यास तेणें । जोडे सौरस हातीं मग ॥३॥ होई सावधान म्हणे जनार्दन । एकनाथ पूर्ण होईल धन्य ॥४॥
जपतां नाम पडे धाक । पातकें पळती त्रिवाटे देख । कळिकाळाचें नासे दुःख । ऐसें नामीं सामर्थ्य ॥१॥ जप तप नामावळी । आणिक नको मंत्रावळी । ब्रह्माज्ञान बोली । वायां शीण आटाआटी ॥२॥ साधनें पुण्य असेल गांठीं । तरीच नाम येईल होटीं । एका जनार्दनीं पोटीं । दया शांति आकळे ॥३॥
जय गोविंदा परमानंदा ऐक माझें बोल । निर्गुणरुपें असतां तुझें कांहींच नव्हें मोल । मग तुं माया रुप धरणी अती जाहलासी सबळ । नसतें देवपणा अंगी आणुनी चाळविसी केवळ ॥१॥ ऐस लाघवी तूं रामा । नको चाळवुं आह्मां ॥ध्रु०॥ नसतां तुज मज भेद देवा लटिकें जीवपण देसी । आपुले ठायीं थोरपण आणुनी आमुची सेवा घेसी । नसती अविद्या पाठीं लावुनी संसारी गोंविसे । नाना कर्मे केलीं म्हणोनी आम्हा कां दंडिसी ॥२॥ मातें भावें भजिजे ऐसा उपदेश करिसी । आपुल्या भक्तां तारीन म्हणोनी प्रतापें बोलसी । निंदक दुर्जन अभक्त त्यांतें नरकी तूं घालिसी । आपुल्या स्वार्थालागुनी दुसरीयातें कां पीडिसी ॥३॥ आपुली महिमा वाढो म्हणोनि आम्हां भक्त केलें । लक्ष चौर्यायंशी योनी देउनी संसारीं गोविंले । भावें तुंतें न भजों म्हणोनि आकस आरंभिलें । तुज मज वैर देवा ऐसें करितां नव्हे भलें ॥४॥ ऐसें तुज मज वैर म्हणोनि गुरुसी शरण गेलों । देवभक्तपण कोण्या कर्में मग पुसों लागलों । सदगुरु म्हणती सर्वही मायिक निश्चयें बोलिलों । देव आणि भक्त एकचि गोष्टिसी पावलों ॥५॥ मग गृरुकृपें करुन तुझें गिळीन देवपण । तुझिया नेणों भक्तावरी घालीन पाषाण । जीव शिव दोन्हीं मिळोनी मग मे सुखें राहीनक । तुज मज रुप ना रेखा त्यांतें निर्धारीन ॥६॥ ऐसें भक्तबोल ऐकुनी देवा थोर उपजली चिंता । विवेकबळें करुनि माझें देवपण उडवील आतां । यालागीं भिणें भक्तजनांसी ऐक्य करुनी तत्त्वतां । एका जनार्दनीं दरुशन द्यावें लागेल त्वरिता ॥७॥
जय विश्वव्यापका विश्वमुर्ति वंदन । वर्णितां थकलें सहा अठराजण । मुनिजन धुंडती साधिती साधन । नव्हे दरुशन तयांसी ॥१॥ तो तूं लाघवा सुत्रधारी । करिसी गोकुळामाजीं चोरी । धरितां न सांपडसी निर्धारी । आगमनिगमां सरी न पवेची ॥२॥ न कळे न कळे कवणा महिमान । शेषादिक श्रमले जाहले आसन्न । शरण एका जनार्दन । काया वाचा मन दृढेंसी ॥३॥
जयजय राम नाम दो अक्षरीं । सहस्त्र नामावरी ब्रीद गाजे ॥१॥ उफराटें अक्षरीं वाल्मिक वैखरी । सहस्त्र नामावरी उच्चारिलें ॥२॥ पुंसा पढवितां नाम दो अक्षरीं । सहस्त्र नामावली सिद्ध झालें ॥३॥ अहं महि षासुर भेदिला जिव्हारीं । नामें दो अक्षरीं निर्दाळिला ॥४॥ सदगुरु नारदें उफराटें केलें । बोधिलें लाधिलें वाल्मिकासी ॥५॥ एका जनार्दनीं रामनाम घोष । त्रैलोकीचे दोष सरते जालें ॥६॥
जयजय रामचंद्रा जयजय रामचंद्रा । हर हरि जपे त्याचे हृदयीं मुद्रा ॥१॥ सोपा जप अखंड वाचेसी वदतां । कामक्रोध लोभ पळे अहं ममता ॥२॥ कासया जप तप अनुष्ठान वाउगा श्रम । नका गुंतू संसारा वाचे म्हणा रामनाम ॥३॥ वाउगी उपाधी सांडोनी भजा श्रीरामा । एका जनार्दनीं वाचे वदा अत्मारामा ॥४॥
जयजय वो जनार्दनें विश्वव्यापक सपुर्ण वो । सगुन अगुण विगुण पुर्णपूर्णानंदघन वो ॥१॥ ब्रह्मा विष्णु रुद्र निर्माण तुजपासुनी वो । गुणत्रय उभय वनीं तुंचि पंचक अंतःकरणीं वो ॥२॥ व्यापुनी पंचक प्राण दश इंद्रिय करणी वो । पंचक विषय स्थानें पंच विषयांचे स्वामिनी वो ॥३॥ स्थूललिंग कारण चौथें महाकारण वो । जागृती स्वप्न सुषुप्ति तुर्या उन्मनीं हें स्थान वो ॥४॥ नेत्र कंठ हृदय मूध्नीं या प्रमाण वो । विश्वजैस प्राज्ञ प्रत्यगात्मा तुं संपुर्न वो ॥५॥ स्थुळ प्रविविक्त सुख चौथे आनंदाभास वो । पिंड ब्रह्मांड आणिक तुं ॐकाराचें सुख वो ॥६॥ त्वंपद आणिक असिपद ते तूं एक वो । आजी पंचकारण षडचक्रांचे भेदन वो ॥७॥ मंत्र तंत्र स्थानी अनावराचे आवरण वो । नसोनि एकपणीं एकाएकीं जनार्दन वो ॥८॥
जयजयाची देवाधिदेवा । पंढरीरावा श्रीविठ्ठला ॥१॥ भुक्ति मुक्तिनका कांहीं । लिगाड तेहि मज आतां ॥२॥ भाळी भोळी घ्यावी सेवा । होचि देवा विनवणी ॥३॥ एका जनार्दनीं तुमचा दास । त्याची आस पाया पैं ॥४॥
जयतां रामनामावळी । महदोषां होय होळी ॥१॥ ऐसा महिमा नामाचा । किती वर्णावा पै वाचा ॥२॥ बैसोनि स्मशानीं । शंभु जपे ध्यानीं मनीं ॥३॥ गिरजेसी वारंवार । सांगे रामनाम शंकर ॥४॥ तें हें उत्तम रामनाम । एका जनार्दनी निजधाम ॥५॥
जया कारणें योगयोग तपें करती । ती हे उभी बाळ विठ्ठल मूर्तीं । अंगीं तेजाची न माय दीप्ती । कंठीं वैजयंती शोभती गे माया ॥१॥ त्याचा वेधु लागला जीवीं । क्षण परता नोहे देहीं । काया वाचा मनें भावी । वेगें वेधकु गे माये ॥२॥ ने माये त्रैलोकीं तो उभा विटों । दोन्हीं कर समपदेम ठेवुनी कटीं । सर्वांगी चंदन कस्तुरी उटी । अवामभागी रुक्मीणी गोमटी गे माय ॥३॥ ऐसा सर्व सुखाचा आगरु । उभारुनि बाह्मा देत अभयकरु । एका जनार्दनीं निर्धारु । विठ्ठलराज गे माय ॥४॥
जया कारणें वेद अनुवादती । शास्त्रे पुरणें भांडती ॥१॥ तो हा देवाधिदेव बरवा । विठ्ठल ठावा जगासी ॥२॥ नये श्रुतीसी अनुमाना । तो देखणा पुडंलीका ॥३॥ आगम निगमां न कळे पार । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
जया जैसा हेत । तैसा संत पुरविती ॥१॥ उदारपणें सम देणें । नाहीं उणें कोणासी ॥२॥ भलतिया भावें संतसेवा । करिता देवा माने तें ॥३॥ एका जनार्दनीं त्यांचा दास । पूर्ण वोरस कृपेचा ॥४॥
जया ठायीं जैसा भाव । प्रगटे देव तैसाची ॥१॥ हा तो जगी अनुभव । नुपेक्षी देव कवणासी ॥२॥ स्त्रियादि हीन याती । नामें तयां उत्तम गती ॥३॥ निंदका वंदका सम । गाता जोडे एकधाम ॥४॥ कृपाळु माऊली । एका जनार्दनीं साउली ॥५॥
जया संतचरणी नाहीं विश्वास । धिक त्यास वास यमपुरी ॥१॥ संतचरणीं मन ठेवा रे निश्चळ । करुना उतावेळ भाका त्यासी ॥२॥ घाला लोटांगण वण्दू पा चरण । तेणें समाधान होईल मना ॥३॥ एका जनार्दनीं सत्संगावांचुनी । तरला तो कोण्ही मज सांगा ॥४॥
जया हेत नामीं ध्यास । नेणें आणिक सायास । कोण लेखी संसारास । नामापुढें तृणवत ॥१॥ आम्हां नामाचें भूषण । नामें सुखासी मंडण । नामें होतसे खंडण । नानापरी पापांचे ॥२॥ जपतां नाम मंत्रावळी । काळ कांपतसे चळी । एका जनार्दनीं नव्हळी । रामनामें अतर्क्य ॥३॥
जयां आहे मुक्ति चाड । तयांसी गोड पंढरी ॥१॥ देव तीर्थ क्षेत्र संत । चहूंचा होत मेळा जेथ ॥२॥ कृष्णरामादि नामगजर । करिती उच्चार अट्टाहास्ये ॥३॥ स्त्रियाआदि नर बाळें । कौतुक लीळे नाचती ॥४॥ एका जनार्दनीं तयांसंगीं । विठ्ठलरंगी नाचतुसे ॥५॥
जयां आहे मुक्तीचें कोडें । तें तें उघडें नांदत ॥१॥ वेगीं जाय पंढरपुरा । मुक्ति सैरा फुकटची ॥२॥ मोक्ष मुक्ति राबे द्वरी । वैष्णवा घरी कामारी ॥३॥ एका जनार्दनीं मुक्ति त्याग । वैष्णव पांग धरिती ॥४॥
जयां नामाचा विश्वास । धन्य तेंचि हरिचे दास । वंदीन पायंस । वारंवार तयांच्या ॥१॥ कुळ तारिलें सकळ । वाचे नामावळी अढळ । गाती रामनाम सरळ । नोहे क्षण आराणूक ॥२॥ ते भाग्याचे नरीनर । ज्यांचा ऐसा निर्धार । एका जनार्दनीं साचार । दृढ भाव रामनामीं ॥३॥
जयां सुखाची आशा आहे । त्यांनी जावें पंढरीसी ॥१॥ अमुपासी अमुप देतां । परी भरले ते सर्वथा ॥२॥ सुखाचिया भरल्या राशी । पाहिजे त्यासी त्यांनें घ्यावें ॥३॥ न सरेचि ब्राह्मादिकीं । भरलेंदेखा भरतें ॥४॥ एका जनार्दनीं सुख । अलौकिक देख पंढरीये ॥५॥
जयांचे उदारपण काय वानुं । उपमेसी नये कल्पतरु कामधेनु । वेधीं विधियेलें आमुचें मनु । तो हा देखिला सावळा श्रीकृष्ण ॥१॥ मंजुळ मंजुळ वाजवी वेणु । श्रुतीशास्त्रा न कळें अनुमानु । जो हा परापश्यंती वेगळा वामनु । तया गोवळा म्हणती कान्हू ॥२॥ रुप अरुपाशीं नाहीं ठाव । आगमीनिगमां न कळे वैभव । वेदशास्त्रांची निमाली हांव । एका जनार्दनीं देखिला स्वयमेव ॥३॥
जयांचें चित्त संताच्या चरणा । तेणें नारायणा जिंकियलें ॥१॥ भावें देव मिळे भावें देव मिळे । संतचरणीं लोळे सर्व काळ ॥२॥ संतांची आवडी म्हणोनि अवतार धरी । योगक्षेम भारी चालवी त्यांचा ॥३॥ संतचरणी सेवा आदर उपचार । एका जनार्दनीं साचार करीतसे ॥४॥
जयांचें पाहतां श्रीमुख । हरे कोटी जन्म दुःख ॥१॥ तो हा उभा विटेवरी । भक्तकाज म्हणवी कैवरी ॥२॥ वेदासी जो दुर्गम । आम्हां कळलें तयांचें वर्म ॥३॥ ऐसा भक्तवत्सल तो एक दीनानाथ । एका जनार्दनीं तया ध्यान ॥४॥
जयाकारणें श्रमलें भांडती । वेदादिकां न कळे मती । वोळला सगुण मूर्ती । पुंडलिकाकारणें ॥१॥ धन्य धन्य पावन देखे । पुण्यभूमि पावन सुरेख । तया गातां होतसे हर्ष । प्रेमानंदे डुल्लती ॥२॥ एका जनार्दनीं शरण । पाहतां पाहतां वेधलें मन । मोक्ष मुक्ति कर जोडून । उभे तिष्ठती सर्वद ॥३॥
जयाचिया अंगीं सकळ त्या कळा । तो परब्रह्मा पुतळा पंढरीये ॥१॥ वेदांती सिद्धांती थकले धादांती । परी एकाचीही मती चालेचिना ॥२॥ वानितां वानितां जाहलासे तल्पक । सहस्त्र मुखीं देख मौनावला ॥३॥ एक मुखें वानुं किती मी पामर । एका जनार्दनीं साचार न कळेची ॥४॥
जयाचिया भेटी जातां । मोक्ष सायुज्यता पाठीं लागें ॥१॥ ऐसा उदार पंढरीराणा । पुरवी खुणा मनींच्या ॥२॥ एक वेळ दरुशनं । तुटतीं बंधनें निश्चयें ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐक्याभावें । काया वाचा मनें गावें ॥४॥
जयाचियें द्वारी तुळशीवृंदावन । धन्य तें सदन वैष्णावांचे ॥१॥ उत्तम चांडाळ अथवा सुशीळ । पावन सकळ वैकुंठी होती ॥२॥ जयांचिया मळां तुळशीमाळा । यम पदकामळा वंदी त्याच्या ॥३॥ गोपीचंदन उटाई जयाचिया अंगीं । प्रत्यक्ष देव जगें तोचि धन्य ॥४॥ एका जनार्दनीं तयाच सांगात । जन्मोजन्मी प्राप्त हो कां मज ॥५॥
जयाची समदृष्टी पाहुं धावे मन । शोभते चरण विटेवरी ॥१॥ कानडें कानडें वेदांसी कानडें । श्रुतीसी जो नातुडें गीतीं गातां ॥२॥ परात्पर साजिरें बाळरुप गोजिरें । भाग्यांचे साजिरे नरनारी ॥३॥ एका जनार्दनी कैवल्य जिव्हाळा । मदनाची पुतळा विटेवरी ॥४॥
जयाचीं ती अनंत नामें । अनंत अवतार अनंत जन्में ॥१॥ अगाध श्रीहरीचा महिमा । त्याचा पार नेणें ब्रह्मा ॥२॥ अवतार चरित्र नामें । परिसतां निवारे कर्में ॥३॥ जे जे अवतारी देव सगुण । गाईले निर्गुणाचे गुण ॥४॥ धन्य धन्य ते भाग्याचे । हरिगुण वर्णिती वाचे ॥५॥ कांहीं सगुण निर्गुण ठाव । अवघा एकचि देंहीं देव ॥६॥ एकपणे वेगळा । एका जनार्दनीं देखिला ॥७॥
जयाचें देखतां चरण । तुटेल जन्म जरा मरण ॥१॥ तो हा चंद्रभागेच्या तीरी । कट धरुनिया करीं ॥२॥ नाम घेतां आवडी । तुटेल संसाराची बेडी ॥३॥ भाविकांसी पावे । मागें मागें त्यांच्या धांवे ॥४॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । आवडीने नाम घोका ॥५॥
जयाचेचि चरणीं तीर्था तीर्थपण । तों हृदयीं केला सांठवण ॥१॥ नवल महिमा हरिदासाची । तीर्थें उपजती त्याचे कुशीं ॥२॥ काशीं मरणें होय मुक्ति । तेथें वचनें न मरतां होय मुक्ति ॥३॥ एका जनार्दनाचे भेटी । सकळ तीर्थे वोळंगतीं दिठी ॥४॥
जयाच्या चरणां मिठी घाली भावें । धन्य ते जाणावे सदैव संत ॥१॥ प्रेमाचे सागर भक्तीचे उदधी । तोडिला उपाधी नाममात्रें ॥२॥ जडजीवां तारक सत्य सत्य वाचे । आणीक तें न वचे उपमे त्याच्या ॥३॥ एका जनार्दनीं कृपाळु संतजन । तेणे मज पावन केलें जगीं ॥४॥
जयाच्या दरुशनें शिवादिकां तृप्ती । योगी हृदयीं जया ध्याती । सहा चारा अठरा जया वर्णिता । सहस्त्रमुखा न कळे जायाची गती ॥१॥ तो हा नंदनंदनु यशोदेचा तान्हा । संवगदे गोपाळ म्हणती कान्हा । पराश्ययंती मध्यमा वैखरी नातुडे जाणा । वेडावले जया ठायी रिघाले साधना ॥२॥ आष्टांग साधन साधितां अटी । नोहे नोहे मुनिजना ज्यांची भेटी । एका जनार्दनी हातीं घेऊनी काठी । गोधनें चारी आवडीं जगजेठी ॥३॥
जयामुखीं नाममंत्र । तया जग हें पवित्र ॥१॥ नाम वंदें ज्याची वाचा । देव हृदयीं वसे साचा ॥२॥ नामीं प्रीति अखंड ज्यासी । मोक्ष तया करी वसे ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । हेंचि चैतन्य निजधाम ॥४॥
जयालागीं करिती योगी सायास । तो हरी पंढरीस उभा असे ॥१॥ न लगे साधन मांडणें तत्त्वता । नाम गातीं गातां सोपा सर्वां ॥२॥ नर अथवा नारी न म्हणे दुराचारी । दर्शनें उद्धरे जडजीवां ॥३॥ पुंडलिका भाक देऊनि सावकाश । पुरवितो सौरस अद्यापिवरी ॥४॥ एका जनार्दनीं चैतन्याचा गाभा । विटेवरी उभा भक्तासाठीं ॥५॥
जळ स्पर्शा जाता स्नानीं । तंव चिन्मात्र भासे जीवनीं ॥१॥ कैसी वहाताहे गंगा । स्नानीं हारपलें अंगा ॥२॥ अंगत्व मुकलें अंगा । स्नानीं सोवळी जाली गंगा ॥३॥ एका जनार्दनीं मज्जन । सकळ तीर्थे जालीं पावन ॥४॥
जाईन पंढरी । हेंचि चिंतन धरीं । मग तो श्रीहरी । नुपेक्षी भक्तांतें ॥१॥ धरुनी पहा विश्वास । नका आणिक सायास । पहातसे वास चिंतनाची सर्वथा ॥२॥ न धरी माझें आणि तुझें । भार घाली पारे वोझें । एका जनार्दनीं दुजें । मग नाहीं तयातें ॥३॥
जाईल तरी जावो प्राण । परी न सोडा चरण संतांचे ॥१॥ होणार तें हो कां सुखे । परी मुखें रामनाम न सोडा ॥२॥ कर्म धर्म होतु कं होनी । परी प्रेम कीर्तनीं न सोडा ॥३॥ एका जनार्दनीं वर्म । सोपा धर्म सर्वांसी ॥४॥
जाईल तरीं जावो प्राण । परी मी न सोडी चरण ॥१॥ ऐसा विश्वासलों हरीं । नाम तुमचें कंठीं धरीं ॥२॥ होईल एं होवो साचा । परी न संडो नाम वाचा ॥३॥ चित्त वेधलें चिंतनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
जागा परी निजला दिसे । कर्म करी स्फुरण नसे ॥१॥ सकळ शरीराचा गोळा । होय आळसाचा मोदळा ॥२॥ संकल्पविकल्पाची ख्याती । उपजेचिना सदा चित्तीं ॥३॥ यापरी जनीं असोनि वेगळा । एका जनार्दनीं पाहे डोळां ॥४॥
जागृति स्वप्न सुषुप्ति । तिही अवस्थातें प्रकाशिती ॥१॥ जे जागृतीते जागले । तेचि स्वप्रातें चेईले ॥२॥ क्षणें जागृति क्षणें सुषुप्ती । क्षणें एक स्वप्रचि प्रतीति ॥३॥ सर्व दिसे तितुकें मिथ्याभूत । एका जनार्दनीं शाश्वत ॥४॥
जागृती स्वप्नीं सुषुप्तीमाझारीं । जपें नाम श्रीहरी सर्वकाळ ॥१॥ साधन आणीक न लगे सकळ ॥२॥ रामनाम निखळ जपें आधीं ॥३॥ पापाचे पर्वत छेदी नाम व्रज । हाचि पैं निर्धार ऋषीश्वर ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम निजधीर । पावन साचार रामनाम ॥५॥
जागृतीं स्वप्नीं आणि सुषुप्ती । तिहीं अवस्थात हरि म्हणतां मुक्ति ॥१॥ ऐसें वेदशास्त्रें गर्जती । विवादतीं पुराणें ॥२॥ नाम निरंतर मुखीं सदा । नोहे बाधा भौतिक ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । भुक्तिमुक्तिची नाहीं कारण ॥४॥
जाणती हे कळा हारपोनि गेली । वृत्ति मावळली तयामाजीं ॥१॥ पाहतां पहाणें हारपोनि गेलें । मी माझें सरलें तयामाजीं ॥२॥ अंतर बाहेरीं पाहतां शेजारीं । शून्याची वोवरी ग्रासियेली ॥३॥ ग्रासियेलें तेणें चंद्र सुर्य दोन्हीं । एका जनार्दनीं आनंद झाला ॥४॥
जाणती हे हातवटी । संत पोटीं दयाळू ॥१॥ न म्हणती अधम जन । करिती कृपेचें पोषण ॥२॥ शुचि अशुचि न म्हणे कांहीं । एकरुप वर्ते देहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं मज । तारियेलें तेणे सहज ॥४॥
जाणते नेणते होतु ब्रह्माज्ञानी । तयांचे तो ध्यानी नातुडेची ॥१॥ सुलभ सोपारे गोकुळामाझारीं । घरोघरीं चोरी खाय लोणी ॥२॥ न कळे ब्रह्मादिकां करितां लाघव । योगियांची धांव खुटें जेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं चेंडुवाचे मिसें । उडी घालितसे डोहामाजीं ॥४॥
जाणतें संत जाणते संत । जाणते संत अतरीचें ॥१॥ जे जे इच्छा देती फळ । काळ वेळ चुकवोनी ॥२॥ मनोरथ पुरले वो माझे । एका जनार्दनी वोझें ॥३॥
जाणत्या नेणत्या एकचि ठाव । तेणेंहि भजावा पंढरीराव ॥१॥ एका पंडुं आणिका भरीं । तेणें फेरी चौर्याशींची ॥२॥ लागा पंढरीच्या वाटे । तेणें तुटें बंधन ॥३॥ अनुभवें अनुभव पाहां । येच देहीं प्रत्यक्ष ॥४॥ एका जनार्दनीं प्रचीत । विठ्ठलनामें मुक्त सत्य ॥५॥
जाणत्या नेणत्या हाचि उपदेश । विठ्ठल वाचे जप सुखें करा ॥१॥ न करा साधन वाउगाची शीण । विठ्ठलरुपीं मन निमग्न राहो ॥२॥ भलतिया परी विठ्ठलासी गाये । सुखा उणें काय तुजाला आहे ॥३॥ जन्ममरणा तुटे आधिव्याधी । विठ्ठलनामें सिद्धि पायां लागे ॥४॥ एका जनार्दनीं जपतां विठ्ठल । न लगे तया मोल धन कांहीं ॥५॥
जाणपणें वस्तु जाणों मी जाये । माझी जाणीव कैसी मज आड ठाये ॥१॥ जाणों मी कैसें जाणों मी कैसें । जाणपणें पिसें लावियेलें ॥२॥ जाणपणाचें पडळ जें आलें । जवळीचे वस्तुचें देखणे ठेलें ॥३॥ एका जनार्दनीं सुदलें अंजन । पडळ भेदोनियां दाविलें निधान ॥४॥
जाणा पाळूं कळा । कृपाळुवा जी दयाळा ॥१॥ कां हो आतां उपेक्षिलें । मज दीनासी ये वेळें ॥२॥ पाहतं वास देऊनी धीर । कां हो पडियेला विसर ॥३॥ चित्त सर्व तुमचें पायीं । कृपावंत भेटी देईं ॥४॥ एका जनार्दनीं एकपणें । तया नाहीं दुजें पेणें ॥५॥
जाणिव नेणिवांच्या वाटा । खटपटा पंडुं नका ॥१॥ संतां शरण जा रे आधीं । तुटे उपाधी तत्काळ ॥२॥ तेणें तुटें भवबंधन । आत्मज्ञान प्रगटे ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संत परिपूर्ण उदार ॥४॥
जाणीव फेडा जाणीव फेडा । जाणिवेनें वेडा लावियेलें ॥१॥ नेणपणें मज होता जो भाव । जाणीवेनें कैसें मज नागविलें ॥२॥ नेणपणें मी सर्वांसी मानी । जाणीव येतां कोण्हा न मानी ॥३॥ जाणीण नेणीव नेणेंचि कांहीं । एक जनार्दनीं लागला पायीं ॥४॥
जाश्वनीळ सदा ध्याये ध्यानीं मनीं । बैसोनी स्मशानीं निवांतपणें ॥१॥ तें हें उघडें रुप विठ्ठ्ल साचार । निगमांचे माहेर पंढरी हें ॥२॥ न बुडे कल्पांती आहे तें संचलें । म्हणोनि म्हणती भए भूवैकुंठ ॥३॥ एका जनार्दनी कल्पाचें निर्धारी । निर्विकल्प पंढरी उरतसे ॥४॥
जाहला अस्तमान आले गोकूळां । वोवाळिती आरत्या गोपिका बाळां ॥१॥ जाती सवंगंडी आपुलाले घरां । राकाकृष्ण दोघे आले मंदिरां ॥२॥ नानापरीचीं पक्कान्नें वाढिती भोजना । यशोदा रोहिणी राम आणि कृष्णा ॥३॥ एका जनार्दनीं पहुडले देव । गोकुळामाजीं दावी ऐसें लाघव ॥४॥
जाहली गेली तुटली खुंटली हाव । पहातां पाहणें एकचि जाहला देव ॥१॥ जंगम स्थावर अचळ चळाचळ । अवघा व्यापुनी राहिला अकळ ॥२॥ न कळे लाघव खेळ खेळ करूणादानी । कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
जाहली भाग्याची उजरी । संतसेवा निरंतरी ॥१॥ हेंचि मज वाटे गोमटें । येणें भवभ्रम फिटे ॥२॥ करिता सावकाश ध्यान । होय मनाचें उन्मन ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । सदा शांत अंतरीं ॥४॥
जिकडे जावें तिकडे देवाचि सांगातें । ऐसें केलें नाथें पंढरीच्या ॥१॥ शब्द तिथें झाला समूळचि वाव । गेला देहभाव हारपोनी ॥२॥ अंतरी बाहेरी एकमय जाहलें । अवघें कोंदटलें परब्रह्मा ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसी जाहली वृत्ती । वृत्तीची निवृत्ति चिदानंदीं ॥४॥
जितुका आकार दिसत । नाशिवंत जात लया ॥१॥ एक नाम सत्य सार । वाउगा पसार शीण तो ॥२॥ नामें प्राप्त ब्रह्मापद । नामें देह होय गोविंद ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । सर्व निरसे क्रोधकाम ॥४॥
जीं जीं भक्त बोलतीं वचनें । तीं तीं प्रमाण करणें देवा ॥१॥ याजसाठीं अवतार । धरी मत्स्य कांसव सुकर ॥२॥ भक्तवचना उणेंपण । येऊं नेदी जाण निर्धारें ॥३॥ स्वयें गर्भवास सोशी । अंबऋषीकारणें ॥४॥ एका जनार्दनीं ब्रीद साचा । वागवी भक्ताचा अभिमान ॥५॥
जीव परमात्मा दोन्ही । ऐसे जाणती तेचि ज्ञानी ॥१॥ ऐसं असोनि संपन्न । सदा करिती माझे भजन ॥२॥ माझ्या भजना हातीं । उसंतु नाहीं दिवसराती ॥३॥ जन नोहें जनार्दन । एका जनार्दनीं लोटांगण ॥४॥
जीवभाव जेणें अर्पियला देवा । तयाची ते सेवा देव करी ॥१॥ न म्हणे नीच अथवा उंचपण । भावासी कारण मुख्य देवा ॥२॥ देव भावासाठीं लागे पाठोपाठीं । एका जनार्दनीं भेटी देतो देव ॥३॥
जीवा शिवा एकपण । तुमचा चरणांचे महिमान ॥१॥ गेलें अज्ञान हारपोनी । लाविलें तें आपुलें ध्यानीं ॥२॥ कर्म धर्म पारुषले । अवघे जाहले परब्रह्मा ॥३॥ उगविली गोंवागुतीं । एका जनार्दनीं प्रचीती ॥४॥
जीवेंभावें जाहलों दास । नाहीं आस संसारा ॥१॥ नाशिवंता पाठीं धांवे । कोन हावे भोगील ॥२॥ जन्मजरामरण फेरा । या संसारा आंचवलों ॥३॥ जाहला संतसमागम । भवभ्रम फिटला ॥४॥ एका जनार्दनीं काम । मन जाहलें तें निष्काम ॥५॥
जीहीं जाणितलें वर्मासी । त्याचें दास्य करिसी । गर्भवास सोसिशी । त्याचें साठी ॥१॥ घर कुंटुंब ना आभावो । गांव न तुज ठावो । सोलाट तुं पाहा हो । लागला जगीं ॥२॥ बहुतांचें ठेवणें । बुडविलें येणें । शेख जीव घेणें । मागत्यासी ॥३॥ मायबापेंविण । वाढला हा जाण । शरण एका जनार्दनीं । जाती गोतपणें ॥४॥
जुनाट कीर्तनमहिमा । तया काय देऊं उपमा ॥१॥ धन्य धन्य हरीचे दास । करिती आस कीर्तनीं ॥२॥ मागें तरले पुढें तरती । पहा प्रचीती पुराणीं ॥३॥ म्हणोनि एका काकुलतीं । कीर्तन करा दिनराती ॥४॥
जुनाट जुगादीचें नाणें । बहु काळांचे ठेवणें । पुंडलिकांचे पायाळपणें । उभें ठेलें विटेवरी ॥१॥ युगें जाहलीं अठ्ठवीस । वास भीवरेतीरास । भक्तांची धरु आस । विटे उभा राहिला ॥२॥ एका जनार्दनीं भाव । तया भेटतसे देव । अभागीये भेव । सदा वसे अंतरीं ॥३॥
जे जे भक्तांची आवडी । तया संकटीं घाली उडी । वाढवी आपुली आपण गोडी । करी जोडी नामाची ॥१॥ होय तयांचा अंकित । नेणें लहान थोर मात । आपुलें आपण पुढें धांवत । न सांगतां करी सर्व ॥२॥ एका जनार्दनीं कनवाळ । पतितपावन म्हणवी दयाळ । माता स्नेहें परीस सबळ । भक्तांलांगीं स्वयें रक्षी ॥३॥
जे जे वेळें जें जें लागे । तें न मागतां पुरवी वेगें ॥१॥ ऐसा भक्तांचा अंकित । राहे द्वारीं पैं तिष्ठत ॥२॥ आवडी गौळियांची मोठी । गायी राखी जगजेठी ॥३॥ भक्ति भावार्थें भुकेला । एका जनार्दनीं विकला ॥४॥
जे भजती मज जैसे वासना । मीही तया तैसा असे ॥१॥ जयां जैशी पैं वासना । मीहि तैसा होय जाणा ॥२॥ हो का माझी प्रतिमा मूर्ति । आदरें करितां माझी भक्ति ॥३॥ मी जनीं असोनीं निराळा । एकाजनार्दनीं अवलीला ॥४॥
जे या नेले संता शरण । जन्ममरण चुकलें त्या ॥१॥ मागां बहुतां अनुभव आला । पुढेंहि देखिला प्रत्यक्ष ॥२॥ महापापी मूढ जन । जाहले पावन दरुशनें ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । कॄपावंत दयाळू ॥४॥
जें जें क्षेत्र जें जें स्थळीं । तें तें बळी आपुलें ठायीं ।१॥ परे ऐसें माहात्म्य नाहीं कोठें । जें प्रत्यक्ष भेटे हरिहर ॥२॥ ऐत संतसामगाम । ऐसा निरुपम नाममाहिमा ॥३॥ दिंडी टके मृदंग नाद । नाहींभेद यातीसी ॥४॥ एका जनार्दनीं निजसार । पंढरी माहेर भुलोकीं ॥५॥
जें जें दृष्टी दिसे तें तें हरिरुप । पुजा ध्यान जप त्यासी नाहीं ॥१॥ वैकुंठ कैलासी तीर्थक्षेत्रीं देव । तयाविण ठाव रिता कोठें ॥२॥ वैष्णवांचे गुह्मा मोक्षाचा एकांत । अनंताचा अंत पाहतां नाहीं ॥३॥ आदि मध्य अंती अवघा हरि एक । एकचि अनेक एक हरि ॥४॥ एकाकार झाले जीव तोचि दोन्ही । एकाजनार्दनी ऐसें केलें ॥५॥
जें जें देखिलें तें तें भगलें । रुप एक उरलें विटेवरी ॥१॥ डोळियाची धनी पाहतां पुरलीं । परी वासना राहिली चरणाजवळील ॥२॥ एका जनार्दनीं विश्वास तो मनीं । संतांचें चरणी सदा बैसों ॥३॥
जें जें बोले तैसा चाले । तोचि वहिलें निवांत ॥१॥ अंगी असोनी जाणपण । सदा सर्वदा तो लीन ॥२॥ निंदा अथवा वंदा । नाहीं विषय ती बाधा ॥३॥ शांतीचा मांदूस । भरला असे सदोदित ॥४॥ एका जनार्दनीं धन्य । त्याचें दरुशन जगमान्य ॥५॥
जें देवा दुर्लभ स्थान । मनुष्यासी तें सोपें जाण ॥१॥ या ब्रह्माडांमाझारीं । सृष्टी जाणावी पंढरी ॥२॥ एक एक पाऊल तत्त्वतां । घडे अश्वमेध पुण्यता ॥३॥ एका जनार्दनीं ठसा । विठ्ठल उभाची सरसा ॥४॥
जें द्रौपदीनें स्मरिलें । तें विटेवरी शोभलें ॥१॥ जें अर्जुन स्मरिलें । तें विटेवरी शोभलें ॥२॥ जेणें गजेंद्रा उद्धारिलें । तें विटेवरी शोभलें ॥३॥ जें हनुमंतें स्मरिलें । तें विटेवरी शोभलें ॥४॥ जें पुंडलिके ध्याइलें । ते एका जनार्दनीं देखिले ॥५॥
जें पदींनिरुपण तेंचि हृदयीं ध्यान । तेथें सहजीं स्थिर राहे मन । कीर्तनासी तोषोनि कळिकाळ तुष्टला । समाधीसी समाधान रे ॥१॥ कीर्तनें सिद्धि कीर्तनें सिद्धि । कीर्तनें समाधान बुद्धी । कीर्तनीं विनटले नारद प्रल्हाद । द्वंद्वामाजीं समाधी रे ॥२॥ कीर्त्नीं सद्भाव अखंड अहर्निशीं । पाप नरिघे त्याच्या देशीं । निजनामे निष्पाप अंतर देखोनीं देव तिष्ठे तयापशीं रे ॥३॥ हरिनम कीर्तनें अभिमान सरे । आणिक श्रेष्ठ आहे काज । सद्भावें कीर्तनीं गातां पैं नाचतां । लोकेषणा सांडीं लाज रे ॥४॥ कलीमाजी कीर्तन श्रेष्ठ पैं साधन । साच अन मानी ज्यांचें मन । नामासी विन्मुख जन्म त्यसी दुःख । त्या केविं होय समाधान रे ॥५॥ कीर्तानाचेनि पंथें लाजविलीं तीर्थें । जप तपासे केले मुक्त । हरिनामे लोधला देवाधि देवो । वैकुंठचि केलें तेथें रे ॥६॥ व्रतां तपां तीर्थों न भेटे जो पाहतां । तो कीर्तनीं सांपडे देवो । तनु मन प्राणें कीर्तनीं विनटले । भावा विकला वासुदेवो रे ॥७॥ एका जनार्दनीं कीर्तन भावें । श्रोता वक्ता ऐसें लाहावें । गर्जत नामें निशाण लागुनि । सकळिकां वैकुंठासी जावें रे ॥८॥
जें या चराचरीम गोमटें । पाहतां वेंदां वाट न फूटे । तें पुंडलिकाचे पेठे । उभें नीट विटेवरी ॥१॥ सोपारा सोपारा झाला आम्हां । शास्त्रें वर्णिती महिमा । नकळे जो आगमा निंगमां । वंद्य पुराणा तिहीं लोकीं ॥२॥ सहस्त्र मुखांचें ठेवणें । योगीं ध्याती जया ध्यानें । तो नाचतो कीर्तनें । प्रेमभक्त देखोनी ॥३॥ एका जनार्दनीं देखा । आम्हां झाला सुलभ सोपा । निवारुनी भवतापा । उतरीं पार निर्धारें ॥४॥
जें वेदांसी नातुडे श्रुतींसी सांकडें । ते उभे वांडेंकांडें पंढरीये ॥१॥ न माये चराचरीं योगियांच्या ध्याना । तया म्हणती कान्हा नंदाचा जो ॥२॥ आगम निगम लाजोनी राहिले । तया बांधिती वहिलें उखळासी ॥३॥ काळाचा जो काळ भक्ता प्रतिपाळ । तया भेडविती बागुल आला म्हणोनी ॥४॥ बारा चौदा सोळा अठरा विवादती । तो गायी राखी प्रीती गोकुळांत ॥५॥ एका जनार्दनीं भक्तीचा भुकाळू । खाय तुळसीदळू भाविकांचें ॥६॥
जें सुख संतसज्जनाचे पायीं । तें सुख नाहीं आणिके ठायी ॥१॥ तुकितां या सुखाचेनी तुके । पैं वैकुंठ जाले फिकें ॥२॥ पाहोंजातां लोकीं तिहीं । ऐसें न देखें आणिकें ठायीं ॥३॥ नवल या सुखाची गोडी । हरिहर ब्रह्मा घालिती उडी ॥४॥ क्षीरसागर सांडोनी पाही । अंगें धांवे शेषशाई ॥५॥ एका जनार्दनीं जाली भेटीं । सुख संतोषा पडली मिठी ॥६॥
जेणे नाम धरिलें कंठीं । धावें त्यांच्या पाठीं पोटीं ॥१॥ नामें गातां जनीं वनी । आपण उभा तेथे जाउनी ॥२॥ नामासाठी मागें धावें । इच्छिअलें तेणे पुरवावें ॥३॥ यातीकुळ तयाचें । न पाहे कांही सांचें ॥४॥ वर्णाची तों चाड नाहीं । नाम गातां उभा नाहीं ॥५॥ एका जनार्दनीं भोळा । नामासाठीं अंकित जाला ॥६॥
जेणें जेणें आमुच्या मना समाधान । तें तें करुं ध्यान तुमचें देवा ॥१॥ करुनाकर तुम्हीं पतितपावना । अहो नारायणा वेदवंद्या ॥२॥ भाकितसों कीव होऊनि उदास । आता निराश नका करुं ॥३॥ एका जनार्दनीं नका दुजें आतां । अहो रुक्मादेवीकांता पाडुरंगा ॥४॥
जेथें जेथें भक्त वसे । तेथें देव नांदे अपैसें ॥१॥ हाचि पहा अनुभव । नका ठाव चळूं देऊं ॥२॥ बैसले ठायीं दृढ बैसा । वाचे सहसा विठ्ठल ॥३॥ एका जनार्दनीं ठाव । धरितां देव हातीं लागे ॥४॥
जेथें जेथें मन जाईल वासना । फिरवावें नारायण हेचि देई ॥१॥ वारंवार द्यावा नामाचा आठव । कुबुद्धिचा ठाव पुसा सर्व ॥२॥ भेदाची भावना तोडावी कल्पना । छेदावी वासना समूळ कंद ॥३॥ एका जनार्दनीं नका दुजा छंद । रामकृष्ण गोविंद आठवावा ॥४॥
जेथें निरसोनियां द्वैत म्हणताती अद्वैत । त्याहुनी अतीत स्वरुप माझें ॥१॥ तें मी लक्ष्याही लक्ष्य पराचेंही पर । जेथें वेदशास्त्रें लाजोनी गेलीं ॥२॥ गिळोनी अज्ञान निखळ म्हणती ज्ञान । उभयाहुनी भिन्न स्वरुप माझें ॥३॥ सच्चिदानंदा प्रतिपादिती वेद । याहुनी अगाध स्वरुप माझें ॥४॥ निरसूनियां कर्म म्हणती परब्रह्मा । याहुनी उत्तम स्वरुप माझें ॥५॥ माया आणि ममत्व निरसुनी शुद्ध सत्त्व । सत्त्वाचें निजसत्व स्वरुप माझें ॥६॥ जेथें पद आणी पिंड अभिन्न अखंड । त्याहुनी उदंड स्वरुप माझें ॥७॥ जेथें शुद्ध आणि शबल म्हणताती केवळ । याहुनी निर्मळ स्वरुप माझें ॥८॥ ब्रह्मा स्फुरण स्फुर्तीचि कारण । याहुनी परतें जाण स्वरुप माझें ॥९॥ एका जनार्दनीं एकपणा अतीत । चित्ताचें अचिंत्य स्वरुप माझें ॥१०॥
जेथें परापश्यन्तीची मावळली भाष । तो स्वयंप्रकाश दावी गुरु ॥१॥ तेणें माझें मना जाहलें समाधान । निरसला शीण जन्मोजन्मी ॥२॥ उपाधी तुटली शांति हे भेटली । सर्व तेथें आटली तळमळ ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेमाचें तें प्रेम । दाविलें सप्रेम हृदयांत ॥४॥
जेथें मुख्यत्वें करावी भक्ति । घडावी संतांची संगती । हेंचि मागणें तुम्हाप्रतीं । द्यावें निश्चिती मज देवा ॥१॥ पुरवा पुरवा माझा हेत । दुजें मागणें नाहीं निश्चित ॥धृ॥ आयुष्य अंतवरी नामस्मरण । गीता भागवताचें श्रवण । विष्णु शिवमूर्तींचें ध्यान । हेंच देणें सर्वथा ॥२॥ ऐकोनी ऐसें वचन । जनार्दन तुष्टला प्रेमें करुन । एका जनार्दनीं पाय धरुन । सप्रेमें आलिगिंला ॥३॥
जेथें वाजविला वेणु शुद्ध । म्हणोनि म्हणती वेणुनाद ॥१॥ सकळीक देव आले । ते भोंवती राहिले ॥२॥ जोडिलें जेथे समपद । तया म्हणती विष्णूपद ॥३॥ भोवंतालीं पदें उमटली । तेथे गोपाळ नाचती ॥४॥ जेथें उभे गाईचें भार । ते अद्यापि दिसत खुर ॥५॥ गोपाळांची पदें समग्र । ठाई शोभते सर्वत्र ॥६॥ एका जर्नादनीं हरी शोभले । कार कटावरी ठेऊनि भले ॥७॥
जेथें सर्वदा कीर्तनघोष । जाती दोष पळुनी ॥१॥ यमधर्म संगे दूता । तुम्ही सर्वथा जाऊं नका ॥२॥ जेथे स्वयें हरि उभा । कोण शोभा तुमची ॥३॥ तुम्ही रहावें उभे पुढें । आलें कोडें निवारावें ॥४॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । श्रेष्ठ सर्वाहुनी जाण ॥५॥
जेथें हरिनामाचा गजर । कर्म पळतसे दूर ॥१॥ नाम निर्दाळीं पापातें । वदती शास्त्र ऐशीं मतें ॥२॥ पापाचे पर्वत । नाम निर्दाळी सत्य ॥३॥ नाम जप जनार्दन । एका जनार्दनीं पावन ॥४॥
जेथोनि त्रिपुटीचें विंदान । दृश्य द्रष्टा आणि दरुशन ॥१॥ अध्यात्म अधिभुत असतां पाहीं । अधिदैव सुर्य जेथें नाहीं ॥२॥ अध्यात्म अधिदैव दोन्हीं आहे । अधिभुत दृश्य दरुशन पाहे ॥३॥ जेथें दृश्याचें दरुशन । तेथें एक जनार्दन ॥४॥
जैशी देहापाशीं छाया । तैशी दिसे मिथ्या माया ॥१॥ आत्मा शुद्ध काया मळीन । काया जड आत्मा चिदघन ॥२॥ जीव अलिप्त माया गुणी । माया वेष्टन जीवालागुनी ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव । सदा असे स्वयमेव ॥४॥
जैसा केला तैसा होय आपोआप । संकल्प विकल्प न धरी कांहीं ॥१॥ न म्हणे उंच नीच यातीकुळ । वर्ण व्यक्ति शील न पाहेची ॥२॥ उच्छिष्ट तें प्रिय गौळियांचे खाये । हमामा हुंबरी नाचतसे घायें ॥३॥ एका जनार्दनीं सांडोनियां थोरपणा । खेळतांहीं न्युन न बोलें कांहीं ॥४॥
जैसा जैसा जया भाव । तैसा तैसा पावे देव ॥१॥ हा देव अनुभव पहा । देही पहा विदेहीं ॥२॥ शुद्ध करावें तें मन । जनीं पहा जनार्दन ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । देहीं वसतसें देव ॥४॥
जैसी फांशाची गति पडे । तैसा सोंगटीं डाव पडे । त्याचें कर्तृत्व वाडें । फांशाधीन ॥१॥ झाला देखणा परी । उगला वर्तूं लागे शरीरीं । तैसी शक्ति ईश्वरीं । भूतें चळती ॥२॥ अदृश्य गतीनें वर्तती । तेथें ईश्वराची शबल शक्ति । तेथें आणिकांची मति । कांही न चाले ॥३॥ यालागीं प्राचीनाधीन । ब्रह्मा विष्णु रुद्र पुर्ण । याचें कार्यभुत जाण । सृष्टादिक ॥४॥ एका जनार्दनीं जाण । बाधक अदृश्य शक्ति जाण । जैसें ज्याचें प्राचीन । तैसें ते वर्तती ॥५॥
जो काळासी शासनकर्ता । तोचि आमुचा मातापिता ॥१॥ ऐसा उदार जगदानी जनार्दन त्रिभुवनीं ॥२॥ आघात घात निवारी । कृपादृष्टी छाया करी ॥३॥ जन तोचि जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन ॥४॥
जो जया चित्तीं भाव । तैसा तैसा होय देव । येथें संदेही धरणें न लगे ॥१॥ द्रौपदी स्मरतां माधव । धांव घेतली लवलाहे । जया जैसा भाव । तैसा देव होतसे ॥२॥ अशोक वनीं सीता । शुद्धि जातां हनुमंता । भावेंचि तत्त्वतां । कार्यसिद्धि ॥३॥ समरांगणीं तो अर्जुन । मोहिलासे गोत्र देखोन । तेथेंचि जनार्दन । भावें गीता सांगे ॥४॥ ऐसा भावाचा लंपट । सांडोनी आलासे वैकुंठ । एका जनार्दनीं नीट । विटे उभा राहिला ॥५॥
जो जो काळ वेंचिता कीर्तनीं । तों तों सार्थक जनेकें होतसे ॥१॥ साधन जागा साधन जागा । पुढें दगा चुकवी ॥२॥ करी कीर्तनीं तूं वेग । तेणें संग तुटेल ॥३॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । उपाय सोपा कलीमाजीं ॥४॥
जो जो कोणी भजनीं बैसे । तेथे मी दिसे तैसाची ॥१॥ उपासनेचा निर्वाहो । सर्वाभूति देवाधिदेवो ॥२॥ हो कां माझी प्रतिमा मूर्ति । अंतर्ज्योति मी वसें ॥३॥ तेथें करितां भावें भक्ति । एका जनार्दनीं मुक्ति तयासी ॥४॥
जो जो कोणी मनीं ध्याये । तो मीचि होऊनियां राहे ॥१॥ ऐसा अनुभव बहुतां । अर्जुनादि सर्वथा उद्धवा ॥२॥ एक एक सांगतां गोष्टी । कल्प कोटी न सरेचि ॥३॥ शरण येतां जीवेभावें । एका जानार्दनीं भावें हरीसी ॥४॥
जो जो जो जो रे निज आया । हालविती अनुसुया ॥धृ॥ पालख पुरुषार्थ चौकोनी । भक्तिनाडी गुंफोनी । दोरी प्रेमाची लाउनी । शांती गाती गाणीं ॥१॥ करितां उप्तत्ति शिणलासी । विश्रांति आलासी । निज रे ब्रह्माया तपलासी । कमळोद्भव जालासी ॥२॥ लक्ष्मीपति निज हो घनःश्यामा । सांडोनि वकुंठधामा । प्रतिपाळ करी हो जीव नामा । दर्शन दिलें आम्हां ॥३॥ पार्वतीरमण शिवा निज आतां । संहारक जीवजंता । निजरुप निगमा हो आदिनाथा । एका जनार्दनीं दाता ॥४॥
जो जो धरसील भाव । तें तें देईल देव । ये अर्थी संदेह । मानूं नको ॥१॥ भावें भक्ति फळे । भावें देह मिळे । निजभावें सोहळे । स्वानंदाचे ॥२॥ एका जनार्दनीं । भावाच्या आवडी । मनोरथ कोडी । पुरवी तेथें ॥३॥
जो देवांचें पद सोडी । सदा गोडी अंतरीं ॥१॥ पापें पळती रामनामें । खंडताती कर्माकर्में ॥२॥ नामें कळिकाळासी धाक । यमदुतां न मिळे भीक ॥३॥ ऐसा नामाचा महिमा । नाहीं आणिक उपमा ॥४॥ आवडी जो नाम गाय । एका जनार्दनीं वंदी पाय ॥५॥
जो न कळे वेदशास्त्र गे माये । तो गोकुळी चोरुनी लोणी खाये ॥१॥ ऐशी भाविकांची आवडी देखा । टाकुनी आला वैकुंठ सुखा ॥२॥ एका जनार्दनीं ब्रह्मा परिपूर्ण । तया घालिती यशोदा भोजन ॥३॥
जो निर्गुण निराभास । जेथुन उद्भव शबल ब्रह्मास । आदिनारायण म्हणती ज्यास । तो सर्वांस आदिगुरु ॥१॥ तयाचा ब्रह्मा अनुग्रहीत । ब्रह्मा अत्रीस उपदेशीत । अत्रीपाद प्रसादीत । श्रीअवधुत दत्तात्रय ॥२॥ दत्तात्रय परंपरा । सहस्त्रार्जुन यदु दुसरा । जनार्दन शिष्य तिसरा । केला खरा कलियुगीं ॥३॥ जनार्दन कृपेस्तव जाण । समुळ निरसलें भवबंधन । एका जनार्दनीं शरण । झाली संपुर्ण परंपरा ॥४॥
जो परात्पर परेपरता । आदि मध्य अंत नाहीं पाहतां । आगमानिगमां न कळे सर्वथा । तो पंढरीये उभा राहिला ॥१॥ धन्य धन्य पाडुरंग भोवतां शोभें संतसंग । धन्य भाग्याचे जे सभाग्य तेचि पंढरी पाहती ॥२॥ निरा भिवरापुढें वाहे । मध्य पुडंलीक उभा आहे । समदृष्टी चराचरी विठ्ठल पाहें । तेचि भाग्याचे नारीनर ॥३॥ नित्य दिवाळी दसरा । सदा आनंद पंढरपुरा । एका जनार्दनी निर्धार । धन्य भाग्याचे नारी नर ॥४॥
जो परिपुर्ण परब्रह्मा व्यापक गे माये । तो गोकुळीं गाई चारिताहे ॥१॥ पहा हो भुलला भक्ति प्रेमासी । शिदोर्या चोरुनी खाये वेगेंसी ॥२॥ एका जनार्दनी व्यापक देखा । तो गोकुळीम चोरी करी कौतुका ॥३॥
जो साक्षात परब्रह्मा । करुं निघाला चोरीकर्म । धरुनी बाळलीला संभ्रम । आवडी परम नवनीताची ॥१॥ सवें नवलक्ष संवगडे । पशुपाल वेडे बागडे । सुदामा बोले बोबडें । ते आवडे गोविंदा ॥२॥ थोगला अत्यंत वांकुडा । जो निजाचा निजगडा । कृष्ण गुज सांगे त्या पुढां । होई गाढा चोरीकार्मा ॥३॥ घ्या रे सामुग्री चोखट । खेडे सराटे निकट । माजीं बांधारे बळकटा । शब्द कांहीं करुं नका ॥४॥ वस्त्र गाळिव मृत्तिका । घेउनी प्रवेशतं शंकु नका । सकळ गृहींचा आवांका । मज ठाउक समाचार ॥५॥ गोपाळ म्हणती चक्रपाणी । चोरीकर्म ऐकिलें श्रवणीं । परी खडे सराटे मृतिका घेउनी । न देखो कोणीही रिगाले ॥६॥ कृष्ण म्हणे एका निवाडे । रचिताती पत्रांचे उतरंडे । पाहतां न दिसती दृष्टीपुढे । जैं अंधार पडे रजनीचा ॥७॥ भीतरी प्रवेशोनी एकीकडे । सव्य अपसव्य टाकावे खडे । पात्रीं नाद उमटती धडाडे । जाउनी रोकडे आणावे ॥८॥ शिंकीं लांबविलीं अंतराळीं । काठी टोंचुनी पाडावी दुळी । धार लागेल मोकळी । मिळोनि सकळीं प्राशन करा ॥९॥ साचल एकतील गौळणी । कवाडें धरतील धांवोनी । सराटे पसरा आंगणीं । पायीं चुंबकोनी गुंतती ॥१०॥ तेहि चुकवोनि येती अबला । तरी मृत्तिका घाला त्यांचे डोळां । नेत्र चोळतील तंव तुम्हीं पळा । नवलकळा सांगितली ॥११॥ हांसें आलें कृष्णातरीं । मग प्रवेशलें घरोघरीं । कवाडें उघडोनि भीतरीं । अंतरीं प्रवेशलें ॥१२॥ हळुं हळूं ठेविती पाउलें । तंव गर्जती वांकीया वाळे । जन ऐकतील म्हणोनि गोपाळें । कर्णीं अंगोळी घातलीं ॥१३॥ कृष्ण नायके तंव जग बधीर । कृष्ण न देखे तंव अंध जगत्रय । कृष्ण न चाले तंव पांगुळ सर्वत्र । चालक सर्व श्रीकृष्ण ॥१४॥ सांचलें दहींपात्रें काढिती । थिजलें घृत करीं घेती । कांही भक्षिती कांही खाती । तोंडा मखिती निजल्यांच्या ॥१५॥ एकापुढें एक धांवती । एक एकाचें लोणी हिरोनी घेती । एक एकातें झोंबती । वाटा मागती चिमटोनी ॥१६॥ देखोनी नवनीताची भांडीं । पेंदा नाचे दुपांडी । उगा पोरा म्हणोनी धरी शेंडी । गोळा तोंडी लाविला ॥१७॥ शिकें उंच न पावे कर । काठी टोचोनी पाडिलें छिद्र । कृष्ण निजमुखीं लावी धार । देखोनी गोपाळ गजबजिलें ॥१८॥ गोपाळ म्हणती कृष्णासी । जाई बा सकळ दुधतुपेंसी । येरु म्हणे लागा रे कोपराशी । घ्या रे सावकाशी दोहींकडे ॥१९॥ तंव वाकुंड्यानें केली टवाळी । टांचें तुडवोनि पोरें उठविलीं । ती मातेसी बोभाईली ॥ तंववत्से सोडिलीं वडजानें ॥२०॥ वत्सें करिती स्तनपान । बाळकें करिती रुदन । गोपी उठल्या गजबजोन । तंव नवनीतें वदन माखलें ॥२१॥ वृद्धा सांडोनि शेजेसी । उठतां देखिलें सुनेसी । सासु देखतां तोंड पुसीं । येउनी केशी धरियेली ॥२२॥ तुंचि भक्षिणी नवनीत । आणि दुसर्याचें नांव सांगत । ऐशा सासु सुना भांडत । आपण तेथोनि निघाले ॥२३॥ मग पळाले सकळ । दुजे गृहीं प्रवेशलें गोपाळ । गौळणी निद्रें व्यापिल्या सकळ । टवाळी नवल मांडियेली ॥२४॥ शिंकी लांबविलीं दुरीं । यत्न करिती परी न येती करीं । मग वेंघोनी एक एकाच्या खांद्यावरी । उतरती दहींपात्रें ॥२५॥ उतरंडी दुरी लाविल्या न कळती । सव्य अपसव्य खडे टाकिती । पात्रीं लागतां नाद उठती । तेंचि घेउनि येती हरिपाशीं ॥२६॥ सुखसेजे गोपी बाळी । निद्रिस्त देखोनि अंबरें फेडिलीं । तरुण देखोनी मुली । टवाळी थोर मांडिली ॥२७॥ तंव गजबजोनी सुंदरा । एके करें सांवरी चिरा । जाउनी धरी मधलीया द्वारां । सकळ चोरां कोंडिलें ॥२८॥ तंव पुढें देखोनी वनमाळी । म्हणे भला रे सांपडलासी ये वेळा । तंव धरुं वेल्हाळी । नयनीं गुरळीं घातली ॥२९॥ नेत्र चोळी व्रजकामिनी । आपण तिचा हात धरुनी । गोपाळातें खूनवोनी । सकळ तेथोनी पळाले ॥३०॥ येरी धावें पाठोपाठे । तंव पायीं चुबकले सराटे । वाम करी धरुनि बोटें । बैसे गुतोंनी धरणीवरी ॥३१॥ तंव दुसरी धांवली गोपिका । तिच्या नयनीं घातली मृत्तिका । नेत्र चोळीत अधोमुखा । देखोनि यदुनायक हांसतसे ॥३२॥ मग चोरीकर्म सोडिनी । सकळ प्रवेशले सदनीं । प्रातःकाळ झालिया गौळनी । गार्हाणीं सांगों आलिया ॥३३॥ यशोदे म्हणती सकळां । तुझिया पुत्राची नवलकळा । कानी न ऐकीली न देखों डोळां । सुना सकळीं विटंबिल्या ॥३४॥ एक मह्णती यशोदेम सुंदरे । तुझी गांवची वस्ती पुरे । उठवितो निजलीं पोरें । फेडी चिरें करी नग्न ॥३५॥ खालीं ठेवोनि नवनीत मांजरामुखी चाटवीत । आपण खदखदां हांसत । ऐसें विटबित नानापरी ॥३६॥ एक म्हणे गौळणी । माझे भक्षिलें क्षीण लोणी । उच्छिष्ट मुखासी लावोनी । आपण तेथोनि पळाला ॥३७॥ एक म्हणे माझी सोडिलीं वासुरें । उठविलीं निजली पोरें । शिंकी तोडिलीं एकसरें । फोडिल्या त्वरें माथणी ॥३८॥ गोपिकांसी बुझविते सुमती । म्हणे निर्गुणासी गुण लविती । तुमचें खादलें किती निश्चिती । संगा तितुके देईन ॥३९॥ किती भक्षिलें रें गोविंदा । तंव कृष्णापुढेंअ आली राधा । तिचे स्तन धरुन हांसे गदगदां । म्हणे येवढा मुद्धा होता तिच्या ॥४०॥ हांसों आलों राधिकेसी । गौळणी गेल्या घरासी । यशोदा म्हणे कृष्णासी । सोडी वेगेसी गोधनें ॥४१॥ जो वेदासी अगोचरा । श्रुतीसी न कळे ज्याचा पार । वर्णितां श्रमाला फणीवर । तो गुण गंभीर श्रीकृष्ण ॥४२॥ माथां मुगुट तेजःपुजं । नयन श्रवनीं सांगे गुज । ललाटी कस्तुरी नोज । तळपे तेज तळवीया ॥४३॥ वैजयंती वनमाआळा । सुरंग गुजाहार गळां । कंठी मिरवे मेखळा । झलके कळा कौस्तुभाची ॥४४॥ मुगुटा सुमने वैष्टिलीं मयुरपिच्छें शिरी खोविलीं । मग चालिले तये वळीं । जाळी पृष्ठीवरी टाकिलीं ॥४५॥ काळीं कांबळी खांद्यावरी । कासे खोविली शृंग मोहरी । जाला नंदाचा खिललरी । हांकिली झडकरी गोधनें ॥४६॥ बळिराम राजीवनयनु । अलंकारमंडित शुद्ध तनु । चालिले गोपाळ घेऊनी धेनु । दोघे बाळ नंदाचे ॥४७॥ सवें नव लक्ष संवगडे । पशुपाळ वेडेबागडे । गोरज उधळले चहुकडें । पावले थंडी यमुनेच्या ॥४८॥ गाई सोडिल्या सैरावैरा । भ्रमती सुखें खाती चारा । वडज्या म्हणे पेद्यां पोरा । आणी सत्वर पलशपत्रें ॥४९॥ मथुरेचे मीष करुनी । हाटा निघालिया गौळणी । माथा दहीं दुध घृत लोणी । त्यामाजीं मुख्य राधा ॥५०॥ गगन गर्जे वाक्या वाळे । घनदाट चालती उताविळे । मनीं इच्छिती कृष्णसोहळे । तंव देखिलें वदज्यानें ॥५१॥ टाळी पिटोनी उठे वोजे । म्हणे कृष्ण आलें खाजें । धावोणी आला गोपीसमाजे । उभ्या थोकविल्या गौळणी ॥५२॥ तंव वडज्या करी झगडा । एकसरें धांवला वाकुडा । पात्रें फोडिलीं कडाडा । धरुनी रोकड्या आणिल्या ॥५३॥ कृष्णें राधा धरली करीं । एका करें लोणी चोरी । एका करेकं फेडी निरी । एका करें कंचुकीं ॥५४॥ हांसों आले राधिकेसी । सोंडी गोवळ्या सलगीं कायसी । भुलली कृष्णरुपा झाली पिसी । लोणी पुसी कृष्णमुखा ॥५५॥ ऐस विनोद विचित्र केला । करीतसे घननीळा सावळा । घ्या रे आतां सामुग्री चला । अति क्षुधा लागली ॥५६॥ पाहुनी कल्पतरुची छाया । घडिया घालिती बैसावया । बैस म्हणती यदुराया । करुं काला आवडीं ॥५७॥ पेंदा घाली पत्रावळी । वडज्या सोडी मोटा जाळीं । वांकुडा बैसवीं गोपाळमंडळी । वाढिताती पत्रशाखा ॥५८॥ नानापरेंचीं पक्कान्नें । षडरस बहुत अन्नें । गोडी सांगतां अनन्यें । पसरतीं पदर इंद्रादिकीं ॥५९॥ सकळां वाढिलें परिपुर्ण । सकळ म्हणती ब्रह्मार्पण । संतासीं कळली खुण । घालिती ग्रास कृष्णमुर्खीं ॥६०॥ तंव जेवितां केली टवाळी कृष्णापुढें होती गुळपोळी । ती उचलोनी पत्रावळी । न राहे जवळी दुरी गेला ॥६१॥ वाकुल्या दावी कृष्णापुढां । नेत्रा खूणवितसे गाढा । वाकुड्यातें हाणोनि थोबाडा । धरुनी रोकडा आणिला ॥६२॥ धरिली वांकुड्याची शेंडी । उच्छेष्ट घाली तयां तोडीं । पेंदा नाचे दुपांडीं । थोगला गडी सांपडला ॥६३॥ सरलें पुढलें पक्वान्न । कृष्णें आणिलें दध्योदन । मग पेंदा म्हणे आपण । कृष्नासी पैं ॥६४॥ आवड वडज्याची थोरी । पेंदा म्हणे टाका दुरी । कां टाकितां म्हणोनी रुदन करी । बुझावी श्रीहारी स्वानंदें ॥६५॥ एकांसी दाउनी शेखीं । घालिती दुसर्याचे मुखीं । कां रे पोरें म्हणोनी तवकी । डोळे रोखी वांकुडा ॥६६॥ ऐसे खेळती सकळ मिळोनी । तंव देव पाहाती विमानीं । वंचलों म्हणती अभिमानी । कृष्णशेष न मिळेची ॥६७॥ नोहे श्रीकृष्णची शेषप्राप्ती । मग एकमेकंसी बोलती । गोपाळ यमुनेतीरीं येती । चला शीघ्र गती जाऊं तेथें ॥६८॥ विमानें ठेवोनी अंतराळीं । कृष्ण शेषालागीं तें वेळीं । देवीं मत्स्यरुपें धरलों । यमुनेमाजीं रिगती ॥६९॥ ब्रह्मादिक मत्स्य जालें । हें श्रीकृष्णासी कळलें । जाणोनि गोपाळां बोलें । म्हणे हात धुवुं नका ॥७०॥ सहज उदकाची वाटाळी ॥ अकर्मकार गोवळी । हात पुसिले कांबळी । एक टिरीसी पुसती ॥७१॥ उठलें घोंगडीया झाडोनी । खेळ खेळत आले वृदांवनीं । तुळही प्रदक्षणी करुनी । खोविल्या शिरीं मंजुरीया ॥७२॥ तंव इतक्यांत लोपल्या माध्यान्ह । आस्तमान गेला दिनमान । श्रीकृष्णा म्हणे वचन । चला जाऊं घराप्रती ॥७३॥ देहुडा उभा राहुनी गायी खुणविल्या वेणुधनी । टवकारिल्या चारा विसरुनी । आल्या मुरडोनीं त्वरित ॥७४॥ गाई मेळविल्या हरी । गोपाळ घालती हुंबरी । डांगा झेलिती अंबरीं । पावे मोहरी वाजविता ॥७५॥ सुदामा जाला वेत्रधारी ।\ ऐसे गोपळ गजरीं । चालिले मग झदकरी । पेंदा छरीछत्र तरुचें ॥७६॥ वडजा घेऊनि अशोक डाहाळी । वारीतसे मुखावरील धुळी । वाकुंडा फोडी कौतुकें आरोळी । ग्रामाजवळी पातलें ॥७७॥ रामकृष्ण आले ऐकोनी । उताविळ झाल्या गौळणी । रांगोळ्या नानापरी आंगणीं । घालिताती सप्रेमें ॥७८॥ नव लक्ष आरत्या करी । घेऊनि उभ्या गोपिका नारी । भावें ओवाळिला श्रेहरी । लोण उतरी यशोदा ॥७९॥ गाई निघाल्या गोठनी । गोपाळ गेले आज्ञा घेउनी । आपण प्रवेशले निजभुवनीं । सिंहासनीं बैसलें ॥८०॥ ऐसा बाळक्रीडेचा सोहळा । आनंद जाहला सकळां । एका जनार्दनी देखिला श्रीबाळक्रीडा संपविली ॥८१॥ श्रीकृष्णमाहात्म्य
जो हा उद्धार प्रसवे ॐ कार । तें रुप सुंदर विटेवरी ॥१॥ ध्याता ध्यान ध्येय जेथें पैं खुटलें । तें प्रगटलें पंढरीयें ॥२॥ ज्ञेय ज्ञाता ज्ञान प्रेमाचें आथिलें । तें रुप सानुलें पंढरीये ॥३॥ एका जनार्दनीं रुपांचे रुपस । वैकुंठनिवास पंढरीये ॥४॥
जों विनटला श्रीहरिचरणीं । त्यासी भवबंधनीं श्रम नाहीं ॥१॥ देव उभा मागें पुढें । वारी सांकडें भवाचें ॥२॥ नामस्मरणीं रत सदा । तो गोविंद आवडे ॥३॥ त्याचे तुळणें दुजा नाहीं । एका पाही जनार्दनीं ॥४॥
जोडोनिया हात दोन्हीं । पुंडलीक मुनी विनवीत ॥१॥ आम्हा तैसें उगेचि रहा । माझिये पहा प्रेमासी ॥२॥ जे जे येती ज्या ज्या भावें । ते ते तारावें कृपाळुवा ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । ब्राह्मा पसरुनि हरी बोलें ॥४॥ आजगदोद्धारार्थ श्रीकृष्नांनें दिलेला वर
ज्ञातिकुळ सांडिलें आम्हीं वेंगीं । माय माहेर त्याजिलें तुजलागीं । अंग अर्पिलें अंगीचिये अंगीं । शेखीं रतलासे दासी कुब्जेलागीं ॥१॥ सर सर निर्गुणा तु अगुणाचा हरी । जवळीं असतां जालासीं कैसा दुरी । चित्त उतटे चितिंता निरंतरी । मन मावळलें न दिसे दृश्यकारी ॥२॥ तुजलागी सांडिला देहसंग । तुजविण विटला विषयभोग । जळो तुझा उपदेश सांगसी योग । आम्हा देई सप्रेम संयोग ॥३॥ एक म्हणती गे सांडा शब्द आटी । शब्दा नातुडे कोरड्या ज्ञानगोष्टी । आजिचा सुदीन श्रीकृष्नीं झाली भेटीं । हरुषें निर्भर स्वानंद भरली सृष्टी ॥४॥ एक म्हणती गे सांडा शब्दज्ञान । ध्येय जोडलें कोईसें आतां ध्यान । भज्य भजन एक झालें भजन । गेली त्रिपुटी मिथ्या मोक्षबंधन ॥५॥ एक म्हणती गे चला मांडु रासु । म्हणे उगवेल मायामय दिवसु । दैवें जोडला गे कृष्ण परमहंसु । शोधा निजतत्व सांडोनि आळसु ॥६॥ गोपी मंडळी मिळाली कृष्णापाशीं । जैशीं रश्मि मिनल्या रविबिंबासी । कृष्ण भोगितां नाठवे दिननिशीं । एका जनार्दनीं ऐक्यता प्रेमेसी ॥७॥ रासक्रीडा
ज्ञान ध्यान जप तप तें साधन । तें हे संतनिधान सखे माझे ॥१॥ संतापायीं आधीं जावें वो शरण । संसार बोळवण होय तणें ॥२॥ तयाचे हें मुळ संतांचे पाय । आणीक उपाय नाही नाहीं ॥३॥ द्वैत अद्वैताचा न सरेचि कोंभ । तो हाचि स्वयंभ संतसंग ॥४॥ एका जनार्दनीं परब्रह्मा जाम । द्वैत क्रियाकर्म तेथे नाहीं ॥५॥
ज्ञान वैराग्य कावडी खांदीं । शांति जीवन तयामधीं ॥१॥ शिवनाम तुम्हीं घ्या रे । शिवस्मरणीं तुम्हीं रहा रे ॥२॥ हरिहर कावड घेतली खांदी । भोवती गर्जती संतमांदी ॥३॥ एका जनार्दनीं कावड बरी । भक्ति फरारा तयावरी ॥४॥
ज्ञान होय आधीं संतां शरण जातां । मग वोळखितां कळे रुप ॥१॥ नामांचे जें मुळ रुपांचें रुपस । पंढरीनिवास हृदयीं धरी ॥२॥ प्रपंचीं परमाथीं तारक हें नाम । ब्रह्मानंद प्रेम सर्व वसे ॥३॥ सच्चिदानंद खूण एका जनार्दनीं । स्वयं ब्रह्म जाण नाम असे ॥४॥
ज्ञानदीपिका उजळी । नाहीं चितेंची काजळीं ॥१॥ ओवाळिला देवदत्त । प्रेमें आनंद भरित ।२॥ उष्ण चांदणें अतीत । तेज कोंदलें अद्भुत ॥३॥ भेदाभेद मावळले । सर्व विकार गळाले ॥४॥ एका मिळाली जनार्दनीं । तेजीं मिळाला आपण ॥५॥
ज्ञानदेवें उपदेश करुनियां पाहीं । सोपान मुक्ताई बोधियेली ॥२॥ मुक्ताईनें बोधखेचरासी केला । तेणे नामियाला बोधियेलें ॥२॥ नाम्याचें कुंटुंब चांगा वटेश्वर । एका जनार्दनीं विस्तार मुक्ताईचा ॥३॥
ज्ञानराजासाठीं स्वयें भिंत वोढी । विसरुनी प्रौढीं थोरपण ॥१॥ तो हा महाराज चंद्रभागे तीरीं । कट धरूनी करीं तिष्ठतसे ॥२॥ नामदेवासाठीं जेवी दहींभात । न पाहे उचित आन दुजें ॥३॥ गोरियाचें घरी स्वयें मडकीं घडी । चोखियाची वोढी गुरेंढोरे ॥४॥ सावत्या माळ्यांसी खुरपुं लागे अंगें । कबीराचे मागें शेलें विणी ॥५॥ रोहिदासासवें चर्म रंगुं लागे । सजन कसायाचे अंगें मांस विकी ॥६॥ नरहरी सोनारा घडुं फुंकुं लागे । दामाजीचा वेगें पाडीवार ॥७॥ जनाबाईसाठीं वेंचितसें शेणी । एका जनार्दनीं धन्य महिमा ॥८॥
ज्ञानराजें बोध केला । सत्यबळा रेडा बोलाविला प्रतिष्ठानीं ॥१॥ भोजलिंग ज्याची समाधी आळंदीं । ज्ञानराज बोधी तिघांजणां ॥२॥ सत्यबळें बोध गैबीराया केला । स्वयें ब्रह्मा झाला सिद्धरुप ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसी परंपरा । दाविले निर्धारा करुनिया ॥४॥
ज्ञानाचें जें अधिष्ठान । महादेव एकचि जाण ॥१॥ कर्म उपासना साधन । पैं शिवचि अधिष्ठान ॥२॥ तेथुनी प्राप्त सर्व देवां । मुखीं शंकर वदावा ॥३॥ याकारणें शिवशक्ति । जनहो करा दिनरात्रीं ॥४॥ एका जनार्दनीं शंकर । पावती भवसिंधु पार ॥५॥
ज्ञानाभिमान विश्वामित्रा । रंभेमागें जाला कुत्रा ॥१॥ ज्ञानाभिमान दुर्वासासी । म्हणोनी शापी अंबऋषी ॥२॥ ज्ञानाभिमान ब्रह्मीयासी । म्हणोनी चारेलें गाईवत्सांसी ॥३॥ ज्ञानभिमान नको देवा । एका जनार्दनीं देई सेवा ॥४॥
ज्या नामे पाषाण जळांत तरलें । नाम त्या रक्षिलें प्रल्हादासी ॥१॥ अग्नि विष बाधा नामेंचि निवारीं । गिरीं आणि कंदरें रक्षी नाम ॥२॥ ब्रह्महत्यारी वाल्हा नामेंचि तरला । त्रैलोकीं मिरवला बडिवार ॥३॥ एका जनार्दनीं नामेंचि तरलें । जडजीव उद्धरिलें युगायुगीं ॥४॥
ज्या सुखा कारणें योगाभ्यास । शरीर दंड काय क्लेश । तें उभें आहे अपैस । भीमातीरीं वाळुवंटीं ॥१॥ न लगे दंडन मुंडनी आटी । योगायागाची कसवटी । मोकळी राहाटी । कुंथाकुंठी नाहीं येथें ॥२॥ न लगे अष्टांग धूम्रपान । वायु आहार पांचग्र्नि साधन । नग्न मौन एकांत स्थान । आटाआटी न करणे ॥३॥ धरुनियां संतसंग । पाहें पाहे पांडुरंग देईन । सुख अव्यंग । एका जनार्दनीं निर्धारें ॥४॥
ज्या सुखाकारणें देव वेडावला । वैकुंठ सांडुनीं संतसदनीं राहिला ॥१॥ धन्य धन्य संतांचें सदन । जेथें लक्ष्मीसहित शोभे नारायण ॥२॥ सर्व सुखांची सुखराशी । संतचरणीं भुक्तिमुक्ति दासी ॥३॥ एका जनार्दनीं पार नाहीं सुखा । म्हणोनि देव भुलले देखा ॥४॥
ज्या सुखासी नाहीं अंत । तें सुख पाहे हृदयांत ॥१॥ सुख सुखाची मिळणी करुनी । घेईक आपुले मनीं ॥२॥ सुखें सुखानुभाव । हाचि ब्रह्माविद्येचा भाव ॥३॥ सुखें सुखाची मांडणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
ज्यांचें देणें न सरे कधीं । नाहीं उपाधी जन्मांची ॥१॥ काया वाचा आणि मनें । धरितां चरण लाभ बहु ॥२॥ चौर्यांशीचें नाहीं कोडें । निवारें सांकडें पैं जाण ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संतपूजनें लाभ बहु ॥४॥
ज्याकारनें योगें रिघती कपाटीं । तो उभा असे ताटीं चंद्रभागे ॥१॥ सांवए रुपडें गोजिरे गोमटें । धरिले दोन्ही विटे समचरण ॥२॥ वैजयंती माळा तुळशीहार मिरवला । निढळीं शोभला चंदन वो माय ॥३॥ एका जनार्दनीं मौन्य धरुनी उभा । चैतान्याचा गाभा पाडुरंग ॥४॥
ज्याचा केला अंगीकार । न मानी भार त्याचा हा ॥१॥ अरिमित्रां सम देणें । एकचि पेणें वैकुंठ ॥२॥ उत्तर मध्यम चांडाळ । देणें स्थळ एकची ॥३॥ एका जनार्दनीं भाकी कींव । उद्धारा जीव पातकी ॥४॥
ज्याचे गेले कामक्रोध । तोचि साधु जगीं सिद्ध ॥१॥ लोभ मोह नाहीं ज्याशी । तोचि साधु निश्चयेंसी ॥२॥ गेले मद आणि मत्सर । साधु तोचि निर्विकार ॥३॥ एका जनार्दन साधु । त्याचे चरण नित्य वंदूं ॥४॥
ज्याचे पुराणीं पोवाडे । तो हा उभा वाडेंकोंडें ॥१॥ कटीं कर ठेवुन गाढा । पाहे दिगंबर उघडा ॥२॥ धरुनी पुंडलिकाची आस । युगें जाहलीं अठ्ठावीस ॥३॥ तो हा देव शिरोमणी । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
ज्याचें देणें न सरे कधीं । नाहीं उपाधी संबंध ॥१॥ एका नामासाठीं सोपें । नारी अमुपें पातकी ॥२॥ शुद्ध अथवा अशुद्ध याती । होत सरती हरिनामें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम सार । उतरी पार भवनदी ॥४॥
ज्यासी आत्मलाभ झाला । त्याचा देह प्रारब्धे वर्तला । कायावाचामनें आपुला व्यापार करिताती ॥१॥ होतें हाणितलें तोंडावरी । तेथें इंद्र अग्नि झुंजारी । पैं शुन्य बोले परस्परी । अग्नीसी इंद्र ॥२॥ हात नमस्कारी चरण । तेथें सुसरीतें झालें इंद्रियमन । हाता त्वचेसी केलें मर्दन । तो वामन वायु ॥३॥ शिश्न मुखामाजी मुतती । तेथें भाडती वरुन प्रजापति । तेथें नैऋत्य वसती । अश्विनीदेवो ॥४॥ कीं मुखीं गालीप्रदान । ऐको पैं श्रवण । तेथें दिशा आणि अग्नी । भांडती पैं ॥५॥ कीं तापले नेत्रीचें पाती । तेजें सुर्यासूर्य भांडती । ऐसें इंद्रियें वर्तती । आपाअपले परी ॥६॥ ऐसा विवेक ज्यासी कळला । त्याचा कामक्रोध भस्म झाला । तेणें शांतीचा रोंविला ॥ ध्वजस्तंभु ॥७॥ त्याचा विवेक करुनी । तो वर्तें जनीं वनीं । परी आत्मसुखाचा धनी । झाला तोचि एक ॥८॥ एकाजनार्दनीं या विवेंकें । राज्य केलें भीष्में जनकें । भिक्षुका आत्मसुखें । पावले तेणें ॥९॥
ज्यासी नाहीं संतसंग । ते अभंग दुःख भोगिती ॥१॥ तैसा नको विचार देवा । देई सेवा संतसंग ॥२॥ अखंड नाम वाचे कीर्ति । संतसंग विश्रांती मज देई ॥३॥ मागणें ते द्यावें । आणिक मागणें जीवीं नाहीं ॥४॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । सुलभ सोपा उपाय ॥५॥
ज्यासी प्रतिज्ञा निर्धारीं । देवा हारी आणियेलें ॥१॥ तो हा शांतनूचा रावो । भीष्म देवो संग्रामीं ॥२॥ शस्त्र न धरें ऐसा बोलु । साचा केला संग्रामीं ॥३॥ विकल पडतांचि अर्जुन । धरिलें सुदर्शन हस्तकी ॥४॥ ऐसा कृपेचा कळवळा । एका जनार्दनीं पाळी लळा ॥५॥
झाला नामपाठ झाला नामपाठ । मोक्षमार्ग वाट सोपी झाली ॥१॥ आवडी आदरें नामपाठ गाये । हरिकृपा होय तयावारी ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें निका । तोडियेली शाखा अद्वैताची ॥३॥ किर्तनमहिमा
झालिया गुरुकृपा सुगम । सर्वत्र ठावें परब्रह्मा ॥१॥ तेथें नाहीं जन्ममरण । भवबंधन असेना ॥२॥ ऐसा धरितां विश्वास । काय उणें मग तयास ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । स्वयें आपणचि होय देव ॥४॥
झाली संध्या संदेह माझा गेला । आत्माराम हृदयीं शेजें आला ॥धृ०॥ गुरुकृपा निर्मळ भागीरथी । शांति क्षमा यमुना सरस्वती । असीपदें एकत्र जेथें होती । स्वानुभाव स्नान हें मुक्तास्थिती ॥१॥ सद्बुद्धीचें घालुनि शुद्धासन । वरी सदगुरुची दया परिपुर्ण । शमदम विभुती चर्चुन जाण । वाचें उच्चारी केशव नारायण ॥२॥ बोध पुत्र निर्माण झाला जेव्हा । ममता म्हातारी मरोनि गेली तेव्हां । भक्ति बहीण धाऊनि आली गांवा । आतां संध्या कैशी मी करुं केव्हां ॥३॥ सहज कर्में झालीं ती ब्रह्मार्पण । जन नोहें अवघा हा जनार्दन । ऐसें ऐकेतां निवती साधुजन । एका जनार्दनीं बाणली निज खुण ॥४॥ स्थूल जीवन
टाकूनियां निंदा स्तुतीचे वचन । तया नारायण जवळीं आहे ॥१॥ न लगे उपवास पारणें कारणें । सुखे नारायण घरा येती ॥२॥ ठायींच बैसोनि जपे नामावळी । पुर्ण कर्मा होळी होय तेणें ॥३॥ एका जनार्दनीं धरितां पायीं भाव । रमेसह देव घरी नांदें ॥४॥
टाळमृदंग मोहरी । नौबद वाजे नानापरी ॥१॥ घण घणाणा घंटा वाजे । घण घणाना घंटा वाजे ॥२॥ उपासना याचे पायीं । अवघी माझी विठाबाई ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघा माझा पंढरीराव ॥४॥
ठेवणें अनंत जन्मांचे । सांपडलें आजी सांचें ॥१॥ पुंडलिके तें पोखलें । जगा उपकार केलें ॥२॥ महा पातकी चांडाळ । मुक्त होय दरुशनें खळ ॥३॥ एका जनार्दनीं निश्चय । वेदादिका हा आश्रय ॥४॥
डोळियाची भुक हारपली । पाहतां श्रीविठ्ठल माउली ॥१॥ पुंडलिकें बरवें केलें । परब्रह्मा उभें ठेलें ॥२॥ अठ्ठावीस युगें जालीं । आद्यापि न बैसें खालीं ॥३॥ उभा राहिला तिष्ठत । आलियासीं क्षेम देत ॥४॥ ऐसा कृपाळु दीनाचा । एका जनार्दनीं साचा ॥५॥
तंतुपट जेवीं एकत्व दिसती । तैसीं भगवद्भक्ति सर्वांभुतीं ॥१॥ सर्वत्रीं व्यापक विठ्ठल विसांवा । म्हणोनी त्याच्य गांवा मन धांवे ॥२॥ एका जनार्दनीं व्यापक विठ्ठल । तेथें नाहीं बोल आन दुजा ॥३॥
तयां ठायीं अभिमान नुरे । कोड अंतरीचें पुरे ॥१॥ तें हें जाणा पंढरपूर । उभ देव विटेवरी ॥२॥ आलिंगनें काया । होतासे तया ठाया ॥३॥ चंद्रभागे स्नान । तेणें पुर्वजा उद्धरणा ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । पंढरी भूवैकुंठ जाण ॥५॥
तयाचे संगती अपार । विश्रांती घर पंढरी ॥१॥ म्हणोनि वारकारी भावें । जाती हावें पंढरीसी ॥२॥ योगयाईं जो न संपडे । तो पुंडलिका पुढें उभा असे ॥३॥ शोभे चंद्रभागा उत्तम । धन्य जन्म जाती तेथें ॥४॥ घेऊनि आवडी माळ बुका । वाहती फुका विठ्ठला ॥५॥ एका जनार्दनीं भावें । हेंचि मागणें मज द्यावें ॥६॥
तरले तरती भरंवसा । कीर्तनमहिमा हा ऐसा ॥१॥ म्हनोनियां हरीचे दास । कीर्तन करिती सावकाश ॥२॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । आनंदें होती तें पावन ॥३॥
तरले तरती हा निर्धार । नामाचि सार घेतां वाचे ॥१॥ तें हें श्रीरामानाम वाचा । शंकराचा विश्राम ॥२॥ उणें पुरें नको कांहीं । वाया प्रवाहींपडुं नको ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । पूर्ण चैतन्य निष्काम ॥४॥
तरले संगती अपार । वाल्मीकादि हा निर्धार । पापी दुराचार । अजामेळ तरला ॥१॥ ऐसा संताचा महिमा । नाहीं आनिक उपमा । अनुसरलिया प्रेमा । तरताती निःसंदेह ॥२॥ वेदशास्त्रें देती ग्वाही । पुराणें हीं सांगती ठायीं । संत्संगा वांचुनि नाहीं । प्राणियांसी उद्धार ॥३॥ श्रुति हेंचि पैं बोलती । धरावी संतांची संगती । एका जनार्दनीं प्रचीती । संतसंगाची सर्वदा ॥४॥
तरी सोहं नव्हे याग । सोहं नव्हे त्याग । आणि अष्टांग योग । सोहं नव्हे ॥१॥ सोहं नव्हे दान । सोहं नव्हे तीर्थ । मंत्रादि दीक्षित । सोहं नव्हें ॥२॥ सोहं नव्हे वारा । पंचभूतांचा पसारा । सोहंच्या विचारा । साधु जाणती ॥३॥ एका जनार्दनीं । आपण आपणासी जाणणें । साक्षित्व देखणें । तेंचि सोहं ॥४॥
तरीच यावें जन्मा । ठेवा पांडुरंगीं प्रेमा ॥१॥ नाहीं तरी श्वानसुकर । जन्मा आले ते अपार ॥२॥ नेणें पंढरीची वारी । जन्मा आलातो भिकारी ॥३॥ संतसेवा दया नेणें । जन्मा आला तो पाषाण ॥४॥ कधीं करुं नेणें भजन । बैसें गृहीं मण्डुक जाण ॥५॥ नाहीं विश्वास मानसीं । एका जनार्दनीं म्हणे त्यासी ॥६॥
तळीं पृथ्वीं वरी गगन । पाहतां अवघेंचि समान ॥१॥ रिता ठाव नाहीं कोठें । जगीं परब्रह्मा प्रगटे ॥२॥ स्थावर जंगम पहातां । अवघा भरला तत्त्वतां ॥३॥ भरुनीउरला दिसे । एका जनार्दनी हृदयीं वसे ॥४॥
तळीं हारपली धरा । वरी ठावो नाहीं अंबरा ॥१॥ ऐसा सहजीसहज निजे । एकाएकपणेंविन शेजे ॥२॥ डावे उजवे कानीं । निजे नीज कोंदलें नयनीं ॥३॥ दिवसनिशीं हारपलीं दोन्हीं । एका निजिजे जनार्दनीं ॥४॥
ताट भोक्ता आणि भोजन । जो अवघाचि झाला आपण ॥१॥ भली केली आरोगण । सिद्ध स्वादुचि झाला आपण ॥२॥ कैसी गोडी ग्रासोग्रासीं । चवी लागली परम पुरुषीं ॥३॥ रस सेवितां स्वमुखें । तेणें जगदुदर पोखे ॥४॥ संतृप्त झाली तृप्ती। क्षुधेतृषेची झाली शांती ॥५॥ एका जनार्दनीं तृप्त झाला । शेखीं संसारा आंचवला ॥६॥
तान मान सर्वथा । तें भजन न मने चित्ता ॥१॥ वेडेंवाकुडें तुमचे नाम । गाइन सदोदित प्रेम ॥२॥ वाचा करुनी सोंवळी । उच्चारीन नामावळी ॥३॥ नाम तारक हें जनीं । व्यास बोलिले पुराणीं ॥४॥ एका जनार्दनीं जप । सुलभ आम्हां विठ्ठल नाम देख ॥५॥
तापत्रयें तापलीया पंढरीसी यावें । दरुशनें मुक्त व्हावें हेळामात्रें ॥१॥ दुःखाची विश्राती सुखाचा आनंद । पाहतां चिदानंद विठ्ठल देव ॥२॥ संसारीं तापलें त्रितापें आहाळले । विश्रांतीये आले पंढरीसी ॥३॥ सर्वांचे माहेर भाविकंचे घर । एका जनार्दनी निर्धान केला असे ॥४॥
तापलीया तापत्रयें संतां शरण जावें । जीवेंभावें धरावें चरण त्यांचे ॥१॥ करुनि विनवणी वंदु पायवाणी । घालुं लोटांगणी मस्तक हें ॥२॥ उपासनामार्ग सांगती ते खुण । देती मंत्र निर्वाण विठ्ठल हरि ॥३॥ एका जनार्दनीं संतासी शरण । रात्र आणि दिन चिंतूं त्यासीं ॥४॥
तारले नामे अपार जन । ऐसें महिमान नामाचें ॥१॥ अधम तरले नवल काय । पाषाण ते पाहें तरियेले ॥२॥ दैत्यदानव ते राक्षस । नामें सर्वांस मुक्तिपद ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम सार । जपा निरंतर हृदयीं ॥४॥
तारावया जड मूढ । आहे उघड उपाव ॥१॥ सोपें रामनाम घेतां । नाहीं तत्त्वतां साधन ॥२॥ आणिकांसी साधन कष्ट । होती फलकट शेवटीं ॥३॥ तैसें नोहें नाम हें निकें । गोडी फिकें अमृत ॥४॥ एका जनार्दनीं सार । नामोच्चार सुलभ ॥५॥
तारावया भोळे भक्त । कृपावंत पंढरीनाथ ॥१॥ करुनी मीस पुंडलीकांचे । उभा उगाचि विटेवरी दिसे ॥२॥ ऐसा भक्तांसी भुलला । तारावया उभा ठेला ॥३॥ जनीं जनार्दनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
तारिलें वो येणें श्रीगुरुनायके । बोधाचिये कासे लावुनि कवतुकें ॥१॥ या भवसागरीं जलासी तुं तारुं । परतोनियां पाहो कैंचा मायापुरु ॥२॥ एका जनार्दनीं कडिये । संचला प्रपंच लाउनी थडीये ॥३॥
तारुण्याचें मदें घेशी एकमेंकां झोबीं । वायां जाईल नरदेह धरीं हरीशी झोंबी ॥१॥ तरीच खेळ भला रे वायां काय गलबला । एकावरी एक खाली पडतां मारी यमाजी टोला रे ॥२॥ हातीम हात धरुनियां घालिसी गळां गळाखोडा रे । फजीत होसी खालीं पडतां हांसतील पोरें रांडा रे ॥३॥ एका जनार्दनीं म्हणे खेळ नोहें भला रे । आपण न पडतां दुजियासी पाडी तोचि खेळिया भला रे ॥४॥ चिकाटी
तिहीं त्रिभुवना ज्याची सात्त वाहे । तो चोरी करिताहे घरोघरीं ॥१॥ न कळे न कळे लाघव तयाचें । ब्रह्मादीक साचे वेडावती ॥२॥ वेद शास्त्र श्रुती कुठित पै होती । तया गौळणी बांधिनी धरुनियां ॥३॥ योग मुद्रा साध्न योगी साधिताती । तयांसि नाहे प्राप्ति हेंचि रुप ॥४॥ तें बाळरुप घेउनि वोसंगा । हालविती पई गा बाळकृष्णा ॥५॥ जयाचेनि होय तृप्ति पैं सर्वांसी । तो मागे यशोएसी दहींभात ॥६॥ दहींभात लोनी खाउनी न धाय । घरोघरीं जाय चोरावया ॥७॥ एका जनार्दनीं न कळे वैभव । दावितसे माव भोळ्या जना ॥८॥
तिहीं त्रिभुवनीं पातकी पीडिले । ते मुक्त जाहले पंढरीसी ॥१॥ पाहतां सांवळा अवघीयां विश्रांती । दरुशनें शांतीं पातकीयां ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहतां रुपडे । कैवल्य उघडे विटेवरी ॥३॥
तिहीं त्रिभुवनीं सत्ता जयाची । तो गोपाळाचि उच्छिष्टे खाय ॥१॥ खाउनी उच्छिष्ट तृप्तमय होय । यज्ञाकडे न पाहे वांकुडे तोंडे ॥२॥ ऐसा तो लाघव गोपाळांसी दावी । एका जनार्दनीं काहीं काळों नेदी ॥३॥
तीन अक्षरी जप पंढरी म्हणे वाचा । कोआटी या जन्मांचा शीण जाय ॥१॥ युगायुगीं महात्म्य व्यासें कथियेलें । कलियुगें केलें सोपें पुंडलिकें ॥२॥ महा पापराशी त्यांची होय होळी । विठ्ठलनामें टाळी वाजवितां ॥३॥ एका जनार्दनीं घेतां पैं दर्शन । जद जीवा उद्धरण कलियुगीं ॥४॥
तीरा आणिला श्रीकृष्ण । हरिखे यमुना झाली पुर्ण । चढ़े स्वानंदजीवन । चरण वंदनार्थ ॥१॥ वसुदेव म्हणे कटकटा । यमुना रोधिली वाटा । कृष्ण असतां निकटा । मोहं मार्ग न दिसे ॥२॥ कृष्ण असतां हातीं । मोहें पडली भ्रांति । मोहाचिये जाती । देव नाठवे बा ॥३॥ मैळ मुकी वेताळ । मारको मेसको वेताळ । आजी कृष्ण राखा सकळ । तुम्हीं कुळदेवतांनी ॥४॥ अगा वनींच्या वाघोबा । पावटेकीच्या नागोबा । तुम्ही माझिया कान्होंबा । जीवें जतन करा ॥५॥ हातींचा कृष्ण विसरुन । देव देवता होतों दीन । मोहममतेचें महिमान । देवा ऐसें आहें ॥६॥ मोहें कृष्णांची आवडी । तेथें न पडे शोक सांकडीं । एका जनार्दनीं पावलें परथडी । यमुनेच्या ॥७॥
तीर्थ कानडें देव कानडे । क्षेत्र कानडें पंढरीये ॥१॥ विठ्ठल कानडे भक्त हे कानेड । पुंडलीकें उघडें उभे केलें ॥२॥ कानडीया देवा एका जनार्दनीं भक्तें । कवतुकें तयातें उभेंकेलें ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्ताचिय चाडा । विठठल कानडा विटेवरी ॥४॥
तीर्थाटन गुहावास । शरीरा नाश न करणें ॥१॥ समागम संतसेवा । हेंचि देवा आवडतें ॥२॥ करितां रामनाम लाहो । घडती पाहाहो धर्म त्या ॥३॥ सकळ कर्में जाती वायां । संतपायां देखतां ॥४॥ एका जनार्दनीं होतां दास । पुरे आस सर्वही ॥५॥
तुज सगुण जरी ध्याऊं तरी तुं परिमित होशी । तुज निर्गुण जरी ध्याऊं तरी तूं लक्षा न येसी । साचचि वेद पुरुषा न कळे श्रुति अभ्यासेंसी । तो तुं नाभाचा जो साक्षी शब्दें केवीं आतुडसी ॥१॥ राम राम रामा सच्चिदानंद रामा । भवसिंधु तारक जयतुं मेघःश्यामा । अनंत कोटी ब्रह्मांडधीशा अनुपम्य महिमा । अहं सोहं ग्रासुनी हें तो मागतसे तुम्हां ॥२॥ अष्तांगयोगें शरीर दंडुनि वायुसी झुंज घेवो । बहुसाल अंतराल तयाचा येतसे भेवों । कर्मचि जरी आचरुं रुढ धरुनियां भावों । विधिनिषेध माथा अंगी वाजतसे घावो ॥३॥ तीर्थयात्रेसी जाऊं तरी तें तीर्थ दुरी राहे । पर्वकाळ विचारितां नित्यकाळ वायांजाये । हाती जपमाळा घेउनी अगणित गणूं पाहे । तेथें पापिणी निद्रा घाला घालुनिया जाये ॥४॥ गृहशिखासुत्र त्यजुनी संन्यास करुं । न नासे संकल्प तयाचा धाक थोरु । तेथें मन निश्चळ न राहे यासी काय बा करुं । वेषचि पालटे न पालटे अहंकारु ॥५॥ जनीं जनार्दन प्रत्यक्ष डोळा कां न दिसे त्यासी । ममतांहकृतीनें योगी बुडविलेंसाधन आश्रमासी । एका जनार्दनीं सिद्ध साधन कां न करसीं । सांडी मांडी न लगे मग तूं रामचि होसी ॥६॥
तुजविण आम्हां कोण आहें देवा । धांव यादवराया मायबापा ॥१॥ पडिलोंसे डोहीं प्रपंच आवर्ती । कोण करी शांति तुजविण ॥२॥ जन्ममरणाचा पडिलासे फेरा । सोडवी दातारा मायबापा ॥३॥ एका जनार्दनीं धांवे लवलाहीं । येवोनियां हृदयीं ठाव देई ॥४॥
तुझिया कृपेचें पोसणें मी दीन । करीं तुं जतन जनार्दना ॥१॥ अंकित मी दास कायामनेंवाचा । हेलावा कृपेचा करी देवा ॥२॥ कदा नुपेक्षिसी आलिया शरण । हें मागोनी महिमान चालत आलें ॥३॥ एका जानार्दनीं कॄपेचा वोरस । करी जगदीश मजवरी ॥४॥
तुझिया खेळा बहु भ्याले । नेणों ब्रह्मादिक ठकले ॥१॥ कान्होबा आमुचा तुं गडी । न सोडिसी आपुली खोडी ॥२॥ चोरी करितां गौळणी बांधिती । तुझी न कळे वेदशास्त्रं गती ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । आम्हीं न सोंडुं तुझे चरण रे कान्होबा ॥४॥
तुझिया चरणीं अनुपम्य सुख । हें तो अलोलिक रमा जाणे ॥१॥ जाणती ते भक्त प्रेमळ सज्जन । अभाविक दुर्जन तयां न कळे ॥२॥ भक्तियुक्त ज्ञान तेथें घडे भजन । वायां मग शीण जाणीवेचा ॥३॥ एका जनार्दनीं वाउगे ते बोल । भक्तीविण फोल नावडती ॥४॥
तुझी संगती नाहीं कामाची । मी सुदंरा कोवळ्या मनाची । मज दृष्टी होईल साची । मग तुझी घेइन चर्या ॥१॥ कसें वेड लाविलें कान्हों गोवळियां ॥धु॥ माझा वंश आहे मोठ्याचा तुं तंव यातीहीन गौळ्याचा । ऐक्य जालीया नांवरुअ पाचा । ठावाचि पुसलिया ॥२॥ तुझ्या अंगेची घ्रट घाणी । तनु काय दिसती वोगळवाणी । मुरली वाजविसी मंजुळवाणी । मनमोहन कान्हया ॥३॥ तुझ्या ठिकाणी अवगुणा मोठा । चोरी करुनी भरिसी पोटा । व्रजनारी सुंदरा चावटा । अडविसी अवगुणीया ॥४॥ सर्व सुकहची कृष्णासंगती । वेणुनादें गाई गोप वेधती । एका जनार्दनी हरिरुपी रमतीं । त्या व्रज सुंदरीया ॥५॥
तुझें तुझ्या ठायीं । तुजचि शुद्धि नाहीं । मी मी म्हणती काई । न कळे तुज ॥१॥ मीपण ठेवितां ठायीं । तुंचि ब्रह्मा पाहीं । इतर साधन कांहीं । नलगे येथें ॥२॥ मीपण तत्त्वतां । साच जेथें अहंता । एका जनार्दनीं तेचि ते निजात्मता ॥३॥
तुझें श्रीमुख सुंदर । कुसुम शुभकांति नागर । कासें पीतांबर मनोहर । पाहुनी भुल पडली । करुणाघना ॥१॥ मुरली नको वाजवुं मनमोहना ॥धृ ॥ सर परता होय माघारा । देहभाव बुडाला सारा नाहीं सांसारासी थारा । भेदाभ्रम गेला । कमलनयना ॥२॥ ध्वनि मंजुळ ऐकिली कानीं । सर्व सुखां जाली धनी । एका जनार्दनीं ध्यानी मनीं । एकपणा जगजीवना ॥३॥
तुझ्या चरणापरतें । शरण जाऊं आणिकातें ॥१॥ काया वाच आणि मन । रिघाली शरण तुमची ॥२॥ निवारुनि भवताप । त्रिविध तापें तो संताप ॥३॥ एका जनार्दनीं चित्तें । शरण आला न करा परतें ॥४॥
तुझ्या मुरलीचा ध्वनी । अकल्पित पडिला कानीं । विव्हळ जालें अंतःकरणी । मी घरधंदा विसरलें ॥१॥ अहा रे सांवळीया कैशी वाजविली मुरली ॥धृ॥ मुरली नोहे केवळ बाण । तिनें हरीला माझा प्राण । संसार केला दाणादीन । येउनि हृदयी संचरली ॥२॥ तुझ्या मुरलीचा सुर तान । मी विसरले देहभान । घर सोडोनि धरिलें रान । मी वृंदावना गेले ॥३॥ एका जनार्दनीं गोविंदा । पतितपावन परमानंद । तुझ्या नामाचा मज धंदा । वृत्ति तंव पदीं निवर्तली ॥४॥
तुटती बंधनें संतांच्या दारुशनें । केलें तें पावन जगीं बहु ॥१॥ महा पापराशी तारिलें अपार । न कळे त्यांचा पार वेदशास्त्रां ॥२॥ वाल्मिकादि दोषी तारिलें अनुग्रही । पाप तेथें नाहीं संत जेथें ॥३॥ पापताप दैन्य गेलें देशांतरीं । एका जनार्दनीं निर्धारी सत्य सत्य ॥४॥
तुमचे अप्रमाण होतां बोल । मग फोल जीवित्व माझें ॥१॥ कासया वागवुं सुदर्शन । नाहीं कारण गदेचें ॥२॥ तुमचा बोल व्हावा निका । हेंचि देखा मज प्रिय ॥३॥ मज यावें उणेपण । तुमचें थोरपण प्रकाशुं द्या ॥४॥ एका जनार्दनीं देव । स्वयमेव बोलती ॥५॥
तुमचे पायीं ठेवितां भाळ । पावलों सकळ अंतरीचें ॥१॥ आतां पुरली वासना । आठवितां तुमचे गुणा ॥२॥ जन्माचें सार्थक । पाहतां तुमचें श्रीमुख ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । धन्य नाम तुमचें वदनीं ॥४॥
तुमचे वर्णितं पोवाडे । कळिकाळ पायां पडे ॥१॥ तुमचे वर्णिती बाळलीला । तें तुज आवडे गोपाळा ॥२॥ तुमचें वर्णील हास्यमुख । त्यांचे छेदिसी संसारदुःख ॥३॥ तुमचे दृष्टीचे दरुशन । एका जनार्दनीं तें ध्यान ॥४॥
तुमचें कृपेंचे पोसणें । त्याचें धांवणें करा तुम्हीं ॥१॥ गुंतलोंसे मायाजळीं । बुडतों जळीं भवाच्या ॥२॥ कामक्रोध हे मगर । वे ढिताती निरंतर ॥३॥ आशा तृष्णा या सुसरी । वेढिताती या संसारीं ॥४॥ म्हणोनि येतों काकुळती । एका जनार्दनीं विनंती ॥५॥
तुमचें चरित्र श्रवण । आवडी करुं तें कीर्तन ॥१॥ संसार पुसोनियां वाव । निजपद देशी ठाव ॥२॥ स्वभावें कीर्तन करितां । एवढा लाभ ये हातां ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तनं । होती पातकी पावन ॥४॥
तुमचें जाहलिया दरुशन । जन्ममरण फिटला पांग ॥१॥ आतां धन्य जाहलों करुणाकरा । विश्वभंरा दयाळुवा ॥२॥ मागें कासविसक बहु जाहलों । दरुशनें पावलों सुखातें ॥३॥ एका जनार्दनीं कृपा केली । फळाची आली सर्वस्वे ॥४॥
तुमचें तुम्हां सांगतों साचें । मनें वाचे रामनाम ॥१॥ तेणें उतराल पैलथडी । चुकेल बेडी चौर्याशींची ॥२॥ प्रपंचाचें भोवर जाळें । यांत सगळे अटकाल ॥३॥ काया वाचा आणि मनें । एका जनार्दनीं आठवावा ॥४॥
तुमचें देणें तुमचें देणें । नको वैकुंठ हें पेणें ॥१॥ नानामतें मतांतर । अंतर गोवुं नये तेथ ॥२॥ पेणें ठेवा पंढरीसी । आहर्निशीं नाम गाऊं ॥३॥ भाळे भोळे यती संत । बोलूं मात तयांसी ॥४॥ चरणरजवंदीन सांचे । एका जनर्दनीं म्हणे त्यांचें ॥५॥
तुमचें नाम आठवितां । धणी न पुरे पंढरीनाथा ॥१॥ सुख अनुपम्य कल्प कोडी । युगा ऐसा एक घडी ॥२॥ निजध्यास जडतां नामीं । सुखें सुख दुणावें प्रेमीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । शेष्ठा धामांचे हें धाम ॥४॥
तुमचें नामसंकीर्तन । हेंचि माझें संध्यास्नान ॥१॥ तुमच्या पायाचें वंदन । हेंचि माझें अनुष्ठान ॥२॥ तुमच्या पायाचा साक्षेप । हाचि माझा कालक्षेप ॥३॥ तुमच्या प्रेमें आली निद्रा । हीच माझी ध्यान मुद्रा ॥४॥ एका जनार्दनीं सार । ब्रह्मारुप हा संसार ॥५॥
तुमच्या चरणांपरतें । शरण न जाण आणिकातें ॥१॥ ऐसे चरण पावन । उद्धरिले असंख्य जन ॥२॥ चरणरजांचें ध्यान । शंकरक करितो आपण ॥३॥ एका जानर्दनीं शरण । धरिलें चरण न सोडी जाण ॥४॥
तुमच्या चरणींक मिठी । आतां तुटी न करावी ॥१॥ थोराचे जें थोरपण । तुम्हां करणें सहजची ॥२॥ मी पतीत दीन हीन । म्हणोनि शरण तुम्हांसी ॥३॥ पतीत पावन तुम्ही संत । एवढें आर्त पुरवा ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । त्याचे चुकवा जन्ममरण ॥५॥
तुमच्या सेवेचा महिमा । मज न कळें पुरुषोत्तमा ॥१॥ पुजा करणे कवणें रीती । नेणें जपमाळ हातीं ॥२॥ स्नानसंध्या न कळे कांहीं । मन असो तुझें पायीं ॥३॥ तुम्हां मागणें इतुकें । एका जनार्दनीं द्यावें कौतुकें ॥४॥
तुम्हासांठी उणेपण । स्वयें मजलागुन येऊं द्या ॥१॥ प्रतिज्ञा तुमची न्यावी सिद्धि । मधीं उपाधी येऊ नेदी ॥२॥ घेउनी हातीं सुदर्शन । आलें विघ्न निवारी ॥३॥ दारवंटा राखीन तुमचा । एका जनार्दनीं साचा ब्रीद माझें ॥४॥
तुम्ही उदार सर्वगुणें । मी रंकपणें रंकाहुनी ॥१॥ काया वाचा आणि मन । केलें समर्पण तव चरणीं ॥२॥ आणिक नाहीं कांहीं चाड । सेवा दृढ संतांची ॥३॥ एका जनार्दनीं तुमचा दास । आहे आस पायांची ॥४॥
तुम्ही कृपा केलियावरी । पात्र होईन निर्धारी ॥१॥ आतां नका धरूं दुजें । मीतूंपणाचें उतरा ओझें ॥२॥ एका जनार्दनीं शरण । जीवींची निजखूण त्या द्यावी ॥३॥
तुम्ही बहुतांचे केलेंसे धांवणें । आतां नारयणें कठेण केलें ॥१॥ हो उनी उदास अवलोकितो दिशा । पुरवा माझी इच्छामायाबापा ॥२॥ एका जानर्दनीं त्रैलोकीं नाम । तुम्हीं तो निष्काम देवा बहु ॥३॥
तुम्हीं उदार कृपाळ । मागें केलें प्रतिपाळ ॥१॥ तैसे मज सांभाळावें । वदनीं वदवावें नाम तुमचें ॥२॥ आशापाश नका मोह । याचा निःसंदेह पाडावा ॥३॥ एका जनार्दनीं विज्ञापना । परिसा दीन दासाची ॥४॥
तुम्हीं करुनियां सेवा । वाढविलें मज नांवा ॥१॥ ऐसा कृपाळू उदार । पांडुरंग तूं निर्धार ॥२॥ नानापरी उपचार । नित्य पुरवा अपार ॥३॥ उतराई नोहे देखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥४॥
तुम्हीं कूपाळु कृपाळु । विश्वजन प्रतिपाळ ॥१॥ म्हणोनि येतों काकुलती । कूपाळुवा श्रीपती ॥२॥ एका जनार्दनीं देवा । सर्व सारुनि पायीं ठेवा ॥३॥
तुम्हीं कृपांवतं देव । माझा हेवा चुकवावा ॥१॥ सांपडलो काळाहातीं । उगवा गुंती तेवढी ॥२॥ माझें मन तुमचे चरणें । राहो चक्रपाणी सर्वदा ॥३॥ शरण एका जानर्दनीं । तुम्हीं धनी ब्रह्मांडीं ॥४॥
तुम्हीं कृपाळुजी देवा । केलीं सेवा आवडी ॥१॥ करुनी सडा समार्जन । पाळिलें वचन प्रमाण ॥२॥ उगाळुनि गंध पुरविलें । सोहोअळे केले दासाचे ॥३॥ ऐसा अपराधी पतीत । एका जनार्दनीं म्हणत ॥४॥
तुम्हीं तंव उदार मायबाप संत । करावें कृतार्थ मजलागीं ॥१॥ ठेवा माथां हात वंदुं पायवाणी । आणिक दुजें मनीं नाहें कांहीं ॥२॥ गुण दोष याती न पहा कारण । करितो भजन निशिदिनीं ॥३॥ एका जनार्दनीं तयाचा मी दास । एवढीची आस पायी मिठी ॥४॥
तुम्हीं पढरीये जातां । तरी मी पाया लागेन आतां । चरणरजें जाली साम्यता । तुमचे पाऊल माझे माथां ॥१॥ जेथें जेथें पाउल बैसे । एका एकपणेंविण असे ॥धृ॥ पंढरीचे वाटे । पसरिले ते मी गोटे । पाया लागेन अवचटे । तें सुख आहे मल मोठे ॥२॥ जेथें पाउलांचा माग । तेथें माझें अखंड अंग । चरणरज आम्हां भोग । काय करशील वैकुंठ चांग ॥३॥ संत भेटतील वाडेंकोडें । तरी मी आहे पायांपुढे । हेही आठवण न घडे । तरी मी वाळवंटीचें खडे ॥४॥ यात्रा दाटेल घसणीं । लागेन अवघियां चरणीं । एका जनार्दनीं कीर्तनीं । आठवा आसनीं शयनीं ॥५॥
तुम्हीं पुर्ण कृपा केली । मज दाविली निजमूर्ति ॥१॥ तेणे निवरला शीण । गेलें जन्ममरण भान ॥२॥ जें जें मधी होतें आड । त्याचें कोडें फेडिलें ॥३॥ जाचलों होतों पषऊर्मीं । पावलों दरुशनों सुख जेणें ॥४॥ एका जनार्दनीं वासना ।जाहलें समाधान मना ॥५॥
तुम्हीं संतजन । माझें ऐका हो वचन ॥१॥ करा कृपा मजवरी । एकदां दाखवा तो हरी ॥२॥ आहे तुमचे हातीं । म्हणोनि येतो काकुळती ॥३॥ एका जनार्दनीं म्हणे थारा । संतीं द्यावा मज पामरा ॥४॥
तेजाचें तेजस रुपाचें रुपस । वैकुंठनिवास पंढरीये ॥१॥ पाहतां चित्त निवे मनाचें उन्मन । तें समचरण विटेवरी ॥२॥ आदि अंत नाहीं पाहतां प्रकार । तो हा सर्वेश्वर भीमातटीं ॥३॥ योगी चिंतिती अखंडता मनीं । तें उभे असें रंगणीं वैष्णवांचें ॥४॥ समाधी अष्टांग साधनें साधिती । तो मागे क्षीरापती आपुल्या मुखें ॥५॥ एका जनार्दनीं भावाचा लंपट । सांडोनि वैकुंठ कीर्तनीं डोले ॥६॥
तेथें मुख्य हरिहर । शोभे चंद्रभागा तीर ॥१॥ जाऊं चला पंढरपुर । भेटुं आपल्या माहेरा ॥२॥ आर्त सांगुं जीवींचा । पुनीत ठाव हाचि साचा ॥३॥ हरिहरां होय भेटीं । वास तयांसी वैकुंठीं ॥४॥ एका जनर्दनीं शरण । पंढरी पुण्यठाव भीवरा जाण ॥५॥
तेथें रावणाचा गर्व परिहार । पर्णिली सुंदर सीतादेवी ॥१॥ देवी दुंदुभीं वाजविल्या अपार । तेव्हां कळों सरे भार्गवासी ॥२॥ भार्गव पातला आला गर्वराशी । कोणें धनुष्यासी सोडियलें ॥३॥ भंगियेला गर्व तोषला भार्गव । एका जनार्दनीं अपुर्व आशीर्वाद ॥४॥
तेहतीस कोटी देव बांदवडी लंका बंदीखान । गडलंका बंदीखान बंदिमोचन रामचिंतन देव करिती ध्यान । अंत गती सीता सती चोरुनी नेली जाण । अठरा पद्मे वानर भार वीरचालिला दारुण राम चालिले आपण ॥१॥ राम चढत रथ क्षिती डौलत त्रैलोक्य कंपायमान । रथु घडघडी शेषु फडफडी कूर्म लपवी मान । वराह बुडी दाढा तडतडी समुद्रा घाली पलाण । मेरु कुळाचळ कांपती चळचळ राक्षसा निधान ॥धृ॥ हनुमान बळी फाळी आसाळी अखय पौळी उपटितु । ब्रह्मा ब्रह्मापाशी बांधोनी त्यासी आणी लंकेसी अनर्थु । रावणु यासी हाणें खर्गेसीं घाव हनुमंत हाणतु । घावो पोचटु कैसा पैलु जैसा रामेसी कैसा भीडसी तुं ॥२॥ पुंसी लावुनि आंगी हनुमान रागी दावो सवेगी तेणें केला । बिभिषणु ते वेळीं रावणाजवळीं बुद्धि सोज्वळीं भेदला । त्यासी हाणिनि लाथा दवडी सर्वथा शरण रघुनाथा तो आला । न जाणता रावण लंकादान पूर्व संकल्प रामें घातला ॥३॥ रामाची ख्याती वाणूं किती शिळा तरती सागर । स्वयें बुडती आणिका बुडविती तरोनि तारीती वानर । लंका पारी सुवेळा गीरी रामु भारी दुर्धर । दाहा छत्रे लंकेवरी रावण पाहे नर वानर । येकु बाण सोडी काढुनी वोढी दहा छत्रे पाडी रघुवीर ॥४॥ शिष्टाई करितां अंगदु धरितां मंडपु अवचिता आणिला । मंडपु शिरीं देखोनी दुरी राम भारी कोपला । लंका बिभीषणा दिधली जाणा तेथील अर्थु कांआणिला । स्वामीबळें उडतां बैसलां माथां मजहीं न कळतां पैं आला । तेणेची उडडाणें आनंदें तेणें सभेसी मंडप सांडिला ॥५॥ हुडहुडां तत्काळीं वानर महाबळी वीरा खंदवी करिती । दांडें गुंडे पर्वत खांडे बळी अतुर्बळी हाणती । खंड्डे त्रीशुळ कौती मुदगल हातीं भाले कपाळां रोविती । पुच्छी धरुनी वानरां भवंडिती गरगरां येरे निशाचरां उपटिती ॥६॥ सेली सांबाळधर कोतेकर आढा उंचव्हाणका तोमर । आळगाईत बाणाईत त्रिशुळ चक्र धनुर्धर । अश्व गजपती नरपती नावाणगे वीर थोर थोर । नरांतक सुरांतक रणकर्कश दुर्धर । काळांतक यमांतक विकटमुखें भ्यासुर ॥७॥ नळनीळागंद जाबुवंत सुग्रीव महावीर । तार तरळ गव गवाक्ष गंधमर्दन दुर्धर । हनुमान महावीर अजरामर सुखें नुदधी मुखदुस्तर । वृक्ष पर्वत हातींन मिळे जुप्तती चालिले करिती भुभूःकार ॥८॥ वीरां वानरां रणीं झोट धरणी मागें कोण्ही न सरती । निशाणा दणदण खडगें खणखण बाण सणसणां सुटती । उतीं शिरीं माथां घायें देतां टणके कैसे उठती । वृक्षें रथु मोडिती गज झोडिती वीर पाडिती पैं क्षिती । लंकेपुढा अशुद्ध भडभडा रणनदी वाहती ॥९॥ रावनसेना मोडिली जाणा कोपू दशानना पैं आला । ढोल टमक भेरी रण मोहरी घावो निशाणा घातला । निशाचर वीर आला आपार भारदुर्धर चालिला । दहा छतेरे शिरीं रावणावरी रामु सन्मुख लोटला । वानर बहरी सपरिवारी रामु कैसा दिखिला ॥१०॥ श्यामसुंदर अति मनोहर मूर्ति रेखिला अति निगुती । कुंडलें साकार टिळकू पिवळा रेखिला अति निगुती । कुंडलें साकार निराकार श्रवणें विकार लोपली । देखोनी वदन कोटी मदन लज्जा अनंगा ते होती । चंद्र क्षीण बापुडा उपमें थोडा पुर्ण इंदु रघुपती ॥११॥ ऐसा मुख्य मयंकनिष्कंलक आर्त चकोर सेविती । आबाहु भावो अजानुबाहो धनुष्य मिरवे त्या हाती । द्वैत दळण करी पुर्ण बाणु शोभा सदगती । विजुकासे विसरळी अस्तगती । चरणींतोडरु गर्जे घोर विवरी कांपती ॥१२॥ रामु रावण वरुषे बाण पवन पुर्ण खिळिला । बाणाचा वळसा फिरतो कैसा लोह धुळासे उठिला । शर पिसारा सुटला वारा रावणू अंबरा उडविला । वाहाटुळी पान भ्रमें जाण तेवीं दशानन भ्रमला । न लगतां घावो रावण पाहो युद्ध क्रोधु सांडिला । कुंभकर्ण बळी तियेवेळीं देउनी आरोळी उठिला ॥१३॥ महामोह धूर्ण कुंभकर्ण अर्धचंद्रे निवाटिला । निकुंबळागिरी आटकभारी हानु आग्रीं चालिला । इंद्रजित निकटे कोटी कपटे करी सपाटे येकला । बाळ ब्रह्माचारी निराहारी तेणें इंद्रजीत मारिला । तें देखोनि रावण कोपला पुर्ण राम गर्जोनि हांकिला ॥१४॥ रामनाम जल्प फेडी पाप करी निष्पाप नामें एकें । रामावेगळें जाण न विधे आन अनुसंधानें नेटकें । तंव गजी राम ध्वजीं राम रामरुप आसके । रामु नर रामु वानर रामु निशाचर निमींखे । पाहे लंकेकडे राम चहुंकडे मागें पुढें रामु देखें । धनुष्य बाणा रामपुर्ण आपण्या राम वोळखें ॥१५॥ ऐसें युद्ध देखे परम सुख रावण हरिखें कोंदला । छेदुनी दशमुख केला विश्वमुख राम सम्यकु तुष्टला । नैश्वरासाठीं स्वरुपीं भेटीं रामु कृपाळु होय भला । राजपद गेलें स्वपद दिधलें आत्माराम प्रगटला । एका जनार्दनीं आनंदु त्रिभुवनीं देह विदेह रामु जाहला ॥१६॥
तोंडी घासु डोई टोला । ऐसा भजनार्थ जाला ॥१॥ तो सर्वस्वी नागवला । वैरी आपुला आपणचि ॥२॥ एका जनार्दनीं मात । भज भज सदगुरुनाथ ॥३॥
त्यांचिया इच्छेसारखें करावें । त्यांच्या मागें जावे वनांतरीं ॥१॥ वनासी जाऊनी नानापरी खेळे । हमामे हुतुतु बळें गडी घेती ॥२॥ सर्वांघडी संतां सर्वावरिष्ट देव । तयावरी डाव गाडी घेती ॥३॥ अंगावरी डाव आला म्हणती गोपाळ । देई डाव सकळ आमुचा आम्हां ॥४॥ पाठीवरी बैसती देवतें म्हणती । वांकरे श्रीपति वेंगीं आतां ॥५॥ एका जनार्दनी गडियांचे मेळीं । खेळें वनमाळी मागें पुढें ॥६॥
त्राहित त्राहित त्राहित । विठ्ठल देव तो त्राहित ॥१॥ वेदवचनें निर्धार । नाम तारक हें सार ॥२॥ तारका तारका श्रेष्ठ । पुराणीं हा बोभाट ॥३॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । नाम तारका हें देखा ॥४॥
त्रिकाळ साधन न लगे अनुष्ठान । आसन वसन त्याग नको ॥१॥ सोपें सोपेंक जपा आधीं रामनाम । वैकुंठींचे धाम जपतां लाभें ॥२॥ एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । तरेल तें खेप चौर्यांशींची ॥३॥
त्रिगुणात्मक त्रिमूर्ति वेगळा । पाहे तो सांवळा दत्तरावो ॥१॥ मन माझे वेधलें दत्ताचे चरणीं । नाहीं आन मनीं दुजा छंद ॥२॥ परात्पर पहावा हृदयीं तैसा ध्यावा । एका जनार्दनीं सांठवावा दत्त मनीं ॥३॥
त्रिगुणात्मक माडियेला डाव । सहा चार अठरा गडी वांटिले एका त्यांचे नाव ॥१॥ कान्होबा खेळूं लागोरीचा खेळ । तुम्ही आम्ही मिळूं एका ठायीं सहज होईलमेळा ॥२॥ चौदा बारा सोला पंचविसाचा करुनी मेळ । एक एका पुढे पळती अवघा हलकलोळ ॥३॥ एका जनार्दनीं म्हणे कन्होबा खेळ अतु आवरीं । खेळ खेळतां शिणलों आम्हीं पुरे बा वेरझारी ॥४॥ भोंवरा
त्रिगुणाविरहित नाम दत्तात्रेय । गातां वदतांह होय आनंद चित्ता ॥१॥ पालटेल मन संसारभावना । अंती ते चरणा भेटी होय ॥२॥ योगयाग कसवटी वाउगी रहाटी । दत्त म्हणतां होटी सव जोडे ॥३॥ एका जनार्दनीं वदतां दत्त वाचे । अनंत यागांचे पुण्य जोडे ॥४॥
त्रिपुटीविरहित कर कटीं उभा । त्रैलोक्याची शोभा शोभे गे माये ॥१॥ परे परता वैखरिये आरुता । पश्यंती निर्धारिता न कळें गे माये ॥२॥ मध्यमा मध्यमीं उभा तो स्वयंभ । अद्वयांनंद कोंभ कर्दळीचा गे माये ॥३॥ एका जनार्दनीं आहे तैसा भला । हृदयीं सामावाला माझ्या गे माये ॥४॥
त्रिभुवनापरती पंढरीये पेठ । उभा तो वैकुंठ विटेवरी ॥१॥ पहा चला जाऊं पंढरीये । नवस पुरती सये अंतरीचे ॥२॥ उभा विटेवरी घेऊनी बुंथी । शंख चक्र गदा पद्म हातीं शोभती ॥३॥ राहीं रुक्मिणी उभ्या दोही दोबाही । चामरें मयुरपिच्छ ढाळिती ठायीं ॥४॥ एका जनार्दनीं पहातां रुप । पाहतां पाहतां जालें मन तद्रूप ॥५॥
त्रिभुवनामाजी सोपें । चुकती खेपे पाहतां ॥१॥ तो हा बाळ दिगंबर । परात्पर सोयरा ॥२॥ आलियासी देतो मुक्ती । नामस्मृति तात्काळ ॥३॥ एका जनार्दनीं रुपं । गोमटें अमूप श्रीविठ्ठल ॥४॥
त्रिभुवनीं उदार । भोळा राजा श्रीशंकर ॥१॥ जे चिंती जया वासना । पुरवणें त्याची क्षणा ॥२॥ यातीं कुळ न पाहे कांहीं । वास कैलासीं त्या देई ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें । शिवनाम पवित्र जपें ॥४॥
त्रिभुवनीं तुमची थोरी । पतितपावन म्हणती हरि ॥१॥ तें हें तारक सत्यनाम । शंकराचा तूं विश्राम ॥२॥ ब्रीद गाजे पतिताचें । तिहीं लोकी तुमचें साचें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । आम्हीं पतित तूं पावन ॥४॥
त्रिभुवनींचा दीप प्रकाशु देखिला । हृदयस्थ पाहिला जनार्दनं ॥१॥ दीपाची ती वाती वातीचा प्रकाश । कळिकामय दीप देहीं दिसे ॥२॥ चिन्मय प्रकाश स्वयं आत्मज्योती । एक जनार्दनीं भ्रांति निरसली ॥३॥
त्रिविधपातें तापलें भारी । तया पंढरी विश्रांती ॥१॥ आणिके सुख नाही कोठें । पाहतां नेटें कोटि जन्म ॥२॥ कालाचेहि न चले बळ । भुमंडळ पंडरीये ॥३॥ भुवैकुंठ पंढरी देखा । ऐसा लेखा वेदशास्त्री ॥४॥ एका जनार्दनी धरुनि कास । पंढरीचा दास वारकरी ॥५॥
त्रैलोक्याचा जो धनी । समचरणीं पंढरीये ॥१॥ धरुनियाबाळरुपी । उभाचि पहा पा विटेवरी ॥२॥ शोभताती संतभार । करतीं जयजयकार नामघोष ॥३॥ पुढें दक्षिनवाहिनी भीमा । ऐसा महिमा तेथीचा ॥४॥ एका जनार्दनीं वेधलें मन । लागलें ध्यान विठोबाचें ॥५॥
त्रैलोक्याचा मुगुटमणी । चक्रपाणी श्रीविठ्ठ्ल ॥१॥ तया गावें वेळोवेळी । आणीक चाळा विसरुनी ॥२॥ संसाराचें नुरे कोड । पुरे चाड अंतरीची ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । देव स्वयें तिष्ठे आपण ॥४॥
त्वंपद तत्पद असिपद यांवेगळा दिसे । खोल बुंथी घेऊनी विटेवरी उभा असे गे माय ॥१॥ वेडावला पुंडलिके उभा केला । तेथोनी कोठें न जाय गे माय ॥२॥ भक्तां अभयकर देतुसे अवलीळ । मेळवोनी मेळा वैष्णवांचा गे माय ॥३॥ पुंडलिकें मोहिला उभ उघाडचि केला । एका जनार्दनी ठसावला रुपेंविण गे माय ॥४॥
थुरकात थुरकत चालतु । राधिकेचे गळां मिठी घालितु ।तयेसी चुंबन आवडी देतु । पाहतां यशोदेसी मग रडतु ॥१॥ देई देई म्हणे चेंडूवातें । म्हणोनि आसडी निरीतें ।यशोदा म्हाणे राधे परते । कां गे रडविसी कृष्णा ॥२॥ राधिका म्हणे ऐका मामिसें । याचा चेंडु मजपाशी नसे ।हा क्रियानष्ट बोले भलतैसें । चेंडू मजपाशी नाही आणि तुमची असे ॥३॥ कृष्ण म्हणे झाडुनी चीर दावी । राधा झाडिता चेंडू पडिला लवलाहीं म्हणे पाहे वो माझे आई । चेंडू घेउनी आण वाहेती पाहीं ॥४॥ यशोदेनें उचलोनि घेतिला कडेवरी । चेंडू झेलितसे सव्य अपसव्य करीं ।एका जनार्दनीं भाव न कळे निर्धारीं । लाजोनी ती राधा आली आपुले घरीं ॥५॥
थोर अन्यायी दयघना । सांभाळीं दीना आपुल्या ॥१॥ वारंवार क्षणक्षणीं । मस्तक चरणीं तुमच्या ॥२॥ कुर्वडीन आपुली काया । तुमचे पायांवरुनी ॥३॥ एका जनार्दनीं तुमचा दास । न करी उदास तयासी ॥४॥
थोर पीडीयेलें सांगतां नये आम्हां । दहीं दूध तूप लोनी नासिलें सीमा ॥२॥ लेकी सुना पोरें वेडाविलीं सकळ । चोरी करिताती भुलविलें सबळ ॥३॥ एका जनार्दनीं आवरीं आपुला कान्हा । तुझा तुज गोड वाटे हांसतीस मना ॥४॥
दंभ मान ही उपाधी । निरसेल आधिव्याधी । नामें जोडे सर्व सिद्धि । धन्य जगीं नाम तें ॥१॥ उच्चारितां घडघडा । माया तृष्णा पळती पुढा । ऐसा नामच पोवाडा । ब्रह्मादिकां अत्यर्क्य ॥२॥ आगमनिगमांचें ज्ञान । नामें साधे वैराग्य निधान । एका जनार्दनीं पावन । नाम जाण निर्धारें ॥३॥
दक्षिण द्वारका पंढरी । शोभतसे भीमातीरीं ॥१॥ चला जाऊं तया ठायां । वंदू संताचिया पायां ॥२॥ नाचुं हरुषें वाळुवंटीं । पुंडलिक पाहुनी दृष्टी ॥३॥ एका जनार्दनीं मागत । येवढा पुरवी मनींचा हेत ॥४॥
दत्त दत्त म्हणतां वाचे । तेणें सार्थक जन्मांचें ॥१॥ मनें चितावा श्रीदत्त । अंतर्बाह्म पूर्ण भरित ॥२॥ दत्तरुप पाहे डोळां । तेणें भय कळिकाळा ॥३॥ एका जनार्दनीं जपा । मंत्र द्वयाक्षरीं हा सोपा ॥४॥
दत्त दत्त म्हणे वाचे । काळ पाय वंदी त्याचें ॥१॥ दत्तचरणीं ठेवी वृत्ती । होय वृत्तीची निवृत्ती ॥२॥ दत्तरुप पाहे डोळां । वंद्य होय कळिकाळा ॥३॥ एका जनार्दनीं दत्त । हृदयीं वसे सदोदित ॥४॥
दत्त दत्त वदतां वाचे । होय जन्माचें सार्थक ॥१॥ ऐसा जया नामीं वेधु । परमानंदु हृदयीं ॥२॥ दत्त आलिंगनीं समाधान । तेणें नासे मीतूपण ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधु । दत्तनामें लागला छंदु ॥४॥
दत्त देतां आलिंगन । कैसे होताहें अभिन्न ॥१॥ स्वलीला स्वरुपता । तिन्हीं दावी अभिन्नता ॥२॥ लाघवी श्रीदत्त । देवभक्त आपणचि होत ॥३॥ मीचि जनार्दन मीचि एका । दत्तस्वरुपीं मीच मी देखा ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त पुढें मागें । सगुन निर्गुण रुपें लागला संगे ॥५॥
दत्त ध्यावा दत्त गावा । दत्त आमुचा विसांवा ॥१॥ दत्त अंतर्बाह्म आहे । दत्तविण कांही नोहे ॥२॥ दत्त जनीं दत्त वनीं । दत्तरुप हें अवनीं ॥३॥ दत्तरुपी लीन वृत्ती । एका जनार्दनीं विश्रांती ॥४॥
दत्त नामाचा उच्चार । मुखीं वास निरंतर ॥१॥ तयापाशी शांति क्षमा । प्राप्त होय निजधामा ॥२॥ सर्व सुखें तयापाशी । ऋद्धिसिद्धि त्याच्या दासी ॥३॥ भुक्ति मुक्ति लोटांगणीं । लागताती त्या चरनीं ॥४॥ म्हणे एका जनार्दनीं । मना लागलेंसे ध्यान ॥५॥
दत्त माझा दीनानाथ । भक्तालागीं उभा सतत ॥१॥ त्रिशुळ घेऊनियां करीं । उभा असे भक्ताद्वारी ॥२॥ भाळीं चर्चिली विभुती । रुद्राक्षाची माळ कंठी ॥३॥ जवळी असे कामधेनु । तिचा महिमा काय वानुं ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । रुप राहिलें हृदयांत ॥५॥
दत्त माझी माता दत्त माझा पिता । बहिणी बंधु चुलता दत्त माझा ॥१॥ दत्त माझा गुरु दत्त माझा तारु । मजशीं आधारु दत्तराज ॥२॥ दत्त माझे जन दत्त माझें मन । सोइरा सज्जन दत्त माझा ॥३॥ एका जनार्दनीं दत्त हा विसांवा । न विचारित गांवा जावें त्याच्या ॥४॥
दत्त माझी माय । आम्हां अनाथांची गाय ॥१॥ प्रेमपान्हा पाजी वेगीं । गुरुमाउली आम्हालांगी ॥२॥ आम्हां प्रीतीची साउली । श्रीगुरु दत्तराज माउली ॥३॥ आमची जीवींची जीवलगी । आम्हांलागीं घे वोसंगीं ॥४॥ एका जनार्दनीं । दत्तराज मायबहिणी ॥५॥
दत्त माझी माय । आम्हां सुखा उणें काय ॥१॥ नित्य प्रीति दत्तनामीं । दत्त वसे गृहरामीं ॥२॥ दत्ताविण नसे दुजें । दत्त मायबाप माझें ॥३॥ दत्तात्रय दत्तात्रय । नाहीं कळिकाळाचें भय ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । नित्य देख हृदयांत ॥५॥
दत्त वसे औदुंबरीं । त्रिशुळ डमरु जटाधारी ॥१॥ कामधेनु आणि श्वान । उभे शोभती समान ॥२॥ गोदातीरीं नित्य वस्ती । अंगीं चर्चिली तिभुती ॥३॥ काखेमाजीं शोभे झोळी । अर्धचंद्रं वसे भाळीं ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । रात्रंदिनीं आठवित ॥५॥
दत्त सबाह्म अंतरीं । दत्तात्रय चराचरीं ॥१॥ दत्तात्रय माझें मन । हरोनि नेलें मीतूंपण ॥२॥ मुळीं सिंहाद्री पर्वती । दत्तात्रयें केली वस्ती ॥३॥ भक्तां मनीं केला वास । एका जनार्दनीं विश्वास ॥४॥
दत्तराया करुं प्रथम नमन । द्वीतीय चरणां सदगुरुच्या ॥१॥ सदगुरुच्या चरणां करावा प्रणाम । मुखीं नित्य नाम सद जप ॥२॥ नित्य जपा वाचे गुरुराया स्वामी । तेणें सुखधामीं प्राप्त व्हाल ॥३॥ प्राप्त व्हाल तुम्हीं आत्यांतीक सुखा । जेथें जन्म दुःखा पार नाहीं ॥४॥ पार नाहीं वेदा शास्त्रे मौनावली । पुराणें ती झालीं मौनरुप ॥५॥ शेष ब्रह्मा आणि इंद्र । सुर्य अग्नि चंद्र अंत नाहीं ॥६॥ अंत नाहीं त्याचा अनंत स्वरुप । अनिर्वाच्य रुप सदगुरुचें ॥७॥ सदगुरुचें रुप तें स्वयंप्रकाश । दृश्यीं जो प्रकाश सद्गुरुचा ॥८॥ सद्गुरूचा प्रेमा माझिया अंतरीं । अनुभव साक्षीत्कारीं झाला असे ॥९॥ झाला असे अनुभव अपरोक्ष । शास्त्री जे विवक्षा केली असे ॥१०॥ केली असे स्तुति संत महानुभावी । सदगुरु वदवी मजलावी ॥११॥ मजलागीं त्यांनी दिली असे वाचा । उपकार तयाचा काय वानुं ॥१२॥ काय वानुं माझ्या सदगुरुदयाळा । बहुत कळवळा ज्यासी माझा ॥१३॥ ज्यासीं माझा प्राण अर्पण मी केला । देहा हा विकिला सर्वस्वं मी ॥१४॥ सर्वस्वें मी वसे सदगुरुचे पायीं । अन्य प्रिय नाहीं मजलागीं ॥१५॥ मजलागीं दया केली गुरुरायें । ह्रुदयीं तें पाय धरियले ॥१६॥ धरियेलीं जीवीं पाउलें कोवळीं । कंठीं एकावळी नाममाळा ॥१७॥ नाममाळा कंठीं शोभे ही साजिरी । हृदयीं गोजरीं गुरुमुर्ति ॥१८॥ गुरुमूर्ति वसे ज्याचे हृदयकमळीं । तया चंद्रमुळीं मागें पुढें ॥१९॥ मागें पुढें उभा राहे तो रक्षित । कांहीच आघात येवो नेदी ॥२०॥ येवो नेदी कदा कल्पनेची बाधा । आणिक आपदा शिष्यालागीं ॥२१॥ शिष्यालागीं गुरु करिताती बोध । स्वरुप स्वानंद देती तया ॥२२॥ देती त्या गुरु अनुपम सुख । स्वानंद कौतुक त्यासी लाभे ॥२३॥ त्यासी लाभे आत्मा सर्व अंतर्यामी । चिन्मयसुख धार्मीं पहुडे तो ॥२४॥ पहुडे तो नये कदाकाळीं देहा । तोचि निःसंदेहा पावलासे ॥२५॥ पावलासे ब्रह्मा अखंड परात्पर । सारासार विचार करोनियां ॥२६॥ करोनिया जेणें नित्य सनानसंध्या । दोषाची ते बाधा वारियेली ॥२७॥ वारियेली जेणे चित्तविक्षेपता । अकरोनि उपास्यता सगुणमूर्ति ॥२८॥ सगुणमुर्तीसी न म्हणावें मायीक । शास्त्र आत्यांतिक सांगतसे ॥२९॥ सांगतसे शास्त्र देवध्यान करा । विक्षेप तो वारा चित्ताचा पैं ॥३०॥ चित्ताचा गेलिया विक्षेप सकळ । आवरण केवळ राहिलेसे ॥३१॥ राहिलेसे जया स्वरुपावरण । त्याचें निवारण ज्ञानें होय ॥३२॥ ज्ञानें अहोय परी ज्ञानप्राप्तिलागीं । साधनें तीं अंगी विवेकादी ॥३३॥ विवेक वैराग्य शमादी ते षटक । चौथी ते देख मुमुक्षता ॥३४॥ मुमुक्ष ते पुढें श्रवण मनन । निजे तें ध्यासन पाहिजें कीं ॥३५॥ पाहिजें कीं तत्त्व पदार्थशोधन । साधनें हीं जाण अंतरंग ॥३६॥ अंतरंग साधनें करावी परमार्था । त्यागावी सर्वथा बहिरंग ॥३७॥ बहिरंग साधनें होय स्वर्गप्राप्ती । निष्कामी होती चित्तशुद्दी ॥३८॥ चित्तशुद्धि झाल्या अंतरंगा आधिकार । विवेक निर्धार सांगतसो ॥३९॥ सांगतो आतां विवेकांचे तथ्य । ब्रह्मा हेंचि सत्य जगन्मिथ्या ॥४०॥ मिथ्या माया कार्य जगत प्रकार । ब्रह्मा हेंचि सार विवेक हा ॥४१॥ विवेक हा स्मरा अनुभवकरा । वैराग्य अवधारा एकचित्तें ॥४२॥ एकचित्तें करा वैराग्य श्रवण । तेणें समाधान स्वरुपी होय ॥४३॥ स्वरुपी होय स्थिती वैराग्याच्या योगे । अन्ना विषसंगें सेवु नये ॥४४॥ सेवुं नये विषय वमनांचें परी । विट तो अंतरी सदा असो ॥४५॥ सदा असो प्रीति परमार्थालागीं । विषयीं विरागी यांचें नांव ॥४६॥ याचें नांव शम मनाचा निग्रहो । विषयी आग्रहो चित्ता नाहीं ॥४७॥ चित्ता नाही कधीं विषयाची स्फुर्ति । अंतर हे वृत्ति झाली असे ॥४८॥ झाली असे सर्व इंद्रिया स्थिरता । दम हें तत्त्वतां म्हणती त्या ॥४९॥ म्हणती त्य औपरम स्वधर्मासी । त्यागवे विधीसी सर्वस्वची ॥५०॥ सर्वस्वेचि शीत उष्णाएं साहणें । तितिक्षा म्हणनेम तयालागीं ॥५१॥ तयालागीं श्रद्धा म्हणताती जनीं । सदगुरुवचनीं विश्वास तो ॥५२॥ विश्वास असावा वेदांतांचे ठायी । सदगुरुचे पायी लीन व्हावें ॥५३॥ लीन व्हावें चित्त्त सदगुरुवचना । तोचि समाधान प्राप्त झाला ॥५४॥ प्राप्त झाला प्राणी मुमुक्षतेंलागीं । प्रपंचसंसंगीं विटला तो ॥५५॥ विटला संसारा आणि घरदारा । पुत्र परिवारा मिथ्या मानी ॥५६॥ मिथ्या मानी सर्व प्रपंचवैभव । विषयाचें नांव नांवडें ज्यासी ॥५७॥ नावडे ज्यांसी इष्ट मित्र ते सोयरे । परमार्थी वेव्हारे चित्त ज्याचें ॥५८॥ चित्त ज्यांचें झालें प्रपंचासी विरक्त । त्याचे मनीं आर्त सदगुरुभेटी ॥५९॥ सदगुरुभेटी व्हावी ऐसें ज्याचें मनीं । तो सर्वालागुनिअ विचारित ॥६०॥ विचारित मला सदगुरु कैं भेटती । रात्रंदिवस चित्तीं दुजें नाहीं ॥६१॥ दुजें नाहीं तया आणिक जगांत । सदगुरु सर्वत्र दिसतसे ॥६२॥ दिसतसे गुरु आसनीं शयनीं । आणिक भोजनीं गुरु दिसे ॥६३॥ गुरु दिसे जागृती स्वप्न आणि सुषप्ती । आनंद नेणई गुरुवीण ॥६४॥ गुरुवीण जनीं न दिसे ज्या अन्य । चित्त होय धन्य गुरु भेटी ॥६५॥ गुरुभेटी होता चित्त स्थिर होय । तळमळ जाय मनांचीं तें ॥६६॥ मनाची ते शंती होता पाय धरीं । दंडवत करी वेळोवेळां ॥६७॥ वेळोवेळां गुरुसी करी नमस्कार । जोडोनियां कर उभा राहीं ॥६८॥ जोडोनियां हात पुढें गुरुराया । बोलत सखया तारा स्वामी ॥६९॥ तारा स्वामी मज भवाचे सागरीं । व्हावें कर्णधारी मजलागीं ॥७०॥ मजलागीं गुरों तुमचा आधार । वोस चराचर तुम्हांवीण ॥७१॥ तुम्हावीण सखा मज नाहीं कोणी । वाटतें चरणीं घालु मिठी ॥७२॥ मिठी घालुं पायंसदगुरुसमर्थ । तेणें निजस्वार्था पावतील ॥७३॥ पाववीअल सुखा सदगुरु माउली । ती मज गाउली शिष्यवत्सा ॥७४॥ शिष्यवत्सालागी पाजी ज्ञानदुग्ध । तेणें देह शुद्ध होय त्याचा ॥७५॥ देह त्याचा केला ब्रह्मा हा गुरुनें । काय वाचा मनें चरण धरी ॥७६॥ चरण धरीतसे शिष्य वेळोवेळां । माझा कळवळा असो तुम्हां ॥७७॥ तुम्हावीण मज कोण हो तारील । दीन उद्धरेल कैशापरीं ॥७८॥ कैशापरी मज होईल सुटका । प्रपंच लटिका वाटे केव्हां ॥७९॥ केव्हा वाटे मज जगत हें मिथ्या । ब्रह्माचें सत्यत्व केव्हा पावें ॥८०॥ केव्हा पावएअ मज स्वरुपचि शांती । तें मज निश्चिती सांगा स्वामी ॥८१॥ सांगा स्वामी मज कृपा हो करुनी । शिष्य विनवणी करी ऐशीं ॥८२॥ करी ऐशी दया मज गुरुराया । लागतसे पाया शिष्यराज ॥८३॥ शिष्यराजा झाली अष्टभाव प्राप्ती । सदगुरुंनीं हातीं धरियेला ॥८४॥ धरियेला करीं नेला एकांतांत । अंकीं बैसवीत सदगुरुराव ॥८५॥ सदगुरुराव बोलती त्या क्षणीं । लागली उन्मनी तया लागीं ॥८६॥ तयालागीं नाहीं देहींची आठव । स्थुल सुक्ष्म भाव मावळले ॥८७॥ मावळले चारी देह चारी अवस्था । शिष्य तो तत्त्वता ब्रह्मा झाला ॥८८॥ ब्रह्मा झाला तयाचा देह आत्मस्थिती । द्वैताद्वैतप्रतीत नाहीं जया ॥८९॥ नाहीं जया सुखदुःखाची भावना । समुळ वासना निरसली ॥९०॥ निरसली त्याची अहंकार कल्पना । सुखदुःख यातना नाही तया ॥९१॥ नाहीं तया जीव शिव भेदाभेद । समुळ हे वाद मिथ्या झाले ॥९२॥ मिथ्या झालें ज्ञान ज्ञेय आणि ज्ञाता । भोज्य भोग भोक्ता मावळला ॥९३॥ मावळला तेव्हा सद्वैत प्रपंच । एक ब्रह्मा साच अनुभविलें ॥९४॥ अनुभविलें तेणें अनुभव वेडावला । विचार निमाला जिये ठायीं ॥९५॥ जिये ठायींगती नाहीं षटप्रमाणा । साधन लक्षणा ठाव कैंचा ॥९६॥ ठाअव कैंचा तेथें परादिका वाच । जेथें त्या शब्दाचा लाग नाहीं ॥९७॥ लाग नाहीं तेथें उपपत्ति युक्ति । अपरोक्ष प्रतीति लया गेली ॥९८॥ लया गेली तया स्थानीं मज ठेविलें । सदगुरुदयाळें दीनानाथें ॥९९॥ दीनानाहें तया ठायीं निजविलें । नवजाती वर्णिलें गुण तया ॥१००॥ एका जनार्दन गुरुपायीं लीन । ब्रह्मा परिपुर्ण अनुभविलें ॥१०१॥
दत्तात्रय नाम ज्याचे नित्य मुखीं । तया समसुखीं नाहीं दुजा ॥१॥ भावें दत्त दत्त म्हणतसे वाचे । कळिकाळ त्याचे पाय वंदी ॥२॥ दत्ताचें पैं रुप ज्याचे वसे नेत्रीं । आहिक्य परत्री तोचि सुखी ॥३॥ गुरु दत्ताराया देई आलिंगन । तयासी वंदन करिती सर्व ॥४॥ दत्तरायाची जे करिताती यात्रा । त्याचेनीं पवित्र होते तीर्थ ॥५॥ ज्याचे चित्तीं वसे गुरुदत्त ध्यान । त्याचेनि पावन तिन्ही लोक ॥६॥ दत्तालागीं अपीं तन मन धन । परब्रह्मा पुर्ण तोचि झाला ॥७॥ दत्तचरण तीर्थ जो का नित्य सेवी । उगवितो गोवी प्रपंचाची ॥८॥ दत्तावरुनियां कुरवंडी काया । तयाचिया पाया मोक्ष लागे ॥९॥ एका जनार्दनीं मुखीं दत्तनाम । हरे भवश्रम क्षणामाजीं ॥१०॥
दत्तात्रेय नाम । नित्य जपे जो निष्कामा ॥१॥ तया नाहीं द्वैतभाव । दृष्टी दिसे गुरुराव ॥२॥ दत्ताविण नसे स्थान । दत्तरुप जन वन ॥३॥ ध्यानीं मनीं दत्तराज । दत्तविण नाही काज ॥४॥ एका जनार्दनीं जपा । दत्तनाम मंत्र सोपा ॥५॥
दयाळु उदार पंढरीराव । भाकितां कवि पुरवी इच्छा ॥१॥ ऐसा याचा अनुभव । आहे ठाव मागोनियां ॥२॥ जे जे होती शरणागत । पुरवी आर्त तयाचें ॥३॥ उपमन्यु ध्रुव बाळ । दिधलें अढळपद त्यांतें ॥४॥ पुराणीं तो व्यासें बहु । वर्णिलें दावुं कासया ॥५॥ एका जनार्दनीं एकचि भाव । तेणें देव तुष्टता ॥६॥
दयेचें धाम नेघे कोणाचाही श्रम । हरि वाणीं सप्रेम दृढ निजभावें ॥१॥ प्रसन्न होऊनी दीनातें पहातो । आवडी उद्धरीतो भाविकांसी ॥२॥ एका जनार्दनीं भक्तीसी भुलला । म्हणोनी वेडावला भक्तामागें ॥३॥
दरुशनें तरती प्राणी । ऐशी आयणी जयाची ॥१॥ ठेवितांचि मस्तकी हात । देवाचि करीत तयासी ॥२॥ देउनी नाममात्रा रस । भवरोगास छेदिती ॥३॥ एका जनार्दनीं ते संत । कृपावंत दीनालागीं ॥४॥
दर्पणामाजीं आपण । जीवरुपें शिव जाण ॥१॥ जेणे स्वरूपें आपण । तद्रूप बिंब दिसे जाण ॥२॥ अग्नि राखें झाकोळिला । तरी अग्नीपणें संचला ॥३॥ जीवशिव दोन्हीं हो का एक । तरी मलीन एक चोख ॥४॥ थिल्लरीं प्रतिबिंब भासे । बिंबाअंगीम काय संचिता वसे ॥५॥ निर्वाळूनि पहातां वेगीं । बिंब प्रतिबिंब वाउगी ॥६॥ ऐसें भुलूं नये मन । शरण एका जनार्दन ॥७॥
दशरथ संतानहीन जाला । पुत्रजन्ययाग केला ॥१॥ सांगे वसिष्ठ आचार्य । धर्मशास्त्र ऐके राय ॥२॥ पुसों जावं जी डोहळीयां । जें जें प्रिया मागती ॥३॥ ऐका कौसल्या संभ्रम । उदरीं संभवला राम ॥४॥ पुसों जातां डोहळे । आन अन्य तें वर्तलें ॥५॥ जनार्दन उदरा आला । एकाएकीं डोळिया घाला ॥६॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
दहा अवतार घेत भक्ताचियां काजा । तो हा विटेवरी राजा पंढरीचा ॥१॥ भक्तांचें उणें न पाहे आपण । उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं न लाजे जाण ॥२॥ अर्जुनाची घोडीं रणांगणीं धुतली । भक्ति नये उणें कृपेची माउली ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांचीया काजा । विटाएवरी उभा राहिला सहजा ॥४॥
दही दुध चोरुनी दे सर्वांना । ऐसें मज सांगताती । आई मज मारुं नको । नाहीं नाहीं म्या पाहिली माती ॥१॥ तें न ऐकिलें म्हणोनि मजवर । रुसले सांगाती । बळीरामही जो भेटला । तोही माझा पक्षपाती ॥२॥ एका जनार्दनीं पूर्ण कृपेनें । आम्हीं भजूं दीनराती ॥३॥
दानधर्म कोणान घडे सर्वथा । राम नाम घेतं सर्व जोडें ॥१॥ कर्म धर्म कांहीं न होती सांग । रामनामें पांग फिटे त्याचा ॥२॥ वेदशास्त्रांव्युप्तत्ती पढतां श्रम पोटीं । रामनामें कोटी जप घडे ॥३॥ आचार विचार न कळे साचार । एका जनार्दनीं निर्धार राम जपा ॥४॥
दामोदर गावा दामोदर पहावा । दामोदर सांठवा हृदयमाजीं ॥१॥ गोपीराजी ध्यान दामोदरीं मन । चुकलें बंधन नाम घेतां ॥२॥ जनार्दनाचा एका दामोदरी मिनला । कृतकृत्य झाला उभय लोकीं ॥३॥
दास मी होईन कामारी दासीचा । परि छंद सायासाचा नाहीं मनीं ॥१॥ गाईन तुमचएं नाम संतांचा सांगात । यापरती मात दुजी नाहीं ॥२॥ निर्लज्ज कीर्तनीं नाचेन मी देवा । एकाजनार्दनीं भावा पालट नको ॥३॥
दासां दुःख झालें फार । वेगीं करा प्रतिकार ॥१॥ सुख मानिलें संसारीं । दासां दुःख झालें भारी ॥२॥ सोडुनियां मी स्वधर्म । आचरलों नीच कर्म ॥३॥ सेवा केली नीच याती । द्रव्यलोभें घाताघातीं ॥४॥ अन्न ग्रास न जाय मुखीं । पश्चात्ताप झाला शेखीं ॥५॥ पुण्यस्थान मी पावलोम । गुरुचरणीं विश्रामलों ॥६॥ स्वामी विनंती अवधारा । दीनबांधी करुणाकरा ॥७॥ कर जोडोनिया शीर । ठेवियलें पायांवर ॥८॥ जन्मनाम जनार्दन । मुखीं गुरुअभिधान ॥९॥
दासासी संकट पडतां जडभारी । धांवे नानापरी रक्षणार्थ ॥१॥ पडतां संकटीं द्रौपदी बहीण । धांवे नारायन लावलाहें ॥२॥ सुदामियाचें दरिद्र निवटिले । द्वारकेतुल्य दिलें ग्राम त्यासी ॥३॥ अंबऋषीसाठीं गर्भवास सोसी । परिक्षितीसी रक्षी गर्भामाजीं ॥४॥ अर्जुनाचें रथीं होउनी सारथी । उच्छिष्ट भक्षिती गोवळ्यांचें ॥५॥ राखितां गोधनें मेघ वरुषला । गोवर्धन उचलिला निजबळें ॥६॥ मारुनी कंसासुर सोडिले पितर । रक्षिलें निर्धारें भक्तजन ॥७॥ एकाजनार्दनीं आपुलें म्हणवितां । धांव हरि सर्वथा तयालागीं ॥८॥
दास्य करुं हरिदासाचें । तेणें जन्माचें सार्थक ॥१॥ बुद्धि वसो तुमचे नामीं । आणिका कामीं न गुंतो ॥२॥ संसार तो पारिखा जाहला । या विठ्ठला पाहतां ॥३॥ पालटला भेदाभेद । एका जनार्दनीं आनंद ॥४॥
दास्यत्व करीन मी देवा । माझी पुरवा आस तुम्ही ॥१॥ देऊनियां कृपादान । निरवावें जाण संतांसी ॥२॥ मग ते धरितां आपुलें करीं । होती कामारी भुक्ति मुक्ति ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । तुमचें महिमान न कळे ॥४॥
दास्यत्वें चोखट । रामनामें सोपीं वाट ॥१॥ करितां लाधलें चरण । मना जाहलें समाधान ॥२॥ होतों जन्मोजन्मीं तापलों । तुमचे दरुशनें निवांत ठेलों ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । जनार्दन एकपणीं ॥४॥
दिव्य तेज झळकती रत्नकीळा फांकती अगणीत लावण्या तेज प्रभा दिसती गे माये ॥१॥ कानडा वो सुंदर रुपडा गे । अंतरीं बाहेरीं पाहतां दिसे उघडा गे ॥२॥ आलिंगनालागीं मन उताविळ होय । क्षेम द्तां माझें मीपण जाय ॥३॥ मागें पुढें चहुकडे उघडे पाही । पाहावयासी गेलें मजला ठक पडले बाई ॥४॥ बाहेरी पाहुं जातां आतंरी भासे । जें जें भासेम तें तें येकीयेक समरसें ॥५॥ एका जनार्दनीं जिवीचा जिव्हाळा । एक पणें पाहतां न दिसे दृष्टीवेगळा ॥६॥
दिसे सगुण परि निर्गुण । आगमां निगमां न कळे महिमान । परा पश्यंती खुटलीया जाण । त्यांचे न कळे शिवाजी महिमान ॥१॥ पहा हो सांवळा नंदाघरीं । नवनीताची करीतसे चोरी । गौळणी गार्हाणी सांगती नानापरी ॥ त्यांचे महिमान न कळे श्रमले सहाचारी ॥२॥ कोणी म्हणती यासी शिक लावूं । कोणी म्हणती आला बाऊ । दाखवी लाघव नवलाऊ । अगम्य खेळ ज्याचा कवणा न कळे कांहीं ॥३॥ चोरी करितां बांधितीं उखळी दावें । येतो काकुळती माते मज सोडावं । एका जनार्दनी दावीं सोंग बरवें । ज्यांची कीर्ति ऐकतां अघ नासे सर्वे ॥४॥
दीन म्हणोनी नाच रे कीर्तनीं । तेणें चक्रपाणी करी कृपा ॥१॥ अनाथाचा नाथ पतीतपावन । म्हणोनी कीर्तन तया गोडी ॥२॥ एका जनार्दनीं गोडाचें तें गोड । कीर्तन सुरवाड तिहीं लोकीं ॥३॥
दीनाचिया काजा । धांवे वैकुंठिचा राजा ॥१॥ तो हा हरी विटेवरी । समकर धरुनी करीं ॥२॥ भक्तां पुंडलिकां पाहें । उभारुनी दृढ बाहे ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । विठ्ठलनाम पतीतपावन ॥४॥
दीपकळिकेमाजीं कळा । तैसा परब्रह्मा पुतळा ॥१॥ असोनियां नसे जगीं । जैसा प्राणवायु संगीं ॥२॥ करवी खेळवी नाना खेळा । परी आपण अलिप्त सकळां ॥३॥ एका जनार्दनीं सुत्रधारी । खेळ खेळोनी अलिप्त निर्धारी ॥४॥
दीपांचें तें तेज कळिकें ग्रासिले । उदय अस्त ठेले प्रभेविण ॥१॥ लोपलीसे प्रभा तेजाचे तेजस । जाहली समरस दीपज्योती ॥२॥ फुंकिल्यावांचुनीं तेज तें निघालें । त्रिभुवनीं प्रकाशिलें नवल देख ॥३॥ एका जनार्दनीं ज्योतीचा प्रकाश । जाहला समरस देहीं देव ॥४॥
दुजा छंद नोहे वाचे । वदे साचें हरिनाम ॥१॥ कोटी कुळें होती पावन । नामस्मरण करितांची ॥२॥ यम न पाहे तयाकडे । वांडें कोंडे नमस्कारी ॥३॥ विधी शची उमारमण । वंदिती चरण आवडी ॥४॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । उपाय नेटका कलियुगीं ॥५॥
दुजा नाहींजया भाव । अवघा देव विठ्ठल ॥१॥ आणिक कांहीं नाहीं चंद्र । नाम गोविंद सर्वदा ॥२॥ नाना मंता करिती खंड । छेदिती पाखांड अंतरीचें ॥३॥ एका जनार्दनीं तेचि संत । उदार कृपावंत दयाळू ॥४॥
दुजी येऊनी पुढें बोले ऐकें वो बाई । घुसळण घुसळितां डेरां फोडिला पाहीं ॥१॥ धांवुनि आलीं सासु मारितसें मजला । हांसतसे आपण तेथोनि पळाला ॥२॥ वांसुरें तीं साडीं मुला चिमुरे घेतो । द्या रे नवनीत म्हणोनि तया मारितो ॥३॥ लपविलें ठायीं उरों नेदी कांहीं । एका जनार्दनीं पुरें आतां बाई ॥४॥
दुजेंपणें पाहे तरी देवाचे चरण । आणि तें कीर्तन वैष्णवांचें ॥१॥ कीर्तनीं नाचती हरिदास प्रेमें । दुजेपणा नेमें हारुनी जाय ॥२॥ एका जनार्दनीं दुजेपणा टाकुणी । वासुदेवचरणीं लीन होई ॥३॥
दुजेपणी दृष्टी न घालुं । सर्वा चालु एक सत्ता ॥१॥ हाचि पुर्वीचा संकल्प । निर्विकल्प नाम जपूं ॥२॥ नाहीं काहीं वाटावाटीं । करुं एकवटी मनाची ॥३॥ एका जनार्दनीं उदास । जाहलों दास संतचरणीं ॥४॥
दुडीवरी दुडी गौळणी सातें निघाली । गौळणी गोरस म्हणों विसरली ॥१॥ गोविंदु घ्या कोनी दामोदरु घ्या गे । तंव तंव हांसती मथुरेच्या गे ॥२॥ दुडीया माझारी कान्होंबा झाला भरी । उचंबळे गोरस सांडे बाहेरी ॥३॥ एका जनार्दनी सबलस गौळणी । ब्रह्मानदु न समाये मनीं ॥४॥
दुरवरी वोझें वाहिलासे भार । आतां वेरझार खुंटलीसे ॥१॥ माझिया पैं मनें मानिला विश्वास । दृढभावें आस धरियेली ॥२॥ सांपडला मार्ग उत्तमाउत्तम । गेलें कर्म धर्म पारुषोनी ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां निश्चित । निवारली भ्रांति देहा देव ॥४॥
दुर्बळांची कन्या समर्थाचे केलीं । अवदसा निमाली दरिद्राची ॥१॥ हरिकृपा होतां भक्ता निघती दोंदें । नाचती स्वानंदें हरिरंगी ॥२॥ देव भक्त दोन्हीं एकरुप झाले । मुळीचें संचलें जैसे तैसे ॥३॥ पाजळली ज्योती कापुराची वाती । ओवाळितां आरती भेद नुरे ॥४॥ एका जनार्दनीं कल्पाचि मुराला । तोचि हरि झाला ब्रह्मारुप ॥५॥
दुर्लभ नरदेह पावला । प्राणी देवासी विसरला ॥१॥ सुख मानिलें संसारी । जाऊनि पडीला अघोरीं ॥२॥ संसारसिंधुसी तारक । स्वामी दत्तराज एक ॥३॥ त्याचें नाम आठवितां । चुकली भवार्णवाची वार्तां ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । भवसिंधु तारक समर्थ ॥५॥
दुस्तर मार्ग आटाआटी । पंढरी सृष्ती तारक ॥१॥ कोणा न लगे दंडन । कायापीडन कष्ट ते ॥२॥ नको उपवास विधीचा पडदा । शुद्ध अशुद्धा न पहावें ॥३॥ मुगुटमणीं पुंडलीक । दरुशनें पातक हरतसे ॥४॥ एका जनर्दनीं निर्मळ । पंढरी स्थळ सर्वांसी ॥५॥
दृढभाव हृदयीं धरा । वाचे स्मरा विठ्ठ्ल ॥१॥ मग तुम्हां काय उणें । होय पेणें वैकुंठ ॥२॥ धरा सत्यसमागम आवडीं । कीर्तनपरवडीं नाचावें ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रोतें । एकात्मतें पावाल ॥४॥
दृश्य तो जोगिळी देखणें कवळी । दृष्टी ज्याचें मेळी समरस होय ॥१॥ लक्षालक्ष भेदी निरसी उपाधी । महाशून्य पदीं पैठा होय ॥२॥ मन पवन गांठीं संगम गोल्हाटीं । तूर्या औटपिठीं स्थिर करी ॥३॥ मनाचें उन्मन जनार्दनीं खूण । यालागीं शरण एकनाथ ॥४॥
दृष्टी देखे परब्रह्मा । श्रवनीं ऐके परब्रह्मा ॥१॥ रसना सेवी ब्रह्मारस । सदा आनंद उल्हास ॥२॥ गुरुकृपेचें हे वर्म । जग देखें परब्रह्मा ॥३॥ एका जनार्दनीं चराचर । अवघे ज्यासी परात्पर ॥४॥
दृष्टी पाहतां बिठोबासी । आनंद होय सुखराशी ॥१॥ ऐसा अनुभव मना । पाहें पाहें पंढरीराणा ॥२॥ एका दरुशनें मुक्ती । देतो रखुमाईचा पती ॥३॥ एका जनार्दनीं गमन । गोजिरें विटें समचरण ॥४॥
दृष्टी पाहतां भीमातरी । स्वर्गीं वास तया निरतरां ॥१॥ ऐसा तेथीचा महिमा । आणिक नाहीं दुजी उपमा ॥२॥ दक्षिन द्वारका पंढरी । वसे भीवरेचे तीरीं ॥३॥ जेथें वसे वैकुंठ देवो । एका जनार्दनीं गेला भेवो ॥४॥
दे दे दे मोरी कन्हया साडीछे । तुम भलो नंदजी नंदन लालसे ॥१॥ मैतो आई मथुरा हाटछे । बिगरी तु क्या धरे घाटछे कन्हया ॥२॥ ज्याकर बोलुंगी जशोदा नंदछे । तरी खोड तांडुगी हातछे कन्हया ॥३॥ एक जनार्दन बिनती करतछे । दोनो हात जोडकरछे कन्हया ॥४॥
देऊनिया अभयदान । संतीं केलें मज पावन । निरसोनी भवबंधन । तारिलें मज ॥१॥ ऐसा संतसमागम । नाहीं आणीक विश्रामक । योगीयांचें धाम कुंठीत पैं झाले ॥२॥ आणीक एक वर्म । मुख्य इंद्रियांचा धर्म । मन ठेवुनी विश्राम । नामचिंतन करावें ॥३॥ एका जनार्दनीं जाण । संत आमुचें निजधान । काया वाच मन । दृढ पायीं ॥४॥
देखणा जाहलों देखणां जाहलों । देखणा जाहलों विठ्ठला ॥१॥ जन्ममरण विसरलें । पाहतां पाहणें हारपलें ॥२॥ तुटली आशापाश बेडी । हेचि जोडी जोडली ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । धरिला ठाव न सोडीं ॥४॥
देखावया भक्तपण । रूप धरिलें सगुण ॥१॥ तो हा पंढरीचा राणा । वेदा अनुमाना नये तो ॥२॥ भाविकांचें पाठीमागें । धावें लागे लवलाही ॥३॥ खाये तुळशीपत्र पान । न म्हणे सान थोडे तें ॥४॥ एका जनार्दनीं हरी । आपुली थोरी विसरे ॥५॥
देखिला अवचिता डोळा सुखाचा सागरु । मन बुद्धी हारपला झाले एककारु । न दिसे काया माय कृष्णी लागला मोहरु ॥१॥ अद्वया आनंदा रे अद्वया आनंदा रे । वेधियल्या कामिनी अद्वया आनंदा रे ॥२॥ खुटले येणें जाणें घर सासुर । नाठवे आपपर वेधियलें सुंदर । अति सब्राह्म व्यापिलें कृष्ण पराप्तर नागर वो ॥३॥ सावजी कळलें आतां लोधलें निर्गुणा । एका जनार्दनीं कृपा केली परिपुर्णा । गगनीं गिळियलें येणें उरी नुरेचि आपणा ॥४॥
देखिलें कंदर्पाच्या बापा । आम्हीं नेणों पुण्य पापा ॥१॥ कैंचे पाप कैंचे पुण्य । देह नामें पडलें शून्य ॥२॥ शुन्य म्हणताती बिंदुलें । तेंचि विश्वाकार झालें ॥३॥ एका शुन्याचा विस्तारु । जनार्दनींक जगदाकारु ॥४॥
देखे देखे ग जशोदा मायछे । तोरे छोरींयानें मुजें गारी देवछे ॥१॥ जमूनाके पानीयां मैं ज्यावछे । बीच मीलके घागरीया फोडछे ॥२॥ मैंने ज्याके हात पकरछे । देखे आपही रोवछे मायना ॥३॥ एका जनार्दन गुन गावछे । फेर जन्म नहीं आवछे मायना ॥४॥
देखों तितकें आहे ब्रह्मा । वायां सांडीं कीं भवभ्रम ॥१॥ पोटीं नाहीं परमार्थ । धरिती स्वार्थाचा अर्थ ॥२॥ अर्थ नाहीं जयापाशीं । अनर्थ स्पर्शेना तयासी ॥३॥ अर्थापाशी असत्य जाण । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
देखोनि कीर्तनाची गोडी । देव धांवे लवडसवडी ॥१॥ वैकुंठीहुनि आला । कीर्तनींतो सुखें धाला ॥२॥ ऐसा कीर्तनाचा गजर । देव नाचतासे निर्भर ॥३॥ भुलला कीर्तनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
देखोनिया देवभक्त । सनकादिक आनंदात ॥१॥ म्हणती जावें पंढरपुरा । पाहूं दीनांचा सोयरा ॥२॥ आनंदें सनकादिक । पाहूं येती तेथें देख ॥३॥ विठ्ठलचरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
देखोनिया हरलिंग । जो न करी तया साष्टांग ॥१॥ मुख्य तोचि वैरी । स्वमुखें म्हणतसे हरी ॥२॥ व्रत न करी शिवरात्र । कासयानें होती पवित्र ॥३॥ ऐशियासी यमपुरी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥
देतो मोक्ष मुक्ति वाटितसे फुका । ऐसा निश्चयो देखा करुनी ठेलो ॥१॥ सांवळें रुपडें गोजिरें गोमटें । उभें पुडंलीके पेठें पंढरीये ॥२॥ वाटितसे इच्छा जयासी जे आहे । उभारुनी बाह्म देत असे ॥३॥ एका जनार्दनीं देतां न सरे मागे । जाहली असतीं युगें अठ्ठावीस ॥४॥
देव आणि भक्ति एकचि विचार । दुजे पाहे तयां घडे पातक साचार ॥१॥ देव आणि श्रुति सांगती पुराणें । देव आणि भक्त एकरुपपणें ॥२॥ एका जनार्दनीं जया समता दृष्टी । भक्ता पाहतां देवा होतसें भेटी ॥३॥
देव गुज सांगे भक्तां । अंकित अंकिता तुमचा मी ॥१॥ तुम्हालागीं अवतार । धरणें साचार मजलागीं ॥२॥ तुम्हां न यावें उणेपण । माझें थोरपण कोण वानी ॥३॥ म्हणोनि गळां घालीं मिठी । एका जनार्दनीं पडली गांठी ॥४॥
देव जाला पाठींपोटीं । तया नाहीं आटापाटी ॥१॥ जेथें जाय तेथें देव । नाहीं भेव सर्वथा ॥२॥ संसारासी मारुनी लाथा । केला तत्त्वतां देशोधडी ॥३॥ विषयांचें ठेचिलें तोंड । मोडिलें बंड पांचाचें ॥४॥ जनार्दनाचा एक म्हणे । देवा पाहणें पाठींपोटीं ॥५॥
देव तुष्टला मय दे घे । तुजावांचुनी कांही नेघे ॥१॥ देवा इतुली कृपा करीं । जो मी तुझा घोट भरीं ॥२॥ आणिक कांहीं मागेन जरी । तरी मज दंडावें हरी ॥३॥ वैकुंठ देई रे एका । तो तंव फोडीव फटका ॥४॥ क्षीरसागर शेषशयन । इतुकें न दे चाळवण ॥५॥ सोहं पद विसावून । देतां घेतां लाजिरवाणें ॥६॥ एका जनार्दनीं तुष्टला । सकल सर्वांगी घोटला ॥७॥
देव दासाचा अंकित । म्हणोनि गर्भवास घेत ॥१॥ उणें पडों नेदी भक्ता । त्याची स्वयें वाहे चिंता ॥२॥ अर्जुनासाठी वरी । स्वयें शस्त्र घेत करें ॥३॥ प्रल्हादाकारणें । स्तंभामाजी गुरगरणें ॥४॥ बळिया द्वारीं आपण । रुप धरीं गोजिरें सगुण ॥५॥ ऐसा अंकित भावाचा । एका जनार्दनीं साचा ॥६॥
देव धांवे मागें न करी आळस । सांडितां भवपाश मायाजाळ ॥१॥ सर्वभावें जें कां शरण रिघती । तयांचें वोझें श्रीपती अंगें वाहे ॥२॥ नको भुक्तिमुक्ति सदा नामीं हेत । देव तो अंकित होय त्यांचा ॥३॥ एकाजनार्दनीं ऐसा ज्यांचा भाव । तया घरीं देव पाणी वाहे ॥४॥
देव पाहतां मजमाजीं भेटला । संदेह फिटला सर्व माझा ॥१॥ माझा मीच देव माझा मीच देव । सांगितला भाव श्रीगुरुनें ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहिलासे देव । फिटला संदेह आतां माझा ॥३॥
देव पुजिती आपुले भक्ता । मज वाढविलें म्हणे उचिता ॥१॥ ऐसा मानीं उपकार । देव भक्ति केला थोर ॥२॥ देवाअंगीं नाहीं बळ । भक्त भक्तीनें सबळ ॥३॥ देव एक देशीं वसे । भक्त नांदतीं समरसें ॥४॥ भक्तांची देवा आवडी । उणें पडों नेदी अर्ध घडी ॥५॥ नाहीं लाज अभिमान देवा । एका जनार्दनीं करी सेवा ॥६॥
देव प्रसन्न जाला माग म्हणे वहिला । भक्त घरोघरीं विचार पुसों गेला ॥१॥ भाव कीं भ्रांति आळस की भक्ती । विचारुनी व्यक्ति ठायीं ठेवा ॥२॥ अरे हें गुह्मा गोप्य कुडे करुं नये उघडे । तरी द्वारोद्वार पुसुं जाय वेडे ॥३॥ विलंब करितां पहा हो उदास जाला देवो । निवालिया खंती न घाली म्हणे घावो ॥४॥ शिकविलें नायकती वरिलें तें करिती । आपुलेनि कर्में आपण गुंतताती ॥५॥ एकाजनार्दनीं शीतळ भाव । आळसाचें देव दुर्हाविला ॥६॥
देव भक्त उभे दोन्हीं एके ठायीं । चला जाऊं पायीं तया गांवा ॥१॥ आवडीचा हेत पुरेल मनाचा । उच्चारितां वाचा विठ्ठल नाम ॥२॥ करुनियां स्नान पुंडलिकांची भेटी । नाचुं वाळुवंटीं वाहु टाळी ॥३॥ अजाऊ महाद्वारीं पाहुं तो सांवळा । वोवाळुं गोपाळा निबलोण ॥४॥ एका जनार्दनीं मनोरथ पुरे । वासना ते नुरे मांगे कांहीं ॥५॥
देव भक्त एके ठायी । संतमेळ तया गांवीं ॥१॥ तें हें जाणा पंढरपुर । देव उभा विटेवर ॥२॥ भक्त येती लोटांगणीं । देव पुरवी मनोरथ मनीं ॥३॥ धांवे सामोरा तयासी । आलिगुन क्षेम पुसीं ॥४॥ ऐशी आवडी मानी मोठी । एका जनार्दनीं घाली मिठी ॥५॥
देव भक्त दोनी करिताती काला । तयांच्या सुखाला वर्णी कवण ॥१॥ धन्य भाग्य त्यांचे गोकुळ जनांचें । ठेवणें सदाशिवाचें खेळतसे ॥२॥ उच्छिष्ट तें काय खाय तयाचेनी होतें । नाहींकंटाळत तयालागीं ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांची आवडी । वाढवीत गोडी नित्य नवी ॥४॥
देव भक्त दोन्हीं तीर्थ क्षेत्र नाम । ऐसा एक संभ्रम कोठें नाहीं ॥१॥ प्रयागादी तीर्थ पहाती पाहतां । न बैसे तत्त्वतां मन माझें ॥२॥ पंढरीची ऐसा आहे समागम । म्हणोनि भवभ्रम हरलासे ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां विठ्ठल देव । फिटला तो भेव संसाराचा ॥४॥
देव भक्त दोन्हीं समचि सारखें । पाहातां पारिखें न दिसे दुजें ॥१॥ भक्ताचें अंगें देव असें । देवाचे हृदयीं भक्त वसें ॥२॥ ऐसीं परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
देव भक्तपणें नाहीं दुजा भाव । एकरुप ठाव दोहीं अंगीं ॥१॥ दुजेपण नाहीं दुजेपण नाहीं । दुजेपण नाहीं दोहीं अंगीं ॥२॥ एका जनार्दनीं देव तेचि भक्त । सब्राह्म नांदत एकरुपीं ॥३॥
देव भुलला भावासी । सांडोनियां वैकुंठासी ॥१॥ उघडा आला पंढरपुरा । तो परात्पर सोइरा ॥२॥ पाहूनियां पुंडलिका । भुलला तयाच्या कौतुका ॥३॥ उभा राहिला विटेवरी । एका जनार्दनीं हरी ॥४॥
देव मनुष्य सुताचें बाहुलें । बापें बोळवणा सांगातें दिलें ॥१॥ शेवट पालऊन दिसे मधु । नेसो जाय तंव अवघाचि संबंधू ॥२॥ आंत बाहेरी अवघेचि सूत । स्वरूप देखतां निवताहे चित्त ॥३॥ नीच नवा शोभतु साउला । एका जनार्दनीं मिरवला ॥४॥
देव म्हणे भक्तांसी आवडी । मी जाहलों तुमचा गडी ॥१॥ सांगाल तें करीन काम । मजवर ठेवा तुमचें प्रेम ॥२॥ भाव भुज द्यावा । आणिक मज नाहीं हेवा ॥३॥ आवडीनें देव बोले । भक्तांमाजीं स्वयें खेळे ॥४॥ खेळतां गोपाळीं । एका जनार्दनीं गोकुळीं ॥५॥
देव वसे पंढरीसी । येती सनकादिक ऋषी । वंदोनी पुडंलिकासी । चरण वंदिती विठ्ठलाचे ॥१॥ करीती कीर्तन गजर । नाना आद्यें परिकर । नाचती निर्धार । भाळे भोळे आवडीं ॥२॥ दिंडी जागरण एकादशीं । क्षीरपती द्वादशी करिताती आवडीसी । भक्त मिळोनी सकळ ॥३॥ मिळतां क्षीरापती शेष । तेणें सुख सुरवरास । एका जनार्दनीं दास । वैष्णवांचा निर्धारें ॥४॥
देव विठ्ठल तीर्थ विठ्ठल । अवघा विठ्ठल भरलासे ॥१॥ जन विठ्ठल वन विठ्ठल । जळीं स्थळीं विठ्ठल भरलासे ॥२॥ भाव विठ्ठल देव विठ्ठल । अवघा विठ्ठल भरलासे ॥३॥ एका जनार्दनीं मनीं विठ्ठल । जप तप ध्यान विठ्ठल ॥४॥
देव विसरला देवपणासी । देखोनी भक्तांसी भुलला ॥१॥ नावडेचि वैकुंठ धाम । तो निष्काम कीर्तनीं नाचतो ॥२॥ नावडे शेषशायी आसन । उभा जघन धरुनी विटे ॥३॥ ऐसा प्रेमाचा भुकेला । एका जनार्दनीं धाला ॥४॥
देव संत दोन्हीं एकचि मेळ । गदारोळ कीर्तनी ॥१॥ ती हे त्रिवेण पंढरी । आहे भीवरेचे तीरीं ॥२॥ येती वारकारी ।आनंदे नाचती गजरीं ॥३॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । पुंडलिकें दाखविला निका ॥४॥
देव सुंदर घनसावळा । कासे सोनसळा नेसला ॥१॥ चरणीं वाळे वाकी गजर । मुगुट कुडलें मनोहर ॥२॥ बाही बाहुवटे मकराकार । गळांशोभे वैजयंती हार ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यान । विटे शोभे समचरण ॥४॥
देवकी करी चिंता । केवीं आठवा वांचे आतां । ऐसी भावाना भावितां । जिवीं तळमळ ॥१॥ तंव न दुखतांचि पोट । वेण न लगतां उद्धट । कृष्ण झाला प्रगट । स्वयें अयोनिया ॥२॥ हरि सुनीळ सांवळें । बाळ निजतेजे तेजाळें । देखोनि वेल्हाळे । स्वयं विस्मीत ॥३॥ ऐसें देखोनि श्रीकृष्णासी । मोहे आच्छादुं जाय त्यासी । तंव प्रकाशु तियेंसीं । कैसा आंवरेना ॥४॥ वेगीं वसुदेवातें म्हणे । तुम्हीं गोकुळांसी न्या तान्हें । एका जनार्दनें कृपा केलीं ॥५॥
देवकी निज उदरीं । गर्भाजी पाहे थोरी । तंव सबाह्म अभ्यंतरीं । व्यापक श्रीकृष्ण ॥१॥ अगे हा स्वतः सिद्ध हरी । स्वयंप्रकाश करीं । मीपणा माझारी । गर्भु वाढे ॥२॥ आतां नवल कैसे परी । आठवा गर्भु धरी । त्याहि गर्भा माझारीं मज मी देखे ॥३॥ दाहीं इंद्रियां माझारीं । गर्भांची वाढे थोरी । कर्म तदाकारीं । इंद्रिय वृत्ति ॥४॥ चितप्रकाशासी डोहळे । सद्रूप सोहळे । आनंद कल्लोळे गर्भू वाढे ॥५॥ तेथें स्वस्वरुपस्थिती सुखरुप प्रसुती । आनंद त्रिजगतीं परिपूर्ण ॥६॥ एका जनार्दनी । ज्ञानगर्भु सार । चिद्रुप चराचर । निखळ नांदे ॥७॥
देवकी म्हणे वसुदेवासी । वेगीं बाळके न्यावें गोकुळासी । घवघवीत तेजोराशी । देखे श्रीकृष्ण ॥१॥ पूर्ण प्रकाश निजतेजें । पाहतां न दिसें दुजें । तेथें कैंचे माझें तुझें । लपणें छपणें ॥२॥ सरसर अरजे दुरी । परब्रह्मा आम्हां छरीं । अहं कंसाचे भय भारी । बाधी कवणा ॥३॥ सवेचि पाहे लीळा ।मुगुट कुंडले वनमाळा । कंठीं कौस्तुभ तेजाळा । कळी तटी सुत्र ॥४॥ क्षुद्र घंटिका किंकणी । बाहु भूषणें भुषणीं । चिद्रेत्नें महामणी । वीर कंकणें ॥५॥ कमलवदन हरी । कमले नेत्रधारी । लीला कमळे करी । झेलीतसे ॥६॥ करकमळीं कमळा । सेवी चरणकमळा । ऐशी वसुदेव देखे डोळां । दिव्य मूर्ति ॥७॥ लक्ष्मी डवल उनियां जाण । हृदयीं श्रीवत्सलांछन । द्विजापदांचे महिमान । देखे दक्षिणाभागीं ॥८॥ शंख चक्रादि आयुधें चारी । पीतांबर धारी । सगुण निर्गुण हरि । समसाम्य ॥९॥ ऐसे सगुण निर्गुण भाका । पहात पहात देखा । भिन्न भेदाचि न रिघे रेखा । कृष्णापणीं ॥१०॥ एका जनार्दनीं खरें । निजरुप निर्धारें । अहं कंसाचे वावरे । मिथ्या भय ॥११॥
देवकी वसूदेवाकडे पाहे । तंव तो स्वानंदे गर्जताहे । येरी धावोनि धरी पाये । उगे रहा ॥१॥ जळो जळो हे तुमची बुद्धी । सरली संसारशुद्धी । कृष्ण लपवा त्रिशुद्धी । जग प्रगट न करावा ॥२॥ आतां मी करुं कैसें । भ्रतारा लागलें पिंसे । मज मायेच्या ऐसें । पुरुष ममता न धरी ॥३॥ मज मायेची बुद्धी ऐसी । म्यां आच्छादिलें श्रीकृष्णांसी । वेगें होईन तुमची दासी । अति वेगेंशीं बाळ न्यावें ॥४॥ येरु म्हणे नवल जालें । तुज कृष्णें प्रकाशिलें । त्वां केवीं अच्छादिलें । कृषरुप ॥५॥ सरसर अरजे मूढें । बोलसी तितुकें कुडें । कृष्णरुप वाडें कोडें । माया कैंची ॥६॥ येरी म्हणे सांडा चावटी । कोरड्या काय सांगू गोष्टी । गोकुळासी उठाउठी । बाळ न्यावें माझें ॥७॥ अवो कृष्णीं चिंतीसी जन्ममरण । हेंचि तुझें मूर्खपणा । कृष्णानामें जन्ममरण । समूळ निर्दळिलें ॥८॥ सरो बहु बोलाचा बडीवारु । परि निर्धारु न धरवे धीरु । या लगीं लेकरुं । गोकुळा न्यावें ॥९॥ तुम्हीं न माना माझिया बोला । वेणेंवीण उपजला । नाहीं योनिद्वारां आला । कृषाणानाथु ॥१०॥ आतां मी काय करुं वो । वसुदेव म्हणे नवलाओ । तुझ्या बोलाचा अभिप्रावो । तुझा तुमची न कळे ॥११॥ चोज कैसेवीण । ज्या नाहीं जन्ममरण । त्यासी मारील कवण । समुळ वावो ॥१२॥ जेणें मीपण आभासे । तेणें माझें मूर्खपणें तुम्हां दिसें । हें अंगींचे निजरुप पिसें । न कळें तुम्हां ॥१३॥ कृष्ण निजबोधु सुंदरा । यासी जीवें जतन करा । जाणिवेच्या अहंकारा । गुंता झणीं ॥१४॥ आतां काय मीं बोलुं शब्दू । ऐसा करितां अनुवादू । बोले खुंटला शब्दू । प्रगटला कृष्ण ॥१५॥ प्रकृति पुरुष दोन्हीं । मीनली एकपणीं । एका जनार्दनीं । बंदी मोक्ष ॥१६॥
देवतांचे अंगीं असतां विपरित । परी संतकृपा त्वरित करिती जगीं ॥१॥ जैसी भक्ति देखती तैसे ते पावती । परी संतांची गती विचित्रची ॥२॥ वादक निंदक भेदक न पाहाती । एकरुप चिंतीं मन ज्यांचें ॥३॥ भक्ति केल्या देव तुष्टे सर्वकाळ । न करितां खळ म्हणवी येर ॥४॥ संतांचे तों ठायीं ही भावना नाहीं । एका जनार्दनीं पायीं विनटला ॥५॥
देवरे देवरे मोरी घागरीया लालसे । मैं बोलुंगी जशोदा मायछें ॥१॥ हाम रहीन दसे नामछे । तारी भीद नहीं मारो कामछे ॥२॥ आकर पकरीयो मोरे आंगछे । मैं लाजे न आइगे मा अवछो ॥३॥ एका जनार्दनी तोरे पुत्रनें हामछे । फजितीन मानली आइछे ॥४॥
देवा तुम्ही आहांत समर्थ । काय मागूं मी पदार्थ ॥१॥ देणे द्याला तरी हेंचि द्यावें । संतचरंण मी वंदावें ॥२॥ दुजे मागणें सायासी । नाहीं नाहीं हषीकेशी ॥३॥ बोलतसे तोंडभरी । ऐसें नका म्हणें हरि ॥४॥ अंकित मी तुझा देवा । एका जनार्दनीं ठेवा ॥५॥
देवा परिस उदार । भक्त जाणा निर्धार ॥१॥ याजसाठीं धावें पाठीं । देत लंगोटीं आपुली ॥२॥ आपण दिगंबरची असे । भक्त वस्त्र भूषणें सौरसें ॥३॥ म्हणोनि भक्ताचा अंकित । एका जनार्दनीं तिष्ठत ॥४॥
देवा माझे मन लागों तुझें चरणी । संसारव्यसनीं पडों नेदी ॥१॥ नामस्मरण घडो संतसमागम । वाउगाची भ्रम नको देवा ॥२॥ पायीं तीर्थायात्रा मुखीं राम नाम । हाचि माझा नेम सिद्धि नेई ॥३॥ आणिक मागणें नाहीं नाहीं देवा । एका जनार्दनीं सेवा दृढ देई ॥४॥
देवांचें हें गूज सकळ मंत्रमय । जें कां निजध्येय शंकराचें ॥१॥ तें हें रामनाम सेविती सर्वभावें । रामरुप व्हावें निश्चयेंसीं ॥२॥ नष्ट अजामेळाचें पतितत्व गेलें । दिव्यरुप जालें वाल्मिकीचें ॥३॥ शरीर संपत्ती बळें अपूर्व सकळ । जाला द्वारपाळ एका जनार्दनीं ॥४॥
देवाचरणीं ठाव । तैसा गुरचरणीं भाव ॥१॥ गुरु देव दोन्हीं समान । ऐसें वेदांचें वचन ॥२॥ गुरु देवमाजीं पाहीं । भिन्न भेद नाहीं नाहीं ॥३॥ देवा पुजितां गुरुसी आनंद । गुरुसी पुजितां देवा परमानंद ॥४॥ दो नामाचेनि छंदें । एका जनार्दनीं परमानंदें ॥५॥
देवाचे ते आप्त जाणावे ते संत । त्यांचे चरणीं रत व्हावें सर्वदा ॥१॥ श्रीहरीची भेटी सहजची होय । श्रमलीया जाय क्षणमात्रें ॥२॥ पापाचे पर्वत भस्म नामाग्रीतं । अभक्ता न कळें हित नाम न घेती ॥३॥ एका जनार्दनीं संताचिया कृपें । नाम होय सोपें त्याच्या ॥४॥
देवाचे सोईरे संत रे जाणावें । यापरतें जीवें नाठवी कोणा ॥१॥ पडतां संकट आठवितसे संतां । त्याहुनी वारिता नाहीं दुजा ॥२॥ म्हणोनि घरटी फिरे तया गांवीं । सुदर्शनादि मिरवी आयुधें हातीं ॥३॥ लाडिकें डिंगर वैष्णव ते साचे । एका जनार्दनीं त्याचें वंदी पाय ॥४॥
देवाचें तें ध्यान । आठवावें रात्रदिन ॥१॥ मुगुट कुंडलें मेखळा । कांसे शोभे सोनसळा ॥२॥ शंख चक्र गदा पद्म । सदा उदार मेघःश्याम ॥३॥ ऐसा हृदयीं आठवा । एका जनार्दनीं सांठवा ॥४॥
देवासी आवडे भक्तसमागम । त्यांचें सर्व काम करी अंगें ॥१॥ भक्ताकाजालागीं अवतार धरी । नांदे भक्तांघरीं स्वयें देव ॥२॥ भक्तांविण देवा कांहींचि नावडे । भक्त तो आवडें सर्वकाळ ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । देव सदोदित स्वयें होत ॥४॥
देवासी कांहीं नेसणें नसे । जेथें तेथें देव उघडांची दिसे ॥१॥ देव निलाजरा देव निलाजरा । देव निलाजरा पाहा तुम्हीं ॥२॥ न लाजे तेथें नाहीं गांव । पांढरा डुकर झाला देव ॥३॥ एका जनार्दनीं एकल्या काज । भक्ति तेणेंचि नेली लाज ॥४॥
देवासी तुष्टण्या एक युक्ति आहे । रामनाम गाय मुखीं सदा ॥१॥ काया वाचा मनें संतासींशरण । तेणें नारायण तुष्ट होय ॥२॥ नामापरतें साधन आणीक नाहीं दुजें । एका जनार्दनीं निज नाम सार ॥३॥
देवासी तो आवडे भक्त । नाहीं हेतु दूसरा ॥१॥ बळी सर्वस्व करी दान । त्याचें द्वारपाळपण केलें त्वां ॥२॥ धर्म सदा होय उदास । त्याचे घरी तुझा वास ॥३॥ तुझा भक्त अंबऋषी । त्याचे गर्भवास सोशिसी ॥४॥ तुम्हीं उदार जगदानीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
देवासी तो पुरी एक भाव । नेणें वैभव दासाचें ॥१॥ जया चित्तीं जी वासना । तैशीं कामना पुरवणें ॥२॥ नाहीं पडत गोंवोंगुती । आपणचि हातीं करितुसे ॥३॥ एका जनार्दनीं अंकित राहे । तिष्ठत द्वारीं त्याच्या ॥४॥
देवासी तो प्रिय एक नाम आहे । म्हणोनि तूं गाये सदोदित ॥१॥ कला हें कौशल्या अवघे विकळ । मंगळां मंगळ रामनाम ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम मुखीं गातां । मुक्ति सायुज्यता पाठीं लागे ॥३॥
देवासी तो मुख्य कीर्तनाची गोडीं । म्हणोनियां उडी घाली स्वयें ॥१॥ नावडे तया आणिक संकल्प । कीर्तनीं विकल्प करितां क्षोभे ॥२॥ साबडे भाळे भोळे नाचताती रंगी । प्रेम तें अंगी देवाचिये ॥३॥ एका जनार्दनीं धांवे लवलाहे । न तो कांहीं पाहे आपणातें ॥४॥
देवासी तों पुरे । एक तुळशीपान बरें ॥१॥ नाहीं आणिक आवडी । भावासाठीं घाली उडी ॥२॥ कण्या भाजी पान फळे खाय । न पाहे यातिकुळ स्वयें ॥३॥ प्रीतीनें दहींभात । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें खात ॥४॥ भक्तिसुखें भुलला हरि । एकाजनार्दनीं निर्धारीं ॥५॥
देवासी दुजे नावडे सर्वथा । करितां हरिकथा समाधान ॥१॥ येऊनिया नाचे कीर्तनीं सर्वदा । निवारी आपदा सर्व त्याची ॥२॥ भाविकांसाठी मोठा लोभापर । नाचतो निर्भर कीर्तनांत ॥३॥ एका जनार्दनीं आवडे कीर्तन । म्हणोनि वैकुंठसदन नावडेची ॥४॥
देवासी ना गवे ग्रहांचाहीं ग्रहो तो राम रावणें आणिला रणा । सुरनर वानर भक्ता निशाचर समुह मीनलीसे सेना । चैत्यन्य चोरटी ते रुपें गोरटी आणिली राम अंगना रे ॥ध्रु॥ राम देखोनी दिठी हरिखली गोरटी । स्वानंदाची सृष्टी हेलावतु । जानकी पाहे रघुनाथा राम न पाहे सीता । चरणावरी माथा ठेवूं नेदी ॥१॥ तंव देव म्हणती देवा सीतेचिया भावा नमस्कार घ्यावा अनुसरु आतां । विनविती जगत्पत्ति ऐकें सीतापती । उभी आहेतिष्ठती जनकतनया । विनवी बिभीषण म्रुदुबचनी लक्षुमण । सीतेलागीं रावण निर्दाळिला । जीलागीं शिणविलें तिसीं । कां दुर्हांविलें । हनुमंत म्हणे बोले सांगास्वामी ॥२॥ तुं जीवींचें न सांगसी आणि मौन्याचि राहसी । तें गुढ वेदशास्त्रांसी नकळे मा । आम्हीं तंव वानरें प्रकृतीचीं पामरें । तेंकेवीं वनचरें जाणोन बा । सीता सीता घोकणी ते जनकनंदिनी । उभी असे येउनी जवळी मा । जवळी आल्या पाठी तुंन पहासी दृष्टी । कुसरी हे उफराटी न कळे आम्हां ॥३॥ पाहोनी प्लवंगम नहीं । हे परपुरु मीनली ऐसी झाली बोली । प्रकृति अंगिकारिली कैसी जाय । तरी हे जीवाची मोहिनी कामजनित जननी । देखतां नयनीं भुलवी जगा । तरी हेंदिव्य देउनि पाहा हो दाखवूं शुद्ध भावो । संज्ञा रामरावो करुनी ठेला ॥४॥ हें देखोनि समस्त राहिले तटस्थ । हनुमंत काय तेथें करिता झाला । हेंविषम विश्वकुंड पेटविले प्रचंड । सहजाग्नि उदंड प्रज्वाळिला । येरी कुंडाकडे पाहे तंव रामरुप दिसताहे । नवल दिव्यमाय आरंभिलें । येथें भावचि प्रमाण । अग्निमाजीं स्नान । करुनी रामचरण दृढ धरीन ॥५॥ अगा परिसें तेजोराशी तूं साक्षीं या कर्मासी । जठरींचा जठरवासी जठराग्नी । चपल चंचल योगें मन जेथें जाय वेगें । सरिसा पुढे मागें अवघा राम । राम साडोनि मना विषयो ये जरी ध्याना । तरी देह हुताशना दग्ध करी ॥६॥ वाचिक व्यापारु स्वरवराण उच्चारु । रामेविण अक्षरु केवीं निघें । वचना वदनीं राम कथे मेघःश्याम । रामेवीण उपशम शब्द नाहीं । वाचा जे वावडे तें तें राम घडे । रामेवीण उघडे वचन नाहीं । हाकीं हांकितां हाका हाकेमाजीं राम देखा । नाहीं तरी देव मुखा दहन करीं ॥७॥ हे काया आतळे तेथेंचि राम मिळे । रामाविन वेगळें उरलेंनाहीं । देहो देहो बहुतांसी संदेहो । देहीं रामरावो प्रकट नांदे । राम श्वासोश्वास रामनिमिष निमिष । रामामाजीं वास रामपणें । रामेविण शरीर क्षीण जाय आन मोहर । तरी देहो हा वैष्वानर भस्म करीं ॥८॥ जागृती जें जें दिसें तें राम असे । स्वप्नीं जें आभासें तेंही रामु । सुषुप्तीचें सुख केवळ राम देख । रामेविणं आणिक नाहीं नाहीं । आम्हां रामरुपीं उप्तत्ती रामरुपी स्थिती । अंती तेही मती रामराम । तेथें अग्नीसी तो अतौता अग्निअमाजीं सीता । राम म्हणोनि तत्त्वता उडीघाली ॥९॥ तेथें बुजालीं वानरें भ्यालीं निशाचरें । सुरनर खेंचरें चाकाटलीं । उडीसारसी देख सकळां पडिली शंक । अवघीच टकमक पहात ठेली । तेथें तम धुमाचे घोळ रजरक्तकल्लोळ । राहिलें निश्चय सीतातेजें । धगधगीत इंगळ लखलखीत ज्वाळा । लोपुनी जनकबाळा मिरवे किसी ॥१०॥ दहनदिप्ती सुखा मुळ ते सीता देखा । अग्निचिया शिखा शाखा सीता । सीता अंगमेळे अग्निचे पाप जळे । जें रावणाच्या घरीं मेळे धुतां घडलें । हे पतिवरता निर्दोष अग्नि जाला चोख । जयजयकारें घोष अवघे करिती । तें देखोनी राघवा जाकळीलें कणवा । अवघेपणें अवघा खेंवा आला ॥११॥ प्रकृति पुरुषा भेटी खेवां पडीली मिठी । येरयेरां पोटीं हारपली । तेथें योग काहीं स्मरतां स्मरतें नाहीं । मीतुंपणा पाहीं बुजावणी । रामरुपीं तत्त्वतां मिळोनी गेली सीता । न निवडे सर्वथा कांही केलिया । अशोकाचे शोक वियोगाचें दुःख । हरुनी म्हणावें सुख तंव म्हणतें नाहीं ॥१२॥ शीवशक्ति संयोग अभ्यांसेंवीण योग । कल्पनेविण भोग भोगीतसे । एका जनार्दनीं सहजेसी मिळणी । प्रकृती रामचरणीं सती झाली । एकपणाचेनि आले नुरेचि पैं वेगळें । रामरुपीं सगळें सामावलें ॥ नवल पैं लाघव देहें देहीं राघव । देव पुढें दिव्य उतरील बा ॥१३॥ पदप्राप्ति – अभंग ९३६ अहिरावणे राम धरुनियां नेला थोर मांडिले निर्वाण । घायातळीं राम उभा करुनियां म्हणतसे करीं रे स्मरण ॥१॥ जगाच्या संकटीं रामातें स्मरती राम स्मरावें कवण ॥धृ०॥ देवांचें मरण भक्तें चुकविलें म्हणोनि अमर केला हनुमंतु । न तुटे न जळे न बुदे न ढळे संसारी असोनी अलिप्तु ॥२॥ दुसरेनि अवतारें रामासी जन्मु परी हनुमंत जन्मातीतु । देवासी जन्ममरण दिसते अविनासी । एका जनार्दनीं केले भक्तु रे या ॥३॥ राम सहवास – अभंग ९३७ ते ९४४
देवासी प्रिय होय कीर्तन । नाचे येऊन आनंदे ॥१॥ न विचारी यतीकुळ । असोत अमंगळ भलतैसे ॥२॥ करिती कीर्तन अनन्यभावें । ते पढिये जीवेंभावें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । कुळें पावन होती कीर्तनीं ॥४॥
देवो न कळे अभाविकां । उघड पंढरीसी देखा । भोळे सकळाम भाविकां । ठाऊका असे ॥१॥ न कळे तयांचे विंदान । भेटी जातां वेधी मन । तोडित बंधन । संसाराचें क्षणार्धें ॥२॥ रुप पाहतां गोजिरें । आवडे डोळियां साजिरें । चित्त क्रोध । अवघा तो परमानंद ॥३॥ नुरे काम आणि क्रोध । अवघाअ तो परमानंद । एक जनार्दनी गोविंद । अभेदपणें पाहतां ॥४॥
देवो विसरें देवपण । अपीं वासना भक्तांसीं ॥१॥ भक्त देहीं सदा वसे । धर्म अर्थ अर्पितसे ॥२॥ जे जे भक्ताची वासना । पुरवी आपण त्याचि क्षणा ॥३॥ एका जनार्दनीं अंकित । उभा तेथेंचि तिष्ठत ॥४॥
देशाविरहित काळासी अतीत । ते देवभक्त पंढरीये ॥१॥ जाऊनियां कोणी पहा । देवाधिदेव विठोबासी ॥२॥ जन्ममरणाचे तुटतील फांसे । पाहतां उल्हासें देवभक्तां ॥३॥ एका जनार्दनीं विटेवरी निधान । लेवुनी अंजन उघडें पहा हो ॥४॥
देह गेह कर्म सारुनी । शेजे पहुडली निज समाधानी । कृष्ण वेणु गीत ये श्रवणीं । वृत्ति उचलली भेटी लागुनी वो ॥१॥ जीवीं लागलें हरीचें ध्यान । कांही केलिया न राहें मन । प्रेम पडीभरें येतसे स्फुदोन । हरिचरणीं तें वेधिलें मन वो ॥२॥ लाज सांडोनि जालें निर्लज्ज । सासू सासर्यांसी नाहीं मज काज । माया माहेर अंतरलें सहज । हरिचरणीं तो वेधलें निज वो ॥३॥ चिदाकाशींचे स्वच्छ चंदिणे । कृष्ण प्रभा ते चंद्र परिपुर्ण । ध्येय ध्याता खुंटले तेणें गुणे । एका जनार्दनीं सहज एकपणें वो ॥४॥
देह गेह चिंता । बाळासी नाठवे सर्वथा ॥१॥ न देखे तो दुजें स्थान । बाळका आपुले अंगीं जाण ॥२॥ माझें तुझें न म्हणे । उंच नीच कांहीं नेणें ॥३॥ एका जनार्दनीं अखंड । नाहीं तया वायां खंड ॥४॥
देह जाईल तरी जावो राहील तरी राहो । दोराचिया सर्पा जिणें मरणें न वावो ॥१॥ आम्ही जिताची मेलों जिताची मेलों । मरोनियां जालों जीवेविण ॥२॥ मृगजळाचें जळ भरलें असतां नाहीं । आटलिया तेथें कोरडें होईल काई ॥३॥ एका जनार्दनीं जगाचि जनार्दन । जिणें मरणें तेथें सहज चैतन्यघन ॥४॥
देह पाहतां दोषाची दिठी । वृत्ती दिसे तैं स्वरुपीं मिठीं ॥१॥ कैसेनी हरिदास भासती । देही असे तंव दोष दिसती ॥२॥ देह दिसतां न दिसे भावो । वृत्ती दिसे तंव समाधान पहा हो ॥३॥ एका जनार्दनाच्या पाही । वृत्ती दिसे तैं दोष नाहीं ॥४॥
देह लावी हरिकीर्तनीं । येर कारणीं पडुं नको ॥१॥ सोडी संसाराचा छंद । कीर्तनीं गोविंद आठवा ॥२॥ होई दास संतचरंणीं । पायवणी वंदी तूं ॥३॥ काया लावी देवाकडे । येर सांकडें वारिल ॥४॥ अनुमोदन सर्वाठायीं । मन देई हरिचरणीं ॥५॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । काया वाचा भाविका सांगत ॥६॥
देहतापें तापलों भारीं । संताघईं मागतसें ॥१॥ मज द्या कांहो जीवन । जेणें जीवाचें समाधान ॥२॥ एक जनार्दनीं सवें । सुखसागराची घातली पोहे ॥३॥
देहनिशा क्रमोनि मी तंव आलिये । इहीं वैष्णवीं आणिलें पंढरीये ॥१॥ बाई वो मन ध्यान लागलें पंढरीचे । तें तंव जागृती स्वप्नी नवचे ॥२॥ नयन नाच्ती सुखाचा हा गोंधळू । साचे सन्मुख देखोनि श्रीविठ्ठल ॥३॥ आनंदु आसमाय होतीं मना पोटीं । नवल वालभों विठ्ठली जालीं भेटीं ॥४॥ मी आन न देखें वो नाइकें काणीं । ठासा ठसावला अभिन्नपणीं वो ॥५॥ जनीं न संता संचारू जाला देखा । एका जनार्दनीं धरिला एकी एका वो ॥६॥
देहाचिया आशा पुत्रादिक धन । कासया बंधन घडे मग ॥१॥ सांडोनि उपाधी करावें भजन । तेणें जनार्दन कृपा करी ॥२॥ एका जनार्दनीं निराशी तो धन्य । तयाचें चरण वंदु आम्हीं ॥३॥
देहाची आशा टाकिली परती । केलीसे आरती प्रपंचाची ॥१॥ स्थूल सुक्ष्म यांची रचूनियां होळीं । दावाग्नि पाजळीं भक्तिमंत्रें ॥२॥ एका जनार्दनीं देहासी मरण । विदेहीं तो जाण जनार्दन ॥३॥
देहाचें देऊळ देवळींच देव । जनार्दन स्वयमेव उभा असे ॥१॥ पुजन तें पुज्य पूजकु आपण । स्वयें जनार्दन मागेंपुढें ॥२॥ ध्यान तें ध्येय धारणा स्वयमेव । जनार्दनीं ठाव रेखियेला ॥३॥ एका जनार्दनीं समाधी समाधान । पडिलें मौन देहीं देहा ॥४॥
देही असोनि देहातीत । भूतीं भूतात्मा भगवंत ॥१॥ भिन्न खाणी भिन्नाकार । चिदात्मा हा निर्विकार ॥२॥ एक निश्चयो नाहीं चित्तीं । एका जनार्दनीं वायां भक्ति ॥३॥
देहीं असोनी विदेही । चाले बोले सदा पाही ॥१॥ असे अखंड समाधी । नसे कांहीं आधिव्याधी ॥२॥ उपाधीचे तोडोनी लाग । देहीं देहपणें भरिलें जग ॥३॥ एका जनार्दनीं संग । सदा समाधान सर्वाग ॥४॥
देहीं कैंचे सुख कैंचें दुःख । कैंचा बंध कैंचा मोक्ष ॥१॥ देहीं कोण देव कोण । भक्त कोण शांत कोण अशांत ॥२॥ देहीं कैंची क्रिया कैंचें कर्म । देहीं विरालें धर्माधर्म ॥३॥ देहीं कैचें शास्त्र कैंचा वेद । कैंची बुद्धि कैंचा बोध ॥४॥ एका जनार्दनीं देह । ब्रह्मीं ब्रह्मा होत आहे. ॥५॥
देहीं न धरी जो आशा । चित्त पंढरीनिवासा । स्मरणाचा ठसा । रात्रंदिवस जयातें ॥१॥ तोचि होय हरीचा दास । तेणें पुरती सर्व सायास । नाहीं आशापाश । चिंतनावाचुनी सर्वथा ॥२॥ ध्यानीं मनींनारायण । सदा सर्वदा हें चिंतन । एका जनार्दन मन । जडलेंसे हरिपायीं ॥३॥
देहीं वाढें जों जों शांती । तों तों विरक्ति बाणें अंगीं ॥१॥ ऐसा आहे अनुभव । देहीं देव प्रकाशे ॥२॥ देहीं आत्मा परिपुर्ण । भरला संपुर्न चौदेहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं रिता ठाव । नाहीं वाव पाहतां जगीं ॥४॥
देहींची वासना अद्वैत निमालें । साधन साधिलें तोचि धन्य ॥१॥ द्वैताचा भाव अद्वैताचा ठाव । आठवा स्वयमेव नेणें कांहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं अद्वैता वेगळा । राहिला निराळा सुखरुप ॥३॥
दोघें शरणागत आले श्रीरामासी । मारिलें वालीसी एका बाणें ॥१॥ बाणलीसे भक्ति अंगदाचे अंगी । श्रीरामें वोसंगीं धरियेले ॥२॥ धरियेलें हातें तारा सुग्रीवानें । वैराचें खंडण झालें तेव्हा ॥३॥ तेव्हा वानरांचीं बोलावली सेना । लंकेवरी ज्यांना पाठविलें ॥४॥ विळब न होता धाडी हनुमंता । जाळियेली वार्तां सीता सांगे ॥५॥ सांग लंकाजळीं सन्निधा उदधी । लंघुनियां शुद्धि रामा सांगे ॥६॥ सांगे रामा तेव्हा बांधवा सागर । आणुनि अपार पर्वतांसी ॥७॥ शिळासेतु रामचरणाची ख्याती । तारुनी पुढती ख्याती केली ॥८॥ बांधोनिया सेतु राम आला लंके । मारियेलें मुख्य राक्षसासी ॥९॥ मारी कुंभकर्ण इंद्रजित रावणा । होता लक्ष्मणा शक्तिपात ॥१०॥ आणियला गिरी दिव्य तो द्रोणादी । उठविली मादी वानरांची ॥११॥ शिरे उडविली लंकापतीचीं । मुख्य राक्षस साचे छेदियेलें ॥१२॥ लिगाड तोडिले वैरत्व खुटलें । लंकाराज्य दिलें बिभीषणा ॥१३॥ तोडियली बेडी नवग्रहं सोडी । उभविली गुढी रामराज्य ॥१४॥ इंद्रचंद्रपद ब्रह्मीयांचे । देउनी तयांचें सुखी केलें ॥१५॥ केलें समाधान आणविली सीता । अयोध्यें मागुता राम आला ॥१६॥ आलासे भरत लागला चरणीं । फिटलीं पारणीं लोचनांचीं ॥१७॥ चिंता दुःख द्वेष पळाले बाहेरी । एका जनार्दनीं करी राज्य सुखें ॥१८॥
दोन्ही कर ठेवूनी कटीं । उभा भीवरेचे तटीं ॥१॥ रुप सांवळें सुंदर । गळां वैजंयती हार ॥२॥ कानां कुंडलें मकराकार । तेज न समाये अंबर ॥३॥ एका जनार्दनीं उदार । भीमातीरीं दिंगबर ॥४॥
दोरा अंगीं जैसा नसतां सर्प दिसे । मिथ्या देह तैसा वस्तूवरी आभासे ॥१॥ देह मी नव्हे देह मी नव्हे । देह मी नव्हे माझेनी अनुभवें ॥२॥ घटीं वर्तूळ आकाश परि तें महदाकाश । विकारवंत देह चैतन्य विलास ॥३॥ एका जनार्दनीं दो नांवीं एक । देह झाला मेला समूळ मिथ्या देखा ॥४॥
दोष दुरितांचें पाळें । पळती बळें नाम घेतां ॥१॥ नाम प्रताप गहन । भवतारण हरिनाम ॥२॥ आणीक नको दुजी चाड । नाम गोड विठ्ठल ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । तरले तरती निष्काम ॥४॥
दोषी पापराशी नामाचे धारक । होतां तिन्हीं लोक वंदिती माथां ॥१॥ नामाचें महिमान नामांचे महिमान । नामाचे महिमान शिव जाणे ॥२॥ जाणती ते ज्ञानी दत्त कपिल मुनी । शुकादिक जनींधन्य जाहलें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम परिपुर्ण । सांपडली खुण गुरुकृपें ॥४॥
दोषी यमदुत नेतसे बांधोनी । तंव अवचित नाम पडलें कानीं ॥१॥ तुटलें बंधन खुंटलें पतन । नाम जनार्दन ऐकतांची ॥२॥ तुटोनि बंधन पडता तळीं । तंव वरचेवर झेली वनमाळी ॥३॥ दुती अति दृढ नाम धरितां मनीं । यमदूतां देवदूत घालिती विमानीं ॥४॥ दोषी आणि दूता नामाचा परिपाठीं । भावबळें देव स्थापी वैकुंठी ॥५॥ एका जनार्दनीं नामोच्चारासाठीं । यमे यमदूतां नोहे भेटीं ॥६॥
द्वारका समुद्रांत बुडविली । परी पंढरी रक्षिली अद्यापि ॥१॥ द्वारकेहुनि बहुत सुख । पंढ रीये अधिक एक आहे ॥२॥ भीमातीरीं दिंगबर । करुणाकर विठ्ठल ॥३॥ भक्तांसाठीं निरंतर । एका जनार्दनी कटीं धरिले कर ॥४॥
द्वारकेचा सोहळा । परणियत्नी भीमकबाळा ॥१॥ सोळा सहस्त्र युवती । अष्टनायका असती ॥२॥ पुर पौत्र अपार । भगवती तो विस्तार ॥३॥ करुनिया राधामीस । देव येती पंढरीस ॥४॥ रुक्मिनी रुसली । ती दिंडिर वनां आली ॥५॥ तया मागें मोक्षदानीं । येतां जाला दिंडीर वनीं ॥६॥ गाई गोपाळांचा मेळ । गोपाळपुरी तो ठिविला ॥७॥ आपण गोपवेष धरी । एका जनार्दनीं श्रीहरीं ॥८॥
द्वारकेभीतरीं । कामधेनु घरोघरीं ॥१॥ कैशी बरवेपणाची शोभा । पाहतां नयनां निघती जिभा ॥२॥ घरोघरीं आनंद सदा । रामकृष्न वाचे गोविंदा ॥३॥ ऐशी द्वारकेपरी । एका शरण श्रीहरी ॥४॥
द्वारकेमाजीं श्रीकृष्ण । एकदा करी देवार्चन । उद्धवें कर जोडोन । केला प्रश्न श्रीकृष्णा ॥१॥ सर्व देवाचा तुं देव । ईश्वर न कळे तुझी माव । शिवणे सर्व ऋषी गणगंधर्व । परी तुं नाकळा सर्वथा ॥२॥ तुम्हीं बैसोनि एकांतीं । काय करितां श्रीपती । हें होतें पुसणें माझे चित्तीं बहु दिवस श्रीहरीं ॥३॥ एकोनी उद्धवाची मात । तया बोले जगन्नाथ । एका जनार्दनीं विनवीत । सावधान परियेसा ॥४॥
द्वारकेहुनी जगजेठी । आला पुंडलिकाचे भेटी । पाऊलें सरळ गोमटी । बाळ सुर्यापरी ॥१॥ धन्य धन्य पांडुरंग । मुर्ति सावळी सवेग । गाई गोप संवगडे लाग । मिळोनि सकळांसहित ॥२॥ पाहतां पुंडलिकांचें वदन । वेडावलें भक्तांचे भुषण । केलेंसे खेवण । समचरणीं विटेवरीं ॥३॥ न बैसे अद्यापि खालीं । ऐशी कॄपेची माउली । एका जनार्दनीं आली । भक्तिकाजा विठ्ठल ॥४॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती पुंडलिकाची जगदोद्धरार्थ विनवणी
द्वारकेहुनी धांवणें । केलें पुंडलिकाकारणें ॥१॥ ऐसा कृपाळू उदार । उभा विटेश्यामसुंदर ॥२॥ न बोले म्हणोनि पाहे पुढें । चित्त ठेविलें तिकडे ॥३॥ एका म्हणे जनार्दनीं । धन्य पुंडलिक मुनी ॥४॥
धन जयासीं मृत्तिका । जगीं तोचि साधु देखा ॥१॥ ज्यासी नाहीं लोभ आशा । तोचि प्रिय जगदीशा ॥२॥ निवारले क्रोधकाम । तोचि जाणा आत्माराम ॥३॥ एका जनार्दन पाय धरी । भुक्ति मुक्ति नांदे घरीं ॥४॥
धन वित्त आशा धरुनी स्मरती । तेही मुक्त होती विठ्ठलनामें ॥१॥ प्रपंच परमार्थ धरुनियां हाव । गाती विठ्ठल देव आवडीनें ॥२॥ तरती तरले हाचि भरंवसा । एका जनार्दनीं ठसा विठ्ठलनाम ॥३॥
धन्य आज दिन संतदरुशनाचा । अनंत जन्मांचा शीण गेला ॥१॥ मज वाटे त्यासी आलिंगन द्यावे । कदा न सोडावे चरण त्याचे ॥२॥ त्रिविध तापांची जाहली बोळवण । देखिल्या चरण वैष्णवांचे ॥३॥ एका जनार्दनीं घडो त्यांचा संग । न व्हावा वियोग माझ्या चित्ता ॥४॥
धन्य गुरु जनार्दन । स्वानंदाचें जें निधान ॥१॥ तेणें केला हा उपकार । दावियेलेंक परात्पर ॥२॥ त्याच्या कृपें करुनि जाण । प्राप्त झालें ब्रह्माज्ञान ॥३॥ एका जनार्दन सदगुरु । जनार्दन माझा पैं आधारु ॥४॥
धन्य गुरुकृपा जाहली । अहंता ममता दुर गेली ॥१॥ घालुनि अंजन डोळां । दाविला स्वयं प्रकाश गोळा ॥२॥ बोधी बोधविलें मन । नाहीं संकल्पासी भिन्न ॥३॥ देह विदेह निरसले । एका जनार्दनीं धन्य केलें ॥४॥
धन्य चंद्रभागा धन्य वाळूवंट । तेथें सभादाट वैष्णवांची ॥१॥ ठायीं ठायीं कीर्तन होत नामघोष । जळाताती दोष जन्मातरींचे ॥२॥ पहा तो नारद उभा चंद्रभगेंत । गायन करीत नामघोष ॥३॥ धन्य विष्णु पहा धन्य वेणुनाद । क्रीडा करी गोविंद सर्वकाळ ॥४॥ पौर्णिमेचा काला वेणुनादीं जाहला । वांटिती सकळीं पाडुरंग ॥५॥ स्वगींचे सुरवर प्रसाद इच्छिती । नाहीं त्यांसी प्राप्ति अद्यापवरी ॥६॥ तुम्हां आम्हां येथें कैसें सांपडले । उपकार केलें पुडलीके ॥७॥ धन्य ते पद्माई धन्य ते पद्माळ । येऊनी सकळ स्नाने करिती ॥८॥ धन्य दिंडीर वन रम्य स्थळ फर । रखुमाई सुंदर वास करिती ॥९॥ चोखोबानें वस्तीं केली ऐलथडी । उभारिली गुढी स्वानंदाचे ॥१०॥ धन्य पुंडलीक भक्त शिरोमणी । तेणें चक्रपाणी उभा केला ॥११॥ मायाबापाची सेवा तेणें केली सबळ । म्हणोनी घननीळा आतुडला ॥१२॥ लोह दंड क्षेत्र पंढरपुर । उभा विटेवर पांडुरंग ॥१३॥ त्रैलोक्याचा महिमा आणिला तया ठाया । तीर्थ व्रतें पायां विठोबाच्या ॥१४॥ तिहीं लोकीं पाहतीं ऐसें नाहीं कोठें । परब्रह्मा नीट विटेवरी ॥१५॥ एका जनार्दनीं ब्रह्मा पाठीं पोटीं । ब्रह्मानिष्ठा येती तया ठायां ॥१६॥
धन्य ते भाग्याचे । वास करिती पंढरीचे ॥१॥ करती नित्य प्रदक्षिणा । स्नान चंद्रभागे जाणा ॥२॥ पुंडलिकाची भेटी । वेणुनाद पाहती दृष्टी ॥३॥ करिती एकादशी । जाग्रण आनंदें मानसीं ॥४॥ तया पुण्या नाहीं लेखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥५॥
धन्य ते भाग्याचे । वासुदेव नामीं नाचे ॥१॥ सदा राम नामावळी । पाप तापां होय होळी ॥२॥ सदा नामीं ज्याचें मन । जन नोहे जनार्दन ॥३॥ नामें रंगे ज्याची वाणी । एका जनार्दनीं तोचि जनीं ॥४॥
धन्य तेचि संत भक्त भागवत । हृदयीं अनंत नित्य ज्यांच्या ॥१॥ धन्य त्यांची भक्ति धन्य त्यांचे ज्ञान । चित्त समाधान सर्वकाळ ॥२॥ धन्य तें वैराग्य धन्य उपासना । जयाची वासना पांडुरंगीं ॥३॥ एका जनार्दनीं धन्य तेचि संत । नित्य ज्यांचे आर्त नारायणीं ॥४॥
धन्य दिवस जाहल । संतसमुदाय भेटला ॥१॥ कोडें फिटलें जन्माचें । सार्थक जाहलें पैं साचें ॥२॥ आज दिवाळी दसरा । संतपाय आले घरा ॥३॥ एका जनार्दनीं जाहला । धन्य तो दिवस भला ॥४॥
धन्य धन्य कीर्तन जगीं । संत तेची सभागीं ॥१॥ गाती कीर्तनीं उल्हास । सदा प्रेमें हरिदास ॥२॥ नाहीं आणिक चिंतन । करती आदरें कीर्तन ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । जालों कीर्तनीं पावन ॥४॥
धन्य धन्य जगीं संत । कृपावंत दीनबंधु ॥१॥ कृपादृष्टी अवलोकितां । परिपुर्ण समदृष्टी ॥२॥ अगाधा देणेंऐसें आहे । कल्पातीं हें न सरेची ॥३॥ एका जनार्दनींचित्त । जडो हेत त्या ठायीं ॥४॥
धन्य धन्य ते जन । जया शिवाचें भजन ॥१॥ हो का नारी अथवा नर । वाचे वदे हरहर ॥२॥ हास्य विनोद कथा । तेणें मोक्ष प्राप्त सायुज्यता ॥३॥ एका जनार्दनीं जपा । शिव शिव मंत्र सोपा ॥४॥
धन्य धन्य तें शरीर । जेथें कथा निरंतर ॥१॥ गुण गाती भगवंतांचे । तेचि जाणावें दैवाचे ॥२॥ स्वयें बोलिले जगज्जीवन । थोर कलियुगीं कीर्तन ॥३॥ एका जनार्दनीं भले । हरिभक्तीनें उद्धरीले ॥४॥
धन्य धन्य तेचि नर । दत्तनामीं जे तत्पर ॥१॥ त्याचे होतां दरुशन । पतित होताती पावन ॥२॥ तयालागीं शरण जावें । काया वाचा आणि जीवें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । त्याचें पाय आठवी मनीं ॥४॥
धन्य धन्य तेचि संत । नाहीं मात दुसरी ॥१॥ वाचे सदा नारायण । तेंवदन मंगळ ॥२॥ सांदोनी घरदारा । जाती पंढरपुरा आवडी ॥३॥ एका जनार्दनीं नेम । पुरुषोत्तम न विसंबे त्या ॥४॥
धन्य धन्य पंधरपुर । वाहे भीवरा समोर ॥१॥ म्हणोनि नेमें वारकरी । करती वारी अहर्निशीं ॥२॥ पुडलीकां दंडवत । पाहाती दैवत श्रीविठ्ठल ॥३॥ काला करती गोपाळापुरी । मिळोनि हरी सवंगडे ॥४॥ तया हरिदासाचे रजःकण शरण एका जनार्दन ॥५॥
धन्य धन्य पुंडलिक । तारिले लोकां सकळां ॥१॥ तुझें भाकेंगुतुंनी येथें । तारीन पतीत युगायुगीं ॥२॥ भाळे भाळे येतील जैसे । दरुशनें ते तैसे वैकुंठीं ॥३॥ एका जनार्दनीं देऊनी वर । राहें विटेवर मग उभा ॥४॥
धन्य धन्य भुमंडळी । वैष्णव बळीं वीर गाढें ॥१॥ कळिकाळाचे न चले बळ । नामें सबळ वज्रकवची ॥२॥ विठ्ठल देव पाठी उभा । तेथे लाभा काय उणें ॥३॥ एका जानर्दनीं मुक्ती । तेथें दास्यत्व करिती ॥४॥
धन्य धन्य विठ्ठल देव । पाहतां निरसे भेव काळाचें ॥१॥ जाउनी घाला पायीं मिठी । उदार हा जगजेठी ॥२॥ दरुशनें तारी जडजीव । निवारी भेव यमाचें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । ध्यानीं मनीं विठ्ठल ॥४॥
धन्य धन्य श्रीगुरुभक्त । गुरुचें जाणती मनोगत ॥१॥ गुरुचरणीं श्रद्धा गाढी । गुरुभजनाची आवडी ॥२॥ गुरुचेंनाम घेतां वाचें । कैवल्य मुक्ति तेथें नाचे ॥३॥ गुरुचें घेतां चरणातीर्थ । भुक्ति मुक्ति पवित्र होत ॥४॥ गुरुकृपेचें महिमान । शरण एका जनार्दन ॥५॥
धन्य धन्य श्रीहरीचे गुण । नाम पावन ऐकतां ॥१॥ जें जें अवतारचरित्र । वर्णीता पवित्र वाणी होय ॥२॥ कीर्ति वर्णिता उद्धार जीवां । कलीयुगीं सर्वा उपदेश ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें वर्म । गुण कर्म वर्णितां ॥४॥
धन्य धन्य सदगुरुराणा । दाखिविलें ब्रह्मा भुवना ॥१॥ उपकार केला जगीं । पावन जालों आम्हीं वेगीं ॥२॥ पंढरीं पाहतां । समाधान जाले चित्ता ॥३॥ वेटेवरी समचरण । एका जनार्दनीं निजखुण ॥४॥
धन्य पंढरीची वारी । सदा वसे जया घरीं ॥१॥ तोचि देवाचा आवडता । कळिकाळा मारी लाथा ॥२॥ आलिया आघात । निवारी स्वयें दिनानाथ ॥३॥ कळिकाळाची बाधा । नोहे तयासी आपदा ॥४॥ लक्ष्मी घरीं वसे । देव तेथें फिरतसे ॥५॥ ऐशी भाविकासी आवडी । एका जनार्दनीं घाली उडी ॥६॥
धन्य पृथ्वी दक्षिन भाग । जेथें उभा पांडुरंग ।मधे शोभे पुंडलीकक लिंग । सन्मुख चांग भीमरथी ॥१॥ काय वानुं तो महिमा । दृष्टी पाहतांचि भीमा । पैलथडी परमात्मा । शिवास जो अगम्य ॥२॥ दोन्ही कर धरुनि जघनीं । वाट पाहे चक्रपाणी । एका शरण जनार्दनीं । भक्तांसाठीं घाबरा ॥३॥
धन्य भाग्य गोकुळींचे राज्य । जेथें क्रीडा केली यादवराजें ॥१॥ काय तें वानुं सुख आनंदु । सुख संतोष गोकुळीं परमानंदु ॥२॥ एका जनार्दनीं जगाचे जीवन । मूर्ति पाहता दिसे सगुण निर्गुण ॥३॥
धन्य भाग्याचे जन इहलोकीं । कीर्तनें जाले सुखी कृतकृत्य ॥१॥ पातकी घातकी यासी सोपा पंथ । कीर्तन तरती कलीमाजी ॥२॥ योगयोग व्रत तप कल्पकोडी । कीर्तन श्रवण गोडी तेथें नाहीं ॥३॥ वेदशास्त्र पुराण श्रुतीचें आनुमोदन । करा रे कीर्तन कलीमाजीं ॥४॥ एका जनार्दनीं आल्हादें कीर्तन । करितां श्रोते वक्तें जाण पावन होती ॥५॥
धन्य माय व्याली सुकृताचें फळ । फळ तें निर्फळ हरीविण ॥१॥ वेदाचेंहि बीज हरि हरि अक्षरें । पवित्र सोपारें हेंचि एक ॥२॥ योगायाग व्रत नेम धर्म दान । न लगे साधन जपतां हरी ॥३॥ साधनाचे सार नाम मुखीं गातां । हरि हरि म्हणतां कार्यासिद्धि ॥४॥ नित्य मुक्त तोची एक ब्रह्माज्ञानी । एका जनार्दनें हरिबोला ॥५॥
धन्य श्रीगुरुनाथें । दाखविलें पाय तुमचें ॥१॥ मी अभागी दातारा । मज तारिलें पामरा ॥२॥ करुनि दास्यत्व । राखियेलें माझें चित्त ॥३॥ ऐसा मी हीनदीन । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
धन्य हरिहर भवभयाहर । आठव सत्वर करीं मना ॥१॥ तयांच्या चिंतनीं हरतील दोष । नित्य होय वास वैकुंठासी ॥२॥ नारदादि संता करावें नमन । धरावे चरण हृदयकमळीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संतचरण ध्यातां । मुक्ति सायुज्यता हातं येते ॥४॥
धरा अंतरीं शुद्ध निष्ठा । पहा श्रेष्ठा विठ्ठला ॥१॥ वाचें उच्चरितां सहज । अधोक्षज तोषतो ॥२॥ सहज अमृत पडतां मुखीं । होय शेखीं अमर तो ॥३॥ नामामृत घेतां वाचे । कोटी जन्मांचे सार्थक ॥४॥ एका शरण जनार्दनीं । घेत नामामृत संजीवनीं ॥५॥
धरा अधर जाली वोटंगणें काई । जळे मळें तें धावें कवणे ठायीं ॥१॥ ऐसा कोण्हीहा गुणीया मिळों कां निरुता । भूतें धरे धरी आपुलिया सत्ता ॥२॥ अग्नि हिवेला तापावें कोठें । पवना प्राणु नाहीं कवण लावी वाटे ॥३॥ गगन हारपलें पाहावेआं कवणे ठायीं । मन मुळीं लागलें शांतीक तें पाहीं ॥४॥ स्वादें जेवणार गिळिला पैं जाणा । चवी सांगावया सांग ते कवणा ॥५॥ एका जनार्दनीं जाणे एक खुणे । त्यासी भेटी कोणी घ्या एकपणें ॥६॥
धरितां श्रीहरींचें ध्यान । समाधीस समाधान ॥१॥ तो सोपा आम्हांलागी । उघडा पहा धन्य जगीं ॥२॥ कीर्तनीं नाचतो भक्तामागें । मन वेधिलें या श्रीरंगें ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाची भेटी । झालिया होय जन्ममरण तुटी ॥४॥
धरितां हातीं हात न सुटे चिकाटी । पडली ती मिटाही नोहे कदा सुटी ॥१॥ वायां काय बळ वेंचितोंसी मुढा । न सुटतां हातीं हात वायां जिनें दगडा ॥२॥ ऐशी मिठी घालीअं एकदां जनार्दन पायीं । न सुटेचि कालन्नयी सर्वत्र देती ग्वाही ॥३॥ कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं । मिठी पडली ते न सुटे भावें चरणीं ॥४॥ उमान
धरिला देव आवाडी मिठी । नोहे तुटी जन्मोजन्मीं ॥१॥ हाचि मुख्य भाव साचा । तुटला जन्माचा विसर ॥२॥ एकपणें पाहतां पोटीं । एका जनार्दनीं जाहली भेटी ॥३॥
धरी अवतार विश्व तारावया । अत्रीची अनूसुया गरोदर ॥१॥ ऋतुकाळ हेमंत नक्षत्र रोहिणी । शुक्लपक्ष दिनीं पूर्णतिथी ॥२॥ तिथि पूर्णिमा मास मार्गशीर्ष । गुरु तो वासर उत्सवकाळ ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्ण अवतार । निर्गुण निराकार आकारलें ॥४॥
धर्म अर्थ काम । जिहीं अर्पिला संपुर्ण ॥१॥ तेचि जाती जा वाटा । पंढरी चोहटा नाचती ॥२॥ आणिकांसी नोहे प्राप्ती । संत गाती तो स्वादु ॥३॥ शीण आअदि अवसानीं । पंढरपूर न देखतां नयनीं ॥४॥ उभा विटे समचरणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
धर्म अर्थ काम मोक्ष । संतचरणीं ठेवी लक्ष ॥१॥ परा पश्यंती मध्यमा वैखरी । चरणीं निर्धारीं संतांच्या ॥२॥ योगयागादि साधनें संतचरणीं असो ध्यानें ॥३॥ आणिक नको त्या उपाधी । तोडा देहीं आधिव्याधी ॥४॥ एका जनार्दनीं मन । एकपणें जनार्दन ॥५॥
धर्माचें वाट मोडे । अधर्माची शीग चढे । तैं आम्हां येणें घडे । संसारस्थिती ॥१॥ आम्हां कां ससारा येणें । हरिभक्ति नामस्मरणें । जडजीव उद्धरणें । नामस्मरणें करुनी ॥२॥ सर्व कर्म ब्रह्मास्थिती । प्रतिपादाव्या वेदोक्ती । हेंचि एक निश्चिती । कारण आम्हां ॥३॥ नाना मतें पाषांड । कर्मठता अति बंड । तयाचें ठेंगणें तोंड । हरिभजनें ॥४॥ विश्वरुप सृष्टी । अर्जुना दाविली दृष्टी । भिन्नं भेदाची गोष्टी । बोलुं नये ॥५॥ एका जनार्दनीं । धरिती भेद मनीं । दुर्हावले येथुनी । निंदक जाण ॥६॥
धांव नारायण । माझ्या दुःखाच्या निरसना ॥१॥ संसारें मी कष्टलों । तुजलागीं शरण आलों ॥२॥ कोण सोडवील आतां । तुजविन जी अनंता ॥३॥ तूचि मायबापा । निवारिसी सर्व तापा ॥४॥ एका जनार्दनीं पाय । धरुनियां चित्तीं राहे ॥५॥
धांव रे धांव आतां । दीनवत्सला रामा । संसारसंग गोष्टी । मी गुंतलों कामा ॥१॥ तारुण्य अभिमानें । अंगा भरला ताठा । विषयसंपतीचा । मज फुटला फाटा ॥२॥ विषय भोगितांना । देह पोसलें माझें । स्वाहित आठवेना । ध्यान चुकलों मी तुझें ॥३॥ विषया मिकलिलों । तुज शरण मी आलों । एका जनार्दनीं पायीं । लीन मी जाहलों ॥४॥
धांवण्या धांवतां न लावा उशीर । हा श्रेष्ठाचार मागें आला ॥१॥ गुणदोष नाहीं पाहिले कवणाचे । केलें बहुतांचे धांवणें देवा ॥२॥ एका जनार्दनीं पतितपावन । हें तों तुम्हां वचन साजतसे ॥३॥
धांवुनीं तिजी गोपिका म्हणे वो बाई । येथें रहावया लाग उरला नाहीं ॥१॥ जात होतें पाण्यां यमुने पहाटीं । अविचित येऊनियां पाठी थापटी ॥२॥ एका जनार्दनीं आणियला त्रास । नको हें गोकुळ आम्हीं जाऊ मथुरेस ॥३॥
धांवे धांवे श्रीहरी । निवारीं संसार बोहरीं ॥१॥ आडलियाचा विसांवा । धांवे पावे तुं केशवा ॥२॥ तूं दीनदयाळ हरी । आपुले आम्हां जतन करी ॥३॥ अंकित भक्तांचा । ऐसी बोले वेदवाचा ॥४॥ एकाएकीं जनार्दनीं । आठ सहस्त्र बोले वाणी ॥५॥
धांवे पावे दत्तराजा । महाराजा गुरुराया ॥१॥ अनाथासी संभाळावें । ब्रीद पाळावें आपुलें ॥२॥ तुजविण सोडवितां । नाहीं त्राता दुसरा ॥३॥ महादोषी पतितालागीं । करा वेगी उद्धार ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्ता । अवधुता माया बापा ॥५॥
ध्यानाचे ध्यान ज्ञानाचें ज्ञान । ते सम चरण विटेवरी ॥१॥ भावाचा तो भाव देवाचा तो देव । वैकुंठीचा राव विटेवरी ॥२॥ कामाचा तो काम योगियां विश्राम । धामाचा तो धाम विटेवरी ॥३॥ वैराग्याचे वैराग्य मुक्तांचे माह्गेर । तो देव सर्वेश्वर विटेवरी ॥४॥ भोळीयाचा भोळा ज्ञानीयाचा डोळा । एका जनार्दनीं सोहळा विटेवरी ॥५॥
ध्यानीं बैसोनी शंकर । जपे रामनाम सार ॥१॥ पार्वती पुसे आवडी । काय जपतां तांतडी ॥२॥ मंत्र तो मज सांगा । ऐसी बोलतसे दुर्गा ॥३॥ एकांतीं नेऊन । उपदेशी राम अभिधान ॥४॥ तेचि मच्छिद्रा लाधलें । पुढें परंपरा चालिलें ॥५॥ तोचि बोध जनार्दनीं । एका लागतसें चरणीं ॥६॥
ध्येय ध्याता ध्यान । अवघा माझा जनार्दन ॥१॥ आसन शयनीं मुद्रा जाण । अवघा माझा जनार्दन ॥२॥ जप तप यज्ञ यागपण । अवघा माझा जनार्दन ॥३॥ भुक्ति मुक्ति स्थावर जाण । अवघा माझा जनार्दन ॥४॥ एका एकींवेगळा जाण । अवघा भरला जनार्दन ॥५॥
ध्येय ध्याता ध्यान विठ्ठल संपुर्न । ज्ञेय ज्ञाता पुर्ण विठ्ठल माझा ॥१॥ योगयाग तप विठ्ठलनाम जप । पुण्य आणि पाप विठ्ठल बोला ॥२॥ उन्मनी समाधी विठ्ठल बोला वाणी । तारील निर्वाणीं विठ्ठल माझा ॥३॥ मज भरंवसा कायामनेंवाचा । एक जनार्दनीं त्याचा शरणांगत ॥४॥
ध्येय ध्यातेविण ध्यान । ज्ञेय ज्ञातेविण ज्ञान ॥१॥ ऐसें जनार्दनाचें ध्यान । साधनांचें निज साधन ॥२॥ साध्य साधनेंविण साधणें । दृश्य द्रष्टत्वेंविण देखिणें ॥३॥ बोल बोलणेविण बोलणें । एकाएकी जनार्दनें ॥४॥
ध्वज वज्रांकुश शोभती चरणीं । तो उभा रंगणीं वैष्णवांचें ॥१॥ झळकतसे हातीं पद्म आणि गदा । पुंडलिक वरदा उभा विटे ॥२॥ चरणीं भागीरथीं गंगा ती शोभली । भक्तांची क्षाळिलीं महात्पापें ॥३॥ एका जनार्दनीं सकळ तीर्थराव । उभा राह प्रभव विटेवरी ॥४॥
न करी आळस रामनाम घेतां । वाचे उच्चारितां काय वेंचे ॥१॥ न लगे द्रव्य धन वेचणेंचि कांहीं । रामनाम गाई सदा मुखीं ॥२॥ सोहळे आचार न लगे विचार । पवित्र परिकर नाम मुखीं ॥३॥ शुद्ध याति कुळ अथवा चांडाळ । स्त्री अथवा बाळ हो कां नीच ॥४॥ एका जनार्दनीं नाहीं यातीचें कारण । वाचे उच्चारण तोचि शुचि ॥५॥
न कळती भावेवीण रामकृष्ण । गोपिकांसी शीण बहुतची ॥१॥ बहुत मिळती बहुतांच्या मतां । तैशां गोपी तत्त्वतां शिणताती ॥२॥ एका जानार्दनीं प्रेमावीण देव । नकळे लाघव श्रीहरींचे ॥३॥
न कळे जयांचे महिमान । वेदश्रुतीसी पंडिले मौन । वेडावलें दरुशन । जयालागीं पाहतां ॥१॥ तोचि उभा विटेवरी । भक्त करुणाकर । हरी रुक्मीणी निर्धारी । वामभागीं शोभती ॥२॥ गरुड सन्मुख उभा । शोभे चैतन्याचा गाभा । नभी लोपली तेजप्रभा । ऐसा उभा विठ्ठल ॥३॥ मन ध्यातां न धाये । दृष्टी पाहतां न समाये । एका जनार्दनीं पाय । वंदु त्याचे आवडीं ॥४॥
न कळे लाघव तया मागें धांवे । तयांचे ऐकावे वचन देवें ॥१॥ देव तो अंकित भक्तजनांचा सदोदित साचा मागें धावें ॥२॥ गोपाळ आवडीं म्हणती कान्हया । बैसे याची छाया सुखरुप ॥३॥ सुखरुप बैसे वैकुंठींचा राव । भक्तांचा मनोभाव जणोनियां ॥४॥ जाणोनियां भाव पुरवी वासना । एका जनार्दनी शरण जाऊं ॥५॥
न जायेचि ताठ नित्य खटाटोप । मंडुकीं वटवट तैसें ते गा ॥१॥ प्रेमाविण भजन नकाविण मोतीं । अर्थाविण पोथी वाचुनी कय ॥२॥ कुंकुवा नाहीं ठाव म्हणे मी आहेव । भावविण देव कैसा पावे ॥३॥ नुतापविण भाव कैसा राहे । अनुभवे पाहे शोधुनियां ॥४॥ पाहतां पाहणें गेलें तें शोधुनी । एका जनार्दनीं अनुभविलें ॥५॥
न देखतां कृष्णवदन । उन्मळती तयांचे नयन । न घेती अन्नजीवन । कृष्णमुख न पाहतां ॥१॥ कोठें गुंतला आमुचा कृष्ण । ऐशी जया आठवण । गायी हुंबरती अधोवदन । कृष्णमुख न पाहतां ॥२॥ सवंगडे ठायीं ठायीं उभे । कृष्णीं दृष्टी ठेवुनी लोभें । आजी कृष्ण कांहो नये । आम्हांशी खेळावया ॥३॥ ऐशी जयांची आवडी । तयां पदो नेदी सांकडी । एका जनार्दनी उडी । अंगे घाली आपण ॥४॥
न धरी लौकिकाची लाज । तेणे सहज नामगावें ॥१॥ अनायासेंदेव हातां । साधन सर्वथा दुजे नाहीं ॥२॥ साधन तें खटपट । नाम वरिष्ठ नित्य गावें ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपा । विठ्ठलनाम मंत्र जपा ॥४॥
न मानी सन्मानाचें कोडें । नाहीं चाड विषयाची ॥१॥ ऐसें मज शरण येती । तयांचे उणें न पडे कल्पांती ॥२॥ नाहीं संसाराची चाड । नाहीं भीड कवणाची ॥३॥ एका त्याचा म्हणवी दास । धरुनी आस जनार्दनीं ॥४॥
न माये चराचरीं त्रैलोक्य उदरीं । तो यशोदेचे कडेवरी शोभतो कैसा ॥१॥ गोपवेष मिसें ब्रह्माया लाविलें पिसें । तो गोपावत्सवेंषेम शोभतो कैसा ॥२॥ एके घटिकेवरी सोळा सहस्त्र घरीं । नोवरा श्रीहरी शोभतो कैसा ॥३॥ आंगनंविण अंगे गोपी भोगिल्या श्रीरंगें । तो कृष्ण निजांगें शोभतो कैसा ॥४॥ सच्चिदानंदाघन तान्हुलें आपण । एका जनार्दन शोभतो कैसा ॥५॥
न माये ध्यानीं योगिया चिंतनीं । नाचतो कीर्तनीं संतापुढें ॥१॥ डोळियाची धणी फिटलीं पारणीं । उभा तो सज्जनीं पंढरीये ॥२॥ एका जनार्दनीं देखियेला डोळां । परब्रह्मा पुतळा बाईये वो ॥३॥
न लगे करा खटपट । धरा पंढरीची वाट । विठ्ठलीं बोभाट । अठ्ठहास्य करावा ॥१॥ धरा संतांचा समागम । मुखीं उच्चारा रे नाम । जाते क्रोध आणि काम । दिगंतरीं पळोनीं ॥२॥ आशा मनशांचे काज । सहज दुर होतें निज । घडतां सहज । विठ्ठलचेअं दरुशन ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । राखा पायीं तें नेमून । काया वाचा शरण तया पदीं होईजे ॥१॥
न लगें काहीं यासी मोल । वेंचितां बोल फुकाचै ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल वदा वाचे । नोहे आणिकांचें कारण ॥२॥ नाचा प्रेमें वाळूवंटी । घाला मिठी संतांची ॥३॥ एका जनार्दनीं उभा । विठ्ठ्ल शोभा अनुपम्य ॥४॥
न लगो विषय गोपांच्या पाठीं । न संडु स्वत्मा घोंगडें काठी । विषयभोगें होईल तुटी । कृष्ण जगजेठी अंतरे ॥१॥ म्हणवोनि हुंबली बोधाची । कृष्णेची आमुची ॥धृ॥ न टाकूं प्रेम शिदोरी कुरुधनें । नेघों सायुज्य पळसपानें । विषय ताटीचें मिष्टान्न । तेणें जनार्दन न भेटें ॥२॥ ब्रह्मा सेवुं करुनी ठोमा । एका जनार्दनीं गोविलें कामा । अष्ट भोग भुलवी रमा । तोही आम्हां श्रीकृष्ण ॥३॥
न सांपडे हाती वाउगी तळमळ । म्हणोनि विव्हळ गोपी होती ॥१॥ बैसती समस्ता धरु म्हणोनि धावे । तंव तो नेणवें हातालागीं ॥२॥ समस्ता मिळोनी बैसती त्या द्वारें । नेणेवेचि खरे येतो जातो ॥३॥ एका जनार्दनी न सांपडेचि तयां । बोभाट तो वायां वाउगाची ॥४॥ श्रीकृष्ण विंदान
न सोडी रे मना गुरुजनार्दना । संसार बंधना सोडविलें ॥१॥ संसार अजगर झोंबला विखार । धन्वंतरी थोर जनार्दन ॥२॥ जनार्दन ऐसी माउली परियेसी । बहु कष्टें सायासी जोडियेली ॥३॥ एका जनार्दनीं परब्रह्मा । हेंचि जाणा धर्म कर्म ॥४॥
न सोदी रे मना गुरुजर्नादना । संसार बंधना सोडविलें ॥१॥ संसार अजगर झोंबला विखार । धन्वंतरी थोर जनार्दन ॥२॥ जनार्दन ऐसी माउली परियेसी । बहु कष्टें सायासीं जोडियेली ॥३॥ जनार्दनें रंक तारियेला एका । संसारी हा सखा जनार्दन ॥४॥
न होता शुद्ध अंतःकरण । संतसेवा न घडे जाण ॥१॥ शुद्ध संकल्पावांचुन । संतसेवा न घडेचि जाण ॥२॥ कामक्रोध दुराचार । यांचा करुं नये अंगिकार ॥३॥ आशा मनींशांचें जाळें । छेदुनीं टाकी विवेकबळें ॥४॥ एका जनार्दनीं ध्यान । सहज तेणें संतपण ॥५॥
नंदनवन मुरलीवाला । याच्या मुरलीचा वेध लागला ॥१॥ प्रपंच धंदा नाठवे कांहीं । मुरलीचा नाद भरला हृदयीं ॥२॥ पती सुताचा विसर पडिला । याच्यामुरलीचा छंद लागला ॥३॥ स्थावर जंगम विसरुनि गेले । भेदभाव हारपले ॥४॥ समाधि उन्मनी तुच्छ वाटती । मुरली नाद ऐक्तां मना विश्रांती ॥५॥ एका जनार्दनी मुरलीचा नाद । ऐकता होती त्या सदगद ॥६॥
नंदे आणिविलें उभयंता राजबिंदी । गोवळे आणि गोवळी भोवंतीं जनांची मांदी ॥१॥ येवोनि चावडीये उभयंता रडती । म्हणे नंदराव कैशी कर्मांची गती ॥२॥ अकावरी बैसोनी सांवळा गदगदां हांसें । विंदान दाविले तुज बांधिलें असे ॥३॥ आमुची तूं शेडीं काल बांधीन म्हणसी । न कळे देवाची माव देवें बांधिलें तुजसी ॥४॥ आतां माझी गती कैशीं हरी ते सांगा । करुणाभरीत देखोनि गेलें लागह वेगा ॥५॥ एका जनार्दनी करूणाकर मोक्षदानी । सहज दृष्टी पाहतां सुटली ग्रंथी दोनी ॥६॥
नको आणिकांच्या पडुं हावभरी । वांयां रानभरी कां रे रहाशीं ॥१॥ चुकवी पतन उच्चारीं तुं नाम । आणिक नको धाम यापरतें ॥२॥ वेगळें वेगळें चहूं वाचांपरतें आहे । साहांचे तें पाहें न चले कांहीं ॥३॥ अठरांची मती कुंठीत राहिली । एका जनार्दनीं माऊली विठ्ठल देखा ॥४॥
नको करुं आतां कृष्णा तु खोडीं । नाहीं म्हणोनियां दोनी हात जोडी ॥१॥ काल इचे गृहीं थोडें खादले नववीत । म्हणोनि राधिकेचे स्तनी ठेवी हात ॥२॥ येवढाचि गोळा कढिला बाहेरी । सत्य म्हणोनिया आण वाहतो हरी ॥३॥ एका जनार्दनीं विश्वव्यापक सांवळा । न कळे ब्रह्मादिकां याची अगम्य कळा ॥४॥
नको कर्म धर्म वार्ता । सुखें करा हरिकथा । भवजन्मव्यथा । येणें तुटे तुमची ॥१॥ सोपें साधनाचें सार । वाचे नरहरी उच्चारी । भयें चुके येरझार । चौर्यांशींची ॥२॥ नका वेदशास्त्र पाठ । नामें धरा नीट वाट । पंढरी हे पेठ । भूवैकुंठ महीवरी ॥३॥ म्हणोनि करा करा लाहो । वाचे रामनाम गावो । एका जनार्दनी भावो । दृढ ठेवा विठ्ठलीं ॥४॥
नको कांही आणिक नेम । एक नाम घेई वाचे ॥१॥ तुटे जन्ममरण बाध । हृदयीं बोध ठसावे ॥२॥ न लगे गिरी कडे कपाट । गाम बोभाट करी सुखें ॥३॥ एका जनार्दनीं वर्म । धर्माधर्म घडे नामें ॥४॥
नको तु आमुचे संगतीं । बहु केलीसे फजिती । हें तुज सांगावें पा किती । ऐकती तुं नायकासी रे कान्होबा ॥१॥ जाई तु आपुली निवडी गोधनें । आम्हां न लगे तुझें येणें जाणे रे कान्होबा ॥धृ॥ तुझी संगती ठाउकी आम्हां । त्वां मारिला आपुला मामा । मावशी धाडिली निजधामा । जाणों ठावा आहेसी आम्हा रे कान्होबा ॥२॥ तुझें संगती नाश बहु । पुनः जन्मा न येऊं । एका जनार्दनीं तुज ध्याऊं । आवडीनें लोणीं खाऊं रे । कान्होबा ॥३॥
नको तुझेम आम्हा कांहीं । वास पंढरीचा देई ॥१॥ दुजें कांहीं नको आम्हां । द्यावा चरणाचा महिमा ॥२॥ संतांची संगत । दुजा नाहीं कांहीं हेत ॥३॥ काकुलती येतो हरी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥
नको दुजी रे वासना । मिठी घाली संतचरणा । पंढरीचा राणा । आपोआपा हृदयीं ॥१॥ हाचि धरी रे विश्वास । सांडी वाउगा हव्यास । नको आशा तृष्णा पाश । परतें टाकी सकळ ॥२॥ भवावदभक्तीचें लक्षण । सर्वांभुतीं समाधान । पाहता दोष आणि गुण । वाउगा शीण मना होय ॥३॥ सर्वांभुतीं देव आहें । सर्व भरुनी उरला पाहे । रिता नाहीं कोठें ठाव । देवाविण सर्वथा ॥४॥ म्हणोनि नको भेदभाव । एक वचनीं एक ठाव । एका जनार्दनीं स्वयमेव । देव उभा पंढरी ॥५॥
नको नको आळस करुं । वाचे श्रीराम उच्चारुं । तेणें सुफळ संसारुं । होय जनीं जाणिजे ॥१॥ कां रे न करिसी उच्चार । किती सांगुं तुज विचार । न धरसी निर्धार । मनामाजीं पामरा ॥२॥ जासी भलतीया वाटा । पडसी दारीं आणि दरकुटा । नामावांचुनीं सुटका । एका जनार्दनीं नोहेची ॥३॥
नको नको रे दुर देशीं । आम्हां ठेवी चरणापाशीं । मग या विरहा कोन पुसी । ऐसी इच्छा देई आम्हांसी ॥१॥ पुरे पुरे संसार विरह छंद । तेणें तुं अंतरासी गोविंद । द्वैताचा नसो देऊं बाधा । हृदयीं प्रगटोनी दावी बोध ॥२॥ विरह हरी सत्वर देवराया । परेपरता प्रगटोनि दावीं पायां । दुजें मागणें आणीक नाहीं काह्मा । एका जनार्दनीं शरण तुझिया पायां ॥३॥
नग घडतां सोनें साचें । न घडतां सोनें पण न वचे ॥१॥ मेघापुर्वी शुद्ध गगन । मेघ सबाह्म गगनीं जाण ॥२॥ कुल्लाळ जें भांडें घडीत । त्यासी मृत्तिका नित्य व्याप्त ॥३॥ सागरीं जें जें उपजे लहरी । तैसा व्यापक श्रीहरीं ॥४॥ जन तोचि जनार्दन । एका जनार्दन व्यापक पूर्ण ॥५॥
नमावे हे नित्य नित्य सदगुरुचे पाय । आन तो उपाय करुं नये ॥१॥ गुरुचरनांविण मानुं नये कांहीं । वेद शास्त्र पाहीं हेंचि सांगे ॥२॥ एका जनार्दनीं गुरुचरण सेवा । प्रिय होय देवा सर्वभावें ॥३॥
नमुं जाय तंव गुरुत्वा । तंव त्रैलोक्य आलें गुरुत्वा ॥१॥ तें आतां नमना नुरेचि गुरु । गुरुत्वा आला संसारु ॥२॥ वंद्यत्वें नमुं गुरुभेदे । तंव त्रैलोक्य गुरुत्वें नांदें ॥३॥ गुरुवांचुनीं न दिसे कांहीं । तंव सानथोर अवयवें गुरु पाहीं ॥४॥ थोर गुरुत्वा आलें गौरव । तरी गुरुनामें नेघें अहंभाव ॥५॥ एका जनार्दनाच्या पायीं । नमुं गेलों तो गुरुशिष्य नाहीं ॥६॥
नमो व्यासादिक कवी हे पावन । जे परिपूर्ण धन भांडाराचें ॥१॥ करुनी उपदेश तारिलें बहुतां । उपदेश तत्त्वतां चालतसे ॥२॥ एका जनार्दनीं तुमचा मी दास । येवढी ही आस पुरवावी ॥३॥
नमो सदगुरुराया दीनाच्या वत्सला । पावावे दासाला ब्रीद तुझें ॥१॥ ब्रीद तुझें जगीं पतीतपावन । भक्तांसी रक्षणें सर्व काळीं ॥२॥ सर्व काळीं भक्त आठविती तुज । ब्रीदाची ते लाज धरणे लागे ॥३॥ धरणेंलागे तुज भक्तांचा अभिमान । आश्रम त्या कोन तुम्हाविणें ॥४॥ तुम्हाविणें त्यासी नाहीं कोणी सखा । संसार पारिखा पारिखा वाटे त्यासी ॥५॥ वाटे त्यांसी माझा आधार सदगुरु । इच्छा मी कां करुं आणिकांची ॥६॥ आणिकांची इच्छा कासया करावी । प्रपंचाची ते गोंवि जेणें होय ॥७॥ जेणे होय प्राण्या जन्ममरण दुःख । तया आत्सुख भेट नाहीं ॥८॥ भेट नाहीं जया आत्मा परमात्म्याची । हानी नरदेहाची केली तेणें ॥९॥ केली तेणें जरी जप तपें फार । नाहीं त्या आधार गुरुविणा ॥१०॥ गुरुविणा प्राण्या नव्हेंचि सद्गती । ऐसें वेदश्रुती बोलाताती ॥११॥ बोलताती सिद्ध साधु महानुभाव । गुरुविन वाव सत्कर्में तीं ॥१२॥ सत्कर्में ती वारा चित्त शुद्ध करा । तेणें पाय धरा सदगुरुचें ॥१३॥ सदगुरुचें पाय जयासी लाधलें । तेणें निरसिलेंक प्रपंचासी ॥१४॥ प्रपंचासी बाधा केली गुरुदासें । चरणीं विश्वास ठेविनियां ॥१५॥ ठेवोनियां जीवा सदगुरुचे पायां । प्रपंचव्यवसायीं वागतसें ॥१६॥ वागतसें जनी परी तो विजनीं । भेदभाव मनीं नाहीं जया ॥१७॥ नाही जया चिंती आणिक वासना । सदगुरुवचना विश्वासला ॥१८॥ विश्वासला मनें सदगुरुवचना । प्रेम अन्य स्थानीं नाहीं ज्यांचें ॥१९॥ नाहीं ज्याचें तन मन आणि धन । गुरुसी अर्पण केलें असे ॥२०॥ केलें असे जेणें निष्काम तें कर्म । चित्त शुद्धी वर्म हातां आलें ॥२१॥ हातां आलें जया चित्तांने तें स्थैर्य । सदगुरु आचार्य भेटले त्या ॥२२॥ भेटले त्या मायबाप गुरुराव । दयासिंधु नांव असे ज्यांसी ॥२३॥ असे ज्यांसी सर्व श्रुति अध्ययन । ब्रह्मापरायण अहर्निशीं ॥२४॥ अहर्निशीं चित्त ब्रह्मींचि रंगलें । विषय उरलें नाहीं जया ॥२५॥ नाहीं जया कामक्रोधाची भावना । आणिक वासना नानापरी ॥२६॥ नानापरी जग जरी देखियले । ब्रह्मा हें भरले ओतप्रोत ॥२७॥ ओतप्रोत आत्मा स्वरुप जयासी । तयासी द्वदांसी भेटी कैसी ॥२८॥ भेटी कैसी तया सुखदुह्ख द्वदां । लोभ मोह आपदा नाहीं त्यासी ॥२९॥ नाही त्यासी मनीं द्वैताद्वैत नांव । आत्मशिति भाव सर्व जगीं ॥३०॥ सर्व जगीं दिसे ब्रह्मारुप ज्यासी । उपमा तयासी काय देऊं ॥३१॥ काय देऊं जगीं नसे त्या समान । स्वयं प्रकाशमान सदगुरुराजा ॥३२॥ सदगुरुराजानें केली मज कृपा । ब्रह्मानंद सोपा केला मज ॥३३॥ केला मजवर उपकार गुरुनें । तयासी उत्तीर्ण काय होऊं ॥३४॥ काय उतराई होऊं गुरुराया । मस्तक हा पायां सदा असो ॥३५॥ सदा असो माझे अंतरी वसती । अखंड प्रेम प्रीति गुरुरुपीं ॥३६॥ गुरुरुपीं मज अत्यांतिक सुख । अवलोकी मुख सर्वकाळ ॥३७॥ सर्वकाळ मुखें सदगुरुचें नाम । आणिक ते काम नाहीं मज ॥३८॥ नाहीं मज प्रिय सदगुरुवांचुनी । दृढनिश्चय मनीं केला असे ॥३९॥ केला असे प्राण सखा सदगुरुराजा । मन त्यासी पूजा सदा करी ॥४०॥ सदा करी मन सदगुरु अर्चन । तेणें समाधान होय त्यासी ॥४१॥ होय त्यासी सुख मुखं वर्णवेना । षाडविध प्रणामा लाग नाहीं ॥४२॥ लाग नाहीं जेथें अग्नि चंद्र सुर्या । कारण त्या कार्या नाश जेथें ॥४३॥ नाश जेथें असे सकळ ब्रह्मांडा । त्या सुखा अखंडा काय वानुं ॥४४॥ काय वानुं जेथें श्रुती मौनावल्या प्रभा । त्या पावल्या लयो जेथें ॥४५॥ लय जेथें असे सकळ कल्पनांचा तेथें इंद्रियांच काय पाड ॥४६॥ काय पाड असे अंतर इंद्रियां । चारी देह वायां झालें जेथें ॥४७॥ झाले जेथें लीन मन इंद्रिय प्रमाण । त्या सुख वर्णन कैसें होय ॥४८॥ कैसे होय वक्ता वाच्य आणि वचन । त्रिपुटी हे क्षीण जया ठायीं ॥४९॥ जया ठायीं वसती तेहतीसं कोटी देव । तें सुख वैभव काय सांगुं ॥५०॥ काय सांगु मज मुखें वर्णवेना । तेणें मीतुपणां मावळला ॥५१॥ मावळला आतां जगदांधकार । समुळ संसार पारुषला ॥५२॥ पारुषला मज सकळ द्वैतभाव । दिसे भावाभाव ब्रह्मारुप ॥५३॥ ब्रह्मारुप जग व्यष्टी हे समष्टी । भासे कृपादृष्टी सदगुरुच्या ॥५४॥ सदगुरुच्या कृपें हरलें जीव शिव । ब्रह्मा एकमेवक अद्वितीय ॥५५॥ अद्वितीय ब्रह्मा प्रत्यक्ष हें दिसे । दृष्टी समरसें तदाकार ॥५६॥ तदाकार झाला सकळ हा देह । राहे तो संदेह कैशापरी ॥५७॥ कैशापरी राहें द्वैताची भावना । विपरित असंभावना निवर्तल्या ॥५८॥ निवर्तल्या जेथें शास्त्राचीया मती । मनादिक पंक्ति मावळली ॥५९॥ मावळली मज द्वैताद्वैत क्लृप्ती । सुखें सहज स्थिती भोगितसों ॥६०॥ भोगितसों आम्हीं सुखें परमानंद । कोटी हे आनंद वसती जेथें ॥६१॥ वसती जेथें सिद्ध महानुभाव संत । असे ते अनंत ब्रह्मसुख ॥६२॥ ब्रह्मासुख झालें सहज जयासी । तयाच्या भाग्यासी पार नाहीं ॥६३॥ पार नाहीं तया सुखा प्राप्त झाला । संदेह तो झाला चिंदानंद ॥६४॥ चिंदानंद नित्य अज निरामय । निर्विकार सबाह्म एकरुप ॥६५॥ एकरुप ब्रह्मा उपाधिरहित । तेथें तो वसत भाग्यवंत ॥६६॥ भाग्यवंत ऐसा असे गुरुदास । देहासी उदास सर्वकळ ॥६७॥ सर्वकाळीं करी सत्क्रिया भजन । आणिक उपासन सदगुरुचें ॥६८॥ सदगुरुचें पादतीर्थ सदा सेवी । प्रंपची त्या गोंवी कैशी होय ॥६९॥ कैशी होय गुरुभक्तां अधोगती । लागला सत्पथीं गुरुकृपें ॥७०॥ गुरुकृपें ज्यासी सत्पथ पावला । जीव सुखावला ब्रह्मासुखें ॥७१॥ ब्रह्मासुखें झालों मीसदा संपन्न । ब्रह्मापुर्ण अनुभविलें ॥७२॥ अनुभविलें ब्रह्मा अंतर सबाह्म । जग ब्रह्मामय झालें दिसे ॥७३॥ झाले दिसें ब्रह्मा चतुर्दश लोक । शुद्धशुद्ध विवेक नाहीं जेथें ॥७४॥ नाहीं जेथे द्वैताद्वैत ते उपाधी । ते सुखी समाधी दासां झालीं ॥७५॥ दासां झाली निद्रा शुन्य सारुनियां । वृत्ती पवलीया ब्रह्मसुखा ॥७६॥ ब्रह्मासुखा पावे ज्याचें अंतःकरण । सर्वकाळीं जाण ब्रह्मारुप ॥७७॥ ब्रह्मारुप झालें जयाचें तें अंग । तया नित्यसंग सज्जनाचा ॥७८॥ सज्जानाचा संग जयासी पैं होय । तया उणें काय निजसुखा ॥७९॥ निजसुखा प्राप्त झाला संतसंगे । तयाची सर्वांगें ब्रह्मा झालीं ॥८०॥ ब्रह्मा झालें त्याचें काया वाचा मन । साध्य आणि साधन सर्व ब्रह्मा ॥८१॥ सर्व ब्रह्मावीण नाहीं ज्यासी अनुभव । ऐसा तयचा भाव एकविध ॥८२॥ एकविध भाव जयाचिया मनीं । त्यासी चक्रपाणी अंकिलासे ॥८३॥ अंकिलासे देव तया सदगुरुकृपें । अहंकार पापें सोडियेलें ॥८४॥ सोडियेलें त्यासी कामादि षडविकारीं । वसतीं त्या अंतरीं देवें केली ॥८५॥ देवे केली त्यासीं आपुली अंकीत । तोचि त्याचे हित सत्य जणें ॥८६॥ सत्य जाणे एक सदगुरु दयाळ । चरण कमळ ज्याचें ध्यावें ॥८७॥ त्याचें ध्यावें चरण सदा सर्वकाळ । प्रपंच सकळ सांडुनियां ॥८८॥ सांडुनियां म्हणजे मिथ्या हा पहावा । सदगुरु करावा पाठीराखा ॥८९॥ पाठीराखा होय सदगुरु जयासी । कळिकाळ त्यासी बाधतीना ॥९०॥ बाधातीना त्यासी मुक्ति ऋद्धिसिद्धि । ज्याची सदा बुद्धि सदगुरुपायीं ॥९१॥ सदगुरुपायीं ज्यांचें चित्त स्थिर झालें । तयासी जोडलें मोक्षपद ॥९२॥ मोक्षपद त्याची इच्छा ते करीत । भक्तांचे मनांत गुरुपद ॥९३॥ गुरुपद योगें मुक्ति तुच्छ त्यासी । त्याचिया मानसी गुरु वसे ॥९४॥ गुरुवसे मनीं सदा सर्वकाळ । तुटली हळहळ प्रपंचाची ॥९५॥ प्रपंचाची चिंता गुरुदासा नये । योगक्षेम असे गुरुहातीं ॥९६॥ गुरुहातीं असे सर्व त्याचें काम । दासामुखीं नाम गुरुगुरु ॥९७॥ गुरुगुरु जप आज्ञाननाशक । भवसिंधुंतारक गुरुनाम ॥९८॥ गुरुनामासम आणिक नाहीं मंत्र । सांगताती शास्त्रें महानुभव ॥९९॥ एका जनार्दनीं गुरुपदीं मस्तक । ठेवुनी सम्यक ब्रह्मा झाला ॥१००॥
नयन तान्हेलें पाजावें काई । मना खत झालें फाडुं कवण ठायीं ॥१॥ ऐसा कोणीहि वैद्य मिळता का परता । सुखरुप काढी मनाची का व्यथा ॥२॥ डोळ्यांची बाहुली पाहतां झडपली । तिसी रक्षा भली केविं करूं ॥३॥ निढळींची अक्षरें चुकलीं कानामात्रें । शुद्ध त्याहावें कैसें लिहिणारें ॥४॥ जीवीचिया डोळा पडळ आलें । अंजन सुदन केविं जाय ॥५॥ एका जनार्दनीं जाणे हातवटी । पुण्य घेउनी कोणी करा भेटी ॥६॥
नरदेह उत्तम चांग । धरा लाग कीर्तनीं ॥१॥ वायां जाऊं नेदी घडी । करा जोडी कीर्तन ॥२॥ क्षणभंगुर हा देहो । करा लाहो कीर्तनीं ॥३॥ संसार अवघा नासे । खरें दिसे कीर्तन ॥४॥ म्हणे जनार्दनीं एका । उपाय निका कीर्तन ॥५॥
नरदेह श्रेष्ठ परमपावन । पावोन न करी संतसेवन ॥१॥ ऐसिया नराप्रती जाण । यम यातना करितसे ॥२॥ अपरोक्ष ज्ञान करसवटी । संतावीण नये पोटीं ॥३॥ जैसा अंधारीं खद्योत । तैसा संताविण नरदेह प्राप्त ॥४॥ मनीं विषयाचा अभिलाष । कोण सोडवी तयास ॥५॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । संतापायीं देह ठेवणें ॥६॥
नरदेहा येउनी करावें कीर्तन । वाचे नामस्मरण विठ्ठलाचें ॥१॥ आणिक सायास न करी आळस । सर्वकळ सोस हाचि वाहे ॥२॥ घटिका आणि पळ न वेंची वायां । नामस्मरणीं काया झिणवावी ॥३॥ प्रपंच परमार्थ करी का रें सारखा । संसार पारखा करुनी सांडी ॥४॥ माईक हें धन इष्टमित्र सखे । अंतकाळीं पारखे अवघे चोर ॥५॥ एका जनार्दनीं न धरी भरंवसा । कोण यमपाशा चुकवील ॥६॥
नरदेही आलिया मुखीं नाम गाय । वायां आयुष्य न जाय ऐसें करी ॥१॥ प्रपंचमृगजळीं गुंतुं नको वायां । कन्या पुत्रादिक या सुख नोहे ॥२॥ सोईरे धाईरे वायांचि हांवभरी । पाडिती निर्धारी भोंवरजाळीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संसाराचा छंद । वायांक मतिमंद भुललासे ॥४॥
नरदेहीचा हाचि मुख्य स्वार्थ । संतसंग करी परमार्थ ॥१॥ आणिक नाहीं पां साधन । मुखीं हरि हरि स्मरण ॥२॥ सोडी द्रव्य दारा आशा संतसंगे दशा पावावी ॥३॥ जरी पोखालें शरीर । तरी तें केव्हाहीं जाणार ॥४॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । संतापायी ठाव देणें ॥५॥
नरनारी जातां पंढरीसी । सुकृतांची रासी ब्रह्मा नेणें ॥१॥ अभाव भावना न धरी कल्पना मस्तक चरणावरी ठेवी ॥२॥ एका जनार्दनीं पंढरी माहेर । आम्हांसी निर्धार देवें केली ॥३॥
नलगे भुक्तिमुक्ति नलगे स्वर्गवास । नको वैकुंठावास देवराया ॥१॥ नलगे योगयाग अष्टांग साधन । न चुकें बंधन येणें कांहीं ॥२॥ नलगें इष्टमित्र सोईरें संबंधी । नको ही उपाधी पाठी लावूं ॥३॥ एका जनार्दनीं चुकवोनी पाल्हाळ । करी मज मोकळें गुरुराया ॥४॥
नव लक्ष गोपाळ यमुनेतटीं । उभे राहुनी दृष्टी पाहताती ॥१॥ खल्लाळाचा शब्द कानीं तो ऐकिला । पेंदा पुढें झाला सरसाउनी ॥२॥ पेंदा म्हणे गडिया आपणा पाहुनी यमुना । हुंबरी घेती जाणा पहा पहा ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहुनिया देव । करितां उपाव नवलाचा ॥४॥
नवल ती कळा दावी गोपिकांसी । लोणी चोरायासी जातो घरा ॥१॥ धाकुले संवगडे ठेवुनि बाहेरी । प्रवेशी भीतरीं आपणची ॥२॥ द्वारा झाकानियां बैसती गोपिका । देखियला सखा गोपाळांचा ॥३॥ एका जनार्दनीं धावुनि धरति । नवल ते रिती करितसे ॥४॥
नवल दावियेलें सोंग । अवघा एकक पांडुरंग ॥१॥ हें तों आलें अनुभवा । विठ्ठल देवा पाहतांची ॥२॥ मन पवनांची धारणा । तुटली वासना विषयाची ॥३॥ एका जनार्दनीं परिपुर्ण । एका एकपण देखतां ॥४॥
नवल भजनाचा भावो । स्वतां भक्तांची होय देवो ॥१॥ वाचे करिती हरिकीर्तन । उन्मनी मन निशिदिनीं ॥२॥ नाहीं प्रपंचाचें भान । वाचे सदा नारायण ॥३॥ एका जनार्दनीं मुक्त । सबाह्म अभ्यंतरीं पतीत ॥४॥
नवल रोग पडिपाडु । गोड परमार्थ झाला कडु ॥१॥ विषय व्याधीचा उफाडा । हरिकथेचा घ्यावा काढा ॥२॥ ऐसा रोग देखोनि गाढा । एका जनार्दनीं धांवे पुढा ॥३॥
नववा बैसे स्थिररूप । तया नाम बौद्धरुप ॥१॥ संत तया दारीं । तिष्ठताती निरंतरीं ॥२॥ पुंडलिकासाठीं उभा । धन्य धन्य विठ्ठल शोभा ॥३॥ शोभे चंद्रभागा तीर । गरुड हनुमंत समोर ॥४॥ ऐसा विठ्ठल मनीं ध्याऊं । एका जनार्दनीं त्याला पाहुं ॥५॥
नवविधा भक्ति नव आचरती । त्याची नामकीर्ति सांगुं आतां ॥१॥ एक एक नाम घेतां प्रातःकाळीं । पापा होय होळी क्षणमात्रें ॥२॥ श्रवणें परीक्षिती तरला भूपति । सात दिवसां मुक्ति जाली तया ॥३॥ महाभागवत श्रवण करुनी । सर्वागाचें काम केलें तेणें ॥४॥ श्रीशुक आपण करूनी कीर्तन । उद्धरिला जाण परिक्षिती ॥५॥ हरिनाम घोषें गर्जें तो प्रल्हाद । स्वानंदें प्रबोध जाला त्यासी ॥६॥ स्तंभी अवतार हरि प्रगटला । दैत्य विदारिला तयालागीं ॥७॥ पायाचा महिमा स्वयें जाणे रमा । प्रिय प्ररुषोत्तमा । जाली तेणें ॥८॥ हरि पदांबुज सुकुमार कोवळें । तेथें करकमळें अखंडित ॥९॥ गाईचिया मागें श्रीकृष्ण पाउलें । अक्रुरें घातलें दंडवत ॥१०॥ करुनी वंदन घाली लोटांगण । स्वानंदें निमग्न जाला तेणें ॥११॥ दास्यत्व मारुती अचें देहास्थिती । सीताशुद्धि कीर्ति केले तेणें ॥१२॥ सेव्य सेवक भाव जाणें तो मारुती । स्वामी सीतापती संतोषला ॥१३॥ सख्यत्व स्वजाति सोयरा श्रीपति । सर्वभावें प्रीति अर्जुनासी ॥१४॥ उपदेशिली गीता सुखीं केलें पार्थां । जन्ममरण वार्ता खुंटविली ॥१५॥ आत्मानिवेदन करूनियां बळीं । जाला वनमाळी द्वारपाळ ॥१६॥ औट पाऊल भूमी घेऊनी दान । याचक आपण स्वयें जाला ॥१७॥ नवविधाभक्ति नवजणें केली । पूर्ण प्राप्ती जाली तयालागीं ॥१८॥ एका जनार्दनीं आत्मनिवेदन । भक्ति दुजेंपण उरलें नाहीं ॥१९॥
नसे वैकुंठी हरी । नाचे कीर्तनीं परोपरी । भक्तांबरोबरी । पाठी धांवे तयाच्या ॥१॥ म्हणोनी करावें कीर्तन । तेणें तुष्टें नारायण । मनोरथ करी पुर्ण । इच्छिलें ते सर्वदा ॥२॥ आणा अनुभव मनीं । करा कीर्तन अनुदिनीं । एका जनार्दनीं । उभा असे कीर्तनीं ॥३॥
नसे वैकुंठीं अणुमात्र । नाचतां पवित्र कीर्तनीं ॥१॥ त्याचा छंद माझे मनीं । अनुदिनीं कीर्तन ॥२॥ नेणें कांहीं दुजें आतां । कीर्तनापरता छंद नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं वेध । कीर्तन छंद गोड देखा ॥४॥
नांदतसें नाम आकाश पाताळीं ।सर्व भुमंडळीं व्याप्त असे ॥१॥ पाताळ भेदोनी व्याप्त ठेलें पुढें । नाहीं त्यासी आड कोठें कांहीं ॥२॥ चौर्याशीं भोगिती दुर्मती पामर । संतांसी साचार शरण न जाती ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम अविनाश । संतसंगें दोष सर्व जाती ॥४॥
नाकळें तें कळें कळे तें नाकळे । वळे तें नावळे गुरुविण ॥१॥ निर्गुणीं पावलें सगुणीं भजतां । विकल्प धरितां जिव्हा झडे ॥२॥ बहुरुपी धरी संन्याशाचा वेश । पाहोन तयास धन देती ॥३॥ संन्याशाल नाहीं बहुरुपीं याला । सगुणीं भजला तेथें पावे ॥४॥ अद्वैताचा खेळ दिसे गुणागुणीं । एका जनार्दनीं ओळखिलें ॥५॥
नागर गोमटें रुप तें गोजिरें । उभे तें साजिरें भीमातटीं ॥१॥ पहातां विश्रांति देहा होय शांती । अनुपम्य मूर्ति विठ्ठल देव ॥२॥ भक्ताचिया काजा राहिलासे उभा । कैवाल्याचा गाभा बालमूर्ति ॥३॥ आनंदाचा कंद उभा परमानंद । एका जनार्दनीं छंद मज त्याचा ॥४॥
नाचेन आनंदें विठ्ठलनाम छंदें । परते भेदाभेद सांडोनियां ॥१॥ जाईन पंढरीं नाचेन महाद्वारी । वाचे हरि हरि रामकृष्ण ॥२॥ साधन आणीक नेणें मी सर्वथा । एका पंढरीनाथावांचुनी कांहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं दृढ हा निश्चय । मुखीं नाम गाय सदोदित ॥४॥
नाठवेचि दुजें कानड्यावांचुनी । कानडा तो मनींध्यानी वसे ॥१॥ कानडा कानडा विठ्ठल कानडा । कानडा विठ्ठल कानडा ॥२॥ कानाडियांचा वेधमनींतो कानडा । कानडाची कानडा विठ्ठल माझा ॥३॥ एकपणें उभा कानडा विठ्ठल । एका जनार्दनीं नवल कानड्यांचे ॥४॥
नातुडे जो योगी ध्याना । तो समचरण पंढरीये ॥१॥ भोळा सुलभ भाविकासी । दर्शनें सर्वांसी सारखा ॥२॥ अभेदाच्या न धांवे मागें । भाविकां लागे पाठोपाठीं ॥३॥ शुद्ध देखतांचि भाव । एका जनार्दनीं उभा देव ॥४॥
नाना अवतार घेशी भक्तासाठीं । कृपाळु जगजेठी म्हनोनियां ॥१॥ मत्स्य कूर्मरुप धरुनियां देवा । साधिलें केशवा भक्तकाज ॥२॥ एका जनार्दनीं भक्ताचा कैवारी । गाती वेद चारी तुम्हांलागीं ॥३॥
नानापरी समजवितें न परी राहे श्रीहरी । दहींभात कालवोनि दिला वेगीं झडकरीं । कडेवरी घेऊनियां फिरलें मी द्वारोद्वारीं ।१॥ राधे राधे राधे राधे घेई शामसुंदरा । नेई आतां झडकरीं आपुलिया मंदिरा ॥धृ॥ क्षणभरी घरीं असतां करी खोडी शारंगपाणी । खेळावया बाहेरीं जातां आळ घेती गौळणी । थापटोनि निजवितां पळोनि जातो राजद्वारा ॥२॥ राधा घेउनि हरिला त्वरें जात मंदिरीं । हृदयमंचकीं पहुडाविला श्रीहरीं । एका जनार्दनीं हरीला भोगी राधा सुंदरीं ॥३।।
नाभिस्थानीं ठेवा हृदयकमळीं पहावा । द्विदळीं अनुभवा एकभवा ॥१॥ अर्धमात्रा बिंदु पाहतां प्रकार । होऊनी साचार सुखी राहे ॥२॥ प्रणव ओंकारू विचार करितां । बिंदुची तत्त्वतां सर्वगत ॥३॥ कुंडलिनी गति सहजचि राहे । सहस्त्रदळीं पाहे आत्मरूप ॥४॥ भिन्नभिन्न नाहीं अवघेंचि स्वरुप । पाहतां निजरुप रुप होय ॥५॥ तेथें कैंचा विचारू कैंचा पा अनाचारू । एका जनार्दनीं साचारू सर्वा घटीं ॥६॥
नाभीकमळी जन्मला ब्रह्मा । तया न कळे महिमा ॥१॥ पंढरी क्षेत्र हें जुनाट । भुवैकुंठ साजिरीं ॥२॥ भाळे भोळे येती आधीं । तुटती उपाधी तयांची ॥३॥ एकपणें रिगतां शरणा । एक जनर्दनीं तुटे बंधन ॥४॥
नाभीकमळी जन्मला ब्रह्मा । तया न कळे महिमा ॥१॥ पंढरी क्षेत्र हें जुनाट । भुवैकुंठ साजिरीं ॥२॥ भाळे भोळे येती आधीं । तुटती उपाधी तयांची ॥३॥ एकपणें रिगतां शरणा । एक जनर्दनीं तुटे बंधन ॥४॥ ऐसें पंढरीचें स्थान । याहुनी आणिक आहे कोण ॥१॥ विष्णसहित कर्पूरगौर । जेथे उभे निरंतर ॥२॥ पुढें भीवरा शोभती । पुंडलिकांची वसती ॥३॥ ऐसें सांडोनी उत्तम स्थळ । कोठें वास करुं निर्मळ ॥४॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । प्रेमळ संत नांदती देखा ॥५॥
नाभीकमळीं चतुरानन । न कळे तया महिमान । तो साबडे कीर्तन । तेथें नाचे सर्वदा ॥१॥ नातुडे जो सदा ध्यानीं । योगयाग यज्ञहवनीं । अष्टांग योग करिता साधनीं । न लाभेचि सर्वथा ॥२॥ भागले वेद गीती गाता । श्रमलीं शास्त्रें वेवादतां । पुराणें तो सर्वथा । तया न कळे महिमान ॥३॥ तो उभा भीमातीरीं । भक्त करुणाकर श्रीहरी । एका जनार्दनीं विनंति करी । वास देई हृदयीं ॥४॥
नाम अनिरुद्ध जगीं तें प्रसिद्ध । ओहं सोहं बोध गिळोनि गाय ॥१॥ अहंकार सांडी नाम मुखें मांडी । साधन देशधडी करुनी जपें ॥२॥ जनार्दनाच एक साधन सारुनी । जनार्दनचरणीं विनटला ॥३॥
नाम उत्तम चांगलें । त्रिभुवनीं तें मिरविलें । जें शंभुनें धरिलें । निजमानसीं आदरें ॥१॥ धन्य मंत्र रामनाम । उच्चारितं होय सकाम । जन्म कर्म आणि धर्म । होय सुलभ प्राणियां ॥२॥ एका जनार्दनीं वाचे । ध्यान सदा श्रीरामांचे । कोटाई तें यज्ञांचे । फळ तात्काळ जिव्हेसी ॥३॥
नाम उत्तम चांगलें । मुक्त केलें पापियां ॥१॥ गातां मुखीं ज्याचीं कीर्ति । योगयाग घडती कोटी देखा ॥२॥ घडती सकळ तीर्थ प्रदक्षिणा । वाचे रामराणा स्मरताची ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें । सुलभ हरावया पापें ॥४॥
नाम उत्तम पावन । शिव शिव वरिष्ठ जाण ॥१॥ ऐसा पुराणीं महिमा । न कळे वेदशास्त्रां सीमा ॥२॥ जयासाठीं वेवादती । तो शिव स्वयं ज्योती ॥३॥ रुपा अरुपावेगळा । एका जनार्दनीं पाहे डोळां ॥४॥
नाम उपेंद्र सर्व देवांचा तो इंद्र । शुभ काळ वक्त्र जप सदा ॥१॥ तें नाम सोपें जपें कां रे वाचे । अहर्निशी साचें नाम जप ॥२॥ जनार्दनाचा एका एकाभावें नटला । हृदयीं सांठ विला जनार्दन ॥३॥
नाम एक उच्चारितां । गणिका नेली वैकुंठपंथा । नामें पशु तो तत्त्वता । उद्धरिला गजेंद्र ॥१॥ ऐसा नामाचा बडिवार । जगीं सर्वांसी माहेर । नामापरतें थोर । योगयागादि न होती ॥२॥ नामें तरला कोळी वाल्हा । करा नामाचा गलबला । नामें एका जनार्दनीं धाला । कृत्यकृत झाला संसार ॥३॥
नाम गाये तो सर्वत्र क्षितीं । नामें उद्धार त्रिजगतीं ॥१॥ ज्यांचे उच्चारितां नाम । निवारे क्रोध आणि काम ॥२॥ वेदशास्त्र विवेकीसंपन्न । नामें होताती पावन ॥३॥ नामें उत्तम अधमा गती । एका जनार्दनीं ध्यान चिंत्ती ॥४॥
नाम गोड श्रीरामांचें । अमृत फिकें जाहले साचें ॥१॥ हो कां उत्तम चांडळ । अधम खळांहुनी खळ ॥२॥ रामनाम वदतां वाचे । पवित्रपणें तोचि साचें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । मुक्ति सायुज्य निष्काम ॥४॥
नाम घेई सदा वाचे । अनंत जन्मांचें दोष जाती ॥१॥ सुलभ सुलभ एक नाम । नाम आराम जपतांची ॥२॥ रानीं वनीं बैसता जनीं । नाम वदनी तो धन्य ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें । हरती पापें जन्माचीं ॥४॥
नाम घेतां रुप आठवलें सांवळें । हीं खुण गोपाळें दिली मज ॥१॥ येणें जन्में कृष्ण दाटोनी टाकणें । आडवस्ती पेणें चुकविली ॥२॥ चुकविली वस्ती एका जनार्दनीं । संसार सांडणें सांडोनियां ॥३॥
नाम घेतां हे वैखरी । चित्त धांवें विषयांवरी ॥१॥ कैसें होता हें स्मरण । स्मरणामाजीं विस्मरण ॥२॥ नामरुपा नव्हता मेळा । नुसता वाचेचा गोंधळ ॥३॥ एका जनार्दनीं छंद । बोलामाजीं परमानंद ॥४॥
नाम जनार्दन रुप जनार्दन । ध्यान जनार्दन सर्व मज ॥१॥ माय जनार्दन बाप जनार्दन । जन जनार्दन सर्व मज ॥२॥ जनार्दनाचा एका जनार्दन देखा । जनीं वनीं सखा जनार्दन ॥३॥
नाम जनार्दन वाचे । भय नाहीं कळिकाळाचें । सार्थक जन्माचे । नाम गातां निश्चयें ॥१॥ सोपा मंत्र जनार्दन । जग व्यापक परिपुर्ण । जन वन जनार्दन । एका रुप नाम घेतां ॥२॥ एका शरण जनार्दन । जनार्दन एकपणीं । आदि मध्य अवासानी । दाता एका जनार्दनीं ॥३॥
नाम जप वाचा प्रद्युम्न साचा । न करी नामाचा आळस कदा ॥१॥ संसारयातना जाती पां निर्धारें । नाम निरंतर जपें आधीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका त्रैलोक्याचा सखा । झाली पूर्ण कृपा जनार्दन ॥३॥
नाम जपे सर्वकाळ । त्यासी भयभीत काळ ॥१॥ रामी लीन ज्याची वृत्ती । त्याच्या दासी चारी मुक्ती ॥२॥ रामनामी जिव्हा रंगे । तोचि परब्रह्मा अंगें ॥३॥ म्हणे एका जनार्दनीं । राम दिसे जनीं वनीं ॥४॥
नाम तारक ये मेदिनी । नाम सर्वांचे मुगुटमणी । नाम जपे शुळपाणी । अहोरात्र सर्वदा ॥१॥ तें हें सुलभ सोपारें । कामक्रोध येणें सरे । मोह मद मत्सर । नुरे नाममात्रें त्रिजगतीं ॥२॥ घेउनी नामाचें अमृत । एका जनार्दनीं झाला तृप्त । म्हणोनि सर्वांते सांगत । नाम वाचे वदावें ॥३॥
नाम तारक सांगडी । तेणे उतरुं पैलथडी ॥१॥ रामनाम जप सोपा । तेणें नेणों पुण्यपापा ॥२॥ सर्व साधनांचे सार । भवसिंधुसी उतार ॥३॥ ऐसा नामाचा प्रताप । एका जनार्दनी नित्य जप ॥४॥
नाम तारक हें क्षितीं । तरलें आणि पुढे तरती ॥१॥ न लगे साधन मंडण । नामें सर्व पापदहन ॥२॥ योगयागांची परवडी । नामापुढें वायां गोडी ॥३॥ नाम वाचे आवडी घोका । म्हणे जनार्दनीं एका ॥४॥
नाम तूं अधोक्षज घेई सर्वकाळ । महाकाळ काळ अधोक्षज ॥१॥ नामीं धरुनी प्रीति आठव सर्वदा । नाहीं तुज बाधा जन्मोजन्मीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका प्रेमें विनटला । आपुलासा केला जनार्दन ॥३॥
नाम तें उत्तम नाम तें सगुण । नाम तें निर्गुण सनातन ॥१॥ नाम तें ध्यान नाम तें धारणा । नाम तें हेंजना तारक नाम ॥२॥ नाम तें पावन नाम तं कारण । नामापरतें साधन आन नाहीं ॥३॥ नाम ध्यानीं मनीं गातसें वदनीं । एका जनार्दनीं श्रेष्ठ नाम ॥४॥
नाम तें ब्रह्मा नाम तें ब्रह्मा । नामापाशीं नाहीं कर्म विकर्म ॥१॥ अबद्ध पढतां वेद बाधी निषिद्ध । अबद्ध नाम रटतां प्राणी होती शुद्ध ॥२॥ अबद्ध मंत्र जपतां जापक चळे । अबद्ध नाम जपतां जडमुढ उद्धरले ॥३॥ स्वधर्म कर्म करी पडे व्यंग । विष्णुस्मरणें तें समूळ होय सांग ॥४॥ मनापाशीं नाहीं विधिविधान । आसनीं शयनीं भोजनीं नाम पावन ॥५॥ एका जनार्दनीं नाम निकटीं । ब्रह्मानंदी भरली सृष्टी ॥६॥
नाम तें सार श्रीधरांचे वाचे । कोटी जन्माचें दोष जाती ॥१॥ जपें तूं आवडी धरुनियां गोडी । युगाऐसीं धडी करुनियां ॥२॥ जनार्दनीं एका श्रीधर निजसखा । नोहे तो पारखा जनार्दनीं ॥३॥
नाम तें सोपें पद्मनाभ पाठ । करी तूं बोभाट दिवसनिशीं ॥१॥ चौसष्ट घडियामाजीं जपें नामावली । कळिकाळ टाळी मारुं न शके ॥२॥ जनार्दनाचा एक नामीं तो निर्भय । कळिकाळ वंदी पाय जन्मोजन्मी ॥३॥
नाम तें सोपें संकर्षण जपे । आणिक संकल्पें धरुं नको ॥१॥ धरितां संकल्प नाशिवंत बापा । नाम जप सोपा मंत्रमार्ग ॥२॥ जनार्दनाच एक बोले लडिवाळ । जनार्दन कृपाळ जगीं तोची ॥३॥
नाम नारसिंह नाम नारसिंह । भक्तांसी तो सम सर्वकाळ ॥१॥ जपे तो प्रल्हाद आवडी तें नाम । पावला सर्वोत्तम तयालागीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका रुप तें पाहुनी । नारसिंहचरणीं मिठी घाली ॥३॥
नाम निजभावेंसमर्थ । जेथें नाम तेथें दत्त ॥१॥ वाचे म्हणता देवदत्त । दत्त करी गुणातीत ॥२॥ दत्तनामाचा सोहळा । धाक पडे कळिकाळां ॥३॥ दत्तनामाचा निजछंद । नामीं प्रगटे परमानंद ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । सबाह्म स्वानंदें भरीत ॥५॥ हरिनाममहिमा – अभंग १०७१ ते १११९
नाम पवित्र आणि परिकर । नामें तरले दोषी अपार । नामें हेंचि निजसार । आधार वेदशास्त्रांचे ॥१॥ तारक कलिमाजीं नाम । भोळ्याभाविकां सुगम । ज्ञाते पंडित सकाम । नामें तरती श्रीहरींच्या ॥२॥ मनीं माझ्या ऐक गोष्टी । नाम जपेंतुं सदा कंठीं । एका जनार्दनीं परिपाठीं । नाहीं गोष्टीं दुसरी ॥३॥
नाम पावन तिही लोकीं । मुक्त झालें महा पातकी ॥१॥ नाम श्रेष्ठांचें हें श्रेष्ठ । नाम जपे तो वरिष्ठ ॥२॥ नाम जपे नीलकंठ । वंदिताती श्रेष्ठ श्रेष्ठ ॥३॥ नाम जपे हनुमंत । तेणे अंगीं शक्तिवंत ॥४॥ नाम जपे पुंडलीक । उभा वैकुंठनायक ॥५॥ नाम ध्यानीं मनीं देखा । जपे जनार्दनीं एका ॥६॥
नाम पावन पावन । नाम दोषांसि दहन । नाम पतीतपावन । कलीमाजीं उद्धार ॥१॥ गातां नित्य हरिकथा । पावन होय श्रोता वक्ता । नाम गाऊनि टाळी वाहतां । नित्य मुक्त प्राणी तो ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम । भवसिंधु तारक नाम । सोपें सुगम वर्म । भाविकांसी निर्धारें ॥३॥
नाम पावन श्रीरामांचे । घेतां वाचे शुभची ॥१॥ नाहीं तेथें गोवांगुतीं । नामेंची चढ ती वैकुंठीं ॥२॥ भ्रमलियासी उद्धार । नाम सोपें जपतां सार ॥३॥ दोचि अक्षरांचे काम । वाचे म्हणा रामनाम ॥४॥ नाम आवडीनें घोका । म्हणे जनार्दनीं एका ॥५॥
नाम मंगळा मंगळ । झालें जन्माचें सफळ ॥१॥ दत्त जीवींचे जीवन । दत्त कारणा कारण ॥२॥ अनुसूयात्मजा पाही । देहभाव उरला नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं दर्शन । चित्त झालें समाधान ॥४॥
नाम मुखी सदां धन्य तो संसारीं । वायां हाव भरी होऊं नये ॥१॥ तारक तें नाम तारक तें नाम । तारक तें नाम विठोबाचे ॥२॥ जडजीवां तारी दोषियां उद्धरी । एका जनार्दनीं निर्धारी तारक नाम ॥३॥
नाम मुखीं गातां विषयांची वार्ता । नोहेचि सर्वथा गातीयासी ॥१॥ नाम तें पावन नाम तें पावन । नामवांचूनि जाण श्रेष्ठ कोण ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम तें पावन । त्रिभुवनीं मंडन नाम सत्य ॥३॥
नाम मुखीं सदा वाचे । कांपती कळीकाळ साचे ॥१॥ दो अक्षरीं रामनाम । जपतां पावसी मोक्षधाम ॥२॥ नामावांचूनि परिपाठीं । साधन नाहीं नाहीं नेहटीं ॥३॥ नाममंत्र श्रेष्ठ सार । जड जिवांसी उद्धार ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । सुखधामाचा विश्राम ॥५॥
नाम श्रीकृष्ण उद्धवें साधिलें । चोविस नामें झालें जप पवे ॥१॥ आठवा श्रीकृष्ण आठवा श्रीकृष्ण । आठवा श्रीकृष्ण वेळोवेळां ॥२॥ जनार्दनाचा एका श्रीकृष्ण निजसखा । जनार्दनें देखा दावियेला ॥३॥ नामपाठ – अभंग १३७४ ते १५३०
नाम श्रेष्ठ तिहीं लोकीं । म्हणोनि शिव नित्य घोकी ॥१॥ सदा समाधी शयनीं । राम चिंती ध्यानीं मनीं ॥२॥ अखंड वैराग्य बाणलें अंगी । म्हणोनि वंद्य सर्वा जगीं ॥३॥ एका जनार्दनीं वाचे । नाम वदे सर्वदा साचे ॥४॥
नाम सुलभ इहलोकीं । तरले तरले महापातकी । म्हणोनि वाचे जो घोकी । नित्य नेमें आदरें ॥१॥ तयाचें तुटतें बंधन । होय जन्माचें खंडन । वाचे गातां जनार्दन । सोपें जाण साधन हें ॥२॥ नमन करुनी समाधान । आठवी रामनामाचें ध्यान । शरण एका जनार्दनीं । समाधान संतोष ॥३॥
नाम सुलभ सोपें गातां । नाहीं भय आणि चिंता । पळती दोषांच्या चळथा । नाम गातां देशोधडीं ॥१॥ म्हणोनि धरियेली कास । जाहलों संतांचा मी दास । नाम गातां उल्हास । वारंवार मानसीं ॥२॥ उणें पुरें नको कांहीं । सोंवळें येथें नाहीं । एका जनार्दनीं देहीं । सुस्नात सर्वदा ॥३॥
नाम हरिहर संसार तो हरी । सबाह्म अभ्यंतरीं हरि माझा ॥१॥ हरिनाम जपें हरिनाम जपें । ते वर्म सोपें हरि जपें ॥२॥ जनार्दनाचा एका हरिचरणीं देखा । सुखासुख सुखा अनुभवला ॥३॥
नाम हृषिकेश गाये सावकाश । धरुनि उदास देहाअशा ॥१॥ जाईल जाईल देह नाशिवंत । नाम तें शाश्वत हृषिकेश ॥२॥ जनार्दनाचा एका नाम गाय सदा । पंचभूत बाधा तेणे नोहे ॥३॥
नाम हे नौका तारक भवडोहीं । म्हणोनि लवलाही वेग करा ॥१॥ बुडतां सागरीं तारुं श्रीहरी । म्हणोनि झडकरी लाहो करा ॥२॥ काळाचा तो फांसा पडला नाही देहीं । म्हणोनी लवलाही लाहो करा ॥३॥ एका जनार्दनीं लाहो कर बळें । सर्वदा सर्वकाळें लाहो करा ॥४॥
नाम हें पावन नाम हें पावन । दुजा ठाव आन नाहीं येथें ॥१॥ देखेणाही झाला देखणाही झाला । देखणाही झाला अंधत्वेसी ॥२॥ द्वैत अद्वैत गेलेंक नेणें हारपलें । जाणणें तें गेलें जाणते ठायीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम तें अनाम । सर्वोत्तम नाम सर्वा ठायीं ॥४॥
नामचेनि पाठें जाती पैं वैकुंठी । आणिक खटपटी न तरती ॥१॥ आठवा नामपाठ आठवा नामपाठ । वाउगा बोभाट करुं नका ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें तरला । जनार्दन जोडला गुरु मज ॥३॥
नामधारक हो कां भलता । त्याचे चरणीं ठेवीन माथा ॥१॥ न म्हणे उत्तम अधम । मुखीं जपतां रामनाम ॥२॥ यातीकुळाचें कारण । नाहीं नामविण ॥३॥ नाम जपे तोचि श्रेष्ठ । एका जनार्दनीं वरिष्ठ ॥४॥
नामधारकाचा । दास होईन मी साचा ॥१॥ आणिक नको थोरपण । वाचे वंदी त्याचे गुन ॥२॥ नामीं सदा वसो हेत । हेंचि मागणें मागत ॥३॥ हेंचि द्यावें कृपादान । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
नामपाठ अंडज जारज स्वेदज । उद्भिज देख चार योनी ॥१॥ नामपाठ प्रेमें गाय तूं आवडीं । तुटेल सांकडीं कर्म धर्म ॥२॥ जनार्दनाचा एक नामपाठीं निका । तोडियेली शाखा द्वैताची ते ॥३॥
नामपाठ करा नामपाठ करा । चवर्याशींचा फेरा चुकवा जगीं ॥१॥ नामपाठ गाये नामपाठ गाये । पुनरपी नये संसारासी ॥२॥ एका जनार्दनाचा नामपाठ गाय । आनंदी आनंद होय तयालागीं ॥३॥
नामपाठ करितां आनंद मानसें । योगयाग राशीं पायां लागे ॥१॥ आनंदें आवडी नामपाठ गाय । उभा तारिता बाह्मा जना ॥२॥ जनार्दनाचा एका सांगे जगाप्राती । नामपाठें विश्रांती होईल जना ॥३॥
नामपाठ करितां काळ वेळ नाहीं । उच्चारुनी पाहीं सर्वकाळ ॥१॥ सर्वभावें नामपाठ तूं गाये । आणिक न करी काय साधन तें ॥२॥ जनार्दनाचा एक भुलता नामपाठीं । आणिक न करी गोष्टी नामविण ॥३॥
नामपाठ करितां जाईल पैं चिंता । मोक्ष सायुज्यता हातां येई ॥१॥ म्हणोनि सोपें वर्म सांगतसे तुज । नामपाठ गुज जपें सदा ॥२॥ जनार्दनाचा एक कुर्वंडी करुनी । लोळत चरणीं संताचिया ॥३॥
नामपाठ कसवटी अखंड ज्याचे मुखीं । तोचि झाला इहीं जनीं ॥१॥ नामपाठ धन्य नामपाठ धन्य । नामपाठ धन्य कालीमाजीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें मिरविला । श्रीरंग वरला नामपाठें ॥३॥
नामपाठ कालीमाजीं सोपें वर्म । साधन तो श्रम न करीं वायां ॥१॥ नामपाठ गाये नामपाठ गाये । वायां तूं न जाय खटपटा ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ गाये । जनार्दना पाहे काया वाचा ॥३॥
नामपाठ किती सर्वात वरिष्ठ । नको साधन कष्ट आणिक कांहीं ॥१॥ नामपाठमाला हृदयीं ध्याई भावें । उगेंचि जपावें मौन्यरुप ॥२॥ जनार्दनाचा एक नाम गाय फुका । साधन तिहीं लोकां वरिष्ठ तें ॥३॥
नामपाठ केशव वदा नित्य वाचे । सार्थक देहांचे सहजासहज ॥१॥ आठवी केशव आठवीं केशव । ठेवी तूं भाव केशवचरणीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका केशवीं विनटला । प्रेमें तो दाटला हृदयामाजीं ॥३॥
नामपाठ गंगा नामपाठ सरिता । सागर जाती भंगा नामपाठें ॥१॥ नामपाठ सरिता सागर संगम । देवभक्त नाम तिन्हीं बोध ॥२॥ जनार्दनाचा एका करितो मार्जन । त्रिवेणीं स्नान पुण्य जोडे ॥३॥
नामपाठ गाय सदा नामपाठ गाय । धन्य त्याची माय त्रिभुवनीं ॥१॥ ब्रह्मादिक वंदिती शिवादिक ध्याती । नामपाठ कीर्ति मुखीं गातां ॥२॥ एका जनार्दनीं साराचें हें सार । नामपाठ निर्धार केला जगीं ॥३॥
नामपाठ गाये धन्य तो संसारीं । काय त्याची थोरी वानूं जगीं ॥१॥ तयाचे चरणीं माझा दंडवत । नामपाठ गात सर्वभावें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ भावें । अखंड गात आहे जीवेंभावें ॥३॥
नामपाठ गाये संतांचे संगती । नाही पुनरावृत्ति तया मग ॥१॥ नामपाठ गाय सर्व भावें मनीं । चुकेल आयणी गर्भवास ॥२॥ जनार्दनीचा एका नामपाठ गायें । जनार्दनीं पाहे जनीं वनीं ॥३॥
नामपाठ गाये सदोदित मनीं । यमाची जाचणी नोहे तया ॥१॥ नामपाठ भावें आदरें जो गाये । सर्व सुख पाहे तया होय ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामीं धरी आवडी । सर्वभावें जोडी नामपाठ ॥३॥
नामपाठ गीता नामपाठ गीता । नाम पाठ गीता गाय सदा ॥१॥ हाचि बोध सोपा अर्जुना उपदेश । नामपाठें क्लेश सर्व गेले ।२॥ जनार्दनाचा एका वाचे गाये गीता । हारपली चिंता जन्मरण ॥३॥
नामपाठ गोविंद हाचि लागो छंद । न करी भेदाभेद हृदयामाजीं ॥१॥ गोविंद नाम गाय गोविंद नाम गाय । गोविंद नाम गाय हृदयीं सदा ॥२॥ जनार्दनाचा एका हृदयीं ध्यायें सच्चित्ता । गोविंद गीतीं सुख जोडे ॥३॥
नामपाठ जपे भोळा महादेव । देवाधि देव वंदी तया ॥१॥ विष तें अमृत नामपाठें झाले । दैन्य दुःख गेलें नाम जपतां ॥२॥ जनार्दनाचा एका उभारुनि बाह्या । नामपाठ गाय सर्वकाळ ॥३॥
नामपाठ जया नाही पैं सर्वथा । तयासी तत्त्वतां यमदंड ॥१॥ मारिती तोडिती यमाचे ते दूत । नामपाठीं चित्त कां रें नेणें ॥२॥ जनार्दनाचा एका सांगे सर्व लोकां । नामपाठ घोका आळस नका ॥३॥
नामपाठ जागीं सोपें तें साधन । म्हणोनि वर्णन वैष्णव करिती ॥१॥ आनंदे नाचती टाळी वाजविती । नामपाठ गाती सर्वभावें ॥२॥ जनार्दनाचा एक भुलला नामपाठीं । म्हणोनि वैकुंठी घर केलें ॥३॥
नामपाठ ज्ञानदेवी नामपाठ तूं करीं । चुकें वेरझारी चौर्यांशीची ॥१॥ ऐसें वर्म सोपें सांगो जगा गुज । ज्ञानेश्वरी निजीं जपों आधीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका चरणीं विनटला । धन्य धन्य झाला ज्ञानदेवी ॥३॥
नामपाठ त्रिविक्रम वदे तूं रे वाचे । अनंत जन्माचे दोष जाती ॥१॥ बळीये द्वारी त्रिविक्रम उभा । नाम पाठें उभा तुजपुढें ॥२॥ जनार्दनाचा एका त्रिविक्रमीं वंदी । साधन उपाधी नेणें आन ॥३॥
नामपाठ नारायण वदे सर्वकाळ । काळाच तो काळ नारायण ॥१॥ नारायण गाय नारायण ध्याय । नारायण पाहे सर्वाठायीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका नारायणीं प्रेम । आणिक नाहीं प्रेम दुजा कांहीं ॥३॥
नामपाठ नित्य एक नेमें गायें । हरिकृपा होय तयावरी ॥१॥ अंतरीं बाहेरी रक्षी नारायण । आलिया विघ्न निवारी साचें ॥२॥ जनार्दनाचा एका प्रचीत घेउनी । गात असे वाणी नामपाठ ॥३॥
नामपाठ पसारा घे रे मुखें सदा । कळिकाळाची बाधा तुज नोहे ॥१॥ नाम तें सोपें नाम तें सोपें । नाम तें सोपें विठ्ठलाचें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ वाणी । कीर्ति त्रिभुवनी नाममाठें ॥३॥
नामपाठ प्रेमें सांवता तो गाये । हृदयकमळी वाहे नारायण ॥१॥ नामपाठ निका नामपाठ निका । खुर्पु लागे देखा देव त्यासी ॥२॥ जनार्दनाचा एका ऐकोनियां बोल । सांगत नवल संतापुढें ॥३॥
नामपाठ ब्रह्मा उघड बोले वाचा । वेदांतीं तो साच निर्णय असे ॥१॥ नामपाठ भावस भक्ति तें कारण । आणिक साधन नाहीं दुजें ॥२॥ जनार्दनाचा एक गाये तो आवडी । तोडियेली बेडी संसाराची ॥३॥
नामपाठ मंत्र सर्वांत पैं श्रेष्ठ । तेणें तें वैंकुठ सरतें केलें ॥१॥ नामपाठें साधे साधन तत्त्वतां । मोक्ष सायुज्यता हातां लागें ॥२॥ जनार्दनाचा एका प्रेमें नाम गाय । उभारुनी बाह्म सांगतसे ॥३॥
नामपाठ मच्छिद्र गोरक्षातें बोधी । तोडिली उपाधी चौदेहांची ॥१॥ नामपाठ मोक्ष मार्ग तो सर्वदा । वाचे गातां बाधा नोहे कांहीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका द्वैताविरहित । नामपाठ गात सर्वभावें ॥३॥
नामपाठ यश कीर्ति नामपाठें । तो जाय वैकुंठा हेळामात्रें ॥१॥ न करी रे जना आळस मानसीं । नामपाठ अहर्निशी जपे सदा ॥२॥ जनार्दनाच एका सांगतो आदरें । नामपाठ स्मरे वेळोवेळां ॥३॥
नामपाठ युक्ति जगीं सोपी जाणा । म्हणोनि नारायण आठवावें ॥१॥ नामपाठ सोपा नामपाठ सोपा । जन्ममरण खेपा दुर होती ॥२॥ जनार्दनाचा एका आवडीनें गाये । नाशिवंत पाहें शरीर आहे ॥३॥
नामपाठ युक्ति भाविकां प्रतीती । लोभिया विरक्ती नामपाठें ॥१॥ नामपाठें याग नामपाठ योग । नामपाठें भोग सरे आधीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका भोगातीत झाला । म्हणोनि वोळला जनार्दन ॥३॥
नामपाठ वर्म सोपें आहे जाणा । चिंती नारायणा नामपाठें ॥१॥ अष्टांग योग साधनें वरिष्ठ । नामपाठेंविण कष्ट होतीं जना ॥२॥ जनार्दनाचा एका करी विनवणी । नामपाठ निर्वाणीं शस्त्र आहे ॥३॥
नामपाठ श्रेष्ठ तीर्थाचे तें तीर्थ । वदे तूं चितारहित सर्वकाळ ॥१॥ काळाचें तें काळ नामपाठ गात । काळ हा तयास नमस्कारी ॥२॥ जनार्दनाचा एका काळा बांधी चरणीं । म्हणोनी जनार्दनीं विनटला ॥३॥
नामपाठ श्रेष्ठ तीर्थाचें तें तीर्थ । वदे तूं चितारहित सर्वकाळ ॥१॥ काळांचे तें काळ नामपाठ गात । काळ हा तयास नमस्कारी ॥२॥ जनार्दनाचा एका काळा बांधी चरणीं । म्हणोनी जनार्दनीं विनटला ॥३॥
नामपाठ श्रेष्ठ नामपाठ श्रेष्ठ । पावें तो वैकुंठकलीमाजीं ॥१॥ नामपाठें गेलें नामपाठें गेले । जडजीव उद्धरिलें नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एका आणिक नेणें वर्म । सोपें होय कर्म नामपाठें ॥३॥ नामपाठफल – अभंग १२८२ ते १३२३
नामपाठ सत्ता सर्वां वरिष्ठाता । यमधर्म माथां वंदी पाय ॥१॥ ऐसा नामपाठ भक्तियुक्त गाय । पुनरपि नये संसारासी ॥२॥ जनार्दनाचा एका सांगतसे फुका । नामपाठ घोका जीवेंभावें ॥३॥
नामपाठ सदा एकांती जो करी । भुक्तिमुक्ती चारी घरीं त्याच्या ॥१॥ न लगे साधन व्युप्तत्ति पसारा । नामपाठ बरा संतसंगे ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें निका । तारिले जडलोकां नामपाठें ॥३॥
नामपाठ साधन याहुनी आहे कोण । कासयासी पेणें स्वर्गवास ॥१॥ जन्म देई देवा जन्म देई देवा । गाईन मी देवा नामपाठ ॥२॥ जनार्दनाचा एका बोलतसे वाणी । नामपाठें जनीं जनार्दन ॥३॥
नामपाठ सार वेदांचें तें मूळ । शास्त्रांचे तें फळ नामपाठ ॥१॥ योगयाग विधि न लगे खटपट । नामपाठें स्पष्ट सर्व कार्य ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ घोकी । गुढीं तिहीं लोकीं उभारिली ॥३॥
नामपाठ सार सर्वामाजीं श्रेष्ठ । जो गाये तो वरिष्ठ कलियुगीं ॥१॥ चुकेल यातना नाना गर्भवास । भय आणि त्रास नव्हे मनीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ भावें । आदरें गात आहे सदोदित ॥३॥
नामपाठ सोपा भोळ्या भाविकांसी । मत वादीयांसी न रुचे नाम ॥१॥ नवज्वरिता दुग्ध प्राण जाय तत्त्वतां । अभाविकांसी सर्वथा गति तेंची ॥२॥ जनार्दनाचा एक सांगे प्रेमभावें । आदरें तें गावें नामपाठ ॥३॥
नामपाठ सोपा हरावया पापें । आणीक संकल्प न करी दुजा ॥१॥ नामपाठें सिद्धि नामपाठें सिद्धि । तुटेल उपाधी नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एक गात नाचत । नामपाठ करीत सर्वकाळ ॥३॥
नामपाठ स्नान नामपाठ दान । नामपाठ ध्यान जनार्दन ॥१॥ नामपाठ संध्या नामपाठ कर्म । नामपाठें धर्म सव जोडे ॥२॥ जनार्दनाचा एका करी नामपाठ । आणिक नाहें श्रेष्ठ नामेंविण ॥३॥ नामपाठ संध्येतील चोवीस नामांचा नामोच्चार
नामपाठविठ्ठल पंचविसावा वाचे । सार्थक जन्माचेंजालें जालें ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल वदतां वो वाचे । सार्थक जन्माचें झालें साचें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ गाय । विठ्ठल विठ्ठल ध्याये वेळोवेळां ॥३॥
नामपाठे ज्ञान नामपाठें ध्यान । नामपाठे मन स्थिर होय ॥१॥ जगांत हें सार नामपाठ भक्ती । आणिक विश्रांती नाहीं नाहीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका अखंड नाम गाय । हर्ष नाचताहे प्रेमे रंगीं ॥३॥
नामपाठे भक्ति हनुमंतें केली । सेवा रुजू झाली देवा तेणें ॥१॥ नामपाठें शक्ति अद्भुत ये अंगी । धन्य झाला जगीं कपीनाथ ॥२॥ जनार्दनाचा एका सेवोनि आदरें । नामपाठ स्मरे सर्व काळ ॥३॥
नामपाठे युक्ती साधन समाप्ती । नोहे दुजी प्रीति नामपाठें ॥१॥ आणिक खटपट कासया बोभाट । नामपाठ वाट वैकुंठाची ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें रंगला । आनंदें वहिला नाचतसे ॥३॥
नामपाठें अक्रुर सर्व ब्रह्मारुप । भेदाभेद संकल्प मावळले ॥१॥ वंदी रजमाथां घाली लोटांगण । द्वैतांचे बंधन तुटोनी गेलें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें मुक्त । जालासे सतत संतचरणीं ॥३॥
नामपाठें आपण होय अनामिक । नामपाठें देख न म्हणे कांहीं ॥१॥ उंच नीच ज्ञाती न करी विचार । नामपाठें निर्धार ऐसा ज्याचा ॥२॥ जनार्दनाचा एका सर्वभावे देखा । नामपाठ निका गात असे ॥३॥
नामपाठें ओहं सोहं कोहं खादलें । परब्रह्मा लक्षिलें नामपाठें ॥१॥ अहं अहंपण सोहं सोहंपण । नाम हेंचि खूण नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एका कोहंपणा वेगळा । जनार्दनें कुर्वाळिला अभय दानीं ॥३॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
नामपाठें क्रिया नामपाठें कर्म । नामपाठें वर्म हातां येत ॥१॥ तो हा सोपा योग नामपाठ वाचे । न करी सायासांचे वर्म कांहीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका भक्तीसी भुलला । मोकळा मार्ग केला नामपाठें ॥३॥ नामपाठमार्ग-गीताज्ञानेश्वरीपाठ व एकाग्र मनानें अखंड नामोच्चार।।४।।
नामपाठें गणिका नेली मोक्षपदा । नामपाठें प्रल्हादा सुख झालें ॥१॥ नामपाठें ध्रुव अढळपदीं बैसें । नारद नाचतसे नामपाठे ॥२॥ जनार्दनाचा एक सांगे अनुभव । नामपाठ सर्व जपा आधी ॥३॥
नामपाठें गहिनी निवृत्ति वोळला । उघड तो केला परब्रह्मा ॥१॥ नामपाठ ब्रह्मा नामपाठ ब्रह्मा । आणिक नेणें कर्म वर्म नामेंविण ॥२॥ जनार्दनाचा एका सेवेसी नटला । नामपाठें केला जनार्दन ॥३॥
नामपाठें गीता ज्ञानेश्वरी होय । स्मरे तूं निर्भय ज्ञानदेवी ॥१॥ नामपाठें सोपीं अक्षरें ती उच्चार । ज्ञानेश्वरी उच्चार करी वाचे ॥२॥ जनार्दनाचा एका ज्ञानेश्वरवरी ध्याय । तेणें मुक्त होय युगायुगीं ॥३॥
नामपाठें गुण झाले पैं त्रिगुण । अनाम लक्षण नामपाठें ॥१॥ सैरा सैराट धांवे जे वाटा । तयाच्या चेष्टा न चलती तेथें ॥२॥ जनार्दनाचा एका एकपणें बोधिला । जनार्दन वोळला कामधेनु ॥३॥
नामपाठें गोरक्ष वोळगला गहिनी । दाविली उन्मनी सर्वकाळ ॥१॥ समाधि आसन सैरा ते बोल । नामपाठ मोल अभ्यासिलें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नेणें तो उन्मनी । सदा संतचरणीं मिठी घाली ॥३॥
नामपाठें गोरा कुंभार तरला । उद्धार तो झाला पूर्वजांचा ॥१॥ नामपाठ कीर्ति गाताती वैष्णव । धन्य तो अपूर्व नाममहिमा ॥२॥ जनार्दनाचा एका चरणरजरेण । नामपाठ संकीर्तन करा वेगीं ॥३॥
नामपाठें जनाबाई बरोबरी । दळी कांडी हरि शेणी वेंची ॥१॥ भक्तांचे सकळ कार्य तें करणें । नये ऐसें उणें करी काम ॥२॥ जनार्दनाचा एक आवड पाहुनी । नाचतो कीर्तनीं नाम गाय ॥३॥
नामपाठें ज्ञानियाची भिंत ओढी । भाविका तांतडी देव धांवे ॥१॥ बोलविला रेडा केलेंस कवित्व । नामपाठे मुक्त केलें जन ॥२॥ जनार्दनाचा एका लागतो चरणीं । जावे ओवाळीनी जन्मोजन्मीं ॥३॥
नामपाठें तरला चोखा तो महार । भावें सर्वेश्वर स्थापीं तया ॥१॥ नामपाठ करुनि कीर्ति केली जगीं । उपमा तें अंगीं वाढविली ॥२॥ जनार्दनाचा एक वर्णितो संतांसी । नित्य नामपाठासी अनुसरला ॥३॥
नामपाठें तारिलें पतित उद्धरिले । धांवणे तें केलें पांडवांचें ॥१॥ पडतां सकंटीं नामपाठ गाय । द्रौपदींती माय तारियेली ॥२॥ जनार्दनाचा एक सांगतसे लोकां । नामपाठ फुका जपा आधीं ॥३॥
नामपाठें नक्र तारिला निर्धारें । गजेंद्र उद्धरे नामपाठे ॥१॥ तरले तरले नामेंचि तरले । वैकुंठासी नेले नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एका जोडोनियां हात । नामपाठ गात संतापुढे ॥३॥
नामपाठें नक्र तारिला निर्धारें । गर्जेंद्र उद्धरें नामपाठें ॥१॥ तरले तरले नामेंचि तरले । वैकुंठासी नेले नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एका जोडोनियां हात । नामपाठ गात संतापुढें ॥३॥
नामपाठें नामा शिंपी तो तरला तयाची देवाला आवड मोठी ॥१॥ जाऊनी जेवणें उच्छिष्ठ भक्षणें । नामपाठें देणें इच्छिलें तें ॥२॥ जनार्दनाचा एक सद्गदित होय । नामपाठ गाय आवडीनें ॥३॥
नामपाठें निवृत्ति ज्ञानदेवा उपदेशी । ओहं सोहं कोहं साक्षी केले ॥१॥ तिन्हीपरता बोध तयासी बोधिला । नामपाठें झाला शांतरुप ॥२॥ जनार्दनाचा एक गमोनी मनासी । लागतो चरणांसी जनार्दना ॥३॥
नामपाठें निवृत्ति पावला विश्रांती । नामपाठें शांति कर्माकर्मीं ॥१॥ म्हणोनि प्रेमभावें नामपाठ गावें । आलिंगन द्यावें संतचरण ॥२॥ जनार्दनाचा एका चिंता नामपाठ । मोक्षमार्ग वाट सोपा जगा ॥३॥
नामपाठें बिभीषण सर्वांस वरिष्ठ । वंश तो स्पष्ट देशोधडी ॥१॥ जाउनी शरण चिरंजीव झाला । नामपाठें धाला कल्पवरी ॥२॥ जनार्दनाचा एक मिरवी बडिवार । नामपाठ सार युगायुगीं ॥३॥
नामपाठें भीष्में कामातें जिंकीलें । सार्थक पैं केलें विहिताचें ॥१॥ आदरें आवडी नामपाठ गावें । सर्वावरी होय सत्ता त्याची ॥२॥ जनार्दनाचा एक होउनी शरण । घाली लोटांगण संतचरणीं ॥३॥
नामपाठें मधुसुदन वाचे । अनंत जन्माचें दोष जाती ॥१॥ मधुनामे जैसा मोक्षकेशी वेधु । तैसा तूं बोधूं धरीं देहीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका मधुर बोले वाणीं । मधुसूदन चरणीं देउनी दिठी ॥३॥
नामपाठें मुक्त मुक्ताई पैं झाली । हृदयीं आटली नामपाठें ॥१॥ देहादेहे सर्व निरसिले चार्हीं । नामपाठ वरी मुक्त झाले ॥२॥ जनार्दनाचा एका बोले करुणावचनीं । नामपाठ झणीं विसरुं नका ॥३॥
नामपाठें मोक्ष पाविजे तत्त्वतां । आणिक तें आतां साधन नाहीं ॥१॥ नामपाठ सार नामपाठ सार । न करी विचार आणिक दुजा ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठ गाय । आदरें नाचताहे संतापुढें ॥३॥
नामपाठें वर्म वेदींचें तें कळे । नाम पाठबळें शास्त्रबोध ॥१॥ या दोहींचेंवर्म ज्ञानदेवी जाणा । जपें कां रे जना हृदयीं सदा ॥२॥ जनार्दनाचा एक विनित हो उनी । आठवितो मनी ज्ञानदेवा ॥३॥
नामपाठें वामन अक्षरें तीं तीन । आणिक योगसाधन आन नाहीं ॥१॥ वदे तूं वामन वदे तूं वामन । विषय वमन करुनि सांडि ॥२॥ जनार्दनाचा एका नसे तो पारखा । वामन तेणें सखा जोडियेला ॥३॥
नामपाठें संत पावले विसांवा । आणिक नाहीं ठेवा दुजा कांहीं ॥१॥ नामपाठें सिद्धि येईल हातां । मोक्षमार्ग तत्त्वतां नामपाठें ॥२॥ जनार्दनाचा एका नामपाठें तरला । उद्धार तो केला जडजीवां ॥३॥
नामपाठें संदेह सर्व हा जाईल । गामपाठ गाईल प्रेमभावें ॥१॥ नामपाठ सोपा नामपाठ सोपा । अहर्निशीं बापा जप करी ॥२॥ जनार्दनाचा एका ठेउनी विश्वास । नामपाठ निजध्यास करीं सदा ॥३॥
नामपाठें सर्व मुक्तत्त्व साधिती । नामपाठें विरक्ति हातां येत ॥१॥ नामपाठें उद्धव तरला तरला । नामपाठें झाला शापमुक्त ॥२॥ जनार्दनाचा एका बोले लडिवाळ । नामपाठ काळ काळाचाही ॥३॥
नामपाठें सोपान समबुद्धि झाला । विश्रांती पावला संवत्सरीं ॥१॥ मुख्य ब्रह्मा तो नामपठ वंदी । इतर तरणे उपाधीपासोनियां ॥२॥ जनार्दनाचा एका कांही नेणें देखा । नामपाठें सुखा सुख झालें ॥३॥
नामपाठें होय शुद्ध तें शरीर । आणिक विचार न करी कांहीं ॥१॥ नामपाठ भोळे नामपाठ भोळे । शंकर तो लोळे स्मशानीं तो ॥२॥ जनार्दनाचा एका प्रचीत घेउनी । नामपाठ वचनी जपतसे ॥३॥
नामपुरुषोत्तम घेई तूं आवडी । यातना कल्पकोडी नाहीं तुज ॥१॥ नाम हें आठवी नाम हें आठवी । हृदयीं सांठवी पुरुषोत्तम ॥२॥ जनार्दनाचा एका पारखी नेटका । पुरुषोत्तम सखा जोडिलासे ॥३॥
नामरुप मज आणिलें जिहीं । त्यांचिया उपकार नोहें उतराई ॥१॥ भक्तांचे उपकार कशानें फेडीं । यालागीं त्याचें उच्छिष्ट काढी ॥२॥ भक्ताचेनी पालटे येतो गर्भवास । उपकार उतराई नोहे कैसा ॥३॥ एका जनार्दनीं उतराई नोहे । यालागीं भक्तांसी न विसंबें जीवें ॥४॥
नामविण मुख सर्पाचें तें बीळ । जिव्हा नव्हे काळसर्प आहे ॥१॥ वाचा नव्हे लांव जळो त्याचे जिणें । यातना भोगणें यमपुरी ॥२॥ वैष्णवांचें गुह्मा मोक्षाचा एकांत । अनंताचा अंत पाहतां नाहीं ॥३॥ आदि मध्य अंती अवघा हरि एक । एकचि अनेक एक हरि ॥४॥ एकाकार झाले जीव तेचि दोन्ही । एका जनार्दनीं ऐसें केलें ॥५॥
नामस्मरण अहो जना । तेणें तुटें भवबंधना । येचि देहि येचि काळीं । भजीजे रे नाम जाण ॥१॥ ध्रुव अजामेळ गणिका । नाममात्रें तारिले देखा । आणिकाही भक्त देखा । मोक्ष पावले नामें एका ॥२॥ जो जो कोणी प्रेमें भजतां । पाविजेल सायुज्यता । ऐशी भाक घे रे आतां । जप तप नाम स्मरतां ॥३॥ दीनबंधु दयासिंधु । जेणें केला परमानदु । दृष्ट जना करी भेदु । एका जनार्दनीं नित्यानंदु ॥४॥
नामाचा धारक । हरिहरां त्याचा धाक ॥१॥ ऐसें नाम समर्थ । त्रिभुवनीं तें विख्यात ॥२॥ नामें यज्ञयाम घडती । नामें उत्तम लोकी गती ॥३॥ नामें भुक्ति मुक्ति तिष्ठें । नामें वरिष्ठा वरिष्ठें ॥४॥ नामें सर्व सत्ता हातीं । नामें वैकुंठीं वसती ॥५॥ नामें होती चतुर्भूज । एका जनार्दनीं सतेज ॥६॥
नामाचा नित्य जया छंद । त्याचा तुटे भवबंध ॥१॥ ऐसा माना रे विश्र्वास । घाला रामनामीं कास ॥२॥ मागील पहा अनुभवें । नामें तारिलें दोषी वैभवें ॥३॥ स्त्रीपुत्रादिक अत्यंज । नामें पावन केलें सहज ॥४॥ यवनादि मोमीन । नामें तरले अधम जन ॥५॥ हाकारुन नाम घोका । सांगे जनार्दन एका ॥६॥
नामाचे पोवाडे वर्णिती साबडे । हरिनामें बागडे रंगले ते ॥१॥ नामापरतें आन नेणती सर्वथा । साधन चळथा वायां जाय ॥२॥ नाम निजधीर मानुनी भरंवसा । गाती ते उल्हासा रात्रंदिन ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यानीं आणि मनीं । नाम संजीवनीं जपतसे ॥४॥
नामाचें धारक विष्णुरुप देख । त्रिभुवनीचें सुख तये ठायीं ॥१॥ ब्रह्मा विष्णु हर येताती सामोरे । नामधारक निर्धारे तया वंद्य ॥२॥ त्रिभुवनापरता नामाचा महिमा । जाणे शंकर उमा सत्य सत्य ॥३॥ एका जनार्दनीं पतीतपावन नाम । गातां निजधामा जोडे मुक्ति ॥४॥
नामाचें महिमान सादर ऐका । तारियेले देखा महापापी ॥१॥ पापाची ते राशी अजामेळ जाण । जपतांचि पावन नामें जाहला ॥२॥ गणिका पांखिरूं नाम जपे सदा । नोहे तिसी बाधा गर्भवासा ॥३॥ एका जनार्दनीं कलीमाजीं नाम । उत्तम उत्तम जपा आधीं ॥४॥
नामाच्या उच्चारें प्रल्हाद तारिला । अजामेळ गणिकेचा उद्धार केला ॥१॥ तें नाम सोपें श्रीरामाचें । निरंतर वाचे जप करी ॥२॥ करी सर्व भावें रामनाम बोभाट । कळिकाळाचे थाट पुढें पळती ॥३॥ पळतील पातकें नाम उच्चारितां । एका जनार्दनीं म्हणतां रामनाम ॥४॥
नामापाठ माधव सदा तूं उच्चारी । माधव अंतरीं धरुनी राहे ॥१। माधवा माधवा आठवी यादवा । आणिक धांवा धांवा करुं नको ॥२॥ जनार्दनाचा एक माधवीं मुराला । वसंत तयाला जनार्दन ॥३॥
नामापाशीं तिष्ठे देव । नामापाशीं वसे भाव । नामापाशी मुक्ति गौरव । अहर्निशीं वसतसे ॥१॥ नामापाशी ऋद्धिसिद्ध । नामापाशीं ते समाधी । नामें तुटती उपाधी । जन्मोजन्मीच्या ॥२॥ नामापाशीं भुक्ति मुक्ति । नामापाशी ते विरक्ती । नामें पातकें नासती । बहु जन्माचीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । गातां निरसे भवभ्रम । साधन उत्तम । कलियुगामाझारीं ॥४॥
नामामृत गोडी वैष्णव जाणती । येर चरफडती काग जैसें ॥१॥ प्राकृत हे जन भुललें विषया । नामाविण वांया जाती देखा ॥२॥ नामें साधे मुक्ति नामें साधे भुक्ति । नामेंचि विरक्ति होत आहे ॥३॥ नाम तेंचि जालें वर्णरुपातीत । अनाम सतत उभे असे ॥४॥ एका जनार्दनीं पूर्ण नामबोध । विठ्ठलनामीं छंद सदा असो ॥५॥
नामामृत पुढे । कायसें अमृत बापुडें ॥१॥ ऐसा नामाचा बडिवार । गोडी जाणे गिरिजावर ॥२॥ नामें जोडें ब्रह्माज्ञान । भुक्ति मुक्ति नामें जाण ॥३॥ एका जनार्दनीं सार । ब्रह्माज्ञानाचें हें घर ॥४॥
नामीं धरा दृढ विश्वास । घाला कळिकाळावर फास । नाम हाचि निजध्यास । रात्रंदिवस स्मरण ॥१॥ सोपें वर्म कलिमाजीं । नामें तरती जन सहजीं । योगयाग तप साधनें जीं । तया प्राप्ती नामेंची ॥२॥ नाम साधनांचे सार । सोपा मंत्र हरि उच्चार । एका जनार्दनीं सार । निवडोनि काढिलें ॥३॥
नामे प्राप्त नित्यानंद । नामें होय परम पद । नामें निरसे भकंद । नाम तारक निर्धार ॥१॥ हेंचि मना दृढ धरीं । वांया नको पंडु फेरी । तेणें होसी हाव भरी । मग पतनीं पडशील ॥२॥ म्हणे एका जनार्दनीं । नामें तरती अधम जन । नामें होय प्राप्त पेणें । वैकुंठचि निर्धारें ॥३॥
नामे प्रायाश्चित्तांच्या कोटी । पळताती बारा वाटी ॥१॥ ऐसें नाम समर्थ जपा । तेणें सोपा सुपंथ ॥२॥ रामानामें पतित पावन । रामनामें उद्धरती जन ॥३॥ एका जनार्दनीं वाचे । घोका साचे रामनाम ॥४॥
नामें घडे निज शांति । तेथें वसे भुक्ति मुक्ति । नाम तारक त्रिजगतीं । दृढभावें आठवितां ॥१॥ म्हणोनि घेतलासे लाहो । रात्रंदिवस नाम गावो । कळिकाळाचे भेवो । सहज तेथें पळतसे ॥२॥ मज मानला भरंवसा । नामीं आहे निजठसा । एका जनार्दनीं सर्वेशा । नाम जपे अंतरीं ॥३॥
नामें तारिले पातकी । नाम थोर तिहीं लोकीं । नामें साधे भुक्ति मुक्ति । नाम कलीं तारक ॥१॥ नको जाऊं वनांतरीं । रानीं वनीं आणि डोंगरी । बैसोनियां करीं । स्थिर चित्त निमग्न ॥२॥ नामें साधलें साधन । तुटले बहुतांचे बंधन । एका जनार्दनीं शरण । नाम वाचे उच्चारी ॥३॥
नामें तारिलें तारिले । महा पातकीं उद्धारिलें ॥१॥ ते हें सोपें रामनाम । जपतां निवारे क्रोध काम ॥२॥ नामें पावन जाले क्षिती । ऐसे पुराणे गर्जती ॥३॥ नाम सारांचे हें सार । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
नामें धुवा अढळपद । नामें गणिका मोक्षपद । नामें अजामेळ शुद्ध । नामें वाल्हा उद्धरला ॥१॥ धन्य धन्य नाम बळी । महादोषां होय होळी । सोपें जपतां नामावळी । रामकृष्ण गोपाळ ॥२॥ नामें भुक्ती आणि मुक्ति । नामें एकचि सर्वा गती । एका जनार्दनीं शांती । नामें होय सकळां ॥३॥
नामें पावन इये लोकीं । नामें पावन परलोकीं । नाम सदा ज्याचें मुखीं । धन्य तो नर संसारीं ॥१॥ नामें कलिमल दहन । नाम पतीतपावन । नाम दीनोद्भारण । नाम जनार्दन वदतां ॥२॥ नाम गातां सुख वाटे । प्रेमे प्रेम तें कोंदाटें । एका जनार्दनीं भेटें । नाम गातां निश्चयें ॥३॥
नामें पावन हीन याती । नाम जपती अहोरात्रीं । नामापरती विश्रांती । दुजी नाहीं प्राणियां ॥१॥ नका भ्रमुं सैरावैरा । वाउगे तप साधन पसारा । योग याग अवधारा । नामें एका साधतसे ॥२॥ व्रत तप हवन दान । नामें घडे तीर्थ स्नान । एका जनार्दनीं मन । स्थिर करुनि नाम जपा ॥३॥
नामें पाषाण तरले । महापापी उद्धरिले । राक्षसादि आसुर तरले । एका नामें हरिच्या ॥१॥ घेई नाम सदा । तेणें तुटेल आपदा । निवारेल बाधा । पंचभुतांची निश्चयें ॥२॥ हो कां पंडित ब्रह्माज्ञानीं । तरती तारिती मेदिनी । शरण एका जनार्दनीं । नाम उच्चरणीं आनंद ॥३॥
नामें प्रायश्चिती शिक । हाचि देख परमार्थ ॥१॥ श्रेष्ठ नाम पावन जगीं । तरतीं अंगीं अधम जन ॥२॥ नेणती यांसी सोपें वर्म । जाणती कर्म सर्वही ॥३॥ कळाकुसरी कांहीं नका । वाचे घोका रामनाम ॥४॥ एका एकापणें मीनला । एका जनार्दनीं भेटला ॥५॥
नामेंचि क्षितीं उद्धरले । मुक्त जाहले पातकी ॥१॥ अजामेळ गणिका नारी । मुक्त निर्धारी नामेंचि ॥२॥ वाटपाडा वाल्मीक । नामें तरला निश्चयो देख ॥३॥ राम स्मरा दिननिशीं । ऋद्धि सिद्धि होती दासी ॥४॥ नाम तारक त्रिभुवनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
नामेंचि तरलें नामेंचि तरले । जडजीव उद्धरिले कलियुगी ॥१॥ ऐसें नाम समर्थ नाम विख्यात । नामेंचि पवित्र नरनारी ॥२॥ पापांचे पर्वत नामाग्नीनें शांत । येरा कोण मात नामापुढें ॥३॥ एका जनार्दनीं तारक हें नाम । पावती निजधाम गातां वाचे ॥४॥
नामेंचि पावलें पैलपार । शुकादि साचार नामें जगीं ॥१॥ तें नाम सोपें वाचे रामकृष्ण । उच्चिरतीं जाण वैकुंठ जोडे ॥२॥ नामें पावले मोक्षपद गती । नाम हे विश्रांती सर्व जीवां ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम हें तारका । वेदाचा विवेक रामनाम ॥४॥
नारद ब्रह्माचारी । रामनामें नाचे निर्धारी ॥१॥ ब्रह्मावीणा घेऊनी खांदीं । रामनाम मुखीं समाधिस्थ ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम । श्रीरामें पाविजें निजधाम ॥३॥
नारदादी वैष्णवजन । नामेंजि पावले समाधान । नामें जगासी मंडन । नाम पावन सर्वांसी ॥१॥ लाहो करा राम नाम । वावुगा सांडा भवभ्रम । अवघा कुळधर्म । नामें जाण साधतो ॥२॥ नाम जपा दिननिशीं । आळस नका करुं मानसीं । एका जनार्दनीं सायासीं । नका पडूं दुजिया ॥३॥
नारदें केलासे प्रश्न । सांगतसे जगज्जीवन । कलीमाजी प्रमाण । कीर्तन करावें ॥१॥ महापापीया उद्धार । पावन करती हरिहर । ब्रह्मादि समोर । लोटांगण घालिती ॥२॥ श्रुति स्मृति वाक्यार्थ । कीर्तन तोचि परमार्थ । शास्त्रांचा मथितार्थ कीर्तनपसारा ॥३॥ एक शरण जनार्दन । किर्तनें तरती विश्वजन । हें प्रभुंचे वचन । धन्य धन्य मानावें ॥४॥
नावडे वैकुंठ शेषशयन । वैष्णव संतजन आवडले ॥१॥ रमा म्हणे कैसी नवल परी । देव भुलले वैष्णवाघरीं ॥२॥ जो नातुडे ध्यानीं समाधीसाधनीं । तो स्वानंदें कीर्तनीं नाचतसें ॥३॥ जो यज्ञावदानीं कांहीं नेघे माये । तो द्वादशीं क्षीराब्धी उभ उभ्या खाये ॥४॥ लक्ष्मी म्हणे देव आतुडे कवणें बुद्धी । वैष्णवांची सेवा करावी त्रिशुद्धि ॥५॥ वैष्णवाघरें लक्ष्मी कामारी । एका जनार्दनीं देव दास्यत्व करी ॥६॥
नाशिवंत सर्व एक नाम साचें । म्हणोनि वदा वाचे श्रीराम ॥१॥ शरीर नासे संपत्ति नासे । नाम न नासे श्रीरामाचें ॥२॥ आकार नसे निराकार नासे । नाम नासे श्रीरामाचें ॥३॥ स्थुळ नासे सुक्ष्म नासे । नाम न नासे श्रीरामांचे ॥४॥ जें न नासे तें नाम वाचे । एक जनार्दनीं साचें जप करीं ॥५॥
नाहीं अटक काळ वेळ । सदा सोंवळें हरिनाम ॥१॥ भलते वेळीं भलते काळीं । वाचे वदा नामावळी ॥२॥ न लगे मुहूर्त अथवा योग । संकल्प सांग मनाचा ॥३॥ एका जनार्दनीं नेम । सोपें नाम जपतां ॥४॥
नाहीं कधी वाचे नाम । तो अधम न पहाव ॥१॥ होतं त्याचे दरुशन । सचैल स्नान करावें ॥२॥ तयासी ते ऐकता मात । होय घात शरीराचा ॥३॥ ऐसा अधम तो जनीं । नामहीन असतो प्राणी ॥४॥ म्हणोनि नाम आठवावें । एका जनार्दनीं जीवेंभावें ॥५॥
नाहीं जाय भाव पोटीं । तया चावटीं वाटे नाम ॥१॥ परी येतां अनुभव । चुकवी हाव संसार ॥२॥ वेरझारीं पडे चिरा । नाहीं थारा जन्माचा ॥३॥ एका जनार्दनीं खंडे कर्म । सोपें वर्म हातां लागें ॥४॥
नाहीं नामरुप गुण कर्म । पाहतां अवघे परब्रह्मा ॥१॥ पिंडी आणि ब्रह्माडीं । भरला असे नवखंडीं ॥२॥ रिता नाहीं कोठें ठाव । जिकडे पाहे तिकडे देव ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघा माझा गुरुराव ॥४॥
नाहीं सायासाचें काम । वाचे वदा रामनाम ॥१॥ बहु कर्मा सोडवण । वाचेसि न घडे मौन ॥२॥ राम चिंता ध्यानीं मनीं । कळिकाळ वाहे पाणी ॥३॥ एका जनार्दनीं राम । वाचे उच्चारा निष्काम ॥४॥
निकट सेवे धांऊनि आला । पृष्ठी राहिला उभाची ॥१॥ ऐसा क्षीरसिंधुवासी । भक्तापाशीं तिष्ठत ॥२॥ नाहीं मर्यादा उल्लंघन । समचरण विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं गोजिरें ठाण । धरुनी जघन उभा हरी ॥४॥
निगुर्णाची प्राप्ति सगुणाचें योगें । वरि भक्ति अंगीं दृढ भाव ॥१॥ नलगे ध्यान प्रौढी योगयाग तपें । ज्ञानचियें बापें हातां नये ॥२॥ पाहिजे समता सर्वाभूती भाव । मुंगी आणि राव सारखेची ॥३॥ एका जनार्दनीं हेंचि हातवटीं । देवा तुझी भेटी तरीच होय ॥४॥
निज पैसा समरसें । गोकुळा आली द्वेषे । कृष्णामुखीं विषें । निर्विष जाली ॥१॥ सोडीं सोडीं बा कान्हा । आक्रंदे पुतना । मागुती जनार्दना । मी न ये येथें ॥२॥ कृष्ण स्वानंदाचा कंदु । कंसासी विरोधु । विषय विषा पाजुं । पुतना आली ॥३॥ मी म्हणे बाळ तान्हें । त्वा शोषिलें जीवें प्राणें । मागुतें येणें । खुटलें बापा ॥४॥ ऐसा कैसा रे होसी । मी तुझी रे माउशी । परतोनी गोकुळासी । मी नये बापा ॥५॥ ऐसा कैसा बाळ । माझ्या शोखिल्या जीवनकळा । यशोदा वेल्हाळा । वाचली कैसी बा ॥६॥ एका जनार्दनी । द्वेषाच्या भावना । सायुज्यसदना । अरि वर्ग ॥७॥
नित्य काळ जेथें नामाचा घोष । तेथें जगन्निवास लक्ष्मीसहित ॥१॥ ब्रह्माज्ञान तेथें लोळती अंगणीं । सेवुनी पायवणी घरी राहे ॥२॥ विष्णुदास तयाकडे न पाहाती फुका । नाम मुखीं देखा रामकृष्ण ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा ज्याचा नेम । तया घरीं पुरुषोत्तम सदा वसे ॥४॥
नित्य काळ वाचे जया नाम छंद । तयासी गोविंद मागे पुढें ॥१॥ घात आघात निवारित । छाया पीतांबरी करीत ॥२॥ ऐसा भक्तांचा अंकीत । राहे उभाची तिष्ठत ॥३॥ एका जनार्दनीं वेध । वेधामाजीं परमानंद ॥४॥
नित्य घडे चंद्रभागे स्नान । श्रीविठ्ठलदरुशन ॥१॥ त्याच्या पुण्या नोहे लेखा । पहा द्रुष्टी पुंडलिका ॥२॥ उजवें घेतां राऊळासी । जळती पातकांच्या रासी ॥३॥ संतांसवें कीर्तन करितां । आनंदे टाळी वाजवितां ॥४॥ मोक्ष जोडोनियां हात । तयाची वाट तो पहात ॥५॥ धन्य पंढरीचा संग । एक जनार्दनीं अभंग ॥६॥
नित्य तो सोहळा करिताती सुरवर विचार पहावयाला देव येतो ॥१॥ अंतरी सुरवर विचार करिती । काला श्रीपती करित स्वयें ॥२॥ उच्छिष्ट प्रसाद सेवुम धणीवरी । मत्स्यरुप निर्धारी घेती सर्व ॥३॥ एका जनार्दनीं जाणतसे खुण । म्हणोनि विंदान आरंभिलें ॥४॥
नित्य नवा कीर्तनीं कैसा वोढवला रंग । श्रोता आणि वक्ता स्वयें जाला श्रीरंग ॥१॥ आल्हादें वैष्णव करती नामाचा घोष । हरिनाम गर्जतां गगनीं न माये हरुष ॥२॥ पदोपदीं कीर्तनीं निवताहे जन मन । आवडी भुकेली तिनें गिळिलें गगन ॥३॥ एका जनार्दनीं गातां हरीचें नाम । निमाली इंद्रियें विषय विसरली काम ॥४॥ संतमहिमा
नित्य नूतन दीपज्वाळा । होती जाती देखती डोळा ॥१॥ जागृति आणि देखती स्वप्न । दोहींसी देखतां भिन्न भिन्न ॥२॥ भिन्नपणें नका पाहुं । एका जनार्दनीं पाहूं ॥३॥
नित्य नैमित्तिक कर्म । जया न घडे हा धर्म । येणें उच्चारावें नाम । सत्य निर्धार जाणावा ॥१॥ नामें कर्माचा सुटे उपाधी । नामें तुटे आधी व्याधी । नामें शोक संदेह बुद्धी । नासतसे हरिनामें ॥२॥ नाना रोग तुटती नामें । घडती सर्व ब्रह्माकर्में । एका जनार्दनीं नामें । धर्म सकळ साधती ॥३॥ नामपाठ – अभंग १२७३ ते १२८१
नित्य वाचे वदे हरि । होय बाहेरी महापापा ॥१॥ ऐसा पुराणीचा बोध । वाचे गोविंदा आठवा ॥२॥ एका जनार्दनीं वेदवाणी । नारायणीं स्मरावें ॥३॥
नित्य शिव शिव आठव । तुटेल जन्ममरण भेव ॥१॥ दुजें नाहीं पैं साधन । वाचे वादावा इशान ॥२॥ ऋद्धिसिद्धि पाया लागे । हृदयीं सदाशिव जागे ॥३॥ शंकर हा जया चित्तीं । जवळी तया भुक्ति मुक्ति ॥४॥ एका जनार्दनीं सर्वदा । महादेव वाचे वदा ॥५॥
नित्य हरिकथा वैष्णव सांगात । तोचि परमार्थ शुद्ध त्याचा ॥१॥ नाहीं कधीं द्वैत सदा तें अद्वैत । अभेदरहित सर्वकाळक ॥२॥ परमार्थसाधनीं झिजवितसें अंग । वाउगा उद्योग न करी कांहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा ज्याचा हेत । त्याचे मनोरथ पूर्ण होती ॥४॥
निबलोण करुं पंढरीया सुखा । आणि पुडंलिका भक्तराया ॥१॥ परलोकींचे येती परतोनि मागुती । सर्व सुख येथें पहावया ॥२॥ अष्ट महासिद्धि जयाचिये द्वारीं । होऊनि कामारी वोळंगतीं ॥३॥ मुक्तिपद देतां न घे फुकासाठीं । ते हिंडे वाळुवंटी दीनरुप ॥४॥ एका जनार्दनीं करे निभलोण । विटेसहित चरण ओवाळावें ॥५॥
निमालें राहिलें गेले ऐसे म्हणती । वायां फजीत होती आपुल्या मुखें ॥१॥ नासलें कलेवर घेऊनियां मांडीं । वाउगे तें तोंडी बोलताती ॥२॥ स्वयें आत्मज्योति जया नाहीं आदिअंत । तो आत्मा प्रत्यक्ष निमाला म्हणती ॥३॥ एका जनार्दनीं उफराटी बोली । कैसी भ्रांती पडली त्यांचे मनीं ॥४॥
निमासुर वदन । शंखचक्राकित भूषण । शोभवते राजीवनयन । राधेजवळी ॥१॥ नवल मांडिलें विंदान । वेदां न कळे महिमान । वेडावली दरुशने । न कळे तयां ॥२॥ रत्नजडित पर्यंकीं । पहुडले हर्ष सुखीं । नवल जाहलें तें ऐकीं । सासू आली घरां ॥३॥ वृद्धा म्हणे राधेशीं । दार उघड वेगेंशी । गुह्मा गोष्टी बोलसी । कवणाशीं आंत ॥४॥ राधा म्हणे मामिसे । गृहामध्यें कृष्ण असे । मज गमावया सरिसें । आणिला घरीं ॥५॥ क्षणभरी स्थिर रहा । भरले पायें आत न या । भोजन जाहलीया । उघडितें द्वार ॥६॥ म्हणे कृष्णा आतां कैसें । दारीं वृद्धा बैसलीसे । लज्जा जात अनायासें उभयतांची ॥७॥ कृष्ण म्हणे राधेसी । मंत्र नाठवे मजसी । काय उपाय गोष्टिसी । सांगे तूं मज ॥८॥ नेणो कैशी पडली भुली । मंत्र चळला या वेळीं ऐकोनि राधा घाबरली । दीनवदन ॥९॥ करुणा वचनें बोले राधा । विनोद नोहे हा गोविंदा । माझी होईल आपदा । जगमाजीं ॥१०॥ भक्तवत्सल मनमोहन । शरण एका जनार्दन । ऐकोनि राधेचें वचन । सान जाहला ॥११॥
निरपेक्ष निर्द्वद तोचि ब्रह्माज्ञानी । नायकेचि कानीं परापवाद ॥१॥ सर्वदा सबाह्म अंतरीं शुचित्व । न देख न दावी महत्व जगीं वायां ॥२॥ एका जनार्दनीं पुर्णपणें धाला । शेजेचा मुरला रसीं उतरें ॥३॥
निरसिया वरू आपरूपें । नुपजता लग्न लाविलें बापें ॥१॥ निरासिया वरू निरासिया वरू । निरासी गमला केला संसारू ॥२॥ निरासिया वरु साजिरा कैसा । अंगीचिया तेजें आरसा जैसा ॥३॥ निरासिया जोंवरी आस । संकल्पाशीं जो तोडितो पाश ॥४॥ आस निरास जाली पाही । एका जनार्दनीं सलग्न पायीं ॥५॥
निरसुनी ज्ञान महविती विज्ञान । त्याहुनी अभिन्न स्वरुप माझें ॥१॥ पिंड आणि ब्रह्मांड म्हणिजे अखम्ड । याहुनी उदंड स्वरुप माझें ॥२॥ माया आणि ममत्व शोधुनी शुद्ध सत्व । सत्वाचें निज सत्व स्वरुप माझें ॥३॥ सद आणी चिद म्हणती आनंद । त्याहुनी अभेद स्वरुप माझें ॥४॥ एका जनार्दनीं एकपणातीत । चित्ताचें अचिंत्य स्वरुप माझें ॥५॥
निराकाराचा आकार झाला । त्यांतच माझा पिंगा जन्मला । निराकारासी घेऊन आला ॥१॥ माझा पिंगा घालितो धिंगा ॥धृ॥ पिंग्यापासुन शंकर झाला । ढवळ्या नदींवर बसुन आला । माझ्या पिंग्यानें धक्का दिला । माझा ॥२॥ पिंग्यापासुन मच्छ झाला । शंकसुराचा प्राण घेतला । चारी वेद घेउनी आला ॥माझा ॥३॥ पिंग्यापासुन कूर्म झाला । पर्वत पाठीवर घेतला । चौदा रत्नें घेऊन आला ॥माझा ॥४॥ पिंग्यापासुन वराह झाला । हिरण्याक्षाचा प्राण घेतला । पृथ्वी वरती घेऊन आला ॥ माझा ॥५॥ पिंग्यापासुन नरसिंह झाला । हिरण्यकश्यप दैत्य वधिला । प्रह्लाद भक्त रक्षिला ॥ माझा ॥६॥ पिंग्यापासुन वामन झाला । बलीदान मांगु लागला ॥ बळी पाताळीं घातला ॥ माझा ॥७॥ पिंग्यापासुन भार्गव झाले । मातेचें शिर छेदियेलें । अवघे राजे नाहीसे केलें ॥ माझा ॥८॥ पिंग्यापासुन राम झाले । पितृवचन सांभाळिलें । रावण कुंभकर्ण मरिले ॥ माझा ॥९॥ पिंग्यापासुन कृष्ण झाला । कंसाचा प्राण घेतला ॥ गोकुळ सोडुन मथुरेसी आला ॥ माझा ॥१०॥ पिंग्यापासुन बौद्ध झाला । दिलें जगन्नाथ नांव त्याला । भक्तांनी दहींभात चारिला ॥ माझा ॥११॥ ऐसा निराकाराचा पिंगा । त्यांत माझा श्रीरंगा । एका जनार्दनीं पाडुरंग । माझा पिंगा घालितो धिंगा ॥१२॥ फुगडी
निरालंब देशींचा गुरुराया । धरें कां रे भाव चरणकमळीं ॥१॥ धरितांचि भाव नासतसे माया । त्यांचें स्वरुप ठाया वोळखावें ॥२॥ भाव अभावा विरहित साचे । तें रुप जयाचें हृदयीं ध्यावें ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसें जें रुपडें । हृदयीं चोखडें ध्याई जना ॥४॥
निरालंब सहज माय पहातां कैसें । सबाह्म अभ्यंतर व्यापुनी पुर्ण अखंड दिसे । लक्ष वो अलक्ष पाहतां देहीं देह न दिसे । निर्गुण गुणसी आलें अवघें ब्रह्माचि दिसें ॥१॥ ऐसा हा व्यापकु हरि आहे सर्वांठायीं । ज्ञानांजन लेऊनि पाहे देहींच्या देहीं ॥धृ०॥ पिंड ब्रह्मांड व्यापुनी अतीत कैसा । आदि अंत ज्याचा न कळे श्रुति मुरडल्या कैशा । नेति नेति शब्द बोलती हरि अगाध ऐसा । म्हणवोनि गुरुमुखें दृढ विश्वास धरीं ऐसा ॥२॥ प्रसिद्ध आत्मा देखोनि विरालें मन । मनचि उन्मन जालें तेथें कैचें ज्ञान । ज्ञान ध्यान हेंहि न कळें अवघा जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण । कायावाचामनें जाण ॥३॥
निराळा निराळा राहे तु सढळ । दृश्याचे पाल्हाळ मागें सारी ॥१॥ तेथे तीर्थ संन्यास घेई निश्चयाचा । मेरु होई सुखाचा सहजपणें ॥२॥ धृतीची धारणा नाद आणि मना । मेळवी गगना गुरुमुखें ॥३॥ तेथें पिंडापदा ग्रास स्वरुप चिदाकाश । एका जनार्दनीं वास एकपणें ॥४॥
निर्गुण निराकार अवयवरहित । जो शब्दरुपातीत शिव जाण ॥१॥ चहूं वांचांवेगळा पांचांसी निराळा । तो असे व्यापाला सर्वांघटी ॥२॥ ध्यानीं मनीं नये समाधी साधनीं । तो भक्तांचे ध्यानीं तिष्ठतसे ॥३॥ एका जनार्दनीं नामरुपा वेगळा । परब्रह्मा पुतळा शिव जाणा ॥४॥
निर्गुण निराकार वृक्ष आकारला । पंचतत्त्वे व्यापक जाहला ॥१॥ कान्होबा हें बोलणें माझें कोडें । पंचाविसांचे ध्यानीं नातुडे रे ॥२॥ साठ ऐशीं शोभती शाखा । नवलक्ष पल्लव भोंवती रे ॥३॥ चौर्यांयशी लक्षांची मिळणी । वृक्षरूपीं एका जनार्दनीं देखा रे ॥४॥
निर्गुण निर्विकारु । तोचि जगीं पैं इश्वर ॥१॥ नित्य निर्विकल्प देख । सदा वाहे समाधीसुख ॥२॥ ऐसें ब्रह्माज्ञान जोडे । तैं गुरुकृपा तेथें घडें ॥३॥ कापुर घातलीया जळीं । स्वयें नुरेची परिमळीं ॥४॥ एकपणें तो एकला । एका जनार्दनीं देखिला ॥५॥
निर्गुण सगुण श्रुतीसी वेगळें । तें रुप सांवळें गोकुळीं वसे ॥१॥ डेळियांची धनी पाहतां न पुरे । तयालागीं झुरे चित्त माझें ॥२॥ वेडावलीं दरुशनें भांडती अखंड । वेदांचे तें तोंड स्तब्ध जाहलें ॥३॥ एका जनार्दनीं सांवळें सगुण । खेळतसे जाण वृदांवनीं ॥४॥
निर्धारीतां सुख पंढरीसी आहे । म्हणोनि उभारिती बाह्मा वेदशास्त्रें ॥१॥ साधन पसारा न करी सैरावैरा । जाया तु निर्धारा पंढरीये ॥२॥ एका जनार्दनीं धरुनी विश्वास । विठोबाचा दास होय वेगें ॥३॥
निळा पंढरपूरचा लावण्यपुतळा । देखिलासे डोळां विठ्ठल देव ॥१॥ जीव वेधला वो वेधला वो । पाहतां पाहतां जीव वेधला वो ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहातांचि देव । वेधिला जीव परतेना भाव ॥३॥
निळी कांच भूमीं खेळे वनमाळी । पाहिलें प्रतिबिंब कृष्णं तया न्याहाळीं ॥१॥ रडूं घेतलें रडूं घेतलें । समजावी यशोदा परी रडूं घेतलें ॥२॥ दे मज खेळावया भानु । आन नको कांही दुजा छंद मनु ॥३॥ एका जनार्दनीं देव छंद धरी गा । समजावी यशोदा परी न राहे उगा ॥४॥
निवंत बैसोनि सुखें गाय नाम । भेदाभेद काम परते सांडी ॥१॥ हेचि एक खुण परमार्थ पुरता । मोक्ष सायुज्यता हातां चढे ॥२॥ लौकिक वेव्हार आहे तैसा पाहे । जो जो होत जाये जे जे वेळ ॥३॥ कर्म धर्म त्तत्त्वतां बीज हें सर्वथा । एका जनार्दनीं पुरता योग साधे ॥४॥
निवृत्ति शोभे मुगुटाकार । ज्ञान सोपान वटेश्वर ॥१॥ विठु पंढरीचे राणे । ल्याले भक्तांचीं भुषणें ॥२॥ खेचर विसा जगमित्र नागा । कुंडलें जोडा विठोबा जोगा ॥३॥ बहु शोभे बाहुवट । गोरा सांवता दिग्पाट ॥४॥ कंठीं जाणा एकविंद । तो हा जोगा परमानंद ॥५॥ गळां शोभे वैजयंती । तिसी मुक्ताई म्हणती ॥६॥ अखंड शोभे माझ्या बापा । पदकीं शोभें नामा शिंपा ॥७॥ कटीं सुत्र कटावरीं । तो हा सोनार नरहरी ॥८॥ कासें कसिला पीतांबर । तो हा जाणावा कबीर ॥९॥ जानु जघन सरळ । तेंही कान्हुपात्रा विशाळ ॥१०॥ दंतपंक्तीचा झळाळ । तो हा कान्हया रसाळ ॥११॥ चरणींच्या क्षुद्र घटा । नामयाचा नारा विठा ॥१२॥ वाम चरणीं तोडर । परसा रुळतो किंकर ॥१३॥ चरणीं वीट निर्मळ । तो हा जाला चोखामेळ ॥१४॥ चरणातळील ऊर्ध्वरेखा । जाला जनार्दन एका ॥१५॥
निष्ठा ते भजन वाचे नारायण । तया सत्य पेणें वैकुंठीचें ॥१॥ ऐसें वेदशास्त्रें पुराणें सांगतीं । नामें जोडे मुक्ति नारीनरां ॥२॥ भलतिया भावे मुखीं नाम गावें । तयासै राणिवे वैकुंठीचें ॥३॥ एक जनार्दनीं प्रेमाचा पुतळा । विठ्ठल देखिल डोळां धन्य झालों ॥४॥
नीच कामें न धरी लाज । धांवें देखोनि भक्तांचे काज । ऐसा सांवळां चतुर्भुज । रुप धरी गोजिरें ॥१॥ उच्छिष्ट गोपाळांचे खाये । वळत्या त्यांचे देणे आहे । राखुनी गोधनें माय । मागें मागें हिंडतसे ॥२॥ काला करी यमुनेतीरीं । स्वयें वाटितो शिदोरी । उच्छिषाटाचि भारी । हाव अंगें स्वीकारी ॥३॥ ऐसा कृपेचा कोंवळा । उभा यमुनेचे पाबळा । एका जनार्दनी लीळा । अगम्य ब्रह्मादिकां ॥४॥
नीळवर्ण घनःश्याम । अत्माराम विटेवरी ॥१॥ चला जाऊं तया गांवा । उगवुं गोवां तांतडीं ॥२॥ भेटलिया मनोरथ । पुरती अर्थ मनाचें ॥३॥ साधे साधन फुकटचे । एका जनार्दनीं भाक साची ॥४॥
नीळवर्ण वृक्ष तो अति दृश्य । पाहतां सावकाश दृष्टी न पडे ॥१॥ भलें कोडें कान्होबा हें तुझें । लय लक्षा न कळे म्हणती माझें आणि तुझें ॥२॥ हो वृक्षांची वोळख धरा बरी । निवृत्ति ज्ञानदेव सोपान अधिकारी ॥३॥ एका जनार्दनीं वृक्ष सगुण निर्गुण । जाहला पुंडलिकाकारणे ब्रह्मा सनातन ॥४॥
नेणतिया ठायीं पाहुं जाय देवा । तों अवघें या केशवा व्यापियेलें ॥१॥ नेणतपण गेलें पाहतां पाहणें पडियेलें टक । अवघाचि हरिख वोसंडला ॥३॥ एका जनर्दनीं पडियेलें टक । जाणतां नेणतां सर्वाभुतीं देख ॥४॥
नेणतियासी नेणता तो सान । जाणतिया जाणपण धरुनी ठेला ॥१॥ योगियांचे मांदुस सज्जानाचें स्थळ । श्रम तो केवळ पाहतां जाय ॥२॥ जाणते नेणते येती बरवे परी । दरुशनें उद्धरी जड जीव ॥३॥ एका जनार्दनीं सगुण निर्गुण । जाणतां नेणतां सर्व आपणाचि जाण ॥४॥
नेणें मंत्र तंत्र बीजाचा पसारा । जनार्दन सोईरा घडला मज ॥१॥ भक्ति ज्ञान विरक्ति नेणें पैं सर्वथा । मोह ममता चिंता कांहीं नेणें ॥२॥ योगयाग कसवटी कांहीं नेणों आटी । सेव देखों सृष्टी जनार्दन ॥३॥ काया वाचा मन ठेविलें चरणीं । एका जनार्दनीं सर्वभावें ॥४॥
नेणें वेदशास्त्र पुराण पठण । तेणें नामकिर्तन करावें ॥१॥ कलीमाजीं सोपा मार्ग । तरावया जग उत्तम हें ॥२॥ नोहे यज्ञ यागयोग व्रत । करावें व्रत एकादशी ॥३॥ एका जनार्दनीं सार । वाचे उच्चार हरिनाम ॥४॥
नेणें साधन पसारा । व्रता तपाच्या निर्धारा ॥१॥ आवडी गाऊं तुझें नाम । तेणें पुरती सर्वकाम ॥२॥ आणिक न करुं चावटी । आगमनिगम आटाआटी ॥३॥ न करीं साधन कांहीं । एका जनार्दनीं पाहीं ॥४॥
नेणों कळायुक्ती व्युप्तत्ती सर्वथा । करुं हरिकथा नाम गाऊं ॥१॥ कलियुगामाजीं साधन वरिष्ठ । श्रेष्ठांचे तें श्रेष्ठ नाम जपुं ॥२॥ हाचि अनुभव बहुतांसी आला । म्हणोनि वर्णिला नाममहिमा ॥३॥ एका जनार्दनीं नामयज्ञ कथा । पावन सर्वथा जड मूढा ॥४॥
नेत्राचेनीं तेजें पोळला चंडाश । नभचि नाहीं तेथें कैंचे अवकाश ॥१॥ रात्र हारपली पाहुं मी कोठें । दिवस रुसुनी गेला पहातां न भेटे ॥२॥ अंगाचेनी तेजें डोळा आली चवी । पाहुं गेलों तंव बुडाला रवी ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां पाहणें । रात्रंदिवस दोन्हीं गेलें हरपोन ॥४॥
नेत्रींची बाहुली वस्तुरुप झाली । पाहतां सोहं मेळीं चिदांनंद ॥१॥ अर्ध मात्रा स्थान नयनाचें निधान । मसुरेप्रमाण महावर्ण तेथें ॥२॥ सुषुम्ना कुंडलिनी कासीया सांगती । नयनींच निश्चितीं बिंदुरुप ॥३॥ सर्वगत डोळा ती जगामाझारीं । जगाचिया हारी डोळियामाजीं ॥४॥ दाखवी संपुर्ण स्वामी जनार्दन । एका एकपण नाहीं जेथें ॥५॥
नोहे ब्रह्माज्ञानी लेकुंरांचा खेळ । अवघाचि कोल्हाळ आशाबद्ध ॥१॥ वाढवुनी जटा म्हणती ब्रह्माज्ञान । परी पतनालागुनी न चुकेचि ॥२॥ लावुनी विभुती बांधुनियां मठा । ब्रह्मज्ञान चेष्ठा दाविताती ॥३॥ माळा आणि मुद्रा लेवुंनियां सांग । ब्रह्माज्ञान सोंग दाविताती ॥४॥ एका जनार्दनीं संतसेवेविण । ब्रह्माज्ञानखुण न कलेचि ॥५॥
न्याय मीमांसा सांख्य पातंजली । व्याकरण वेदांत बोली सर्व एक ॥१॥ ते माझे सोई रे जिवलग जीवाचे । जे अधिकारी साचे संतजन ॥२॥ एका जनार्दनीं मन तया ठायीं । होऊनिया पायीं उतराई ॥३॥
पंचक पंचकाचा पसारा पांचाचा । खेळ बहुरूपियां पांचापासोनी ॥१॥ पृथ्वी आप तेज वायु आकाश जाण । पंचकप्राण मन पांचांमाजी ॥२॥ इंद्रियपंचक ज्ञान तें पंचक । कर्म तें पंचक जाणें बापा ॥३॥ धर्म तो पंचक स्नान तें पंचक । ध्यान तें पंचक जाणें बापा ॥४॥ एका जनार्दनीं पंचकावेगळा । पाहें उघडा डोळा विटेवरी ॥५॥
पंचक्रोशी पाप नसे । ऐसा देव तेथें वसे ॥१॥ चला चला पंढरपुरा । दीन अनाथांच्या माहेरा ॥२॥ चंद्रभागे करितां स्नान । होती कोटी कुळें पावन ॥३॥ एक जनार्दनीं भेटी । तुटे जन्ममरण गांठीं ॥४॥
पंचक्रोशीचें आंत । पावन तीर्थ हें समस्त ॥१॥ धन्य पंढरीचा महिमा । नाहीं द्यावया उपमा ॥२॥ तीर्थ क्षेत्र देव । ऐसा नाहीं कोठें ठव ॥३॥ नगर प्रदक्षिणा । शरण एका जनार्दना ॥४॥
पंचभूतांचें हें शरीर खरें । निर्माणक तें बरें केलें देवें ॥१॥ पृथ्वी आप तेज वायु हें आकाश । यांचा हा सौरस आत्माराम ॥२॥ एका जनार्दनीं पंचभुत आत्मा । सर्व परमात्मा । नेणती ते ॥३॥
पंचभूतें नव्हतीं जईं । तैं वृक्ष देखिला भाई । अधोभागीं शेंडा मूळ पाहीं । वरी वेंधली तिसी पाय नाहीं ॥१॥ सांगें तूं आमुचें कोडें कान्होबा सांग तूं आमुचें कोडें । नाहीं तरी जाऊं नको पुढें ॥धृ०॥ नवलक्ष जया शाखा । पत्रपुष्पें तेचि रेखा । पंचभूतें कोण लेखा । ऐसा वृक्ष देखिला देखा ॥२॥ तयावरी एक सर्पीण । तिनें खादलें त्रिभुवन । शरण एका जनार्दन । हें योगियांचें लक्षण रे ॥३॥
पंचविसांचे दृष्टी । शिवा नाहीं तेथें भेटी ॥१॥ छत्तिसां वेगळा । भरला असें तो निराळा ॥२॥ चाळिसाचे ध्यानीं मनीं । कदा नये शुळपाणी ॥३॥ ऐसे विचारे भागले । तया नाहीं रुप कळलें ॥४॥ एका जनार्दनीं रुप । स्वयं प्रकाश अमूप ॥५॥
पंचविसावा श्रीविठ्ठलु । चौविसांवेगळा तयाचा खेळू गे माय ॥१॥ तो पुंडलीका कारणें येथवरी आला । उभा उगा ठेला विटेवरी गे माय ॥२॥ जनीं जनार्दन करावय उद्धरण । एका जनार्दनी समचरण साजिरें गे माय ॥३॥
पंचाननें मज घेतलें वेढुन । नेताती काढुन प्राण माझें ॥१॥ गजेंद्राकारणें त्वांघातलीं उडी । तैसा लडसवडीं धांवे देवा ॥२॥ तुजवांचून मजनाहीं आधार । एका जानर्दनीं पार उतरीं देवा ॥३॥
पंढरीची वारी आहे ज्याचे घरीं । तोचि अधिकारीं धन्य जगीं ॥१॥ आपण तरुनी तारितसे लोकां । भुक्ति मुक्ति देखा तिष्ठताती ॥२॥ धर्म अर्थ काम हे त्याचे अंकित । एका जनार्दनीं मात धन्य त्याची ॥३॥
पंढरीचें सुख पुंडलीक जाणें । येर सोय नेणें तेथील पैं ॥१॥ उत्तम हें स्थळ तीर्थ चंद्रभागा । स्नानें पावन जगा करितसे ॥२॥ मध्यभागीं शोभे पुंडलीक मुनीं । पैल ते जघनी कटीं कर ॥३॥ एका जनार्दनी विठ्ठल बाळरुप दरुशनें ताप हरे जगा ॥४॥
पंढरीये अन्नादान । तिळभरी घडती जाण ॥१॥ तेणें घडती अश्वमेध । पाताकापासोनि होती शुद्ध ॥२॥ अठरा वर्न यती । भेद नाही तेथें जाती ॥३॥ अवघे रंगले चिंतनीं । मुर्खी नाम गाती कीर्तनीं ॥४॥ शुद्ध अशुद्धची बाधा । एका जनार्दनीं नोहे कदा ॥५॥
पंढरीये देव आला । संतभारें तो वेष्टिला ॥१॥ गुळासवें गोडी जैसी । देवासंगें दाटी तैसी ॥२॥ झालें दोघां एकचित्त । म्हणोनि उभाचि तिष्ठत ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । संतापायीं ठेविला जीव ॥४॥
पंढरीये पांडुरंग । भोवंता संग संतांचा ॥१॥ चंद्रभागा वाळुवंट । आहे नीट देव उभा ॥२॥ पुडलीक वेणुनाद । होतो आनंद अखंड ॥३॥ पद्मतळें गोपाळपुर । संत भार आहे तेथें ॥४॥ वैष्णवांचा गजर मोठा । आषाढी चोहटा नाचती ॥५॥ जाऊं तेथें लोतागणीं । फिटेल आयणीं गर्भवास ॥६॥ भाळे भोळे येती भक्त । आनंदें नाचत वाळुवंटी ॥७॥ लोंटागण घालूं चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥८॥
पंढरीस जावया । सदा हेत मानसीं जया । कळिकाळ वंदी पाया । तया हरिभक्तांतें ॥१॥ दृढ मनींच चिंतन । वाचे विठ्ठलचि जाण । होतु कां कोटी विघ्र । परी नेम नटळे सर्वथा ॥२॥ एका जनार्दनीं भाव । नपेक्षी तया देव । करुनि संसार वाव । निजपदी ठाव देतुसे ॥३॥
पंढरीस ज्याचा नेम । तो न करी अन्य कर्म ॥१॥ सांडुनिया विठ्ठल राजा । आणिक देव नाहीं दुजा ॥२॥ सांडुनिया चंद्रभागा । कोणा जाय आणीके गंगा ॥३॥ सांडुनिया पुंडलीका । कोण आहें आणीक सखा ॥४॥ साडोनिया वेणुनाद । कोन आहे थोर पद ॥५॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघा विठ्ठलाचि देव ॥६॥
पंढरीसी जा रे आधीं । कृपानिधी तो पाहा ॥१॥ संसाराअचीअ तुटेल बेडी । उबगे घडी पंढरीये ॥२॥ गाताती भाळे भोळे । प्रेमें सांवळें नाचत ॥३॥ कुंचे पताका गरुड टके । वैष्णवा निके मेळ मिळे ॥४॥ दिंडी कथाजाग्रह । एका जनार्दनीं ते पावन ॥५॥
पंढरीसी जा रे सदा । पुंडलीक वरदा येथें उभा ॥१॥ तुम्हीं कारा हाचि नेम । धरा संतसमागम ॥२॥ देतो सकळांसि मोक्ष । न लगी ध्येय ध्यान लक्ष ॥३॥ जनार्दनें शिकविलें । एका जनार्दनीं लाधलें ॥४॥
पंधरा भागले सोळांसी न कळे । सतरा वेडावले न कळे माय ॥१॥ एकुणवीस भले विसांतें पुसती । तयांसी ती गति न कळे गे माय ॥२॥ एकवीस वेगळे विसीं मुराले । तयांचे तयां न कळे गे माय ॥३॥ तेवीस चोवीस वर्तें जगाकारीं । एका जनार्दनीं पंचविसावा हृदयीं गे माय ॥४॥
पक्षी जाला स्वयें जें वायु लेकरुं । त्याच्या क्रिया पारुं केल्या रामें ॥१॥ शबरीची फळे उच्छिष्ट तीं खायें । कैसा राम होय सर्वपाणीं ॥२॥ एका जनार्दनीं श्रीराम सखा । भक्त अभक्तं निका सोडवण ॥३॥
पटपट सांवली खेळूं या रे । सावध गड्यांनो कां वेळू लावा रे । भीड तया सोडोनी सहा गडी मारुं या रे ॥१॥ निजानंदी खेळोनी मित्रतनया हारुं या रे ॥धृ ॥ अवघे गडी एकवटोनी जाऊं दे या रे । बहु कष्टे फेरे फिरतां मन तेथें लावा रे ॥२॥ एका जनार्दनीं खेळतां ब्रह्मारुप काया रे । जेथें पाहे तेथें दिसे जनार्दनीं छाया रे ॥३॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती झोंबी
पढरीचा महिमा । आणिक नाहीं त्या उपमा ॥१॥ धन्य धन्य जगीं ठाव । उभा असे देवराव ॥२॥ साक्ष ठेवुनी पुंडलिका । तारितसे मुढ लोकां ॥३॥ एका जनार्दनी देव । उभाउभीं निरसी भेव ॥४॥
पतित पातकी खळ दुराचारी । पाहतां पंढरी मोक्ष तयां ॥१॥ स्वमुखं भक्तां सांगतों आपण । नका अनुमान धरुं कोणी ॥२॥ चंद्रभागा दृष्टी पाहतां नरनारी । मोक्ष त्यांचे घरीं मुक्तिसहित ॥३॥ चतुष्पाद पक्षी कीटकें अपार । वृक्ष पाषाण निर्धार उद्धरती ॥४॥ एका जनार्दनीं न घ्यावा संशय । दरुशनें जाय पापताप ॥५॥
पतितपावन नाम श्रीविठ्ठलाचें । आणिक मी साचें नेणें कांहीं ॥१॥ पतितपावन नाम वाणी । विठ्ठलांवांचुनी कांहीं नेणें ॥२॥ पतीतपवान नामें तारिली गणिका । अजामेळ देखा सरता केला ॥३॥ पतितपावन नाम जनीं वनीं । एका जनार्दनीं नाम वाचे ॥४॥
पतीतपावन केलें असें संतीं । पुराणीं ती ख्याती वर्णियेली ॥१॥ सदोषी अदोषी तारिलें अपार । हाचि बडिवार धन्य जगीं ॥२॥ नाना वर्ण याती उत्तम चांडाळ । उद्धरिलें सकळ नाममात्रें ॥३॥ एका जनार्दनीं दयेचें सागर । संतकृपा धीर समुद्र ते ॥४॥
परपंरा कीर्तन चाली । मागुन आली अनिवार ॥१॥ उद्धवा सांगे जनार्दन । कीर्तन पावन कलीमाजीं ॥२॥ अर्जुना तोचि उपदेश । कीर्तन उद्देश सर्वथा ॥३॥ एका जनार्दनीं तत्पर । कीर्तन करावें निरंतर ॥४॥
परपश्यंती मध्यमा वेगळा । वैखरीये निराळा शिव जाणा ॥१॥ आदि मध्य अंत न कळे रुपाचा । परता चहूं वांचा शिव जाणा ॥२॥ एका जनार्दनीं जीवांचें जीवन । सर्वां घटीं पूर्ण शिव जाणा ॥३॥
परब्रह्मा पुतळा कौस्तुभ गळां । वैजयंती माळा कंठीं शोभे ॥१॥ शंख चक्र गदा पद्म शोभा करीं । पीतांबरधारी चतुर्भुज ॥२॥ कटीं कडदोरं वाळे वाक्या पायीं । सुंदर रुप कान्हाई शोभता ॥३॥ लेणीयाचें लेणे भुषण साजिरें । एका जनार्दनीं गोजिरें चरण दोन्हीं ॥४॥
परब्रह्मा प्राप्तीलागीं । कर्मे आचरावी वेगीं ॥१॥ चित्त शुद्ध तेणें होय । भेटी सदगुर्चे पाय ॥२॥ कर्म नित्य नैमित्तिक । प्रायश्चित जाण एक ॥३॥ उपासन ते चवथें । आचरावें शुद्ध चित्तें ॥४॥ तेणें होय चित्त स्थिर । ज्ञानालागीं अधिकार ॥५॥ होय भेटी सदगुरुची । ज्ञानप्राप्ति तैंचि साची ॥६॥ प्राप्त झाल्या ब्रह्माज्ञान । आपण जग ब्रह्मा परिपूर्ण ॥७॥ एका जनार्दनीं भेटला । ब्रह्मास्वरुप स्वयें झाला ॥८॥
परब्रह्मा मूर्ति विठ्ठल विटेवर । चंद्रभागेतीरीं उभा असे ॥१॥ तयाचे चरण आठवी वेळो वेळां । सर्व सुख सोहळा पावशील ॥२॥ अविनाश सुख देईल निश्चयें । करी पा लवलाहेंलाहो त्याचा ॥३॥ श्रीविठ्ठलचरणीं शरण तूं जाई । एका जनार्दनीं पाही अनन्यभावें ॥४॥
परब्रह्मा सगुण असे परात्पर । वेदादिकां पार न कळे ज्याचा ॥१॥ पाहतां पाहतां वेधलेसें मन । नये अनुमोदन शास्त्रादिकां ॥२॥ एका जनार्दनी व्यापुनी वेगळा । त्यासी गौळणी बाळा झकविती ॥३॥
परब्रह्मा सांवळा खेळे यमुना तीरीं । सर्वें घेउनी गायी गोपवत्स नानापरी ॥१॥ कान्होबा यमुनेसी जाऊं । आदरें दहीभात खाऊं ॥२॥ नाचती गोपाळ एक एकाच्या आवडी । परब्रह्मा सांवळा पहातसे संवगडी ॥३॥ एका जनार्दनी ब्रह्मा सारांचे सार । धन्य भाग्य गौळियांचे कृष्ण खेळे परिकर ॥४॥
परमर्थीं राखितां भावो नवल नव्हे पहाहो । भक्त परिग्रहो चालवी दत्तदेवो ॥१॥ कृपाळु श्रीदत्त कृपाळु श्रीदत्त । अहर्निशीं स्वयें पाळिती निजभक्त ॥२॥ वत्सालागीं जैसी व्याली धेणु धांवे । निजभक्तांकारणें दता तैसा पावे ॥३॥ भक्त कीर्तनें तोषला दत्त संतोषला । हरिजागरीं स्वयें सिद्ध प्रगटला ॥४॥ निजात्मास्थिति लीला मनीं सुमनमाळा । एका जनार्दनीं दत्त घाली गळां ॥५॥
परमात्मा एकला एक । एकपणें तोचि अनेक ॥१॥ तेथें जाती विजाती नाहीं देखा । महा सुखा सुखपात्र ॥२॥ म्हणे जनार्दनाचा एक । आत्मा सारिखा सर्व देहीं ॥३॥
परमार्थाचा हाचि भाव । वाचे देव स्मरावा ॥१॥ नाहीं दुजा छंद मनीं । संतचरणीं विश्वास ॥२॥ न धांवे वायां कोठें मन । संतचरणांवाचुनी ॥३॥ एका जनार्दनीं नेम । सर्वोत्तम हृदयीं वसे ॥४॥
परलोकींचा सखाक उभा विटेवरी । भक्त साहाकारी पांडुरंग ॥१॥ चंद्रभागे तटी शोभे वाळूवंटीं । देखिलासे दृष्टी पांडुरंग ॥२॥ एका जनार्दनीं भेटतां तयासी । ऋद्धिसिद्धि दासी होती मग ॥३॥
परलोकींचे सखे । संत जाणावे ते देखे ॥१॥ तोडिती दरुशनें बंधन । करिती खंडन कर्मांचें ॥२॥ उत्तम जें नामामृत । पाजिती त्वरित मुखामाजीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संतपाय । निरंतर हृदयीं ध्याय ॥४॥
परा पश्यंती मध्यमा वैखरी । नमियेली खरी आदिमाया ॥१॥ वसोनिया जिव्हे वदावेम कवित्व । हरिनामीं चित्त निरंतर ॥२ आणिक संकल्प नाहीं माझे मनीं । एका जर्नादनीं वंदितसें ॥३॥
परा पश्यांती मध्यमा । जो न कळे आगम निगमां । पुंडलिकालागीं धामा । पंढरीये आला तो ॥१॥ नीरेभीवरेचे तटीं । कास घालुनी गोमटी । वैजयंती शोभे कंठीं । श्रीवत्सलांछन ॥२॥ शंख चक्र मिरवे करीं । उटी चंदनाची साजिरी । खोप मिरवे शिरीं । मयूरपिच्छें शोभती ॥३॥ शोभे कस्तुरीचा टिळा । राजस सुंदर सांवळा । एका जनार्दनी डोळा । वेधिलें मन ॥४॥
परा ही पश्यंती मध्यमा वैखरी । वसे तो श्रीहरी पंढरीये देखा ॥१॥ चारी वाच तय सदोदित गती । पुराणें भाडती अहोरात्र ॥२॥ वेद श्रुति नेति नेति म्हणताती । तो पुडंलिकापुढें प्रीती उभा असे ॥३॥ सनकसनंदन जयासी पै ध्याती । तो हरी बाळमूर्ति खेळतसे ॥४॥ योगियां ह्रुदयींचे ठेवणें सर्वथा । एक जनार्दनीं तत्त्वतां वोळखिलें ॥५॥
परात्पर परिपुर्ण सच्चिदानंदघन । सर्वां अधिष्ठान दैवतांचें गे माय ॥१॥ तें लाधलें लाधलें पुंडलिकाचे प्रीती । येत पंढरीप्रती अनायासें गे माया ॥२॥ जगडंबर पसारा लपवोनि सारा गे माय । धरियेला थारा पुंडलिकाचेनि प्रेमें गे माय ॥३॥ ओहंअ मां न कळे कांहीं सोहं देती ग्वाहीं गे माय । कोहमाची तुटली बुंथी एका जनार्दनीं प्रीति गे माय ॥४॥
परिपूर्णपणें उभा । दिसें कर्दळांची गाभा । अंगीचिया प्रभा । धवळलें विश्व ॥१॥ धन्य धन्य पांडुरंग । आम्हां जोडला वोसंग । कीर्ति गातां निसंग । अनुवाद तयाचा ॥२॥ तें सुख सांगतां कोडीं । पापें पळती बापुडीं । यमधर्म हात जोडी । न येचि तया गांवा ॥३॥ ऐसें एकविधभावाचे । संतचरण वंदिती साचे । एका जनार्दनीं त्यांचें । दर्शन दुर्लभ ॥४॥
परिमळ गेलिया वोस फुल देठीं । आयुष्य शेवटीं देह तैसा ॥१॥ घदिघडी काळ वाट याची पाहे । अझुनि किती आहे अवकाश ॥२॥ हाचि अनुताप घेऊनि सावाध । कांहीं तरी बोध करीं मना ॥३॥ एक तास उरला खटवांगरायासी । भाग्यदशा कैसीप्राप्त झाली ॥४॥ सांपडला हरि तयाला साधनी । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
परेंचें जें सुख पश्यंती भोगी । तोचि राजयोगी मुकुटमणी ॥१॥ सिद्धाची ही खुन साधक सुख जाण । सदगुरुसी शरण रिघोनिया ॥२॥ वैखरीं व्यापारी मध्यमेच्या घरीं । ओंकाराच्या शिरी वृत्ति ठेवी ॥३॥ आदिनाथ ठेवणें सिद्ध परंपरा । जनार्दनीं वेव्हारा एकनाथीं ॥४॥
परेसी न कळे पार । पश्यंतीसी निर्धार । मध्यमा तो स्थिर वैखरीये ॥१॥ चहुं वाचा कुंठीत । ऐसें नाम समर्थ । आम्ही गाऊं सदोदित । सोपें नाम ॥२॥ ऋद्धिसिद्धि धांवे पायीं । मुक्तिसे तो अवसर नाहीं । मुक्तीचा तो उपाय काहीं । हरिदास ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । भावंचि तुष्टे देव । आणीक नको उपाव । नाम स्मरे ॥४॥
परेहुनि परता वैखरिये कानडा । विठ्ठल उघडा भीतातटीं ॥१॥ शिणली दरुशनें भागली पुराणें । शास्त्राचियें अनुमानें न ये दृष्टी ॥२॥ नेति नेति शब्दे श्रुती अनुवादती । ते हे विठ्ठलामुर्ति विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं चहू वाचां वेगळा । तेणें मज चाळा लावियेला ॥४॥
परेहूनी कैसें पश्यन्ती वोळलें । मध्यमीं घनावलें सोहंबीज ॥१॥ वैखारियेसी कैसें प्रगट पैं जालें । न वचे ते बोल एकविध ॥२॥ साक्षात्कारे कैसें निजध्यासा आलें । मननासी फावलें श्रवणद्वारे ॥३॥ सुखासुख तेथें जालीसे आटणी । एका जनार्दनीं निजमुद्रा ॥४॥
पवित्र तो देह सदा ज्याचा नेम । वाचे गाय राम सर्वभावें ॥१॥ धन्य ते भाग्याचा तरला संसार । परमार्थाचें घर नाम मुखीं ॥२॥ करितसे कथा कीर्तनीं आवडी । ब्रह्माज्ञान जोडी तया लाभे ॥३॥ एका जनार्दनीं धन्य तें शरीर । परमार्थ संसार एकरुप ॥४॥
पशु आणि पक्षी तरले स्मरणें । तो तुम्हा कारणें उपेक्षीना ॥१॥ धरुनि विश्वास आळवावे नाम । सदगद तें प्रेम असो द्यावें ॥२॥ सुखदुःख कोटी येती आणि जाती । नामाविण विश्रांती नाहीं जगीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । नुरेची तेथें पाप वोखदासी ॥४॥
पशु पक्षी वनचरें । श्वान श्वापदादि सुकरें ॥१॥ पडतां नाम घोष कानीं । पावन होती इयें जनीं ॥२॥ चतुष्पाद आणि तरुवर । नामें उद्धार सर्वांसी ॥३॥ उंच नीच नको याती । ब्राह्मणादी सर्व तरती ॥४॥ एका जनार्दनीं अभेद । नामीं नाहीं भेदाभेद ॥५॥
पहा ऋषि आले मागावया दान । शांति करुं यज्ञ ऋषीचिया ॥१॥ ऋषीलागीं पूजा सिद्धि नेऊं पैजा । राक्षसांच्या फौजा मारुं बळें ॥२॥ मारुं बळें आतां त्राटिका सुबाहु । द्विजालागीं देऊं सुख मोठें ॥३॥ भेटे पुढें कार्य ऋषिभार्या वनीं । लाउनी चरण उद्धरावी ॥४॥ उद्धरावे तृण पशु आणि पक्षी । जया जे अपेक्षी देऊं तया ॥५॥ तया ऋषिसंगें जनकाचा याग । एका जनार्दनीं मग धनुष्य भंगी ॥६॥
पहा कैसी नवलाची ठेव । स्वयमेव देही देखिला देव ॥१॥ नाहीं जप तप अनुष्ठान । नाहीं केलें इंद्रियाचें दमन ॥२॥ नाहीं दान धर्म व्रत तप । अवघा देहीं जालो निष्पाप ॥३॥ पापपुण्याची नाहीं आटणी । चौदेहासहित शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
पहा पहा विठ्ठलमुख । हरे जन्ममरण दुःख ॥१॥ पहातां राउळाची ध्वजा । पुर्वज उद्धरती सहजा ॥२॥ कळस देखतां नयनीं । होय पातकांची धुणी ॥३॥ चंद्रभागा करितां स्नान । कोटी तीर्थाचें मार्जन ॥४॥ पुंडलिका घेती भेटी । तयां वास तो वैकुंठी ॥५॥ एका जनार्दनीं प्रदक्षिणा । पार नाहीं त्यांच्या पुण्या ॥६॥
पहा हो पहा वृदांवनीं आनंदु । क्रीडा करी यशोदेचा बाळ मुकुंद ॥१॥ गोपाळ गौळिणी मिळवोनि गोधनें । काला वाटी हमामा खेळे मांडोनि देहुंडें ठाणे ॥२॥ रासमंडळ रची आडवितसे गौळणी । जाऊनियां धरी राधिकेची वेणी ॥३॥ एका जनार्दनी विश्वव्यापक हा देव । एक एक पाहतां अवघें स्वप्नवत वाव ॥४॥
पहातां संतसमुदाय । भुक्ति मुक्ति तेथें देव ॥१॥ जातां लोटांगणीं भावें । ब्रह्माज्ञान अंगं पावें ॥२॥ तयाचे उच्छिष्टाचा कण । शरण एका जनार्दन ॥३॥
पहाला तो दीन हरिखाचा आम्हां । सर्वाभुतीं अभिन्न सदा देखों श्रीरामा ॥१॥ काय सांगु गोविंदा तुझीं आवडी । जनीं वनीं नयनीं नीत नवी गोडी ॥२॥ निमिष्य जैसें वर्ष तैसें आम्हां गोडी । हरिरुप पाहता हरिखे मनबुद्धि वेडी ॥३॥ जनवनमन अवघें जालें जनार्दन । एकाएकी पाहतां तेथें हारपले मन ॥४॥
पहालें रे मना पहालें रे । बुद्धिबोधें इंद्रियां सम जालें रें ॥१॥ नयनीं पहातां न दिसे बिंब । अवघा प्रकाश स्वयंभ ॥२॥ एका जनार्दनीं पहाट । जनीं वनीं अवनीं लखलखाट ॥३॥
पहावया गेलों देव । तो मीची स्वयमेव ॥१॥ आतां पाहणेंचि नाहीं । देव भरला हृदयीं ॥२॥ पाहतां पाहतां खुंटलें । देवपण मजमाजीं आटलें ॥३॥ परतलें दृष्टीचें देखणें । अवघा देव ध्यानेंमनें ॥४॥ एका जनार्दनीं देव । नुरे रिता कोठें ठाव ॥५॥
पांघुरला घोंगडे काळें । वृदांवनीं गोपाळा माजीं खेळे । काला वाटीं निजांगें गोपाळ । खेळ खेळे नानापरी ॥१॥ पाहती देव बैसोनि विमानीं । ब्रह्मादिक ध्याती जया मनीं । आराध्यदैवत सनकादिकांचे हृदयभुवनीं । शिवादि पायावणी वंदिती ॥२॥ नानापरी विटीदांडु चेंडु । हमामा हुमरी लगोर्या मांडुं । नव लक्ष मिळावे सवंगडु । यमुनेथडी कळंबातळीं ॥३॥ गोंधने ठाई ठाईं बैसविले । गोपाळ सवंगडे भोवते शोभले । मध्येम घननीळ ते सांवळें । नंदरायाचें गोठुलें गे माये ॥४॥ एका जनार्दनींशरण । पाहतां देहीं विरालें देहपण । संपुर्ण जनीं जनर्दन । पाहतां पाहतां गेलों भुलोन गे मायें ॥५॥
पांच पांचाचा मिळोनि मेळु । सदाशिव म्हणती अमंगळू ॥१॥ कवणा न कळे याचा भावो । शिव साचार देवाधि न कळे याचा भावो ॥२॥ विरुपाक्ष म्हणती भेकणा । परी हा सर्वांग देखणा ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रबोधु । शिव नित्य नवा आणि वृद्धु ॥४॥
पांहता पाहता वेधलेंसे मन । तेणें समाधान जीवशिवां ॥१॥ जीवांचें जीवन मनाचें मोहन । वाचेसी मौन्य सदा पडे ॥२॥ परादिकां ज्याचा न कळेचि अंत । सर्व गुणातीत भेदरहित ॥३॥ एका जनार्दनीं त्रिगुण परता । ओतप्रोत सर्वथा भरलासे ॥४॥
पाउला पाउली चिंतावी माउली । विठाई साउली आदि अंती ॥१॥ नोहे परता भाव नोहे परता भाव । आतुडेचि देव हाति मग ॥२॥ बैसलासे दृढ हृदयमंदिरी । सब्राह्माभ्यंतरीं कोंडोनियां ॥३॥ एकाजनार्दनीं जडला विठ्ठल । नोहें तो निर्बळ आतां कधीं ॥४॥
पाउले गोजिरीं ध्यान विटे मिरवले । शोभते तान्हुले यशोदचे ॥१॥ न कळे पुरणां शास्त्रादि साम्यता ॥ तो हरी तत्त्वतां पढरीये ॥२॥ एका जनार्दनीं ऐक्यरुप होऊनी । भक्तांची आयणी पुरवितसे ॥३॥
पाजी प्रेमपान्हा लाऊनियां सोई । पुन्हा तो न गोवीं येरझारीं ॥१॥ येरझार दारीं घातलासे चिरा । ठेविलेंसे स्थिरा चरणाजवळीं ॥२॥ एका जनार्दनीं केलोंसे मोकळा । संतापायीं लळा लाऊनियां ॥३॥
पाणियाचा मासा जाला । नामरूपा नाहीं आला ॥१॥ तें पूर्वीच पाणी आहे । तेथें पारधी साधील काय ॥२॥ जंव पारधी घाली जाळें । तंव त्याचेंच तोंड काळें ॥३॥ एका जनार्दनीं सर्वही पाणी । माशियाची कैंची खाणी ॥४॥
पातला रे भवगजपंचानन । निरसूनियां जन झाला जनार्दन ॥१॥ नाभी नाभी नाभीसी काह्मा । नाथिला संसार लटकी ही माया ॥२॥ वचनाचेनि घायें संशय तोडिले । अनेकत्व मोडुनि एकत्व जोडिलें ॥३॥ वांझेचा पुत्र कळिकाळाचा वैरी । एक जनार्दनीं संसार तोडरीं ॥४॥
पापपुण्य दोन्हीं समानची गांठी । नाम जपा होटीं श्रीरामांचें ॥१॥ तुटेल बंधन खुटेल पतन । नाम तें पावन श्रीरामाचें ॥२॥ भोग रोग नासे कल्पना दूर देशे । श्रीराम मुखी वसे प्राणीयांसी ॥३॥ एका जनार्दनीं नामींच विश्वास । ठेवितां निश्चयास दोष भंगे ॥४॥
पापाची वस्ती जाणा । पंढरीसी नाहीं कोण्हा ॥१॥ अवघे भाग्याचे सदैव । तेथें वसे विठ्ठल देव ॥२॥ माहेर भाविका । देखिलीया पुडलिका ॥३॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । पंढरी पेणें सुखवस्ती ॥४॥
पायांचें चिंतन । माझे हेंचि भजन ॥१॥ भजनाचा मुख्य भाव । चित्तीं चिंतन लवलाहीं ॥२॥ हेतु दुजा मनीं । ठेऊं नका चक्रपाणी ॥४॥ मज पायां परतें । नका ठेवुं जी निरुतें ॥५॥ कृपाळुंजी देवा । एका जनार्दनीं ठेवा ॥६॥
पायांवरी ठेवितां भाळ । कर्म सकळ सुफळ ॥१॥ ऐसा छंद जया मनीं । धन्य जननी तयाची ॥२॥ लोटांगण संतापुढा । घाली उघडा होउनी ॥३॥ एका जनार्दनीजं भेंटीं । जन्ममरणा होय तुटीं ॥४॥
पायांवरी ठेवितां भाळ । गेली तळमळ सकळही ॥१॥ बैसलें रुप डोळां आधीं । गेली उपाधी सकळ ॥२॥ एका जनार्दनीं मंगल जाला । अवघा भरला हृदयीं ॥३॥
पायांवरी ठेविती भाळ । तें प्रेमळ वारकरी ॥१॥ जन्मोजन्मीं त्यांचा संग । द्या अभंग सर्वदा ॥२॥ सर्वकाळ वाचे । दुजें साचें नाठविती ॥३॥ एका जनार्दनीं त्यांचा संग । घडावा सर्वांगें मजसी ॥४॥
पायारीं घालीन मिठी । दाटेन कंठीं सदगद ॥१॥ वाहेन टाळी नाचेन रंगीं । दुजें संगीं नका कांहीं ॥२॥ पायवणीं वंदीन माथा । निवारेल चिंता मग सर्व ॥३॥ एका जनार्दनीं दान । द्यावे दोष गुण न पाहा ॥४॥
पायाळसी अंजन असावें डोळां । मग धनाचा कोहळा हातां लागे ॥१॥ तैसें पायाळपणें पुडलीक धन्य । दाविलें निधान पंढरीसी ॥२॥ एका जनार्दनीं चहुं वाचांवेगळा। परापश्यंतीसी कळा न कळेची ॥३॥
पायीं जडलें माझे मन । चित्त जालें समाधान ॥१॥ तुमच्या नामाचा महिमा । आजी पावन केलें आम्हां ॥२॥ कृपा केली तुम्हीं । लावियेलें आपुलें नामीं ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्ण कृपा । तेणें मार्ग जाला सोपा ॥४॥
पार नाहीं जयाच्या गुणा । तो उभा श्रीपंढरीचा राणा ॥१॥ नवल गे माय भक्ताचेसाठीं । कटीं कर ठेवुनी उभा वाळुवंटीं ॥२॥ न म्हणे तया कोणते बोल । उगा राहिला न बोले बोल ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांची आस । धरुनी उभा तिष्ठे जगदीश ॥४॥
पालटे भावना संताचे संगती । अभाविकांहि भक्ति प्रगटतसे ॥१॥ ऐसा ज्याचा उपकार । मानिती निर्धार वेदशास्त्रें ॥२॥ तारितीं आणिकां देऊनि विठ्ठलमंत्र । एका जनार्दनीं पवित्र नाम गाती ॥३॥
पाळतोनि जाती घरासी तात्काळ । खेळ तो अकळ सर्व त्याचा ॥१॥ गोपाळ संवगडे मेळावोनि मेळा । मध्ये तो सावळा लोणी खाये ॥२॥ निजलियाच्या मुखा माखिती नवनीत । नवल विपरित खेळताती ॥३॥ न कळे लाघव करी ऐशीं चोरी । एका जनार्दनी हरीं गोकुळांत ॥४॥
पावन क्षेत्र पंढरपुर । पावन तीर चंद्रभागा ॥१॥ पावन संत पुडलीक । पावन देख श्री विठ्ठल ॥२॥ पावन देह गेलीया तेथें । होती जीवनमुक्त सर्व जीव ॥३॥ एका जनार्दानीं पावन । पावन पंढरी अधिष्ठिन ॥४॥
पावलों प्रसाद । अवघा निरसला भेद ॥१॥ द्वैताद्वैत दुर ठेलें । एकपणें एक देखिलें ॥२॥ जन वन समान दोन्हीं । जनार्दन एकपणीं ॥३॥ एका जनार्दनीं लडिवाळ । म्हणोनि करावा सांभाळ ॥४॥
पाहतां पाहतां कैसें पालटलें मन । देखणेचि दाविलेंक चोरुनी गगन ॥१॥ आनंदें जनार्दना लागलों मी पायां । गेली माझी माया नाहींपणे ॥२॥ देखणेंचि केवळ दिसताहे सकळक । सुखाचे निष्फळ वोतिलें जग ॥३॥ एक जनार्दनीं निमाला एकपणें । मोहाचें सांडणें माया घेऊनी ॥४॥
पाहतां पाहतां परतलें मन । जालें समाधान चित्तीं माझें ॥१॥ संताचें संगतीं लाभ येवढा झाला । पंढरीये पाहिला विठ्ठल देवो ॥२॥ एका जनार्दनीं मनींच बैसला । नवजे संचला दीपु जैसा ॥३॥
पाहतां पाहतां वेधलें मन । झालें उन्मन समाधिस्था ॥१॥ ऐसा परब्रह्मा पुतळा देखिलासे डोळा । पाहिला सावळा डोळेभरी ॥२॥ तनु मन वेधलें तयाचे चरणीं । शरण एका एकपणें जनार्दनीं ॥३॥
पाहतां पाहतांभुललें मन । धरिलें चरण हृदयीं ॥१॥ वेधें वेधिला जीव प्राण । ब्रह्माज्ञान नावडे ॥२॥ तीर्थाचे जें अधिष्ठान । पुण्यपावन चंद्रभागा ॥३॥ सकळ देवांचा देव उभा । एका जनार्दनीं गाभा लावण्याचा ॥४॥
पाहतां विठ्ठल रुप । अवघा निवारिला ताप ॥१॥ ध्यानीं आणितां तें रुप । अवघा विराला संकल्प ॥२॥ बैसलासे डोंळा । एका जनार्दनीं सांवळा ॥३॥
पाहतां विश्राम सुखवस्ती धाम । पंढरी पुण्यग्राम भुमीवरी ॥१॥ जावया उद्वेग धरिला माझा मने । उदंड शाहाणें तये ठायीं ॥२॥ एका जनार्दनीं मानिला विश्वास । नाहीं दुजीं आस पायांवीण ॥३॥
पाहिला नंदाचा नंदन । तेणें वेधियलेम मन ॥२॥ मोरमुकुट पितांबर । काळ्या घोंगडीचा भार ॥२॥ गोंधनें चारी आनंदे नाचत । करी काला दहीं भात ॥३॥ एका जनार्दनीं लडीवाळ बाळ तान्हा । गोपाळांशीं कान्हा खेळे कुंजवना ॥४॥
पाहुं जातां नारायणा । पाहतां मुकिजे आपणा ॥१॥ ऐसा भेटीचा नवलाव । पाहतां नुरे भक्तदेव ॥२॥ पाहतां नाठवेचि दुजें । तेंचि होइजे सहजें ॥३॥ एका जनार्दनीं भेटी । जन्ममरण होय तुटी ॥४॥
पाहुनियां पंढरीपुर । मना आनंद अपार ॥१॥ करितां चंद्रभागें स्नान । मना होय समाधान ॥२॥ जातां पुंडलीकाचे भेटीं । न माय आनंद त्या पोटीं ॥३॥ पाहतां रखुमादेवीवर । मन होय हर्षनिर्भर ॥४॥ पाहा गोपाळपूर वेणूनाद । एका जनार्दनी परमानंद ॥५॥
पाहुनियां मनोगत । पुरवा हेत तुम्ही माझा ॥१॥ मग मी न सोडी चरणां । संत सुजाणा तुमचीया ॥२॥ दंडवत घालीन पायां । करा छाया कृपेची ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । मुगुटमणीं तुम्हीं संत ॥४॥
पाहुनियां हरी गोपाळांचे चोज । म्हणे येणें तो निर्वाणीचें निज मांडियले ॥१॥ मेठा खुंटीं येउनी हुंबरी घालिती । खर तोंडाप्रती येती जाहली ॥२॥ कळवळला देव जाहालासे घाबरा । मुरली अधरा लावियेली ॥३॥ मुरलीस्वरे चराचरी नाद तो भरला । तेणें स्थिर झाला पवनवेंगीं ॥४॥ यमुनाहि शांत झाली तेच क्षणीं । म्हणे चक्रपाणी सावध व्हा रे ॥५॥ पेंदीयानें तो शब्द ऐकिला कानीं । एका जनार्दनीं स्थिर झाला ॥६॥
पाहुनी कृष्णासी आनंद मानसी प्रेमभरित अहर्निशीं कृष्णनामें ॥१॥ आजीं कां वो कृष्ण आला नाहीं घरां । करती वेरझारा नंदगृहीं ॥२॥ भलतीया मिसें जातीं त्या घरासी । पाहतां कृष्णासी समाधान ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधल्या गौळणी । तटस्थ त्या ध्यानीं कृष्णाचिया ॥४॥
पाहूं गेलिये हरि जागरा । नयन लांचावले नंदकुमारा ॥१॥ तान्हया रे मनमोहना । देहगेहाची तुटली वासना ॥२॥ आदरें आवडी ऐकतां नाम । नाममात्रें जालों निष्काम ॥३॥ एका जनार्दनीं हरिकीर्तन । समाधीसी तेथें समाधान ॥४॥
पाहों गेलों देवालागीं । देवरुप झालों अंगीं ॥१॥ मीतुंपणा ठाव । उरला नाहीं अवघा देव ॥२॥ सुवर्णाचीं झाली लेणीं । देव झाला जगपणीं ॥३॥ घटीं मृत्तिका वर्तत । जगीं देव तैसा व्याप्त ॥४॥ एकानेक जनार्दन । एका जडला एकपणें ॥५॥
पाहोनियां भक्तनाथा । स्वयें दे आपुली कांता ॥१॥ देतां न पाहे मागेंपुढें । उदार त्रिभुवन थोकडें ॥२॥ देणें जयाचें अचाट । म्हणोनि नाम नीलकंठ ॥३॥ एका जनार्दनीं भोळा । पाळों जाणें भक्तलळा ॥४॥
पिंगा बाई पिंगा गे । अवघा धांगडधिंगा गे ॥१॥ सांडोनी संतांची गोडी गे । कासया पिंगा जोडी गे ॥१॥ नको घालूं पिंगा गे । तुम्हींरामरंगी रंगा गे ॥३॥ एका जनार्दनीं पिंगा गे । कायावाचा गुरुचरणीं रंगा गे ॥४॥
पिंडिच्या प्रळयासी सांगेन तुम्हांसी जो कां या देहासी होत आहे. ॥१॥ पृथ्वी बोलिजे प्राणी प्राणरंध्र । परिमळ घेउनी जाये तें घर ॥२॥ मग तो नेणें सुमनाचा सुवास । पृथ्वी तें अंशें जीवन मिळे ॥३॥ रसनेसी स्वाद ते जनवृंदा खाद्य । जीवनाचा जो स्वाद तोचि मिळे ॥४॥ असोनियां नेत्र न देख मंत्र । नयनाते दीस पवन मिळे ॥५॥ नाडीचा तो त्वरीत निघोनि जाय मारुत । सेवितां तो कोलीत या शुद्धि नाहीं ॥६॥ कंठाखालता काळ तो धुंडित । मेळवोनि समस्त एक करी ॥७॥ एका जनार्दनीं मेळा जो झाला । काळ घेउनी गेला लिंगदेहा ॥८॥
पिंडी देहस्थिती ब्रह्मांडी पसारा । हरिविण सारा व्यर्थ भ्रम ॥१॥ शुक याज्ञावल्क्या दत्त कपिल मुनी । हरीसी जाणोनी हरिच झाले ॥२॥ या रे या रे धरुं हरिनाम तारुं । भवाचा सागरु भय नाहीं ॥३॥ साधुसंत गेले आनंदीं राहिलें । हरिनामें झाले कृतकृत्य ॥४॥ एका जनार्दनीं मांडिलें दुकान । देतो मोलविण सर्व वस्तु ॥५॥
पिकली पंढरी पिटिला धांडोरा । केणें आलें घरा सभागियांच्या ॥१॥ चंद्रभागे तीरीं उतरले बंदर । आले सवदागर साधुसंत ॥२॥ वैष्णव मिळोनि केला असे सांठा । न घेतो करंटा अभागीया ॥३॥ एका जनार्दनीं आलें गिर्हाईक । वस्तु अमोलिक सांठविली ॥४॥
पीक पीकलें प्रेमाचें । सांठविलें गगन टांचें ॥१॥ भूमि शोधोनी पेरिजे बीज । सदगुरुकृपें उगवलें सहज ॥२॥ कामक्रोधाच्या उपटोनी पेंडी । कल्पनेच्या काशा काढीं ॥३॥ एका जनार्दनीं निजभाव । विश्वंभारित पिकला देव ॥४॥
पुंडलिक संत भला । तेणें उद्धार जगाचा केला ॥१॥ तयाचे वंदावें चरण । कायावाचामनें करुन ॥२॥ उपाधिसंग तुटती व्याधी । एका जनार्दनीं समाधी ॥३॥
पुंडलिकापुढें सर्वेश्वर । उभा कटीं ठेउनी कर ॥१॥ ऐसा पुंडलिकापुढें हरी । तो पुजावा षोडशोपचारी ॥२॥ संभोवता वेढा संतांचा । आनंद होतो हरिदासांचा ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । उभा विटेवरी स्वयमेव ॥४॥
पुंडलिकें उभा केला । भक्त भावाच्य आंकिला ॥१॥ युगें जालें अठठावीस । उभा मर्यादा पाठीस ॥२॥ सम पाउलीं उभा । कटीं कर कर्दळीगाभा ॥३॥ गळां वैजयंती माळ । मुगुट दिसतो तेजाळ ॥४॥ एकाजनार्दनीं शोभा । विठ्ठल विटेवरी उभा ॥५॥
पुंडलीक म्हणतां वाचें । पाप जाते रें जन्माचे । जिहीं देखिलें पद यांचे । धन्य भग्याचे नर ते ॥१॥ जाती पंढरीसी आधीं । तुटे तयांची उपाधी । ऋद्धी सिद्धी मांदी । तिष्ठतसे सर्वदा ॥२॥ भुक्ति मुक्ति धांवती मागें । आम्हां अनुसारा वेगें । ऐसें म्हणोनि वेगें । चरणीं मिठी घालिती ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । विटें उभा मोक्षदानी । लागतां तयांचे चरणीं । पुनरावृत्ति न येतीं ॥४॥
पुजा उपचार । मज पुरविले अपार ॥१॥ कळूं दिली नाहीं मात । अपराधी मी पतीत ॥२॥ जडजीवां उद्धरीलं । एका जनार्दनीं ऐसें केलें ॥३॥
पुजी माझिया भक्तांतें । तेणें संतोष होत मातें ॥१॥ भक्त माझा मी भक्तांचा । ऐसी परंपरा साचा ॥२॥ देवभक्तपण । वेगळीक नाहीं जाण ॥३॥ भक्त जेवितांची धालो । एका जनार्दनीं लाधलो. ॥४॥
पुढें कालीमाजीं होणार जे भक्त । ते मूर्तिमंत उद्धव पाहे ॥१॥ पाहतां पाहतां समाधि उन्मनीं । गेलासे बुडोनि सुखमाजीं ॥२॥ एका जनार्दनीं नाठवेचि कांहीं । देहीच्या विदेही होउनी ठेलों ॥३॥
पुढें गेले हरीचे दास । त्यांची आस आम्हांसी ॥१॥ त्याची मार्गीं आम्हीं जाऊं । वाचे गाऊं विठ्ठला ॥२॥ संसाराचा न करुं धंदा । हरुषें सदा नाम गाऊं ॥३॥ एका जनार्दनीं डोळे । पहाती पाउलें कोंवळें ॥४॥
पुरवा माझी एवढी आस । करा निजदास संतांचा ॥१॥ इच्छा पुरवा मनीचा हेत । सभाग्य संत दाखवा ॥२॥ आणिक मागणें तें नाहीं । दुजा नाहीं आठव नको ॥३॥ घालीन लोळणीं । संतचरणा निशिदिणीं ॥४॥ परलोकीचे तारुं । एका निर्धारु जनार्दनीं ॥५॥
पुरवावया मनोरथ । उभा अनाथनाथ विठ्ठल ॥१॥ भोळेभाळे येती शरण । चुकवी त्यांचें जन्ममरण ॥२॥ एका जनार्दनीं भाव । अपुनिया भाका कींव ॥३॥
पुरुष अथवा नारी । नाचती कीर्तन गजरीं ॥१॥ तया कोनी जें हासती । त्यांचें पूर्वज नरका जाती ॥२॥ आपुली आपण । कीर्तनीं सोडवण ॥३॥ देहीं असोनी विदेहता । कीर्तनीं होय पैं तत्त्वतां ॥४॥ ऐसा कीर्तनमहिमा । एका जनार्दनीं उपमा ॥५॥
पुरुष अथवा नारी आलिया संसारीं । वाचे हरी हरी भलत्या भावें ॥१॥ सुफळ संसार एका रामनामें । वाउग्या त्या भ्रमें पतन घडे ॥२॥ जन्ममरणाचा तोडॊनियां फांसा । वेगीं हृषिकेशा भजा आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं किती हें सांगावें । गुंतलेती हावे वाउगें तें ॥४॥
पुर्वपुण्य असतां गांठीं । संतभेटी होय ॥१॥ धन्य धन्य संतसंग । फिटे तग जन्माचा ॥२॥ चार सहा वंदिती पाय पैं । आणिकां ठाव कोठें नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । कृपावंत सुखासिंधु ॥४॥
पुर्वीचिया मतांतरा । सांपडला बरा आम्हां मार्ग ॥१॥ नाहीं कोठें गोंवा गुंतीं । ऐसें गर्जती हरिदास ॥२॥ वाचें नाम करें टाळी । साधन कली उत्तम हें ॥३॥ धालों कीर्तनीं प्रेमानंदें । वाचें आनंदें गाऊं गीत ॥४॥ एका जनार्दनीं धरली कास । नाहें आस दुसरी ॥५॥
पुष्पावती चंद्रभागे । करितां स्नान भंगे दोष ॥१॥ पाहतां पुंडलीक नयनीं । चुके जन्म नये अयनीं ॥२॥ घेतां विठ्ठलदरुशन । होती पातकी पावन ॥३॥ करितां प्रदक्षिना । पुन्हा जन्म नाहीं जांणा ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । कळस पाहतां मुक्त जाण ॥५॥
पूजिला श्रीपती एकविध भावें । होऊनि स्थिरावें हृदयामाजीं ॥१॥ करितसे विनमाणी प्रेमाचें अंजुळ । तेणें घननीळ तुष्टमान ॥२॥ एका जनार्दनीं सर्व भावें पूजन । जनीं जनार्दन पूजियेला ॥३॥
पूर्व सुकृताची गांठोडी पदरीं । तरीच पंढरी वास घडे ॥१॥ कोटी यज्ञफळ भीमरथी पाहतां । मोक्ष सायुज्यता ततक्षणीं ॥२॥ पृथ्वीचे दान असंख्या गोदानें । पंडलीक दरुशनें न तुळती ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठलाचे भेटी । वेरझारा तुटी जन्मोजन्मीं ॥४॥
पूर्वापार परंपरा । संत सोयरा वानिती ॥१॥ सांगे कृष्ण उद्धावासी । सुखमिरासी पंढरी ॥२॥ स्वयें नांदे सहपरिवार । करीत गजर भक्तिचा ॥३॥ संत सनकादिक येती । भावें वंदिती श्रीचरण ॥४॥ एका जनार्दनीं वेधलें मन । नुठें बैसलें तें तेथुन ॥५॥
पूर्वापार श्रीविठ्ठलमूर्ति । ऐसे वेद पै गर्जती ॥१॥ भक्त पुंडलीका निकट । वसतें केलें वाळुवंट ॥२॥ गाई गोपाळांचा मेळ । आनंदे क्रीडे तो गोपाळ ॥३॥ ऐसा स्थिरावला हरी का जनार्दनी निर्धारीं ॥४॥
पूर्वी बहुतांचे धांवणें केलें । श्रमोनी ठेविले कर कटीं ॥१॥ भक्तांसाठीं मनमोहन धरिले जघन कर कटीं ॥२॥ भाविकांची इच्छा मनीं । उभा धरुनी कर कटीं ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यान । सांवळें ठेवून कर कटीं ॥४॥
पूर्वीपासूनी ज्यांचें देणें । वाल्मीका पेणें रामनामें ॥१॥ अजामेळ पापराशी । नामेंची त्यासी उद्धार ॥२॥ गणिका व्याभिचारिणी नारी । सरती करी रामनामें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । जया निष्काम गोमटें ॥४॥
पृथ्वी आप तेज वायु गगन । हीं पंचभुतें भिन्नभिन्न ॥१॥ येथें न करीं ठाव । धरी गुरुचरणीं भाव ॥२॥ पंचभूतें पंचप्राण । अवघा एक परिपूर्ण ॥३॥ देहीं आसोनी विदेही । एका जनार्दनीं पाहीं ॥४॥
पेंदा म्हणे देवा बाऊ तो पळाला । आमुचे भेणेम गेला देशोधडी ॥१॥ देव म्हणे गोपाळ धन्य तुम्हीं बळी । पळविला बळी बाऊ तुम्हीं ॥२॥ ऐसें समाधान करी मनमोहन । एका जनार्दनीं चरणीं लागे ॥३॥
पैलनामें गर्जती वीर । हरीचे डिंगर लाडके ॥१॥ धन्य धन्य ते वैष्णव । सदा नामस्मरणीं जीव ॥२॥ महा वैष्णव निवृत्ती । नाम जपतां ह्य शांती ॥३॥ धन्य धन्य ज्ञानदेव । पातकी तारियेले जीव ॥४॥ धन्य सोपानदेव । म्हणता कळिकाळाचे नाहीं भेव ॥५॥ धन्य धन्य मुक्तबाई । एका जनार्दनीं वंदी पायीं ॥६॥
पोटीं भय आतां तुजला कशाचें । ध्येय हेंशिवाचें अवतरलें ॥१॥ तरले अपार पापी मुढ जन । ऐकतां चिंतन देव तोषे ॥२॥ तोषोनिया गुरु म्हणे लागे पायां । कौसल्या ही जाया नोहे तुझी ॥३॥ तुझी भक्ति वाड केली आली फळा । तो सुखसोहळा पाहें आतां ॥४॥ आतां करुं स्तुति श्रीराम रक्षितां । तारी निजभक्ति सत्ताबळें ॥५॥ बळें गेला लग्ना सागरासे पोटीं । तेथें तो कपटी घात करी ॥६॥ करी विघ्न तारुं बुडविलें सागरीं । एका जनार्दनीं निर्धारी देव राखे ॥७॥
पोटींचे बाळ अवगुणी वोखटें । परी मायबाप स्नेहो मोठें ॥१॥ तयापारी उदरा आलों जी स्वामी । अवगुणांच्यापरी नुपेक्षा तुम्हीं ॥२॥ गुण नाहीं तेथे कर्म कैंचे धड । परी मायाबाप वाटतसे कोड ॥३॥ एका जनार्दनीं उद्भव साचें । म्हणोनि हरिदासा कौतुक त्यांचे ॥४॥
प्रकाश तरणी न बोले वेदवाणी । बोध विवेक दोन्ही तटस्थ झालीं ॥१॥ वेदासी अगोचर ध्यानासी कानडें । तें ब्रह्मा सांपडें सदगुरु चरणीं ॥२॥ काळासी नाकळें कर्मीं जे न मिळें । सर्वांसी न कळे असुनियां ॥३॥ जीवीं जीवा न कळे शिवपण वोविलें । नाम या वेगळें सच्चिदनंद ॥४॥ सदगुरु बोधें ब्रह्मा ब्रह्मार्पण । जीवासी सोडवण सदगुरुचरणीं ॥५॥ गुरुजप सदा नाम एक वस्ती । एका जनार्दनीं प्राप्त सहज नाम ॥६॥
प्रतिमाचि देवो ऐसा ज्याचा भावो । तो न करी निर्वाहो आम्हांलागीं ॥१॥ असतां सबराभरित बाहेर जो अंतरीं । तो संपुष्टामाझारी म्हणती देवो ॥२॥ द्वारका पंढरी देवयात्रा करी । सर्वत्र न धरी तोचि भावो ॥३॥ सुक्षेत्रीं पुण्य मा अन्यत्र तें पाप । नवल हा संकल्प कल्पनेचा मतवाद्या ॥४॥ द्वारका पंढरी देवयात्रा करी । येर काय भारी वोस पडे ॥५॥ एक जनार्दनीं स्वतः सिद्ध असे । विस्मरण स्मरण होत असे नाथिलें तें पिसें ॥६॥
प्रत्यक्ष पहा रे जाऊन । विटेवरी ठेविले चरण ॥१॥ रुप सुंदर गोजिरें । कानीं कुंडलें मकराकारें ॥२॥ पुढें शोभे चंद्रभागा । मध्यें पुंडलीके उभा ॥३॥ ऐसें उत्तम हे स्थळ । भोळ्या भाविकां निर्मळ ॥४॥ तया ठायीं भेद नुरे । एका जनार्दनीं झुरे ॥५॥
प्रथम मत्स्यावतारीं तुमचें अगाध चरित्र । न कळे ब्रह्मादिकां वैष्णव गाती पवित्र ॥१॥ उठोनि प्रातःकाळीं गौळणीं घुसळन घुसळिती । गाती कृष्णाचे पोवाडे हृदयीं परोपरी ध्याती ॥२॥ द्वितीय अवतारीं आपण कच्छरुप झाला । सृष्टी धरुनी पृष्ठी शेवटी सांभाळ केला ॥३॥ तृतीय अवतारीं आपण वराहरुप झाला । धरणी धरुनी दाढे हिरण्याक्ष वधिला ॥४॥ चतुर्थ अवतारीं आपण नरहरि रुप । रक्षुनि प्रल्हाद वधिला हिरण्यकश्यप ॥५॥ पांचवें अवतारीं आपाण वामन झाला । बळी घालुनि पाताळीं शेखीं द्वारपाळ ठेला ॥६॥ सहावे अवतारीं आपण परशुराम झाला । धरुनी परशु हातीं सहस्त्रभुजा वध केला ॥७॥ सातवें अवतारी आपण दाशरथी राम । वधोनी राव्ण कुंभकर्ण सुखी देव परम ॥८॥ आठवें अवतारी आपण अवसुदेवाघरीं । वधोनि कंसादिक असुर मारिले भारीं ॥९॥ नववे आवतारीं आपन बौद्धरुप झाला । धरुनियां मौन भक्तघरीं राहिला ॥१०॥ दहावए अवतारीं आपण झालासें वारु । एका जनार्दनीं वर्णिला त्याचा बडिवारु ॥११॥
प्रपंचाचें भान । आहे मृगजळासमान ॥१॥ नाथिलेंचि सत्य दिसे । सत्य आहे तें आभासे ॥२॥ मृगजळीम उप्तत्ति नाहीं । पाहतां अवघे मिथ्या पाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । मिथ्या अवघे देह जाण ॥४॥
प्रभातेसी उठोनी । स्नान करिती अनुदिनीं । विठ्ठल दरुशनीं । प्राणी मुक्त संसार ॥१॥ धन्य पंढरीचा वास । सुख मिळे अविनाश । कुळीं वैष्णव निःशेष । रामकृष्ण उच्चार ॥२॥ करें नेमें एकादशे । जाय नेमें पंढरीसी । ऐसें या तीर्थासी नेमे करितां जोडें ॥३॥ सर्व पर्वकाळ घडे । कोटी अश्वमेध जोडे । पुण्य ते उघडें । विठठल रुपडे पाहतां ॥४॥ ऐसा जया नेमधर्म । न चुके वाचा नामस्मरण । एका जनार्दनीं स्मरण । विठ्ठलदेवी आवडी ॥५॥
प्रभासादि क्षेत्रें सप्तपुर्या असती । परी सरी न पावती पंढरीची ॥१॥ दरुशनें चित्त निवे पाहतां बरवें । शंख चक्र मिरवे चहुं करीं ॥२॥ पीतांबर परिधान वैजयंती माळा । शोभे सोनसळा अंगावरी ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें । उभें तें उघडें विटेवरी ॥४॥
प्रयागादि क्षेत्रें आहेत कल्पकोडी । तया आहे खोडी एक एक ॥१॥ मुंडन ती काया निराहार राहणें । येथेम न मुंडणें काया कांहीं ॥२॥ म्हणोनी सर्व तीर्थामाजी उत्तम ठाव । एका जनार्दनीं जीव ठसावला ॥३॥
प्रयागादि तीर्थे आहेत समर्थ । परी पुरती मनोरथ पंढरीये ॥१॥ बहुत ते साक्ष देती या स्थळासी । सदा तो मनासी शिव ध्याये ॥२॥ आनंद सोहळा त्रैलोक्य अगाध । पंढरीये भेदाभेद नाहींसत्य ॥३॥ एका जनार्दनी क्षेत्रवासी जन । देवा ते समान सत्य होती ॥४॥
प्राणियां उद्धार नाम मुखीं गातां । येरा तें करितां वायां जाय ॥१॥ पालथी घागरी घालितां वाउगी । नामाविण जगीं शीण तैसा ॥२॥ अमृतसागरीं राहुनी कोरडा । नाम धडपुडा नेघें प्राणीं ॥३॥ नाम संजीवनी भरलीसे जनी वनीं । एका जनार्दनीं तारक जगा ॥४॥
प्राणियासी मंत्र सोपा । दत्त दत्त वाचे जपा ॥१॥ आणीक लगे साधन । दत्तनामें घडे ज्ञान ॥२॥ न लगे योगयाग पाही । दत्तावांचुन नेणें कांहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधलें मन । मनचि जालें उन्मन ॥४॥
प्राणी गुंतले संसारश्रमा । न कळे महिमा नामाचा ॥१॥ नामें तरलें पातकी । मुक्त जाले तिन्ही लोकीं ॥२॥ व्यास शुकादिक पावन । नामेंचिक पावले बहुमान ॥३॥ वाल्हा कोली अजामेळ । गणिका दीन हा चांडाळ ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम पावन । पातकी उद्धरीले परिपूर्ण ॥५॥
प्रेमयुक्त नाम आदरें घेतां । तेथें नाहीं सुखदुःखवार्ता ॥१॥ नामीं धरुनी आवडी । उच्चारावें घडोघडी ॥२॥ योगयाग तपासाधान । नाम उच्चारितां संपुर्ण ॥३॥ ऐसा नामीं निजध्यास । एका जनार्दनीं त्याचा दास ॥४॥
प्रेमळ प्रेमळ अंतरीं प्रेमळ । नाहीं काळ वेळ तयालागीं ॥१॥ प्रेमभावें गाय विठ्ठलाचि ध्याय । मग सुखा उणें काय संसारीया ॥२॥ जनार्दनाचा एक रंगला चरणीं । निजरंगीं रंगोनि मिळोनि गेला ॥३॥
प्रेमळांसी विश्रांतिस्थान । महा मुक्ति कर जोडोनी । ऋद्धि सिद्धि वोळंगण । तिष्ठती जाण पंढरीये ॥१॥ धन्य धन्य विठ्ठलराव । उभा देवांचा तो देव । दरुशनेम निरसे भेव । यम काळ दुतांचें ॥२॥ नाम न विटेवरी रसना । सुलभ हा पंढरीराणा । एका शरण जनार्दना । सदा वाचे उच्चारी ॥३॥
प्रेमें भक्तांची आवडी । म्हणोनियां धूतो घोडी ॥१॥ ऐसा प्रेमाचा भुकेला । सेवक जाहला बळीद्वारीं ॥२॥ उच्छिष्ट फळें भिल्लणींची । खायें सांची आवडीनें ॥३॥ एका जनार्दनीं उदार । तो हा सर्वेश्वर विटेवरी ॥४॥
फणस जंबीर कर्दळी दाटा । हातीं घेऊनि नांरगी फाटा ॥१॥ वारियाने कुंडलें हाले । डोळे मोडित राधा चाले ॥२॥ राधा पाहून भुललें हरी । बैल दुभें नंदाघरी ॥३।। हरी पाहूनि भुलली चित्ता । राहा घुसळी पडेरा रिता ॥४॥ मन मिनलेंसें मना । एका भुलला जनार्दना ॥५॥
फार बोलूं काय वांया । जाणवेल पाया चित्त माझें ॥१॥ धन्य धन्य तुम्ही संत । कॄपावंत संसारीं ॥२॥ उत्तीर्णपणें मज दासा । पुरवा इच्छा कृपाळुवा ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । कृपा करुना तुम्हीं संत ॥४॥
फिरलों मीं दशादिशा । वायां सोसा हाव भरी ॥१॥ नाहीं जाहलें समाधान । वाउगा शीण जाहला पोटीं ॥२॥ उरला हेत पंढरीसी । सुखरासी लाधली ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाचें भांडार । जोडिलें निर्धार न सरेची ॥४॥
फुगडी घाली मीपणाची । वेणी गुंफी त्रिगुणाची ॥१॥ चाड नाहीं कोनाची । आण सदगुरुचरणांची ॥२॥ फुगडी घाली आज गे । नाचू सहजा सहज गे ॥३॥ एका जनार्दनीं निज गे । वंदू संतचरणरज गे ॥४॥ गोपांचे खेळ
फुटलिया घट । नसे जीवन प्रगट ॥१॥ घटमाजीं जीवन । घट फूटतां नसे जाण ॥२॥ घटामाजीं आकाश । आकाश घटेंचि न नासे ॥३॥ एका जनार्दनीं मिथ्या । घट विरालिया सत्या ॥४॥
बकाचिये परि ध्यान नको धरुं । जीवेभावें धरुं संतचरण ॥१॥ मग ते तात्काळ करिती पावन । ऐसें अनुमोदन आहे शास्त्रीं ॥२॥ ध्यानाचें ध्यान संतांचे चरण । काया वाचा मन दृढ ठेवी ॥३॥ वाच्य ते वाचक संत ते व्यापक । एका जनार्दनीं देख अंतर्बाही ॥४॥
बरें वा वाईट नाम कोणी घोका । तो होय सखा विठोबाचा ॥१॥ कोणत्या सहावासें जाय पंढरीसी । मुक्ति दारापाशी तिष्ठे सदा ॥२॥ विनोदें सहज ऐके कीर्तन । तया नाहीं पतन जन्मोजन्मीं ॥३॥ एक जनार्दनीं ऐशीं माझी भाष । धरावा विश्वास विठ्ठलनामीं ॥४॥
बळी आर्पिती देहासी । द्वारपाळ होसी तयासा ॥१॥ सांगा थोरपणा आहे कोण । घेतल्यावांचुन न देशी तूं ॥२॥ धर्म आधीं पूजा करीं । म्हणोनि घरीं राबसीं तूं ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा उदार । घेतां निर्धार देशीं तूं ॥४॥
बळी पृष्ठी जें शोभलें । तें विटेवरी देखिलें ॥१॥ पुंडलीके जें ध्याइलें । तें विटेवरी देखिलें ॥२॥ सनकादिकीं जें पाहिलें । तेंविटेवरे देखिलें ॥३॥ एका जनार्दनीं वंदिलें । तें विटेवरी देखिलें ॥४॥
बहु उतावीळ । पाडुरंग तु दयाळ ॥१॥ मागेंतरिलें बहुतां । माझी असो द्यावी चिंता ॥२॥ दयाळ तूं पाडुरंगा । मज धरावें वोसंगा ॥३॥ सेवा तुम्हीं देवा । केली दुर्बळाची केशवा ॥४॥ उचिताउचित । एका जर्नादनीं मात ॥५॥
बहु क्षेत्रें बहु तीर्थ । बहु दैवतें असतीं ॥१॥ परी नये पंढरीराम । वाउगा श्रम होय अंतीं ॥२॥ देव भक्त आणि नाम । ऐसें उत्तम नाहीं कोठें ॥३॥ एका जनर्दनी तिहींचा मेळ । पाहतां भूमंडळ पंढरीये ॥४॥
बहु खेळतं खेळ । कळॊं आले सकळ । शेवटीं तें निर्फळ । जालें बाळकृष्ण ॥१॥ कान्होबा पुरे पुरे आतां खेळा । येता जातां श्रम जाला रे कान्होबा ॥धृ ॥ आम्हीं न खेळु विटिदांडुं । भोवरं लागोर्या रे चेंडु । एकीबेकीतें सांडुं । मीतूपण अवघें खंडुं रे कान्होबा ॥२॥ लक्ष लावुं तुझे खेळा । न गुंतु आणिका चाळा । एका जानर्दनीं पाहुं डोळां तुझ्या खेळाची अगम्य लीला रे कान्होबा ॥३॥
बहु पुण्य होय गांठीं । तरीच भेटी संतांची ॥१॥ पाप ताप दैन्य गेलें । संत पाउलें देखतां ॥२॥ मोक्ष मुक्ति साधे फुका । ऐशी देखा संतकृपा ॥३॥ नाहीं आणिकांचें भेव । संत सदैव भेटतां ॥४॥ एका जनार्दनीं संत । पुरविती हेत सर्वही ॥५॥
बहु पुण्य होय गांठीं । तैच ऐशियाची भेटी । तयाचिये कृपादृष्टी । सहज ब्रह्मा लाभे मनुष्या ॥१॥ देही असोनि विदेहि । करुनी कर्म अकर्ते पाही । वैषम्याची नाहीं । वाटाघाटी तयांसी ॥२॥ देहीं कष्ट किंवा सुख । शीतौष्ण समान देख । वाउगाचि शोक । नाहीं जया मानसीं ॥३॥ तोचि जाणा ब्रह्माज्ञानी । वाया न बोले बोलोनि मौनी । लक्ष्मी सदा परध्यानीं । एका जनार्दनीं तो धन्य ॥४॥
बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह भक्ति आत्मा जाण ॥१॥ माझा देह शरीर जाण । भक्त आंत पंचप्राण ॥२॥ नांदे सहज भक्त आंत । मी देह भक्त देहातील ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्त । देवपणा मी भक्तांकित ॥४॥
बहु मतें बहु मतांतरें । आम्हा निर्धारें नावडती ॥१॥ अविनाश आहे सुख पंढरीसी । यालागीं तयासी न विसंबो ॥२॥ विठ्ठल देवो जेथे उभे । पुढें शोभे पुंडलीक ॥३॥ एकाजनार्दनीं भ्रमर । कमळ परिकर विठोबा ॥४॥
बहु मार्ग बहु प्रकार । तेथें निर्धार न बैसे ॥१॥ उलट सुलट कासया करणें । जप तप अव्हान दैवतें ॥२॥ योग याग तप तीर्थे । साधन कष्ट ते पसारा ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । घडे निशिदिनीं संतसेवा ॥४॥
बहु मार्ग बहुतापरी । परी न पावती सरी पंढरीची ॥१॥ ज्या ज्या मार्गे जातां वाता । कर्म कर्मथा लागती ॥२॥ जेथें नाहीं कार्माकार्मा । सोपें वर्म पंढरीये ॥३॥ न लगे उपास तीर्थविधी । सर्व सिद्धि चंद्रभागा ॥४॥ म्हणोनि पंढरीसी जावें । जीवेभावें एका जनार्दनी ॥५॥
बहुत जन्मांचे सुकृत । तयांसी घडत संतसंग ॥१॥ धन्य वैष्णव भुमंडळी । दरुशन मेळीं जीव तरती ॥२॥ एका जनार्दनीं विश्वास । निजदास संताचा ॥३॥
बहुत जन्में विरहें पीडली । नेणो कैसी स्थिर राहिली । मन अशा गोविंदी वेधिली । तो मध्यमा वैखारीये गुंतलो वो ॥१॥ चारी वाचा परता सावळां । विरहिनीसी छंद लागला । चौपरता कोठें गुंतला । तेंणों आम्हीं अबला वो ॥२॥ विरह जाईल कैशा परी । पुर्वपुण्या सुकृत पदरीं । एका जनार्दनीं भेटलें हरी । तैं विरह नोहे निर्धारी ॥३॥
बहुत तीर्थ क्षेत्रें बहुतापरी । न पावती सरी पंढरीची ॥१॥ वाहे दक्षिणभाग भीमा । पैल परमात्मा विटेवरी ॥२॥ मध्य स्थळीं पुडंलीक । दरुशनें देख उद्धार ॥३॥ वाहे तीर्थ चंद्रभागा । देखतां भंग पातकां ॥४॥ एका जनार्दनीं सार । क्षराक्षर पंढरी हे ॥५॥
बहुत दाविती खुणा । आमुच्या नये त्या मना । आजी आला पाहुणा । गुरुराव ॥१॥ सांगे बोधाचिया गोष्टी । म्हणे का रें होतां कष्टी । या संसाराची तुटी । करा करा लवलाहे ॥२॥ कां रे होता उगेच उदास । आशा मोह तोडा पाश । कां रे कासावीस । होतां वाउगे परदेशी ॥३॥ धरा धरा मंत्र मुखीं । जेणें शिवादिक जाहलें सुखीं । तुमचें तुम्हां न कळे शेखीं । वाउगें कां शिणतां ॥४॥ अरे नको वेरझारा । चुकवा जन्ममरणा सारा । एका जानर्दनीं म्हणे । धरा विश्वास संतवचनीं ॥५॥
बहुत पुराणें बहुत मतांतरें । तयांच्या आदरें बोल नोहे ॥१॥ शाब्दिक संवाद नोहे हा विवाद । सबाह्म परमानंद हृदयामाजीं ॥२॥ नोहे हें कवित्व प्रेमरस काढा । भवरोग पीडा दुरी होय ॥३॥ नोहे हें कामानिक आहे पैं निष्कामनिक । स्मरतां नासे दुःख जन्मांतरीजें ॥४॥ एका जनार्दनीं माझा तो निर्धार । आणिक विचार दुजा नाहीं ॥५॥
बहुत प्रकारें भक्तहि असती । देवहि भेटती तयां तैसे ॥१॥ तैसा नोहे माझा पंढरीचा राव । देवाधिदेव मुकुटमणी ॥२॥ एकविध तया शरण पैं जातां । मोक्ष सायुज्यता पाठीं लागे ॥३॥ ऐसा लावण्य पुतळा देखिला दृष्टी । जनार्दनीं सुख न समाये सृष्टीं ॥४॥
बहुत मारग बहुत प्रकार । नागवले थोर थोर मागें ॥१॥ म्हणोनियां जीवें मानिला विश्वास । नाहीं दुजीं आस संताविण ॥२॥ मार्गाची आशा सांडिला बोभाट । धरली एक वाट संतसंग ॥३॥ एका जनार्दनीं जातां तयांमागें । हित लागवेगें जाहले माझें ॥४॥
बहुतां सुकृतां नरदेह लाधला । भक्तिवीण गेला अधोगती ॥१॥ बाप भाग्य कैसें न सरेचि कर्म । न कळेचि वर्म अरे मुढा ॥२॥ अनेका जन्माचें सुकृत पदरीं । त्याचें मुखा हरि पैठा होय ॥३॥ राव रंक हो कां उंच नीच याती । भक्ति विण माती मुखीं त्याच्या ॥४॥ एका जनार्दनीं हरि हरि म्हणतां । मुक्ति सायुज्यता पाठी लागे ॥५॥
बहुतांची मतांतरें तीं टाकुनीं । विठ्ठलचरणीं बुडी दें कां ॥१॥ नव्हें तुज बाधा काळाची आपदा । ध्याई तु गोविंदा प्रेमभरीत ॥२॥ जनार्दनाचा एका लाहुन चरणीं । बोलतसे वाणी करूणाभरीत ॥३॥
बहुतांच्या मता । आम्हीं न लागुं सर्वथा ॥१॥ धरुं संतांचा सांगात । तेणें होय आमुचें हित ॥२॥ जाऊं पढरीसी । नाम गाऊं अहर्निशी ॥३॥ करुं हाचि नित्य नेम । आणिक नको निजधाम ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । गाऊं आवडीनें राम ॥५॥
बहुतापुण्यें करूनि जोडला नरदेह । नाहीं त्याचा वेवसाव घडला कांहीं ॥१॥ न करावें तें केलें मनामागें धांवणें । परि नारायणें करुणा केली ॥२॥ आवरुनि इंद्रियें धरियेलीं हातीं । कामक्रोधाची शांती केली सर्व ॥३॥ वायां जाये परि श्रीगुरु भेटला । एका जनार्दनीं जाहला कृतकत्य ॥४॥
बहुती वर्णिला बहुतीं ध्याईला । परी तो पाहिल्यां पुंडलिका ॥१॥ करुनी कैवाड उभा केला नीट । धरुनी दोन्ही कट करीं देखा ॥२॥ पंचमहापातकी येताती ज्या भावें । दरुशनें त्या द्यावें वैकुंठ पद ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकीत । उभाचि तिष्ठत अठ्ठावीस युगें ॥४॥
बाप तोचि माय होउनी आला पोटीं । जातक वर्णितां गुंती पडली भेटी ॥१॥ बाप कीं माय म्हणावा पुत्र । भुललीया श्रुति करितां वृत्तान्त ॥२॥ मी बापापोटीं कीं बापु माझ्या पोटीं । वर्णितां ज्योतिषी विसरले त्रिपुटी ॥३॥ एका जनार्दनीं जातक मौनी । जन्मनाम ठेविलें निःशब्द देउनी ॥४॥
बारा सोळा अठरा गडियांचा मेळा । मांडियेला डाव कोण आवरीं तयाला ॥१॥ खेळा भाई विटिदांडु । खेळा भाई विटिदांडु । खेळ खेळतां परी बरा नोहे सहज दांडु ॥२॥ पांच सात बारा नव तेरा यांची नका धरुं गोडी । खेळ खेळता दांत विचकुन पडाल घशींतोंडीं ॥३॥ एका जनार्दनीं काय वाचा शरण रिघां पायीं । खेळ तो अवघा सोपा मग प्रेमा उणें नाहीं ॥४॥
बारा सोळाजणी हरीसी नेणती । म्हणोनी फिरती रात्रंदिवस ॥१॥ सहस्त्र मुखांचां वर्णितां भागला । हर्ष जया झाल तेणें सुखें ॥२॥ वेद जाणूं गेला पुढें मौनावला । तें गुह्मा तुजला प्राप्त कैंचें ॥३॥ पूर्व सुकृताचा पुर्ण अभ्यासाचा । दास सदगुरुचा तोचि जाणें ॥४॥ जाणते नेणते हरीचे ठिकाणीं । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
बालका देखोनि संकटीं । माता कार्य टाकुनि उठी ॥१॥ ऐसें दयेचे ठायीं जाण । आपुलें जाणावें पारिखेपण ॥२॥ महापुरी बुडे तयातें । उडीं घाली कृपाळु तेथें ॥३॥ दीनाचिये लाभी । जो निघे जळतीये अंगीं ॥४॥ ऐसे दयेचे पाळी लळे । एका जनार्दनीं चरणीं लोले ॥५॥
बाळ कृष्ण रांगे नंदाघरीं । चोरी करी घरोघरीं गौळणी धरूनिया करीं । घेऊन नंदमंदिरा आली ॥१॥ गार्हाणे सांगती अबला नवलविंदान तयाची ती कळा । हांसत उभा यशोदे जवळा पाहूनियां बाळा चाकाटली ॥२॥ राहिलें बोलणें चालणेंनिवांत । कृष्णरुपी वेधलें चित्त । एका जर्नादनीं समाधिस्त । द्वैताद्वैत विसरली ॥३॥
बाळ रांगणें रांगतु । दुडदुडां पुढें पळतु ।धरितां तो न कळें मातु । वेदशास्त्रीं जया ॥१॥ तो बाळरुपें नंदाघरीं । खेळ खेळे नानापरी । न कळे लाघव निर्धारी । इंद्रादिकां गे माय ॥२॥ लोणी चोरावया घरोघरीं जाय । दहीं दूध तूप लोणी आपण खाय । त्यांचे सुनेचे मुखा हात पुशी वो माय । ऐसे करुनियां पळोनी जाय ॥३॥ वासुरें सोडी घरीं जाऊन । मुलांसि उठवी चिमटुन । माथणी रांजणा करी चुर्ण । ऐसे विंदान करुनी पळे ॥४॥ शेजे असता उभयतं । जाय सोवळ्यातुन तत्त्वतां । दाढी वेणी बांधी सर्वथा । जाय परता पळोनी ॥५॥ ऐशा खोडी करी नानापरी । नटनाटक वैकुंठ जिव्हारी । एक जनार्दनीं नवल परी आगमां निगमां न कळे परोपरी ॥६॥
बाळकाची बोबडी वाणी । ऐकोनी जननी संतोषे ॥१॥ तैसे तुम्हीं कॄपाबळें । पाळिले लळे संतजनीं ॥२॥ बाळाचे जे जे अपराध । माता न करी तयासी कोध ॥३॥ शरण एका जनार्दनी । मिळविलें गुणी आपुलिया ॥४॥
बाळाचें छंद जाण । माता पुरविती आपण ॥१॥ बोबडे बोलतां ते बोल । माते आनंद सखोल ॥२॥ मागे जें तें आपण । आळ पुरवी त्यासी देऊन ॥३॥ एकाजनार्दनीं ममत्व तें । नोहे लौकिकापुरतें ॥४॥
बुद्धि आणि मन सावध करुन । मन उघडीं लोचन मुल तत्त्वीं ॥१॥ सदगुरुचें दास्य करीं एकभावें । काया वाचा जीवें शरण रिघा ॥२॥ पंचभूतापर प्रकृतीचा वर । नामरुप विस्तार नाही जेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं धारणा ही बळी । चतुर्थ शुण्यावरी चित्त यावें ॥४॥
बैसविती हरी अस्त्र घडीवरी । पूजा करती वरी पुष्पपत्रें ॥१॥ धाउनी गळां पाले माळा त्या वाहाती । गजरें नाचती पुढें येक ॥२॥ टिरीया माडिया वाजविती पाय । हरुषें नाचताहे देवराया ॥३॥ ऐसें नित्यानित्य क्रीडा ते करिती । देव ते पाहाती विमानीं तें ॥४॥ म्हणताती देव वंचलों या सुखा । एका जनार्दनीं देखा गोवियलें ॥५॥
बैसोनि एकांतीं । सदा ध्यावी विठ्ठलमूर्ती ॥१॥ तेणें चुके रे बंधन । आन न करी साधने ॥२॥ हेंचि वेदशास्त्रांचें सार । आगमनिमांचा पसर ॥३॥ एका जनार्दनीं रुप । पाहतां आमुप उद्धार ॥४॥
बैसोनियां निवांत घालिसी उमान । एका हरिविण सर्व वायां न धरी गुमान ॥१॥ नको खेळ खोटा सांडीं मनाचा ताठा । उमान गुमान दोन्हीं न कळे होतील जगीं चेष्टा ॥२॥ उ म्हणनें उकार रे मा म्हणणें मकार रे । न म्हणणे नश्वर देह या तिहींचा आकार रे ॥३॥ एका जनार्दनीं उमार रें । सांगो जातां न कळे खुण तया म्हणिजे गुमान रे ॥४॥ हमामा
बैसोनी कळंबातळीं । गडी मिळाले सकळीं । मिळोनी गोपाळीं । करती काला ॥१॥ नानापरीचीं पक्कान्नें । वाढिताती उत्तम गुणें । सर्वां परिपुर्ण । मध्ये शोभे सांवळा ॥२॥ वडजा वांकुडा पेंदा । आणि सवंगडी बहुधा । काल्याच्या त्या मुदा । घेती आपुलें करीं ॥३॥ लोणचें ते नानापरी । वाढिताती कुसरीं । सर्व वाढिलें निर्धारी । परिपुर्ण अवघीयां ॥४॥ एका जनार्दनीं म्हणे । कृष्ना कवळ तुं घेणे । गडियांसी देव म्हणे । तुम्हीं घ्यावा आधीं ॥५॥
बोधभानु तया नाहीं माध्यान्ह सायंप्रातर नाहीं तेथें कैंचा अस्तमान ॥१॥ कर्माचि खुंटलें करणेंचि हारपलें । अस्तमान गेलें अस्तमाना ॥२॥ जिकडे पाहे तिकडे उदयोचि दिसे । पूर्वपश्चिम तेथें कैंचा भासे ॥३॥ एका जनार्दनीं नित्य प्रकाशा । कर्माकर्म जालें दिवसा चंद्र जैसा ॥४॥
बोल बोलता वाचें । नाम आठवींविठ्ठलाचें ॥१॥ व्यर्थ बोलणें चावटी । नामावांचुनी नको होटी ॥२॥ नाम हें परमामृत । नामें पावन तिन्हें लोक ॥३॥ नाम सोपें भूमंडळीं । महापापां होय होळी ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । नाम पतीतपावन ॥५॥
बोलणें बोलतां हेंचि दुर्घट । नुपजत लेकासी लाविला पाट ॥१॥ बोलूं नये याचे सत्ते भेणें । मौनची राहणें हेंचि शहाणपण ॥२॥ तेथील संतति म्हणाल पवित्र । न म्हणतां तरी घात कुळगोत्र ॥३॥ कांहीं एक वेद बोलूं गेला बोली । चवंढाई चिरुनी तीन कोंडें गेलीं ॥४॥ श्लाघोनी भक्ती बोलूं गेलीं तोडें । बोल बोल तंव नवखंडे ॥५॥ लडिवाळ भक्त बोलोनी हांसे । बोल बोलें तंव लावियेलें पिसें ॥६॥ बोलावला येतो चढला अभिमाना । बोल बोले तंव दवडिलें राना ॥७॥ एका जनार्दनीं मौनचीं घोटी । एकपणें तेंही घातलें पोटीं ॥८॥
बोला बोल विरहिणी बोले । गगनी चांदणे शुद्ध शोभलें । त्यामाजीं घनसांवळे खेळे । कर्मदशें वियोग जाला बळें ॥१॥ दावा गे दावा गे कृष्णवदन । विरहाचें दुःख् दारुण कोण्या कर्में झालें खंडन । कां हो यदुनंदन न बोले ॥२॥ विरहतांपे तापलं भारीं । कोण आता दुजा निवारी । श्रीगुरु भेटला झडकरी । एका जनार्दनी दाविला श्रीहरी ॥३॥ वनक्रीडा
बोलिजे तें नव्हें । बोलणें तेंही ती आहे । बोला आंतु बाहेर पाहे । पाहतां कवण आहे ॥१॥ हरि हरि हरि हरि । अहं सोहं नुरेचि उरी । आत्मा एक चराचरी । एकपण नाही निर्धारीं ॥२॥ दृश्य तो जाला नाहीं । दृश्यमात्रें त्यातेंच पाही । आहे नाहीं ऐसें जें कांहीं । प्रकाशे त्याच्याच ठायीं ॥३॥ एकपणें पाहे अनेक । अनेकीं आहे एक । एक ना नव्हे आणीक । एक जनार्दनींक तोचि देख ॥४॥
बोलू नयें तें आले बोला । आमुचा बाप गरवार जाला ॥१॥ नवलही ऐकिलें ऐका जी तुम्ही चोज । ऐकूं जातां तोचि नाचे भोजें ॥२॥ प्रौढ जाली आमुची आईं । बापाची नांवें त्या ठेविलीं पाहीं ॥३॥ लेकीनें बापासी केलें सावेव । एका जनार्दनीं पहा नवलाव ॥४॥
ब्रह्म सर्वगत सदा सम । जेथें आनु नाहीं विषम । ऐसें जाणती ते अति दुर्गम । तयांची भेटी जालिया भाग्य परम ॥१॥ ऐसें कैसियानें भेटती ते साधु । ज्यांचा अतर्क्य तर्कवेना बाधू । ज्यासी निजानंदी आनंदु । ज्यांचा परमनांदी उद्धोधु ॥२॥ पवना घालवेल पालाण । पायीं चढवेल गगन । भुत भविष्य कळों येईल वर्तमान । परी त्य साधूचें न कळे महिमान ॥३॥ चंद्रामृत सुखें सेववेल । रवि अस्ता जातां धरवेल । बाह्मा हेळा सागर तरवेल । परी त्या साधूची भेटी न होईल ॥४॥ जप तप करवेल अनुष्ठान । ध्येय ध्याता धरवेल निजध्यान । ज्ञेय ज्ञाता विवर्जित ज्ञान । ज्ञाना ध्यानाचे मुळ हे साधुजन ॥५॥ निजवृत्तीचा करवेल विरोधु । जीवाशिवाचा भोगवेल आनंदु । एका जनार्दनीं निजसाधु । त्याच्या दर्शनें तुटे भवबंधु ॥६॥
ब्रह्मा कैसें वेडावलें गे बाइये ॥धृ॥ निर्गुण होतें सगुणा आलें । त्रिभुवन उद्धारित्ने बाईयें ॥१॥ घेऊनि वसुदेव गोकुळा नेलें । यशोदेने खेळविलें गे बाईये ॥२॥ एका एकपण तेंही नेलें । जनीं जनार्दनें केलें गे बाईये ॥३॥
ब्रह्मा धरुनी मुंगीवरी । रामव्यापक चराचरीं । तो रावणाचे शरीरीं । इंद्रियव्यापारीं नांदत ॥१॥ रामानुसंधान रावणीं । भजतां होय कोण हानी । हें सांगावें साजणी । प्रीति करुनी मजलागीं ॥२॥ हांसोनिया सीता सुंदरी । उत्तर देती अति कुसरीं । तें परिसोनि मंदोदरी । विश्रांति थोर पावेल ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । दृश्यादृश्य वचन । परिसोनी समाधान । देहस्थिति निरसे ॥४॥ सीता उत्तर – अभंग ९२९ ते ९३१
ब्रह्मा निर्गुण निर्विकार । ब्रह्मा सगुण साकार । ब्रह्मारुप चराचर । सच्चिदघन शुद्ध हें ॥१॥ ब्रह्मा अचिंत्य अव्यक्त । ब्रह्मा अच्छेद्य सदोदित । ब्रह्मा परात्पर पुर्ण भरित । समरस जाणिजे ॥२॥ एका जनार्दनीं ब्रह्मा । प्राप्तीलागीं हेंचि वर्म । सदगुरुचें पादपद्म । दृढ भावें धरावें ॥३॥
ब्रह्मांडांचा धनी । तो संतीं केला ऋणी ॥१॥ म्हणोनि नाचे मागें मागें । वाहें अंगें भार त्याचा ॥२॥ सांकडें पडुं नेदी कांहीं व्यथा । आपणचि माथां वोढवी ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । त्रैलोक्यांत मुकुटमणी ॥४॥
ब्रह्माज्ञानाचा क्षण । विचारी ज्याचें मन । त्याची महत्पापें जळोन । गेलीं स्वयें ॥१॥ गंगादि सप्त सागर । पुष्करादि तीर्थे अपार । व्रतादि पवित्र । पर्वकाळ जे ॥२॥ वेदशास्त्र पुराण । त्यासी घडलें श्रवण । अश्वमेधादिक यज्ञ । केलें जेणें ॥३॥ मेरुसमान सुवर्णीं । अनर्ध्य रत्न मेळवोनी । भरुनी दिधलीं मेदीनी । ब्रह्माणासी ॥४॥ कामधेनुच्या थाटीं । कल्पतरु कोट्यानकोटी । कौस्तुभादि सृष्टी । दिधली तेणें ॥५॥ अमृतासमान । तेणें दिधलें अन्न त्रैलोकींचे ब्राह्मण । तृप्त केलें ॥६॥ सत्य कैलास वैकुंठ । सत्य पाताळादि श्रेष्ठ । गरुडादि वरिष्ठ । दिधलीं वहनें ॥७॥ ऐसें एक क्षणें प्राप्त । ज्याचें सोहंध्यानीं चित्त । तयासी सुकृत । इतुकें जोडे ॥८॥ जो अहोरात्र मनीं । ब्रह्माज्ञानीं चिंतनीम । एका जनार्दनीं । तोचि वंदा ॥९॥
ब्रह्माज्ञानाची कसवटी । अनुभव नाहीं पोटीं । बोला चावटी । वाउगी बापा ॥१॥ शुद्ध ब्रह्माज्ञान । एक आत्मा भूतमात्रीं प्रमाण । विनोदें छळण । कवणाचें न करीं ॥२॥ जीव शिवा नाहीं भेद । अवघा नित्य परमानंद । आनंदाचा कंद तोचि ब्रह्माज्ञानीं ॥३॥ एका जनार्दनीं वर्म । भाविकांसी सुधर्म । अभाविकासी भ्रम । जाणीवेचा ॥४॥
ब्रह्माज्ञानालागीं ब्रह्मादिक पिसें । तें तुम्हां आमहं कसें आकळेल ॥१॥ प्रत्यक्ष परब्रह्मा श्रीरामचंद्र । वसिष्ठ मनींद्र गुरु त्याचा ॥२॥ कृष्णा बळीराम संदीपना शरण । तेणें गुह्मा ज्ञान कथियेलें ॥३॥ प्रत्यक्ष वामांकी असोनी पार्वती । वेळोवेळां विनंती करितसे ॥४॥ सुलभ नव्हे देवा सुलभ नव्हे जीवा । सुलभे गौरवा न कळेचि ॥५॥ एका जनार्दनीं श्रीगुरुवांचुन । ब्रह्माज्ञान खूण न कळेचि ॥६॥
ब्रह्माज्ञानासाठीं । हिंडताती पाठोपाठीं ॥१॥ नोहे नोहें बा फुकांचें । बोल बोलतां नये सांचें ॥२॥ ऐसें आहे तैसें आहे । वाउगा तो भ्रम पाहे ॥३॥ जनार्दन कृपा पुर्ण । तैंचि कळे ब्रह्माज्ञान ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । चालुन येईल ब्रह्माज्ञान ॥५॥
ब्रह्माज्ञानासाठीं वेदशास्त्र पुराण । करितां श्रवण नातुडेची ॥१॥ नातुडेची कदा गीताभागवतीं । वाचितां हो पोथी जन्मवरी ॥२॥ द्वरकापट्टण क्षेत्र वाराणसी । करितां तीर्थाटनासी प्राप्त नोहे ॥३॥ प्राप्त नोहे गुरु मंत्रतंत्र घेतां । शब्दज्ञानाथितां प्राप्त नोहे ॥४॥ ज्यासी पुनरावृत्ति स्थिर नोहे बोध । अखंडित भेद मनामाजीं ॥५॥ ज्याचें जन्मांतर सरूनियां जाये । तेथें स्थिर होय गुरुबोध ॥६॥ एका जनार्दनीं ऐसा जो का पुरुष । कोटीमाजीं एक ब्रह्माज्ञानीं ॥७॥
ब्रह्माज्ञानी वाचें सांगतां नये । जैं कृपा होये श्रीगुरुची ॥१॥ लाभेल लाभेल ब्रह्माज्ञान क्षणीं । वाउगी कहाणी बोलुनी काय ॥२॥ हृदयींचा बोध ठसतां अंतरीं । कामक्रोध वैरी पळताती ॥३॥ तैसें ब्रह्माज्ञान कळलियावरी । सर्वभावें वैखरी गुण वाणी ॥४॥ एका जनार्दनीं वंदूं गुरुपाय । आणीक उपाय नाहीं नाहीं. ॥५॥
ब्रह्माडभरीं कीर्ति संतांचा महिमा । वर्णावया आम्हां मति थोडी ॥१॥ एक मुखें वानुं चतुरानन शीणु । सहस्त्र मुखेंगुणु वानितां नयें ॥२॥ एका जनार्दनीं वर्नीन पवाडे । उभा वाडेकोडें पंढरीये ॥३॥
ब्रह्मादिक वेडे जयासाठीं होती । तो गोकुळी श्रीपती लोणी चोरी ॥१॥ कवाड ते जैसें आहे तैशापरी । येतो जातो हरी न कळेचे ॥२॥ पाळती पाहतां ब्रह्मांड सकळ । तयाचा प्रतिकाळ करीतसे ॥३॥ एका जनार्दनीं चोरीचें तेंमीस । हरित सारांश नवनीत ॥४॥ श्रीकृष्णाचा वेध
ब्रह्मादिकां न कळे तें रुप सुंदर । गोकुळीं परिकर नंदाघरीं ॥१॥ रांगणां रांगतु बाळलीले खेळतु । दुडदुडां धांवतु गायीपाठीं ॥२॥ गौळणीचे घरीं चोरुनि लोणी खाये । पिंलंगतां जाये हतीं न लगे ॥३॥ एका जनार्दनी त्रैलोक्यां व्यापक । गाई राखे कौतुक गौळियांसी ॥४॥
ब्रह्मी स्फुरें जें स्फुरण शुद्ध सत्त्वाचें लक्षंण । तो तूं लक्षी लक्ष्यातीत परिपुर्ण रे ॥१॥ कान्हु सच्चिदानंदु शब्द अरुता रे । त्याही परता तुं निजानंदु रे ॥२॥ जेथें नाहीं गुणागुण नाहीं कायासी कारण । तो तुं गुणा गुणातीत परिपुर्न रे ॥३॥ एकाएकीं जनार्दन वेद भाष्य वचन । तो तुं शब्दादी गिळुन राहिलासी रे ॥४॥
ब्रह्मीं नाहीं कर्म नाहीं उपासना । नाहीं ध्येय ध्याना ठाव जेथें ॥१॥ जाणीव नेणीव भगवंतीं नाहीं । विज्ञान जें तेंहीं लया जाय ॥२॥ नामरुपा ठाव नाहीं जया ठायीं । ज्ञेय ज्ञाता तेंही नाहीं जेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं आहें एकरुप । सहज स्वरुप नित्य शुद्ध ॥४॥
ब्रह्मीं नाहीं भवभ्रांति । ब्रह्मीं नाहीं दिवसराती ॥१॥ ब्रह्मीं नाहीं रूपवर्ण । ब्रह्मीं नाहीं काळकरण ॥२॥ ब्रह्मीं नाहीं ध्येयध्यान । ब्राह्मी नाहीं देवदेवता ॥४॥ ब्रह्मी नाहीं वर्णाश्रव । ब्रह्मीं नाहीं क्रियाकर्म ॥५॥ सर्व देहीं ब्रह्मा आहे । एका जनार्दनीं तें पाहे ॥६॥
ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शुद्र । चांडाळादि अधिकार ॥१॥ एका भावें गावें नाम । सोडोनियां क्रोधकाम ॥२॥ आशा मनशा टाका दुरी । मग इच्छा कल्पना काय करी ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । करा देवासी अर्पण ॥४॥
ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शूद्र वर्ण चारी । हें स्थान मान निर्धारीं तो मी ॥१॥ ब्रह्माचारी गृहस्थ संन्यासी वानप्रस्थ । आश्रम धर्मक समस्त नेव्हे मीं ॥२॥ बावन मात्रा चौदा चक्रें सहा शत एकवेस हजार । स्थान मान पवित्र नाहीं मज ॥३॥ स्थूळ सुक्ष्म कारण महाकारणाचें ज्ञान । चहुं देहाचें बंधन नाहीं मज ॥४॥ सोहं सोहं दोन्हींक वेगळा यापासुनीं । चहुं मुद्रेंचे ध्यानीं नाहीं गा मी ॥५॥ या सकळातें जाणता विरळा पैं पाहतां । एका जनार्दनीं तत्त्वतां निजबोध तो मी ॥६॥
ब्रीदावळी करे आपुली जतन । आलों मी शरण जनार्दन ॥१॥ राखीं माझी लाज पतित पतित । तुझा मुद्रांकित रंक एक ।२॥ काम क्रोध लोब दंभ अहंकार । हे हेहीं अनिवार सोसवेना ॥३॥ आशा मनीषा माया सखीया सांगातिणी । करिती गौसणी सदा जीवा ॥४॥ चित्त वित्त आशा लागलीसे पाठीं । इहीं जीवे साठी केली मज ॥५॥ जनार्दना शरण अनन्य पैं एका । काये वाचे देखा चरणीम विनटला ॥६॥
भक्त अर्पितां सुमनमाळा । घाली आवडीनें गळां ॥१॥ ऐसा आवडीचा भुकाळू । श्रीविठ्ठल दीनदयाळु ॥२॥ भक्तें भावार्थें अर्पितां । तें आवडे पंढरीनाथा ॥३॥ भक्तासाठीं विटेवर । समपद कटीं करक ॥४॥ ऐशी कृपेची कोंवळी । एक जनार्दनीं माउली ॥५॥
भक्त देव एके ठायीं ते आवडी । घेऊनिया गुढी जाऊं तेथें ॥१॥ पाहूं चरनकमळ वोवाळूं श्रीमुख । होईल तेणें सुख चौदेहांसी ॥२॥ संतांचे ते भार गाती नाचताती । आनंदे डुल्लती विठ्ठल वाचे ॥३॥ एका जनार्दनीं आनंदसोहळा । पाहोनि धालों डोळा डोळीयाचा ॥४॥
भक्त देवातें भजती । देव भक्ती धरी प्रीती ॥१॥ ऐसा एकमेंकांचा ठावो । भक्ताअंगीं देव पहा हो ॥२॥ अलंकार एक सुवर्ण । तैसें नाहीं दुजेपण ॥३॥ एका आर्धी एक पाठीं । एका जनार्दनीं राहाटी ॥४॥
भक्त नीच म्हणोनि उपहासिती । त्यांचे पूर्वज नरका जाती ॥१॥ भक्त समर्थ समर्थ । स्वयें बोले वैकुंठनाथ ॥२॥ भक्तासाठीं अवतार । मत्स्य कूर्मादि सुकर ॥३॥ यातिकुळ न पाहे मनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
भक्तचरणींचे रजः कण । हृदयीं वाहे नारायण ॥१॥ भक्ता पडतां संकट । देव अंगें सोशी कष्ट ॥२॥ गांजितां प्रल्हादा नेहटीं । स्वयें प्रगटला कोरडें काष्ठीं ॥३॥ द्रौपदी गांजितां तात्काळीं । कौरवांचीं तोंडें केलीं काळीं ॥४॥ गोकुळीं गांजितां सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥५॥ अर्जुनांतें संकटप्राप्ती । दिवसां लपवी गभस्ती ॥६॥ अंबऋषीचें गर्भवास । स्वयें सोशी हृषीकेश ॥७॥ एका जनार्दनीं दास । होय भक्तांचा सावकाश ॥८॥
भक्तदशनें देव ते तोषती । तेणें आनंद चित्तीं देवाचिये ॥१॥ भक्ताची स्तुति देवासी आनंद । भक्तानिंदा होतां देवा येतसे क्रोध ॥२॥ भक्त संतोषतां देवासी सुख । एका जनार्दानीं देवा भक्तांचा संतोष ॥३॥
भक्तपणा सान नव्हे रे भाई । भक्तीचें पाय देवाचे हृदयीं ॥१॥ भक्त तोचि देव भक्त तोचिक देव । जाणती हा भाव अनुभवीं ॥२॥ दान सर्वस्वे उदार बळी । त्यांचें द्वार राखे सदा वनमाळी ॥३॥ एका जनार्दनीं मिती नाहीं भावा । देवचि करितो भक्ताची सेवा ॥४॥
भक्ता जैसा मनोरथ । पुरवी समर्थ गुरुराव ॥१॥ नित्य ध्यातां तयाचे चरण । करी संसारा खंडन ॥२॥ वानूं चरणांची पवित्रता । उद्धार जडजीवां तत्वतां ॥३॥ अवचट लागतांचि कर । एका जनार्दनीं उद्धार ॥४॥
भक्तांचा पुरवी लळा । तो सांवळा श्रीकृष्ण ॥१॥ उचलिला पर्वतगिरी । नाथिला काळ्या यमुनेतीरीं ॥२॥ अगबग केशिया असुर । मारिला तो कंसासुर ॥३॥ उग्रसेन मथुरापाळ । द्वारका वसविलीं सकळ ॥४॥ द्वारकेमाजीं आनंदघन । शरण एका जनार्दनी ॥५॥
भक्तांचिया गांवा येशी पै धांवत । न बोलतां तिष्ठत उभा पुढें ॥१॥ न बैससी खालीं न पाहे माघारें । मौन पं निर्धारें धरुनि उभा ॥२॥ एका जनार्दनी भक्त वचनाधीन । बोलती पुराणें सत्य देवा ॥३॥
भक्तांचिया मनासरिसा । धांव घाली तो विश्वेशा ॥१॥ ऐसी कृपाळु माउली । शिव अनाथाची साउली ॥२॥ नामीं जडतां सदा मन । आनंदे शिवांचें भजन ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेम । शिवनामें निष्काम ॥४॥
भक्तांच्या उपकारासाठीं । नोहे पालट उतराई ॥१॥ ज्ञानोबाची भिंत वोढी । उच्छिष्टपात्रें काढी धर्माघरीं ॥२॥ जेवी नामदेवासंगे साचें । सुदाम्याचें पोहे भक्षी ॥३॥ विष पितो मिराबाईसाठी । विदुराच्या हाटी कण्या स्वयें ॥४॥ एकजनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥५॥
भक्तांवांचुनी देवा । कैचें रुप कैंचें नांवा ॥१॥ भक्तिं धरूनी आवडी । देवा लाविलीसे गोडी ॥२॥ भक्तांवाचुनीं पुसें कोण । देवा नाहीं महिमान ॥३॥ भक्ति करूनि निर्धार । देवा धरविला अवतार ॥४॥ उभयंता नोहे तुटी । एका जनार्दनीं मिठी ॥५॥
भक्तांसी सान न धरीच मान । खाय भाजीपान भाविकांचें ॥१॥ उच्छिष्टांची आस धरुनिया जीवीं । गोकुळीं तें दावी चोज सर्व ॥२॥ खेळे विटिदांडुं हमामा हुंबरी । वाजवी मोहरी सवंगडियासी ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । म्हणोनि तिष्ठत उभा असे ॥४॥
भक्ताचिया काजा । उभा पंढरीचा राजा ॥१॥ घेऊनियां परिवार । उभा तिष्ठे निरंतर ॥२॥ शोभे गोपाळांची मांदी । रूक्मिणी सत्यभामा आदि ॥३॥ शोभे पुढें भीवरा नीर । भक्त करती जयजयकार ॥४॥ एका जनार्दनीं ध्यान । चिमणें रूप गोजिरें ठाण ॥५॥
भक्ताचिया घरीं । नीच काम देव करी ॥१॥ धर्माघरीं उच्छिष्ट काढी । अर्जुनाची धुतो घोडीं ॥२॥ विदुराच्या भक्षी कण्या । द्रौपदीधांवण्या धांवतु ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । एकपणें जनार्दन ॥४॥
भक्ताचिये काजें । देव करितां न लाजेक ॥१॥ हा तो पहा अनुभव । उदार पंढरीचा राव ॥२॥ न विचारी यातीकुळ । शुची अथवा चांडाळ ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । एका भावें निंबलोण ॥४॥
भक्ताची अणुमात्र व्यथा । न सहावे भगवंता ॥१॥ अंबऋषीसाठीं । गर्भवास येत पोटीं ॥२॥ प्रल्हादाकरणें । सहस्त्र स्तंभी गुरगुरणें ॥३॥ गोपाळ राखिलें वनांतरीं । तेथें उचलिला गिरी ॥४॥ राखिले पांडव जोहरीं । काढिलें बाहेरी विवरद्वारें ॥५॥ ऐसा भक्ताचा अंकित । एका जनार्दनीं तया ध्यात ॥६॥
भक्ताद्वारीं उभाचि तिष्ठे । न बोले न बैसे खालुता ॥१॥ युगें जाहलीं अठ्ठावीस । धरुनी आस उभाची ॥२॥ जड मुढ हीन दीन । तारी दरुशनें एकाची ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा वर । दिधला साचार भक्तांसी ॥४॥
भक्तालांगीं अणुमात्र व्यथा । तें न साहवे भगवंता ॥१॥ करुनी सर्वांगाचा वोढा । निवारीतसे भक्तपीडा ॥२॥ होउनी भक्ताचा अंकितु । सारथीपण तो करीतु ॥३॥ प्रल्हादासी दुःख मोठें । होतांची काष्ठीं प्रगटे ॥४॥ ऐसा अंकित चक्रपाणी । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
भक्ताविण देवा । कैंचें एकपण सेवा ॥१॥ भक्तांची सेवा देव करी । देव तिष्ठे भक्त द्वारें ॥२॥ भक्तांचे अंकित । लक्ष्मीसह देव होत ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्त । देवा हृदयीं धरीत ॥४॥
भक्तासी संकट पडतां । धांवे देव तत्त्वतां लवलाहे ॥१॥ ऐसा अनुभव आहे । देव लवलाहे धांवत ॥२॥ द्रौपदी पडता संकटीं । धांवे उठाउठी देव तेव्हां ॥३॥ पडतां संकट प्रल्हादासी । कोरडे काष्ठेंसी देव जाहला ॥४॥ पडतां संकट गजेंद्रासी । हाकेसरसी उडी घाली ॥५॥ एकाजनार्दनीं निर्धार । स्मरतां साचार धांवत ॥६॥
भक्ति असो मुक्ति घाला रे बाहेरी । बहुतां चाळविलें चाळायाची थोरी ॥१॥ भक्ति ते राहो मुक्ति ते जावो । मुक्तिमाजीं भावो नाहीं नाहीं ॥२॥ मुक्ति चाळा लाउनी सेखीं वोसंडी । नेणें ऐसें किती केले पाषांडी ॥३॥ मुक्तिचेनी योगें नामदेव शुक । त्यांचाहीं विकल्प मानिताती लोक ॥४॥ नाम संकीर्तन भक्ति मुक्तीसी धाक । संवादें दोघेही राहो माझी भाक ॥५॥ उपजोनियां पोटी भक्ति ते ग्रासी । मातृहत्यारीं मुक्ति कवण पोसी ॥६॥ एका जनार्दनीं सेवितां चरणरज । मुक्ति सेवा करी सांडुनिया लाज ॥७॥
भक्ति गोकुळी नवविधा नारी । गजरे चालती भारी वो । सुनीळ जळीं अति संतोषं । क्रीडाती यमुनातीरीं वो ॥१॥ स्थिर स्थिर माधवा विआर धरीं । आम्हीं परात्पर परनारी । वासना वास अलक्ष लक्षोणी । दह्माची करिसी चोरी रे ॥२॥ आकंठ मग्न सुनीळ निरी । घनसांवळा देखोनि वरी । येथोनि निघतां लाज मोठी । विनोद न करी रे ॥३॥ लाज सांडोन धरा चरण । तंव मी होईन प्रसन्न । एका जनार्दनीं निःशंक झाल्या । जीवींची जाणुनि खुण वो ॥४॥
भक्ति माझी भोळी । भाव एकविध बळी ॥१॥ अहो परिसा नारायणा । जाणोनि अंतरीच्या खुणा ॥२॥ नाहीं तुम्हा सांकडें कायीं । भुक्तिमुक्ति मागणें तेंही ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । माझीं विनवणी परिसावी ॥४॥
भक्तिप्रेमाविण ज्ञान नको देवा । अभिमान नित्य नवा तयामाजीं ॥१॥ प्रेम सुख देई सुख देई । प्रेमेंविण नाहीं समाधान ॥२॥ रांगवेनें जेवीं शृंगारु केला । प्रेमेविण जाला ज्ञानी तैसा ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेम अति गोड । अनुभवीं सुरवाड जाणतील ॥४॥
भक्तिभावार्थ अर्पिला । देव सर्वांगीं धरिला ॥१॥ रानींच रानट वनमाला । भक्ति आणुनी घातली गळां ॥२॥ भक्त अर्पितां आवडीं । देव जाणें त्याची गोडी ॥३॥ भक्तभाव जाणोनि पाही । एका जनार्दनीं राहें देहीं ॥४॥
भक्तिभावार्थे अर्पिलें । देवें आपनापाशीं ठेविले ॥१॥ नेदी कोणाचिये हातीं । भक्तावाचुनी निश्चितीं ॥२॥ जुनाट जुगादींचें । ठेवणें होतें ते संतांचें ॥३॥ पुंडलिकें करुनी वाद । ठेवणें केले तें प्रसिद्ध ॥४॥ नेदी म्हणोनि उभा केला । एका जनार्दनीं अबोला ॥५॥
भक्तिविण पशू कशासी वाढला । सटवीनें नेला कैसा नाहीं ॥१॥ काय माय गेली होती भूतापाशीं । हरि नये मुखासी अरे मुढा ॥२॥ पातके करितां पुढें आहे पुसतां । काय उत्तर देता होशील तुं ॥३॥ अनेक यातना यम करवील । कोण सोडवील तेथें तुजला ॥४॥ एका जनार्दनीं सांगताहे तोंडे । आहा वांचा रडे बोलताची ॥५॥
भक्तीचे उदरीं जन्मलें ज्ञान । भक्तीनेंक ज्ञानासी दिधलें महिमान ॥१॥ भक्ति तें मुळ ज्ञान तें फळ । वैराग्य केवळ तेथीचें फुल ॥२॥ फुल फळ दोनी येरयेरा पाठीं । ज्ञान वैराग्य तेविं भक्तिचें पोटीं ॥३॥ भक्तिविण ज्ञान गिवसिती वेडे । मूळ नाहीं तेथें फळ केवी जोडे ॥४॥ भक्तियुक्त ज्ञान तेथें नाहीं पतन । भक्ति माता तया करितसें जतन ॥५॥ शुद्धभक्तिभाव तेथें तिष्ठे देव । ज्ञानासी तो ठाव सुख वस्तीसी ॥६॥ शुद्ध भाव तेथें भक्तियुक्त ज्ञान । तयाचेनी अंगें समाधी समाधान ॥७॥ एका जनार्दनीं शुद्ध भक्ति क्रिया । ब्रह्मज्ञान त्याच्या लागतसे पाया ॥८॥
भक्तीच्या पोटा मुक्ति पैं आली । भक्तीनें मुक्तीतें वाढविलें ॥१॥ भक्ति ते माता भक्ति ते दुहिता । जाणोनि तत्त्वतां भजन करी ॥२॥ भक्ती सोडोनि मुक्ति वांछिती वेडी । गुळ सोडोनी कैसी जे गोडी ॥३॥ संतोषोनी भक्ति ज्यासी दे मुक्ति । तोचि लाभे येर व्यर्थ कां शिणती ॥४॥ एका जनार्दनीं एक भाव खरा । भक्ति मुक्ति दाटुनी आलिया घरा ॥५॥
भगवंतांची नामकीर्ति । अखंड वाचे जे वदती ॥१॥ धन्य तेचि संसारी । वाचे उच्चारी हरिनाम ॥२॥ प्रपंचाचें नोहें कोड । पुरे चाड हरिनामें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम गोड । होय निवाड जन्माचा ॥४॥
भगवद्भाव सर्वांभुतीं । हेंचि ज्ञान हेंचि भक्ति । विवेक विरक्ति । याचि नावें ॥१॥ हें सांडुनीं विषयध्यान । तेंचि मुख्यत्वें अज्ञान । जीवींजीवा बंधन । येनेंचि दृढ ॥२॥ आठव तो परब्रह्मा । नाठव तो भवभ्रम । दोहींचें निजवर्म । जाण बापा ॥३॥ आठव विसर चित्तीं । जेणें जाणिजेती । तेचि एक निश्चिती । निजरुप ॥४॥ स्मरण तेचि निजमुक्ति । विस्मरण तेचि अधोगति । ऐसें पुराणें गर्जती । बाह्मा उभारुनी ॥५॥ एका जनार्दनीं । सहज निजबोध मनीं । सबाह्माभ्यंतरीं । पूर्ण परमानंद ॥६॥
भजतां भजन एका जनार्दन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एका ॥१॥ सांडुनी वासना भजतां भजन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एक ॥२॥ विषयवासना त्यागितां संपुर्ण । ब्रह्मा तें संपुर्ण सर्व एक ॥३॥ एका जनार्दनीं एकत्व भाव । तेथें नांदे देव संदेह नाहीं ॥४॥
भजन नाही मी अकार्मी वायां । अभिनव अवगति जाली देवराया ॥१॥ नीचानीच मीच एकु । मजवरी उपवरी वर्ते सकळ लोकु ॥२॥ अंधाअध अधोगत पाही । मजहुनी अंधाअंध कोनी नाहीं ॥३॥ एका जानर्दनीं नीच हा नेला । मुंगेयाचे पाई सगळा सामावला ॥४॥
भजन भावातें उपजवी । देव भक्तांतें निपजवी ॥१॥ ऐसा भजनेंचि देव केला । भक्त वडिल देव धाकुला ॥२॥ भक्ताकारणे हां संकल्प । भक्त देवाचाहि बाप ॥३॥ देव भक्ताचीये पोटीं । जाला म्हणोनी आवड मोठी ॥४॥ एका जनार्दनीं नवलावो । भक्ताचि कैसा जाला देवो ॥५॥
भजन भावें गाऊं भजन भावें ध्याऊं । भजन भावें पाहूं विठोबासी ॥१॥ भजन तें सोपें भजन तें सोपें । हरतील पापें जन्मांतरींची ॥२॥ घालूं तुळशीमाळा गोपीचंदन लल्लाटीं । देखतां हिंपुटी यम पळे ॥३॥ सांडूंनियां आशा जालों वारकरी । एका जनार्दनीं पंढरी पाहूं डोळा ॥४॥
भय नाही हरीच्या दासा । शुभ काळ सर्व दिशा ॥१॥ नाहीं तयां गोंवागुंतीं । न लगे पुराण व्युत्पत्ती ॥२॥ नाहीं शास्त्रांचे कारण । वेदाभ्यासाचें नको मनन ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । परंपरा हेचि पूर्ण ॥४॥
भलते भावें शरण येतां । निवारी जन्ममरण चिंता । उदार लक्ष्मीचा दाता । साक्ष पुंडलीक करुनी सांगे ॥१॥ येथें या रे लहान थोर । भावें नारी अथवा नर । मोक्षाचा विचार नकरणें कवणाही ॥२॥ एका दरुशनें मुक्ति । पुन्हां नाहीं जन्मावृत्ती । एका जनार्दनीं चित्तीं । सदोदित तें सुख ॥३॥
भवभयनाशक रामनाम तारक । शंकर राजा सुख जाणतसे ॥१॥ योगयाग नको आणिक साधनें । नामपरतें पेणें आणिक नाहीं ॥२॥ कालीमाजीं श्रेष्ठ रामनाम निज । यापरतें बीज आणिक नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम तारक थोर । तुटे वेरझार रामनामें ॥४॥
भवरोगासी वोखद । रामनाम हेंचि शुद्ध ॥१॥ येणे तुटे रोग व्यथा । भुक्ति मुक्ति वंदिती माथा ॥२॥ न लगे आणिकाचे काम । वाचे वंदें रामनाम ॥३॥ पथ्य एक शुद्ध क्रिया । एका जनार्दनीं लागे पायां ॥४॥
भवरोगियांसी औषध हें नाम । सेवावे परम आवडीनें ॥१॥ सर्वकाळ करा नामाचें चिंतन । सदा समाधान होय तेणें ॥२॥ एका जनार्दनीं रामनामीं वृत्ती । वृत्तीची निवृत्ती सहज होय ॥३॥
भवरोगियासी उपाय । धरावें तें संतपाय ॥१॥ तेणें तुटे जन्मजराकंद । वायां छंद मना नये ॥२॥ उपसना जे जे मार्ग । दाविती अव्यंग भाविकां ॥३॥ निवटोनी कामक्रोध । देती बोध नाममुद्रा ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । धन्य धन्य संतजनीं ॥५॥
भवसिंधु तराया नाम हें नौका । उतार तें लोका सोपा केली ॥१॥ न घडे न घडे आणिक साधन । नाम पंचानन नाम पुरे ॥२॥ क्षणीक आयुष्य न घडे जप तपें । नाम गांता सोपें सर्व साधे ॥३॥ मंत्र तंत्र हवन नोहे विधियुक्त । तैं होत अपघात शरीराचा ॥४॥ एका जनार्दनीं तैसें नोहें नाम । तारक निजधाम प्राणिमात्रां ॥५॥
भवसिंधुसी उतार । हरिहर म्हणतां निर्धार ॥१॥ हीच घ्या रे प्रचीत । सर्व पुरती मनोरथ ॥२॥ संसाराचा धंदा । वाचे म्हणा हरि गोविंदा ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । वाचे जप सोपा सुगम ॥४॥
भांबावला देव संतामागें धावें । उघडाचि प्रभवे पंढरीये ॥१॥ युगें अठ्ठावीस पुंडलिकासाठीं । उभा जगजेठी विटेवर ॥२॥ यावे तया द्यावें क्षेमालिंगन । पुसावा तो शिणभाग त्यास ॥३॥ कुर्वाळुनी करें धरी हनुवटी । म्हणे मजसी भेटी तुमची झाली ॥४॥ लाघव तयासी दावी आपुले बळें । पुरवावे लळे सत्य त्याचे ॥५॥ जैशी त्याची भावना आपण पुरवी । एका जनार्दनीं गोंवी आपल्या कडे ॥६॥
भागीरथी आणि भीमरथी वदतां । समान तत्वतां कलीमाजीं ॥१॥ प्रातःकाळीं नमस्मरण जो गाय । तीर्थीं सदा न्हाये पुण्य जोडे ॥२॥ वदतां वाचें नाम घडतां एक स्नान । पुनरपि न आगमन मृत्यूलोकमें ॥३॥ एक जनार्दनीं भीमरथीं वदतां । प्रयागीं समता सरी न पवे ॥४॥
भाग्य उजळलें आतां । संत सभाग्यता भेटले ॥१॥ पाप ताप दैन्य गेलें । संत पाउलें देखतां ॥२॥ तुटली बंधनाची गांठी । पाय पोटीं आठवितां ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संतचरण दुर्लभ ॥४॥
भाग्यवंत श्रीहरीचे दास । धरितां कास तारिती ॥१॥ धन्य त्यांचा उपकार । पावविले पार बहुत ॥२॥ वर्णितां त्यांचें उत्तम गुण । होय जन्मांचेंखंडन ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । धन्य धन्य तुमची वाणी ॥४॥
भाग्यवंत संत होती । दीन पतीत तारिती ॥१॥ नाहीं तया भाग्या पार । काय पामर मी बहूं ॥२॥ चुकविता जन्म जरा । संसारा यापासोनी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । पतीतपावन संत तें ॥४॥
भाग्यवंत होती संत । दीन पतीत तारिती ॥१॥ उपदेश विठ्ठल मंत्र । देती सर्वत्र सारिखा ॥२॥ स्त्रिया शुद्र अथवा बाळें । कृपा कल्लोळे एकचि ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । पतीतपावन संत होती ॥४॥
भाग्यहीन बहु असती । कमळापती सांभाळणें ॥१॥ गर्जें ब्रीदाची तोडर । चराचर त्रिभुवनीं ॥२॥ शरणागतां वज्रपंजर । हा बडिवार त्रिजगतीं ॥३॥ शरण एका जनार्दनीम । कैवल्यदानीं उदार ॥४॥
भाग्यांचें भाग्य धन्य तें संसारीं । सांठविती हरि हृदयामाजीं ॥१॥ धन्य त्यांचें कुळ धन्य त्याचें कर्म । धन्य त्याचा स्वधर्म नाम मुखा ॥२॥ संकटीं सुखात नाम सदा गाय । न विसंबे देवराया क्षण एक ॥३॥ एका जनार्दनीं धन्य त्यांचे दैव । उभा स्वयमेव देव घरीं ॥४॥
भाग्याचा उदय झाला । संतसंग मज घडला ॥१॥ तेंणें आनंदाचे पुर । लोटताती निरंतर ॥२॥ प्रेम सप्रेम भरतें । अंगी उतार चढते ॥३॥ आली आनंदलहरी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥
भाग्याचें ते नारीनार । गाती निरंतर मुखी नाम ॥१॥ धन्य धन्य त्याचा जन्म । सुफळ सर्व कर्म धर्म ॥२॥ उपासना त्यांची निकी । सदा नाम गातीं मुखीं ॥३॥ नामापरतें आन । त्यासी नाहीं पैं साधन ॥४॥ एका जनार्दनीं नामें गाय । त्यांचे वंदितसे पाय ॥५॥
भाळे भोळे नरनारी । येती प्रती संसत्वरीं पंढरीये ॥१॥ करती स्नान वंदिती चरणां । क्षेत्र प्रदक्षिणा करिताती ॥२॥ आळविणे मृदंग मोहरी । गरुड टके शोभती करीं ॥३॥ करती आनंदे नामघोष । नाहीं आंस पायांवीण ॥४॥ एका जनार्दनीं कौतुकें । नाचतु सुखें भक्तराणा ॥५॥
भाळे भोळे वारकरी । हरिनामागजरीं नाचती ॥१॥ त्यांचा संग देई देवा । नको हेवा दुजा कांहीं ॥२॥ त्यांचें चरणीं राहो मन । आणिक साधन दुजें नको ॥३॥ म्हणती हरि करिती वारी । याहुनी थोरी कोण आहे ॥४॥ तयांजवळी मज ठेवा । एका जनार्दनीं जीवा माझिया ॥५॥
भाव धरुनी शरण येती । तयां मोक्ष सायुज्यप्रांप्ती । ऐसी वेद आणि श्रुती । गर्जतसे सादर ॥१॥ म्हणोनी न करा आळस । सुखे जा रे पंढरीस । प्रेम कीर्तनाचा रस । सुखें आदरें सेविजे ॥२॥ पाहतां नीरा भीवरा दृष्टीं । स्नानें वास त्या वैकुंठीं । पुर्वजही कोटी । उद्धरती सर्वथा ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगे । भाक दिधली पांडुरंगें । धन्य संचित जें भाग्य । तेंचि योग्य अधिकारी ॥४॥
भाव भजनातें निपजवी । भक्त देवातें उपजवी ॥१॥ आतां भजनीं देव केला । भक्त वडील देव धाकुला ॥२॥ सेवा करणें हा संकल्प । भक्त देवाचाही बाप ॥३॥ भक्ता कळवळा देवाचा । देव झाला त्या भक्तांचा ॥४॥ देव भक्तांचे पोटीं । झाला म्हणोनी आवड मोठी ॥५॥ एका जनार्दनीं नवलाव । कैसा भक्तचि झाला देव ॥६॥
भाव भावित भाव भावित भावित निजभाव भावना । निजबोध जालिया कैंची भाव भाविक भावना ॥१॥ भक्ति भावित शक्ति बोधीत शोधीत निजसत्त्व । भक्तिमुक्ति विरहित बोधिते निजसत्व ॥२॥ मायामोहित काय कामीते क्षोभती निजक्रोध । एक जनार्दनीं एकपणें आणिती निजबोधा ॥३॥
भाव लागला भगवंतीं । हरिरुप पवित्र जगतीं । पाहता कर्माकर्म गति । ब्रह्मास्थिति अखंड ॥१॥ भक्ति म्हणे सोहंशक्ति । सांडिं भवभय आसक्ती । पाहतां निजभाव विरक्ति । सर्वाभूतीं भगवंत ॥२॥ करितां कर्मांचे देहाचरण । कर्म सबाह्म चैतन्य । देहविदेह अवसान । गमनागमन खुंटलें ॥३॥ एकाजनार्दनीं एकपण । अनन्यभावें पैं शरण । जन्ममरणा आलें मरण । ब्रह्मा परिपुर्ण पूर्णत्वे ॥४॥
भावना अभावना निमाली अंतरीं । वायां हावभरी नाहीं मन ॥१॥ कामक्रोध ज्याचे दमोनियां गेलें । इंद्रियें समरसलीं एकें ठायीं ॥२॥ एकपणें सर्व होऊनियां मेळा । रतलें गोपाळाचरणीं मन ॥३॥ तोचि ब्रह्माज्ञानी जगामाजीं धन्य । एका जनार्दनीं चरण वंदी ॥४॥
भावाचिये बळे होऊनि लहान । आपुलें थोरपण विसरला ॥१॥ न म्हणे यातिकुळ तें सुशीळ । उत्तम चांडाळ हो कां कोण्ही ॥२॥ अट्टाहास्यें करितां नामाचा उच्चार । उतरी पैलपार भवनदीचा ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांची आवडी । घालीतसे उडी वैकुंठाहुनी ॥४॥
भावाचेनी भक्ति थोर । भावें तुटे वेरझार ॥१॥ भावें अंकित देव भक्तांचा । वेदशास्त्रा बोले वाचा ॥२॥ भावें गुरुशिष्य दोन्हीं । भावयुक्त सर्व गुणीं ॥३॥ भावें जालें भक्तिपंथ । भावें पुरे मनोरथ ॥४॥ एका जनार्दनीं भाव । भावें दिसे देहीं देव ॥५॥
भाविक हें संत कृपेचें सागर । उतरती पार भवनदी ॥१॥ तयांचियां नामें तरताती दोषी । नासती त्या राशी पातकांच्यां ॥२॥ दयेचें भांडार शांतीचें घर । एका जनार्दनीं माहेर भाविकांचें ॥३॥
भाविका त्या गोपी येतो काकुळती । तुमचेनि विश्रांती मजलागीं ॥१॥ मज निराकारा आकारासी येणें । तुमचें तें ऋण फेडावया ॥२॥ दावितो लाघव भोळ्या भाविकांसी । शाहणे तयासी न सांपडे ॥३॥ एका जनार्दनीं भाविकांवांचूनी । प्राप्त नोहे जाण देव तया ॥४॥
भाविकांची आवड मोठी । धांवे पाठीं रानोरान ॥१॥ कण्या खाये विदुराच्या । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें परमप्रिय ॥२॥ उच्छिष्ट फळें भिल्लिणीचीं । खायें रुचे आदरें ॥३॥ पोहे खाये सुदाम्याचे । कोरडे फके मारी साचे ॥४॥ ऐशी भक्ताची आवडी देवा । एका जनार्दनीं करी सेवा ॥५॥
भाविकांच्या उदकासाठीं । रमा नावडे गोमटी ॥१॥ भाविकांचें उदक घेतां । मज समाधान चित्ता ॥२॥ भाविकांचें उदकापुढें । मज वैकुंठही नावडे ॥३॥ ऐशी भाविकांची गोडी । एकाजनार्दनीं घाली उडी ॥४॥
भाविकांसी नित्य नवें हें सोपारें । पंढरी उच्चार करितां वाचें ॥१॥ हो कं अनामिक अथवा शुद्ध वर्ण । ज्ञातीसी कारण नाहीं देवा ॥२॥ एका जनार्दनीं भलती ज्ञाती असो । परी पांडुरंग वसो हृदयमाजीं ॥३॥
भावें करा रे भजन । भावेंक करा नामस्मरण ॥१॥ भावें जावें पंढरीसी । भावें नाहावें भीमरथीसी ॥२॥ भावें करा प्रदक्षिणा । भावें करा जागरणा ॥३॥ भावें व्रत एकादशी । एका शरण जनार्दनासी ॥४॥
भावें करितां माझी भक्ति । मी आतुडें भक्ताहातीं ॥१॥ माझें भक्तीपरतें । साधन नाहीं वों निरुतें ॥२॥ माझें भक्तीचें महिमान । भक्त जाणती सज्ञान ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । स्वयें बोलतसे देव ॥४॥
भावें करितां माझी भक्ति । विषयवासना जळोनि जाती ॥१॥ चालतां माझे भक्तिपंथीं । सकळ साधनें जळोनि जातीं ॥२॥ माझिया निजभक्ता । न बाधेचि संसारव्यथा ॥३॥ प्रल्हादा गांजिता जगजेठी । मी प्रगटलों कोरडे काष्टीं ॥४॥ द्रौपदीं गांजिती तात्काळीं । कौरवांची तोंडे केली काळीं ॥५॥ गोकुळीं गांजितीं सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥६॥ अर्जुन प्रतिज्ञेचे वेळीं । म्यां लपविला हेळीं ॥७॥ अंबऋषीचे गर्भवास । म्या सोशिलें सावकाश ॥८॥ भक्तचरणींची माती । एका जनार्दनीं वंदिती ॥९॥ भक्तवत्सलता
भावें घातली कास देव झाला दास । सोशी गर्भवास भाविकांचे ॥१॥ भावचि कारण भावचि कारण । यापरतें साधन आणिक नाहीं ॥२॥ भावाचेनि बळें जीवपणें वोवळें । मन हें सोंवळें ब्रह्मा साम्य ॥३॥ एका जनार्दनीं भावचि कारण । सच्चिदानंदावरी खूण दाविली ते ॥४॥
भावेंविण देव नयेचि पै हातां । वाउगें फीरतां रानोरान ॥१॥ मुख्य तें स्वरुप पाहिजे तो भाव । तेणें आकळे देह निःसंदेह ॥२॥ संतसमागम नाम तें पावन । वाचे नारायण हाचि भाव ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपा मंत्र राम । गातां जोडे धाम वैकुंठींचें ॥४॥
भावों देव कीं देवीं भाव । दोहींचा उगव करुनी दावा ॥१॥ भावा थोर कीं देव थोर । दोहींचा निर्धार करुनी दावा ॥२॥ जंव जंव भाव तंव तंव देव । भाव नाहीं तेथें देवाचि वाव ॥३॥ एका जनार्दनीं भावेंचि देव । लटिके म्हणाल तरी हृदयीं साक्ष पहा हो ॥४॥
भिंगाचे भिगुलें खांद्यावर आंगुलें । नाचत तान्हुलें यशोदेचें ॥१॥ येती गौळणी करीती बुझावणी । लागती चरणी कान्होबाच्या ॥२॥ गोविंद बाळिया वाजविती टाळिया । आमुचा कान्हया देवराज ॥३॥ कडदोरा बिंद्ली वाघनखें साजिरी । नाचत श्रीहरी यशोदेचा ॥४॥ पायीं घागरीया वाक्य साजरीया । कानीच्या बाळ्या ढाळ देती ॥५॥ एका जनार्दनी एकत्व शरण । जीवें निबंलोण उतरती ॥६॥
भिन्न माध्यान्हीं रात्रीं नारी । विरह करी बैसोनि अंतरीं । केधवा भेटले श्रीहरी । तो नवल जालें अंतरीं वो ॥१॥ अवचित घडला संतसंग । विरहाचा झाला भंग । तुटोनि गेला द्वैतसंग । फिटला जन्ममरणाचा पांग वो ॥२॥ एका जनादनीं संतसंग । फिटला संसारपांग । विरह गेला देहत्याग । सुखें सुख झालें अनुराग वो ॥३॥
भिल्लिणी बाळा वनीं वेंचितां फळा । देखिला रामरावो ठक पाडिलें डोळां ॥१॥ गोडणी सोहंमार्गी गीती गाती रामा । आनंदें नाचती दृष्टी देखोनी रामा ॥२॥ देखोनी रामरावो कैसा झाला भावो । सेवितां कंदमुळें आम्हां दिसतो देवो ॥३॥ सफळिता तरुवरीं साचें राम आभासे । पहा जनी वनीं अवघा रामचि दिसे ॥४॥ चारा हरवेठीं बोरा भरुनियां पाटी । फळामाजीं फळ राम सफळीत दृष्टी ॥५॥ आसनी शयनीं आम्हां आणीक बोधु । एका जनार्दनीं गोड लाविला वेधू ॥६॥ सीताशुद्धी – अभंग ९३५
भीमरथीचे तीरी । उभा विठ्ठल विटेवरी ॥१॥ रुप सावळें सुंदर । कुंडलें कानीं मकराकार ॥२॥ गळां शोभें वैजयंती । चंद्र सुर्य तेजें लपती ॥३॥ कौस्तुभ हृदयावरी । उटी केशर साजिरी ॥४॥ एका जनार्दनीं निढळ । बरवें देखिलें साजिरें ॥५॥
भीमा दक्षिनवाहिनी । मध्यें पुंडलीक मुनी । विठ्ठल विटे समचरणी । भक्तालांगीं तिष्ठत ॥१॥ न म्हणे लहान थोर कांहीं । याती वर्णा विचार नाहीं । प्रेम भाव पायीं । येवढेंचि पुरे तेथें ॥२॥ दृढ धरुनी विश्वास । पाहे पंढरीनिवास । एका जनार्दनी दास । सर्वभावें अंकित ॥३॥
भीवरेचे तीरीं उभा । धन्य शोभा विठ्ठल ॥१॥ विटेवरी समचरण । तेथें मन गुंतलें ॥२॥ संत जाती तया ठाया । मजहि गांवा त्वां न्यावें ॥३॥ उपकार करा साचा । दाखवा दीनाचा सोयरा ॥४॥ एका जनार्दनीं बापमाय । वंदू पाय तयाचें ॥५॥
भीष्में जया ध्याइलें । तें विटेवरे देखिलें ॥१॥ धर्मराये पुजियेलें । तें विटेवरी देखिलें ॥२॥ शिशुपाळा अंतक जाहलें । ते विटेवरी देखिलें ॥३॥ एका जनार्दनीं पुजिलें । ते विटेवरी देखिलें ॥४॥
भुक्ति आणि मुक्ति फुकाचें ठेवणें । श्रीगुरु जनार्दनें तुच्छ केलें ॥१॥ येर ब्रह्माज्ञाना काय तेथें पाड । मोक्षाचे काबाड वारियेलें ॥२॥ साधन अष्टांग यज्ञ तप दान । तीर्था तीर्थाटन शीण वायां ॥३॥ एका जनार्दनीं दाविला आरिसा । शुद्धी त्या सरसा सहज झालो ॥४॥
भुक्ति मुक्ति कारणें तुज न घाली सांकडें । संतासी रोकडे शरण जाऊं ॥१॥ हाचि माझा नेम उपासना भक्ति । आणिक विश्रांती मज नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं सेवेवाचूनीं । आन नेनें जाण दुजें कांहीं ॥३॥
भुक्ति मुक्तीचें कारण । नाहीं नाहीं आम्हां जाण ॥१॥ एक गाऊं तुमचें नाम । तेणें होय सर्व काम ॥२॥ धरलिया मूळ । सहज हातीं लागे फळ ॥३॥ बीजाची आवडी । एक जनार्दनीं गोडी ॥४॥
भुक्तिमुक्तीचें सांकडें नाहीं विष्णुदासां । प्रपंचाची आशा मा तेथें कैची ॥१॥ वैकुंठ कैलास अमरपदें तिन्हीं । तुच्छवत मनी मानिताती ॥२॥ राज्य भोग संतती संपत्ति धन मान । विष्ठेंअ तें समान श्वान सुकर ॥३॥ मा ब्रह्माज्ञाना तेथें कोण पुसे तत्त्वतां । घर रिघोनि सायुज्यता येत असे ॥४॥ एका जनार्दनीं नामाची प्रौढी । ऋद्धिसिद्धि दडी घरीं देती ॥५॥
भुक्तिमुक्तीस कारण । हरीचे जन्मकर्म गुण ॥१॥ हरिकीर्तनाची जोडी । सकळ साधनें होतीं बापुडीं ॥२॥ शिळा तारिल्या सागरीं । गोवर्धन उचलिला करीं ॥३॥ निमाला गुरुपुत्र आणिला । मुखें दावाग्नी प्राशिला ॥४॥ तो सांवळां श्रीहरी । एका जनार्दनीं चरण धरी ॥५॥
भुक्तीमुक्तीचें माहेर । संत उदार असती ॥१॥ देव ज्यांचें करी काम । देतो धाम आपुलें ॥२॥ तया वचनाची पाहे वास । पुरवी सौसर मनींची ॥३॥ एका जनार्दनीं विनित । संतचरणरज वंदीत ॥४॥
भुललें ते प्राणी विसरले कीर्तना । अंतीं त्या पतना वारी कोण ॥१॥ जयांसी नावडे हरींचें किर्तन । ते जाणावे पाषाण कलीमाजीं ॥२॥ मागें सांगितलें संतीं अनुभवुनी । तयावया जनीं किर्तन नौका ॥३॥ एका जनार्दनीं सारांचें हें सार । कीर्तने भवपार मॄत्युलोकीं ॥४॥
भुलाविलें वेणुनादें । वेणु वाजविला गोविंदें ॥१॥ पांगुळलें यमुनाजळ । पक्षी राहिले निश्चळ ॥२॥ तृणचरें लुब्ध जालीं । पुच्छ वाहुनियां ठेलीं ॥३॥ नाद न समाये त्रिभुवनीं । एका भुलला जनार्दनीं ॥४॥
भूतमात्र आकृति एकचि मूर्ती । अवघा अंतर्गति व्यापुनी ठेला ॥१॥ जळीं स्थळीं कांष्ठीं स्थावर जंगम । अवघा आत्माराम पूर्णपणे ॥२॥ सायंप्रातर्मध्याह नाहीं अस्तमान । आणिक कारण नोहेंदुजें ॥३॥ एका जनार्दनीं सव्राह्म भरला । भरुनी उरला पंढरीये ॥४॥
भूमी शोधोनी साधिलें काज । गुरुवचन बीज पेरियलें ॥१॥ कैसें पिक पिकलें प्रेमाचें । सांठवितां गगन टाचें ॥२॥ सहाचारी शिणले मापारी । कळला नव्हे अद्याप वरी ॥३॥ एकजनार्दनीं निजभाव । देहीं पिकला अवघा देव ॥४॥
भूली भटकी आई कान्हा तोरे गांवछे । मारो नंदनंदन चित्त जडे तोरे पावछे लालना ॥१।। चली आई परपंच हाटसे । तुं केव धरियों मेरे वाटछे ॥२॥ आब तूं नंदनंदन लालछे । मैं गारी देऊं तुजसे लालना ॥३॥ एका जनार्दन नाम तोरे गावछे । पीरीत वसे तारे चरणछे लालना ॥४॥
भेदबुद्धि पालटली । कृपा या विठ्ठलीं केली मज ॥१॥ प्रकाश जाहला देहादेहीं । वासना प्रवाहीं वहावली ॥२॥ विषयांचें तें लिगाड । जाहलें देशोधडी आपोआप ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । काया वाचा आणि मन ॥४॥
भोळा कर्पुरगौर भोळे ज्याचें मन । भोळ्या भक्ताधीन धांवेक भोळा ॥१॥ भोळे याचे गळां शोभे रुडमाळा । अर्धांगी तें बाळा पर्वताची ॥२॥ भोळें ज्याचें मन भोळें ज्यांचें ध्यान । भोळें ज्याचे वदन शोभतसे ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेमाचा पुतळा । भरो माझे डोळां सदोदित ॥४॥
भोळा देव भोळा देव । उंच नीच नेणें भाव ॥१॥ चोखियाच्या मागें धांवे । शेलें कबिराचे विणावे ॥२॥ खुरपुं लागे सांवत्यासी । उणे येवो नेदी कोणासी ॥३॥ विष पिणेंक धाउनी जाणें । भाविकाची भाजी खाणें ॥४॥ कवण्याची तो आवडी मोठी । एकाजनार्दनीं लाळ घोटी ॥५॥
भोळे ते साबडे गोपिका ते भावें । चुंबन बरवें देती तया ॥१॥ यज्ञमुखीं तोंड करी जो वाकुंडें । तो गोपिकांचे रोकडें लोणी खाये ॥२॥ घरां नेऊनियां घालिती भोजन । पंचामृत जाण जेवाविती ॥३॥ एका जनार्दनीं व्यापक तो हरी । गोकुळा माझारीं खेळ खेळे ॥४॥
भोळ्या भाविकांसी देख । अवघा एक विठ्ठल ॥१॥ दुजा नाहीं आन कोण्ही । पाहतां तिहीं त्रिभुवनीं ॥२॥ जन्ममरणाचें सांकडें । नाहीं कोडें मुक्तीचें ॥३॥ मोक्ष तो उभा जोडोनी हात । एका जनार्दनीं तिष्ठत ॥४॥
भ्रम धरुनियां वायां कासया खेळसी भोवरां । यम मारी कुच्चा फिरशील चौर्याशीं घरां ॥१॥ पुढे शुद्धी करीं वाचें स्मरे हरी । वायां भ्रमें फिरशी गरगरां पडसी मायाफेरी ॥२॥ एका वारी एक मारिताती घाय । दया नाही येत कोणाखाली न ठेविती पाय ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं तरीच चुके फेरा । नाहींतरी फिरशी गरगरां ॥४॥ मेळवीं संवगंडे खेळतसे बिन्दी । शोभतसे मांदी गोपाळांची ॥१॥ सांवळा सुंदरा वैजयंती हार । चिन्मय परिकर पीतांबर ॥२॥ मुगुट कुंडलें चंदनाचा टिळा । झळके हृदयस्थळां कौस्तुभमणी ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधलेसे मन । नाहीं भेद भिन्न गौळनींसी ॥४॥
मच्छिंद्रानें मंत्र गोरक्षासीदिला । गोरक्ष वोळला गहिनीराजा ॥१॥ गहिनीनें खूण निवृत्ति दिधली । पूर्ण कृपा केली ज्ञानराजा ॥२॥ ज्ञानदेवें बोध जगासी पैं केला । एका जनार्दनीं धाला पूर्ण बोधें ॥३॥
मज करुं दिली नाहीं सेवा । दाविलें देवा देहींचे ॥१॥ जग व्यापक जनार्दन । सदा वसे परिपुर्ण ॥२॥ भिन्न भिन्न नाहीं मनीं । भरलासे जनीं वनीं ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । सर्वां ठायीं व्यापक जाण ॥४॥
मज कोनी न देखावें । मज कोणी नोळखावें ॥१॥ मान देखोनियां दृष्टी । पळे देह उपेक्षा पोटी ॥२॥ मी एक लौकिकी आहे । ऐसें कवणा ठावें नोहे ॥३॥ सांडावया अहं ममता । मान न पाहे सर्वथा ॥४॥ त्याचे पोटीं दृढ अभिमान । तो सदा इच्छि सन्मान ॥५॥ सन्मान घ्यावया सर्वथा । ज्ञातेपण मिरवी वृथा ॥६॥ ऐसा निरपेक्ष सज्ञानी । एका शरण जनार्दनीं ॥७॥
मज जे अनुसरले काय वाचा मनें । त्याचें चालवणें सर्व मज ॥१॥ ऋणवई त्यांचा आनंद जन्माचा । जे गाती वाचा कीर्ति माझी ॥२॥ तयांचियां द्वारीं लक्षीसहित । उभा मी तिष्ठत याचकपणें ॥३॥ सर्व जडभारी जाणे योगक्षेम । एकाजनार्दनीं नेम जाणा माझा ॥४॥
मज तयांची आवड । पुरवणें लागे त्याचें कोड । गर्भवास सांकड । तयालागी उद्धवा ॥१॥ घेऊनी अवतार । करी दृष्टांचा संहार माझा हा बडिवार । तयाचेनि उद्धवा ॥२॥ माझें जप तप अनुष्ठान । देव पूजा मंत्र पठण । नाना नेमादि साधन । संत माझे उद्धवा ॥३॥ मज आणिलें नामरुपा । त्याची मजवर कृपा । दाविला हो सोपा । मार्ग मज उद्धवा ॥४॥ माझा योगयाग सर्व । संत माझें वैभव । वैकुंठादि राणीव । तयाचेनि मज उद्धवा ॥५॥ ऐसें वरिष्ठ पावन । पुनीत केलें मजलागून । एका जनार्दनीं शरण । तयांसीच उद्धवा ॥६॥
मज तो आणिक नाहीं चाड । येवढी जोड पायांची ॥१॥ वास द्यावा पंढरीचा । संतांचा समागम ॥२॥ कीर्तनीं नाचेन महाद्वारी । गरुडपारी कान धरुनी ॥३॥ ऐसें लडीवाळ तान्हें । एका जनार्दनें पोसणें ॥४॥
मज तों अधिकार नाहीं । शरण आलों तुझें पायीं ॥१॥ तुम्हीं पशु गजातें उद्धरिलें । गणिके तारिलें कुंटनीसी ॥२॥ ऐशी शरणागत माउली । एका जनार्दनीं साउली ॥३॥
मज भक्त आवडता फार । ऐसा माझा निर्धार ॥१॥ भक्तांअंगीं मीच वसें । माझा भक्त मजमाजीं असे ॥२॥ मज आणलें नामरुपा । भक्त सखा माझा तो ॥३॥ एकाजनार्दनीं निर्गुण । भक्तें सगुण मज केलें ॥४॥
मजसि जेणें विकिलें शरीर । जाणें मी निर्धारें अंकित त्याचा ॥१॥ त्याचें सर्व काम करीन मी अंगें । पडों नेदीं व्यंगें सहासा कोठें ॥२॥ एका जनार्दनीं त्याचा मी अंकित । राहे पैं तिष्ठत त्याचे द्वारीं ॥३॥
मती लागो संतसंरणीं । तेथें उन्मनी साधती ॥१॥ तुच्छ वाटे स्वर्ग लोक । जैसा रंक इंद्रासी ॥२॥ आधार तो जैसा फळे । किरण उजाळे देखतां ॥३॥ एका जनार्दन शरण । मनचि जालें कृष्णार्पण ॥४॥
मथुरेसी गोरस विकूं जातां नितंबिनी । तयामाजीं देखिली राधिका गौळणी । जवळी जाऊनियां धरिली तिची वेणी ॥१॥ सोडी सोडी कान्हा शारंगपाणी । माझीया संसारा घातलें पाणी । नांव रुप माझें बुडविलें जनीं ॥२॥ राधा म्हणे येथोनियां बहु चावट होसी । घरीं चोरी करुनियां वाटे आडविसी । ओढोनिया नेते आतां तुज मातेपाशीं ॥३॥ धरिलीं पदरीं राधा न सोडिच निरी । दान दे आमुचे म्हणे मुरारी । भोवंताली हांसती व्रज सुंदरी ॥४॥ भक्तीचियां पोटीं राधा समरस जाली । कृष्णरुप पाहूनियां देहभावा विसरली । एका जनार्दनीं राधा शेजे पहुडली ॥५॥
मधुपर्कादिक नावडे पूजन । आवडे कीर्तन भाविकांचें ॥१॥ शंखचक्रादिक नावडती मनीं । वोडवितसे पाणी भाजीपाना ॥२॥ लक्ष्मीसारखी नावडती जीवा । आवडे या देवा तुळशी बुक्का ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तनीं नाचे । आणिक सुख त्याचे नये मना ॥४॥
मन माझें वेधलें मन माझें वेधलें । पहातां भलें सच्चिदानंद ॥१॥ आनंदीआनंद मनासी पैं झाला । देखिला सांवळा पाडुरंग ॥२॥ एका जनार्दनीं उघडाचि देखिला । आनंद तो झाला मनीं माझ्या ॥३॥
मन हें ओढाळ । सदा करी तळमळ ॥१॥ तयालागीं स्थिर करीं । चित्तीं महादेव धरी ॥२॥ तरी तुज होय सुख । येर अवघें तें दुःख ॥३॥ चित्तींची वासना । जंव नाहीं गेली जाणा ॥४॥ एका जनार्दनीं मन । असो द्यावें समाधान ॥५॥
मनमोहन मुरलीवाला । नंदाचा अलबेला ॥१॥ भक्तासाठीं तो जगजेठी । कुब्जेसी रत जाला ॥२॥ विदुरा घरच्या भक्षुनि कण्या । परमानंदें धाला ॥३॥ भक्तिसुखें सुखावला । एका जनार्दनीं निमाला ॥४॥
मनाची तो खुटलीं गती । संत संगती घडतांचि ॥१॥ बहु जन्मांचा तो लाग । फीटला पांग जन्मोजन्मीं ॥२॥ कृतकृत्य थोर जाहलों । सुखें पावलों इच्छित ॥३॥ एका जनार्दनीं चित्त । जाहलें निवांत ते ठायीं ॥४॥
मनाची नखी न लगे जयां ठाया । तेणें उणी पायां भेटवी संत ॥१॥ संत उदार उदार । नामामृतें भरलें सागर ॥२॥ एका जनार्दनीं संत । कोण जाणेंत्यांचा अंत ॥३॥
मनाचे माथां घातिला धोंडा । वासना कापुनी केला लांडा ॥१॥ जनीं लांडा वनीं लांडा । वासना रांडा सांडियलें ॥२॥ वासना सांडोनी जालों सांड्या । कामना कामिक म्हणती गांड्या ॥३॥ कामना सांडे विषयीं लाताडे । एका जनार्दनीं तयाची चाड ॥४॥
मनाचें तें मन ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥१॥ ध्यानाचें तें ध्यान ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥२॥ ज्ञानाचें तें ज्ञान ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥३॥ शांतीची शांती ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥४॥ दयेचि ते दया ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥५॥ उन्मनी समाधी ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥६॥ एका जनार्दनीं देहाची कुर्वंडी । वोवाळोनी सांडी जनार्दनीं ॥७॥
मनाचेनि मनें जहालों शरणागत । कृपावंत संत मायबाप ॥१॥ धरुनियां आस घातली लोळणीं । मस्तक चरणीं माझा तुमच्या ॥२॥ तुमचा मी दास कामारी त्रिवाचा । आणिक मनाचा संकल्प नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं तुम्हीं तों पावन । काय हा मी दीन वानुं महिमा ॥४॥
मनासी निर्धार केलासे देखा । संतसंग सुखा आतुडलों ॥१॥ इच्छिलें पावलों इच्छिलें पावलों । इच्छिलें पावलों संतसंग ॥२॥ एका जनार्दनीं सांगात तयाचा । अनुभवें अनुभवाचा बोध लाहे ॥३॥
मनासी स्थिरता नामें दत्त वेध । दुजा नाहीं छंद आणीक कांहीं ॥१॥ म्हणोनि संकल्प दृढ झाला पायीं । दत्तावाचुनी ठायीं नोहे कांहीं ॥२॥ पाहतां पाहणें परतलें मन । पाहण्याचें विंदान विसरलें ॥३॥ एका जनार्दनीं परब्रह्मा पुतळा । दत्त देखिला डोळां आत्मदृष्टी ॥४॥
मनुष्यखेपे हित होय । शरण तूं जाय श्रीसंतां ॥१॥ काय महिमा कीर्ति जगीं । नाहीं सामर्थ्य दुजिया अंगीं ॥२॥ एका जनार्दनीं संत । उदार पतीत तारिती ॥३॥
मनोभाव जाणोनि माझा । सगुणरुप धरिलें वोजा । पाहुणा सदगुरुराजा । आला वो माय ॥१॥ प्रथम अंतःकरण जाण । चित्तःशुद्ध आणि मन । चोखाळोनी आसन । स्वामीसी केलें ॥२॥ अनन्य आवडीचें जळ । प्रक्षाळिलें चरणकमळ । वासना समुळ । चंदन लावी ॥३॥ अहं जाळियल धूप । सदभाव उजळिला दीप । पंचप्राण हे अमूप । नैवेद्य केला ॥४॥ र्जतम सांडोनी दोन्हीं । विडा दिला सत्त्वगुनीं । स्वानुभवेंण रंगोनी । सुरंग दावी ॥५॥ एका जनार्दनीं पुजा । देवभक्त नाही दुजा । अवघाचि सदगुरुराजा । होवोनि ठेला ॥६॥
मस्तक माझें संतापायीं । ठेउनी होऊं उतराई ॥१॥ वारंवार क्षणक्षणा । नामघोष करिती जाणा ॥२॥ देउनी अभयदान । करिती पतीतपावन ॥३॥ एका जनार्दनीं पाही । संतापायीं ठेवी डोई ॥४॥
मस्तकीं केश चिकटलें होती । जैं ते निघती आपुले हातीं ॥१॥ मिळती जैशा माय बहिणी । हातीं घेउनी तेलफणी ॥२॥ ऐसा त्रिगुणाचा ठावो । एका जनार्दनीं पहा वो ॥३॥
महा तम अंक दाता जो मोक्षाचा । गुरुपदी साचा भाव असो ॥१॥ आनंदित मन चिंतनाचे ठायीं । मनी नसो काहीं विकल्प तो ॥२॥ पाप ताप दैन्य जातील सहज । गुरुचरणरज वंदिलीया ॥३॥ एका जनार्दनीं सदगुरुचरणीं । वृत्ति असो वाणी नाम वदो ॥४॥
महा पापराशी तरले कीर्तनीं । प्रत्यक्ष पुराणीं वंद्य जाले ॥१॥ वाल्हा अजामेळ तारिली गणिका । त्रैलोक्यीं देखा सरते जाले ॥२॥ कीर्तनीं दोष पळती रानोरान । यापरतें आन दुजें नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तन सार । तेणें पैलपार उतरलों ॥४॥
महा मात्रा हरीचे नाम । तरती अधमादि अधम । हाचि कालिमाजीं धर्म । नामापरते न देखें ॥१॥ जगीं नाम तारक नौका । आन उपाय नाहीं देखां । साधन साधितां साधकां । नामापरते थोर नाहीं ॥२॥ धरा विश्वास बांधा गांठी । नाम जप जगजेठी । एका जनार्दनीं भय पोटीं । नाहीं तुम्हा काळाचें ॥३॥
महाकारण जें देहज्ञान । त्याचाही साक्षी आत्मा आपण । जैसा सेजे ये आंबा मुरोन । तैसा तो जाण ॥१॥ ऐशीं मुराली तुर्या अवस्था । मग साक्षी जाला परौता । तो मुरोनि वस्तुता । वस्तु जाला ॥२॥ ऐशी विवेकाची राबणूक । विवेक आत्मा वोळख । एका जनार्दनीं परम सुख । प्राप्त जालें ॥३॥ नवविधा भक्ती
महादेव नाम वदे नित्य मुखें । तेथें सर्व सुखें वसताती ॥१॥ शिवनामें कामक्रोधाचे दहन । त्रिविध ताप शमन पावताती ॥२॥ शिवनामें भुक्ति शिवनामें मुक्ति । चुके यातायाती शिवनामें ॥३॥ ऋद्धिसिद्धि हात जोडती तयासी । मुखीं अहर्निशीं शिव जया ॥४॥ एका जनार्दनीं शिवनाम सार । भवसिंधु पार पावावया ॥५॥
महादोषीयासी ठाव । एका पंढरीचा राव ॥१॥ तयावीण दुजा नाहीं । आणिका प्रवाही नको पडुं ॥२॥ जाशी देशदेशांतरीं । कोठें ही सरी ऐसा नाहीं ॥३॥ ऐसा देव उभा वीटे । दावा कोठें आहे तो ॥४॥ ऐसा वैश्णवांचा मेळ । गदारोळ नामाचा ॥५॥ ऐसें चंद्रभागा तीर्थ । आहे समर्थ कोठें पां ॥६॥ ऐसा पुंडलीक संत । दरुशने तारीत जडजीवां ॥७॥ एका जनार्दनीं ठाव । वैकुंठराव उभा जेथें ॥८॥
महापुरी जैसें वहातें उदक । मध्य ती तारक नौका जैशी ॥१॥ तैसें प्राणियासी नाम हें तारक । भव सिंधु धाक नुरे नामें ॥२॥ तये नावेंसंगें ब्राह्मण तरती । केवीं ते बुडती अनामिक ॥३॥ नाना काष्ठ जात पडे हुताशनीं । जाती ते होऊनी एकरुप ॥४॥ तेथें निवेडना धुरें रुई कीं चंदन । तैसा भेदवर्ण नाहीं नामीं ॥५॥ पूर्वा न वोळखे तेंचि पैं मरण । एका जनार्दनीं स्मरण रामनाम ॥६॥
महालाभ हाचि आहे । जो या गाये विठ्ठलासी ॥१॥ प्रेमभरीत सदा कंठ । अंगीं बळकट भावना ॥२॥ हेंचि वैराग्याचें सार । वायां कासया वेरझार ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । अवघा पाठीं पोटीं देव ॥४॥
माई मोरे घर आयो शामछे । गावढी छोरी मारे मनछे ॥१॥ दधीं दूध माखन चुरावें हमछे । छोकारीया खिलावन देवछे ॥२॥ मारी सुसोवन लगीछे । बालन उनके पकड लीनछे ॥३॥ एका जनार्दन थारो छोडछे । वेड लगाये माई हामछे ॥४॥
मागणें तें आम्हीं मागूं देवा । देई हेवा कीर्तनीं ॥१॥ दुजा हेत नाहीं मनीं । कीर्तनावांचुनी तुमचीया ॥२॥ प्रेमें हरिदास नाचत । कीर्तन होत गजरीं ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । पावन होती चराचर जाण ॥४॥
मागणें तें एक आम्हांप्रती द्यावें । निरंतर यावें जागरणा ॥१॥ या हरिदासांचा संग बरवा । आनंदें राघवा गाऊं गीतीं ॥२॥ जो न लभे तप तीर्थदानीं । तो हरिकीर्तनीं तिष्ठातसे ॥३॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । कृपा करणें जागरणें ॥४॥
मागणें हेंचि माझे देवा । दुजेपा दुरी ठेवा ॥१॥ मी तुं ऐसी नको उरी । जनार्दना कृपा करी ॥२॥ रंक मी एक दीन । माझें करावें स्मरण ॥३॥ नीच सेवा मज द्यावी । एका जनार्दनीं आस पुरवावी ॥४॥
मागा बहुतांचें मत । नामें तरले पतीत । हीच सोपी जगीं नीत । रामनाम अक्षरें ॥१॥ येणे तरलें पुढें तरती । ऐशी नामाची थोर ख्याती । नाम धरा दृढ चित्तीं । एका भावें आदरें ॥२॥ नाम श्रेष्ठांचे साधन । नामें तुटे भवबंधन । शरण एका जनार्दनीं । रामनाम वदतसे ॥३॥
मागें एक पुढें एक । दोन्हीं मिळोनि विठ्ठल देख ॥१॥ ऐसा होतांची मिळाणी । दिलें संसारासी पाणी ॥२॥ एक एक पाहतां दिठी । होय विठ्ठलेसी भेटी ॥३॥ एका सांडुनि दुजा नाहीं । एका जनार्दनीं ध्याई ॥४॥
मागें पुढें उभा हातीं घेउनी काठी वळत्या धांवे पाठीं गाईमागें ॥१॥ गोपाळ बैसती आपण धांवे राणा । तयांच्या वासना पूर्ण करी ॥२॥ वासना ते देवें जाया दिली जैशी । पुरवावी तैसी ब्रीद साच ॥३॥ ब्रीद तें साच करावें आपुलें । म्हणोनियां खेळे गोपाळांत ॥४॥ एका जनार्दनीं खेळतो कन्हया । ब्रह्मादिकां माया न कळेची ॥५॥
मागें पुढें विठ्ठल भरला । रिता ठाव नाहीं उरला ॥१॥ जिकडे पहावें तिकडे आहे । दिशाद्रुम भरला पाहे ॥२॥ एका जनार्दनीं सर्व देशीं । विठ्ठल व्यापक निश्चयेंशीं ॥३॥
मागें बहुतां गुणा आलें । रामनाम रसायन चांगलें ॥१॥ बहुतीं सेविलें आदरें । तेणे तरलें भवसागर ॥२॥ शुकें उतरिलें निगुती । दिधलें असे परिक्षिती ॥३॥ सेवितां आरोग्या झाला । एका जनार्दनीं म्हणे भला ॥४॥
मागें बहुतांनीं मानिला विश्वास । म्हणोनि मी दास जाहलों ॥१॥ कायावाचामन विकिलें चरणीं । राहिलों धरूनि कंठीं नाम ॥२॥ एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । भक्त आपोआप तरताती ॥३॥
मागें बहुतांसी सांभाळिलें । ऐसें वरदान ऐकिलें ॥१॥ म्हणवोनी धरिला लाहो । मनींचा संदेहो टाकुनी ॥२॥ अजामेळ पापराशी । नेला निज नित्य टाकुनी ॥३॥ तारिले उदकीं पाषाण । ऐसें महिमान नामाचें ॥४॥ एका जनार्दनीं जाहलों दास । नाहीं आस दुसर्याची ॥५॥
मागें विरह बहुतंशी झाला । संसारश्रम वायां केला । क्षणभरीं विश्रांती नाहीं मला । तो सदगुरु जिवलगा भेटला ॥१॥ आतां विरहाची सरली गोठीं । डोळेंभरी पाहिल्या जगजेठी । जाउनी चरणीं घालावी मिठी । विरह गेला समुळ दृष्टी ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहतां आनंदलें । जन्म जन्मातरींचें दुःख । फिटलें विरहाविरहें हर खुंटलें । काया वाचा मनें वेधलें वो ॥३॥
मागें संतीं उपकार । केला फार न वर्णवें ॥१॥ पाप ताप दैन्य गेलें । सिद्धची जाहले सर्वमार्ग ॥२॥ दुणा थाव आला पोटीं । संतभेटी होतांची ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । पावन जनीं संत ते ॥४॥
माझा कृष्ण देखिला काय । कोणी तरी सांगा गे ॥ धृ ॥ हाती घेऊनिया फूल । अंगणीं रांगत आलें मूल । हातें सारवित मी चूल । कैसी भूल पडियेली ॥१॥ माथां शोभे पिंपळपान । मेघवर्ण ऐसा जाण । त्याला म्हणती श्रीभगवान । योगी ध्यान विश्रांती ॥२॥ संगे घेऊनि गोपाळ । बाळ खळॆ आळुमाळ । पायीं पोल्हारे झळाळ । गळां माळ वैजंयती ॥३॥ एका जनार्दनीं माय । घरोघरांप्रती जाय । कृष्णा जाणावें तें काय । कोणी सांगा गे ॥४॥
माझा देहीं असतां डोळा । काय जालें रे गोपाळा ॥१॥ माझा डोळा गिवसोनी दीजे । मी पाऊल न सोडीं तुझें ॥२॥ डोळा मुराला डोळियांत । कवण जाणे तेथील मात ॥३॥ एका जनार्दनीं अवलीला । पाहतां त्रैलोक्य जाहला डोळा ॥४॥
माझा ब्रीदावळी । कदाकाळीं न संडी मी ॥१॥ तुम्हां पडतां अंतर । मज वाटे हुरहुर ॥२॥ तुमची न होते भेटी । मज दुःख पोटीं अनिवार ॥३॥ अंकिता अंकिलोंक तुमचा । एका जनार्दनीं सत्य साचा ॥४॥
माझा भक्त मज अंतरीं । मी सदा बाहेरी तिष्ठतसें ॥१॥ ऐशी परस्परें खूण । जाणती तें ब्रह्माज्ञान ॥२॥ माझी सायुज्यता मुक्ति । घेउनी बळें मीच होती ॥३॥ सायुज्यापरीस भक्ती गोड । एका जनार्दनीं धरिती चाड ॥४॥
माझा भक्त मज भीतरीं । मी स्वयें असे तया माझारीं ॥१॥ बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह तो आत्मा जाण ॥२॥ माझिया भक्तिसी जे लागले । ते तीच होउनी ठेले ॥३॥ एकाजनार्दनीं अभेद । तया हृदयीं मी गोविंद ॥४॥
माझा वडिलांचे दैवत । कृपाळु हा पंढरीनाथ ॥१॥ पंढरीसी जाऊं चला । भेटुं रखुमाईविठ्ठला ॥२॥ पुडलिकें बरवें केलें । कैसें भक्तीनें गोविलें ॥३॥ एका जनार्दनीं नीट । पायी जडलीसे वीट ॥४॥
माझा शरणागत न दिसे केविलवाणा । ही तो लाज जाणा माझी मज ॥१॥ एकविध भावें आलिया शरण । कर्म धर्म जाण पूर्ण त्याचें ॥२॥ समर्थाचे मुला काय खावयाची चिंता । तैसें मी त्या तत्त्वतां न विसंबें ॥३॥ एका जनार्दनीं हा माझा नेम । आणीक नाहीं वर्म भावेंविण ॥४॥
माझिया जीवीं आवडे । संतसमागम रोकडे ॥१॥ हेंचि द्यावें कृपादान । कृपाळू तूं नारायण ॥२॥ एका जनार्दनीं म्हणवी दास । त्याची पुरवावी आस ॥३॥
माझिया मनींचा फिटलासे बिहो । पाहुनियां देवो दत्तराव ॥१॥ फिटला संकल्प तुटली वासना । आन नाहीं कल्पना दुजी कांहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं दत्त वेगळा जाण । नोहे माझा प्राण क्षणभरी ॥३॥
माझी जनार्दन माउली । प्रेमपान्हा पान्हावली ॥१॥ तीच नित्य मज सांभाळी रात्रंदिवस सर्वकाळीं ॥२॥ आठवितों वेळोवेळां माझा तिजलागीं कळवळा ॥३॥ एका जनार्दनीं बाळ । माता रक्षीं पैं स्नेहाळ ॥४॥
माझी दत्त माऊली । प्रेमपान्हा पान्हावली ॥१॥ कुर्वाळुनी लावी स्तनीं । नोहे निष्ठुर क्रोध नाहीं मनीं ॥२॥ भक्तांसी न विसंबे । सदा वाट पाहे बिंबे ॥३॥ एका जनार्दनीं निश्चित । दत्तनामें पावन पतीत ॥४॥
माझी माता दत्तगुरु । मज तिचाचि आधारु ॥१॥ तियेविण मजलागीं । कोण रक्षील सर्वांगी ॥२॥ दत्त माझा आधार । त्यासी चिंतीं वारंवार ॥३॥ निर्विकार निरंजन । स्वामी माझा दत्त जाण ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । नित्य देखे ध्याना आंत ॥५॥
माझी मुख्यं उपासना । लागेन चरणां संतांच्या ॥१॥ भांडवल तें हेंचि देख । भक्तियुक्त उपासना ॥२॥ मन वसो संतापायीं । आर्त ठायी कीर्तनीं ॥३॥ एका जनार्दनीं । विनवणी करीतसे ॥४॥
माझे मज कळलें माझें मज कळलें । नाहीं परतें केलें आपणातुनीं ॥१॥ उदकीं लवण पडतां न निघे बाहेरीं । तैशी केली परी जनार्दनें ॥२॥ एका जनार्दनीं एकपणें भाव । सर्वाभूतीं देव दाखविला ॥३॥
माझे मनीं आनंद जाहला । बोलतां बोला नवजाय ॥१॥ एक संत जाणती खुण । येरा महिमान न कळे ॥२॥ हृदयींच उदय दिसे । लाविलें पिसे देवानें ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । करी विनवणी सलगीनें ॥४॥
माझे मनोरथ चरणाची आवडी । दुजियाची जोडी नको आतां ॥१॥ वाउगा पसारा नका गोऊं मन । चरणाशी जाण स्थिर होय ॥२॥ एका जनार्दनीं पुरवी वासना । दुजें नारायणा नको कांहीं ॥३॥
माझे माहेर पंढरी । आहे भीवरेचे तीरीं ॥१॥ बाप आणि आई । माझी विठ्ठल रखुमाई ॥२॥ पुंडलिक बंधु आहे । त्यांची ख्याती सांगु काय ॥३॥ माझी बहिण चंद्रभगा । करितसे पापभंगा ॥४॥ एका जनर्दनी शरण । करी माहेरीची आठवण ॥५॥
माझें देईं मजलागुन । म्हणोनि दृढ धरिले चरण ॥१॥ भक्तीचें ऋण देवा । देई माझें मज केशवा ॥२॥ माझें देतां जड काई । अभिलाषेंक धरीन पायीं ॥३॥ एका अभिलाषें फावला । एका जनार्दनीं उभा केला ॥४॥
माझें मन अति चंचळ । त्यासी बांधा तुम्हीं सबळ ॥१॥ मग तें कोठें नव जाय । तुमचे सोडोनियां पाय ॥२॥ सुखदुःखाचेम कारण । मनचि हें अधिष्ठान ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । मनें मनासी बंधन ॥४॥
माझें मन तेथें वसों । आणीक नसों दुजें कांहीं ॥१॥ होईन हरीचा वारकरी । करीन वारी पंढरीची ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । करी विनवणी येवढी ॥४॥
माझें मन राखोनी पायीं । करा समाधान देहीं ॥१॥ हेंचि मागतों साचार । वारंवार जोडोनी कर ॥२॥ ब्रह्माज्ञानाची आटी । नका योगाची कसवटी ॥३॥ भुक्ति मुक्ति नका आड । ब्रह्मा सायुज्यता भीड ॥४॥ लागती चरणा । शरण एका जनार्दना ॥५॥
माझें मन राहो तुझे पायीं । वास पंधरीचा देई ॥१॥ जन्न्म देशी भलते परी । वाचे राम विठठल हरी ॥२॥ जन्मासी या भिणें । हें तों आम्हा लाजिरवाणें ॥३॥ मोक्ष मुक्तिंतें देवा । नको गोऊं तयाठाया ॥४॥ म्हणे जनार्दनीं एका । संतसंग द्यावा निका ॥५॥
माझें माहेर पंढरी । विठ्ठल उभा विटेवरी ॥१॥ संत मिळाले अपार । करिताती जयजयकार ॥२॥ टाळघोष पताका । नाचताती वैष्णव देखा ॥३॥ विठ्ठल नामें गर्जती । प्रेमभरीत नाचती ॥४॥ एका जनर्दनीं शरण । विठ्ठलनामें लाधें पूर्ण ॥५॥
माझें मीपण देहीच मुरालें । प्रत्यक्ष देखिलें परब्रह्मा ॥१॥ परब्रह्मा सुखाचा सोहळा । पाहिलासे डोळां भरूनियां ॥२॥ ब्रह्माज्ञानाची तें उघडली पेटी । जाहलों असे पोटीं शीतल जाणा ॥३॥ एका जनार्दनीं ज्ञानाचें तें ज्ञान । उघड समाधान जाहलें जीवा ॥४॥
माझ्या देहाचें देहपण । नागविता नारायण ॥१॥ माझें मीपणा पाडिलें वोस । वायां कां मज ठेविला दोष ॥२॥ जेथें; मीपण जाले वाव । तेथें करतेपणाचा ठाव ॥३॥ एका जनार्दनीं अभिमान । सांडोनियां झाला लीन ॥४॥
माझ्या मना धरीं गोडी । संत जोडी करी तूं ॥१॥ मग सुखा काय उणें । देवचि ठाणें दुणावें ॥२॥ कळिकाळ वंदी माथां । नाहीं चिंता संसार ॥३॥ एका जनार्दनीं दास । हेंचि आस पुरवावी ॥४॥
माझ्या मना लागो छंद । नित्य गोविंद गोविंद ॥१॥ तेणें देह ब्रह्मारुप । निरसेल नामरुप ॥२॥ तुटेल सकळ उपाधी । निरसेल आधिव्याधी ॥३॥ गोविंद हा जनीं वनीं । म्हणें एका जनार्दनीं ॥४॥
माझ्या मनाचा संदेह । फिटला देखतांचि पाय ॥१॥ तुम्हीं कृपा केली संतीं । निरसली भय खंती ॥२॥ माझें मज दिलें हाती । जाहली समाधान वृत्ती ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । निरसला भवशील ॥४॥
माडियेला खेळ हमामा हुंबरी । मारुनी हिरण्यकश्यपु प्रल्हाद खेळिया करी ॥१॥ हुतुतुतु हुमरी हुतुतुतु हुमरी ॥धृ॥ जाउनी लंकेवरी खेळ मांडियेला । रावण कुंभकर्ण वधोनि शरणगत रक्षिला ॥२॥ माडियेला खेळ खेळें अर्जुनाचे रथीं । मारुन कौरव खेळे नानापरींची गती ॥३॥ धरुनी गोपेवेष मरियेला कंसमामा । नानापरी खेळ खेळे गोपाळांसी हमामा ॥४॥ येउनी पंढरेपुरा पुंडलिकासाठीं । एका जनार्दनीं कर ठेवुनीं उभा राहिला काटीं ॥५॥
माडियेला डाव पोरा हुतुतुतुतु । नको घालुं फेरा पोरा हुतुतुतुतु ॥१॥ लक्ष चौर्याशींचा डाव खेळ मांडियेला । लक्ष जाणे तोचि तेंथोनि सुटला ॥२॥ सहा चार अठरा यांचे पडों नको । एका जनार्दनी संता शरण जाई ॥३॥
माथां ठेवोनियां पाव । माझा देहींच केला दीव ॥१॥ नवलाव पायाचा मी केला । माझा देहींचे देवपणा नेला ॥२॥ पायींपराक्रम पंचानन । पायीं निरसला देह अभिमान ॥३॥ पायीं देहासी पाहें ठावो । पायीं देहचि केला वावो ॥४॥ नवल पायाचा हा भावों । पायीं निरेचि देहीं देवो ॥५॥ एका जनार्दनाच्या पायीं । देह विदेह दोन्हीं नाहीं ॥६॥
मान देखोनि सहसा । संतां असंतोष होय जैसा ॥१॥ नाम ऐकुनि बागुलातें । बाळ सांडु पाहें प्राणातें ॥२॥ चंडवातें ते कर्दळी । समूळ कांपे चळचळीं ॥३॥ सन्मानें नामरुप जाय । एका जनार्दनीं सत्य पाहे ॥४॥
मानवा रामनामीं भजें । तेणें तुझें कार्य होतें सहजें ॥१॥ अनुभव घेई अनुभव घेई । अनुभव घेई रामनामीं ॥२॥ शंकारादि तरले वाल्मिकादि उद्धरले । तें तूं वहिलें घेईं रामनाम ॥३॥ एक जनार्दनीं नामाच्या परिपाठीं । दोष पातकें पळती कोटी ॥४॥
मानसींच अर्थ मानसींच स्वार्थ । मानसें परमार्थ दृढ असे ॥१॥ मानसींच देव मानसींच भक्त । मानसींच अव्यक्त दिसतसे ॥२॥ मानसींच संध्या मानसीं मार्जन । मानसी ब्रह्मायज्ञ केला आम्हीं ॥३॥ मानसी आसन मानसीं जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण मानसींच ॥४॥
मानसींच ध्यान मानसींच स्नान । मानसींच अर्चन करुं आम्हीं ॥१॥ न करुं साधन लौकिकापुरतें । न पुजूं दैवत आन वायां ॥२॥ मानसेंच तप मानसेंच जप । मानसीं पुण्यपाप नाहीं आम्हां ॥३॥ मानसीं तीर्थयात्रा मानसीं अनुष्ठान । मानसें धरूं ध्यान जनार्दन ॥४॥ एका जनार्दनीं मानसी समाधी । सहज तेणें उपाधि निरसली ॥५॥
मानी भक्तांचे उपकार । धरी गौळ्याघरीं अवतार ॥१॥ प्रेमें नाना छंदें नाचे । उणें पडो नेदी साचे ॥२॥ अंगें धांव घाली । ऐशी कृपेची माउली ॥३॥ एका जनार्दनीं साचा । देव अंकित भक्तांचा ॥४॥
मानी भक्ताचे उपकार । म्हणोनि धरी अवतार ॥१॥ उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं । नीच काम करी गौळ्यांचें ॥२॥ अर्जुनाचें रथीं बैसे । सारथ्या सरसे करीतसें ॥३॥ एका जनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥४॥
मायबाप तुम्ही संत । मी पतित कींव भाकी ॥१॥ करा माझें समाधान । अभय वचन देउनी ॥२॥ मागें तारिलें सकळ । उत्तम अधम चांडाळ ॥३॥ तोचि आहे अनुभव । म्हणोनि कींव भाकितसे ॥४॥ एका जनार्दनीं शरण । मज पावन करावें ॥५॥
माया जिवलगा जातां बैसली कृष्ण म्हणे गे आई ।दळण दळिण शिणलिसी हात लावुं गे आई । समान तळी तळींवरी ठेवी पावो ठायीं ॥ क्षणामाजी मी वो दळीन तु कोतुक पाहीं ॥ धृ ॥ येई गे येई गे येई गे कान्हाई हात लावी तु वहिली । जातीये जातां शिणलीये किती दळुम एकली । विसावा निजाचा तूं माझा विश्रांती साऊली । येइ गे येई गे कान्हाई ॥१॥ ब्रह्माहमस्मि टाकिया उकटी द्वैत दळी । अधिष्ठान खुंटा निश्चय दोहीं एकची बोली । पाहिले चारी निरसोनी निज नित्य न्याहाळीं । सहासी वैरण वेरुणी अठराही दळी ॥२॥ पंच भुतें पंच धान्यें दळियेलें जातां । शशी सुर्य दोन्हीं दाळिले प्राण्याच्या समता । ध्येय ध्याता ध्यान दळियेलें धारणा धरितां । पंचविषय तेही दळियेलें वैराग्य राहतां ॥३॥ वैकुठं कैलास दळिलें गती एक देशी । क्षीरसागर तोही दळियेला शेषशयनेसी । ध्रुव तोही जातां वैरिला अढळ पदेशी । जें जें देखें तेही दळियलें दृश्या दृश्यासी ॥४॥ वासना मिथ्या भाजुनि वैरिलिया जातां । मेळवणी गुण घातले समान समता । गुणा गुणातेंहि दळियेलें पहातें पाहाता ।ब्रह्मा विष्णु रुद्र दळिलें ओवीया गातां ॥५॥ कर्माकर्मा कैसें दळिलें जन्ममरणेसी । मीतुपण दोन्ही दळियलें जीवाशिवेसी । पुडे वैरिणिया कांहीं न दिसे पाहतां चौपाशी । मायो तेहीं जाता दळिली दळते दळणेसी ॥६॥ वृत्तीए तेहि निवर्तली पडियली ठका । समाधि उत्थाना दळियलें देहबुद्धीसी देखा । दळितें जातें तेंहि दळियलें कवतुक देखा । स्वभावें लीला हे खेळे जनार्दनी एका ॥७॥ कांडण
माये आधीं लेक जन्मली । दोघींच्या लग्नाची आयती केली ॥१॥ कोण नोवारा कोण नोवरी । अर्थ पाहतां न कळे निर्धारीं ॥२॥ बापा आधीं लेक जन्मला । लग्नाचा सोहळा बापाचा केला ॥३॥ वरात निघाली नोवरा नोवरी । एका जनार्दनीं जाहली नवलपरी ॥४॥
मारग ते बहु बहुत प्रकार । प्रणव विचार जयापरी ॥१॥ आदि अंतु नाहीं मार्गाची ग्वाही । साधनें लवलाहीं वायां पंथें ॥२॥ जया जी भावना तोचि मार्ग नीट । परी समाधान चित्त नाहें तेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं संतमार्ग खरा । येर तो पसारा हाव भरी ॥४॥
मारी गावढी चुकलीसे भाई । देखन देखन त्रिभुवनसे आई । उन शोधन लागछे भाई । अब कैसी गत करुछे आई ॥१॥ मथुरा लमानीना मारो नामछे । गावढी देखत आई गांवछे । दृष्टी देखन नहीं मानछे । कैसें भुलाय कन्हयानछे ॥२॥ भूली भूली जाई मानछे । कहीं मिलन मोरे ध्यानछे । एका जनार्दन से पगछे । अखंड चित्त जडो गावढीछे ॥३॥
मार्ग ते बहुतां आहेत । सोपा पंथ पंढरीचा ॥१॥ अमुपासी अमुप देतां । परी भरले ते सर्वथा ॥२॥ सुखाचिया भरल्या राशी । पाहीजे त्यासी त्यांने घ्यावें ॥३॥ न सरेचि ब्रह्मादिकीं । भरलें देखा भरतें ॥४॥ एका जनार्दनीं सुख । अलौकिक देख पंढरीये ॥५॥
मार्ग सोपा पंढरीचा । सांपडला साचा उत्तम ॥१॥ नाहीं पुसायाचें काम । वाचें नाम मुखीं गाऊं ॥२॥ नाहीं कोठें आडकाठी । साधनकपाटीं पंचाग्र ॥३॥ नलगे योगयाग तप । वाचे जप विठ्ठल ॥४॥ त्रिअक्षराचें काम । एका निष्काम जनार्दनीं ॥५॥
मार्गी जातां विस्मय करी । कैसें विंदान केले नवल परी । आम्हीं अबला घालितो अचोरी । श्रीहरी परापश्यंती वेगळा ॥१॥ नवल जाहलें काय सांगू माये । चोरी करितां धरिला पाहे । घरां घेऊनि जातां उभा आहे । न कळे विंदान सये काय सांगू ॥२॥ एका जनार्दनी परिपूर्ण । व्यापाक सर्वाठायीं संपूर्ण । जनींवनीं जनार्दनी । पाहतां महिमान न कळे ॥३॥
माहेरींची वास पाहीन मी डोळां संतांचा पैं मेळा येतां देखें ॥१॥ घालुनी दंडवत लागेन मी पायीं । जीव हा उतराई करुनी सांडीं ॥२॥ कुर्वडीन काया तयावरुन भावें । जीवें वोवाळावें जीवलगा ॥३॥ आषाढी कार्तिकी प्रेमे करिती वारी । तयांची मी थोरी काय वानुं ॥४॥ एका जनार्दनीं धन्य ते दैवाचे । निरंतर वाचे विठ्ठलनाम ॥५॥
मिठी घालूनियां भक्तां । म्हणे सिणलेती आतां ॥१॥ धांवे चुरावया चरण । ऐसा लागवी आपण ॥२॥ योगियासी भेटी नाहीं । तो आवडीनें कवळीं बाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं भोळा । भक्तां आलिंगीं सांवळा ॥४॥
मिळती गौळणी दारवटीं बैसती । धरुं आतां निश्चिती घरामध्यें ॥१॥ येतो जातो हें न कळे त्यांची माव । वाउगीच हांव धरिताती ॥२॥ पांच सात बारा होऊनियां गोळा । बैसती सकळां टकमक ॥३॥ एका जनार्दनी न सांपडेचि तयां । योगी ध्याती जया अहर्निशीं ॥४॥
मिळती सकळां गौळणी ते बाळा । लक्ष लाविती डोळां कृष्णमुखा ॥१॥ धन्य प्रेम तयांचे काय वानुं वाचें । न कळे पुण्य त्यांचे आगमानिगमां ॥२॥ आदरें गृहा नेती मुख पैं धृताती । जेवूं पै घालिती दहींभात ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेमाची पैं लाठी । धांवुनी इठी मिठी घेतो बळें ॥४॥
मिळल्या गिपिका यशोदा जवळा । तटस्थ सकळां पाहताती ॥१॥ यशोमाती म्हणे आलेती कासया । वाउगें तें वायां बोलताती ॥२॥ एका जनार्दनीं बोलण्याची मात । खुंटली निवांत राहिल्या त्या ॥३॥
मिळवोनी पांच सात गडी मेळी । डाव खेळती चेंडुफळी ॥१॥ खेळ चेंडुंचाझेला रे झेला बाळा । विचारुन खेळ खेळां न पडुं प्रवाही काळा ॥२॥ यंदु यरडु मारु नाकु मिळालेती गडी । जनार्दनीं शाण अनुपम्य धरा गोडी ॥३॥
मिळाले भक्त अपार । होतो जयजयाकार भीमातीरीं ॥१॥ वैष्णवांचे मेळ मृदंग वाजती दिंड्या पताका शोभती ॥२॥ एका जनार्दनी कीर्तनीं । नाचतसे शारंगपाणी ॥३॥
मिळोनि अबळा बैसती परसद्वारी । येरे येरे कृष्णा म्हणोनि बाहाती व्रजनारी ॥१॥ ऐशा लांचावल्या नंदनंदना । घरींच बैसती लक्ष लावीत कान्हा ॥२॥ वेदश्रुतीसी न कळे जयांची शुद्धी । तो नवनीत खावया लाहे लाहे घरामाधी ॥३॥ एका जनार्दनी ब्रह्मा परिपूर्ण । पूर्ण वेधे वेधिलें आमुचे मनाचें मन ॥४॥
मिळोनि गोपाळ सकळीं । यमुनेतटीं खेळे चेंडुफळीं । गाई बैसविल्या कळंबातळीं । जाहली दुपारीं खेळतां ॥१॥ काला मांडिला वो काला मांडिला वो । नवलक्ष मिळोनी काला मांडिला वो ॥धृ॥ नानापरींचे शोभती दहीभात । पंक्ती बैसविल्या पेंदा बोबडा वाढीत । जो जया संकल्प तें तया मिळत । अनाधिकारिया तेथें कोणी न पुसत ॥२॥ पुर्वसंचित खालीं पत्रावळी । वाढती भक्तिभावाची पुरणपोळी । नामस्मरणाची क्षुधा पोटीं आगळीं । तेणें तृप्ती होय सहजीं सकळीं ॥३॥ ऐसे तृइप्त जाहले परमानंदें । कवळ कवळाचे निजछंदें । एक जनार्दनीं अभेदं । शुद्ध समाधिबोधें मुखसंवादें ॥४॥
मिळोनि गौळणी । देती यशोदे गार्हाणीं । खोडी करी आमुचे घरा । दारीं यशोदे ॥१॥ परां आला आमुचे घरा । दारी निजला होता म्हातारा । घेऊनि ताकाचा ही डेरा । फोडिला सैरा त्यावरीं ॥२॥ दुसरी बोले बाई यशोदे । कांही सांगते तुझिया मुकुंदें । आमचेंघरा येऊनि गोविंदे । नवल केलें साजणी ॥३॥ सुन होती माझी गर्भिणी । तीस पुसे चक्रपाणी । कैसी जाहलीली हो गर्भिणी । तव ती हांसु लागली ॥४॥ जवळा बैसला जाऊनी । पोट आहे चांचुपनी । न कळे इश्वराची करणी । तंव ती झिडकावी ॥५॥ ऐशा खोडी नानापरी । किती म्हणोनि सांगु सुंदरी । ऐका जनार्दनीं आवरी । आपुलीयां कृष्णांतें ॥६॥
मिळोनि धमकटी दहीं दूध ते खाती । मी खेळतां राजबिंदीं घरांत नेतीं ॥१॥ नग्न होऊनियां नाहती अबळा । डोळें झांक म्हणती मज त्यां सकळां ॥२॥ न झांकितां डोळे लोणी देती । मजसी खादलें म्हणोनि सांगती तुजासी ॥३॥ एका जनार्दनी बोलतां हांसतीं बाळा । रागावुनी मग बोला बोलती सकळां ॥४॥
मिळोनि बारा सोळा घोकणी घोकिती । तो ही श्रीपती पंढरीये ॥१॥ रुप ते सांवळें सुंदर सोभलें । गळां मिरवलें तुळशीहार ॥२॥ मुगुट कुंडलें वैजयंती माळ । कौस्तुभ झळाळ हृदयावरीं ॥३॥ शंख चक्र करीं दोन्हीं ते मिरवले । सुंदर शोभले वाळरुप ॥४॥ एका जनार्दनीं हृदयीं श्रीवत्सलांछन । वागवी भूषण भक्तांसाठी ॥५॥
मी तुं ऐसी परी । जैसे तरंग सागरीं ॥१॥ दोहींमाजीं एका जाणा । कृष्ण द्वारवती राणा ॥२॥ तंतु वस्त्र दोनी एक । तैसें जगासी व्यापक ॥३॥ देवभक्त ऐसी बोली । भ्रांति निरसेनासी जाली ॥४॥ सरिता सागरीं मिनल्या । तैसें होय भ्रांतिं गेल्या ॥५॥ एका जनार्दनीं कृपा । भ्रांति कैसी जगीं पहा पां ॥६॥
मी तो स्वयें परब्रह्मा । मीचि स्वयें आत्माराम ॥१॥ मी तों असे निरुपाधी । मज नाहीं आधिव्याधी ॥२॥ मी तों एकट एकला । द्वैतभाव मावळला ॥३॥ मजविण नाहीं कोणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
मी ब्रह्मा जाहलों म्हणें अंतरीं ब्रह्मा नव्हें ऐसें कांहीं । ब्रह्माविण अनु न दिसे कोठें । तितुकें ब्रह्मा पाहीं ॥१॥ होय नाहीं ऐसा संशयचि नाहीं निश्चयेंसी तेंचि आहे । आहे तेंचि ब्रह्मा नाहीं तेंचि ब्रह्मा अवघेंचि ब्रह्मा पाहे ॥२॥ वर्णाश्रमधर्म साचार मानुनी यथाविधी आचरती । स्वमताचा देहीं अभिमान धरुनी पृथक पृथक वाद करिती ॥३॥ पाषांडाच्या बळें होताती तोडागळे भेदें साचि हें अम्हीं ना हो म्हणती । सर्वदा तरी ब्रह्मा आहे ऐसें न कळे तयाप्रती ॥४॥ जळेंशी लवण वेगळे नाहीं जाण । तैसें आदिमध्य अंतीं ब्रह्माचि असे तेथें कैंचें न्युन पूर्ण ॥५॥ कर्ता कार्य कर्म अभिन्न तेथें बद्ध आणि मुक्त कवण । एका जनार्दनीं ऐक्यपणें मुळींच नाहीं भिन्न ॥६॥
मी मी म्हणतां अवघें मी जालों । तूंपणाचा बोला लाजूनियां ठेलों ॥१॥ मी ना कोणाचा ना माझें कोणी । एकुविण एकु सहज निर्वाणीं ॥२॥ माझें मीपण मजमाजीं निमालें । एकोनेक सकळ सहजीं सहज जालें ॥३॥ एकाजनार्दनीं गणीत नवानी येकु । परापरते सारुनी उगला सिध्दांतु ॥४॥
मी मी म्हणतां माझें मीच मी नेणें । चुकली रविकिरणें सुर्या धुंडिती ॥१॥ मजलागीं मी तो म्यां भेटावें तें कैंसें । दीपप्रभा पुसे दीपकासी ॥२॥ सबाह्म अभ्यंतरीं गगन सावकाश । तैसें घटावकाश महदाकाशी ॥३॥ एका जनार्दनीं एकत्वें जन वन । जन आम्हां दिसे जनार्दन ॥४॥
मीच देवो मीच भक्त । पूजा उपचार मी समस्त ॥१॥ मीच माझी करीं पुजा । मीच माझा देवो सहजा ॥२॥ हेंचि उपासनाकांडाचें सार । आगमनिगमांचे गुह्मा भांडार ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । स्वयें पाहे देवाधिदेव ॥४॥
मीच देवो मीच भक्त । पूजा उपचार मी समस्त ॥१॥ हीच उपासना भक्ति । धर्म अर्थ सर्व पुरती ॥२॥ मीच गंध मीच अक्षता । मीच वाहें मीच पुर्ता ॥३॥ मीच धुप मीच दीप । मी माझें देख स्वरुप ॥४॥ मीच माझी करी पूजा । एका जनार्दनीं नाहीं दुजा ॥५॥
मीही संतचरण वंदीतसे माथां । वेदादि साम्यता थोडी तेथें ॥१॥ पुराणासी धाड पडलें सांकडे । शास्त्रांचें तें कोडे उगवेल ॥२॥ अहं ब्रह्मा ऐशा श्रुति वेवादती । नेति त्या म्हणती तटस्थ ठेल्या ॥३॥ उपासनामार्ग परंपरा जाला । तो बोध तुला सांगितला ॥४॥ एका जनार्दनीं संतांचा सांगत । न चुको देऊं हित आपुलें तूं ॥५॥
मुक्तिची तो नाही चाड । ऐसे वाड हरि दास ॥१॥ मोक्षमुक्तिसी कोण पुसे । हें तों सरसें भांडवल ॥२॥ लक्ष्मीसहित देव नांदे । येरा विनोदें काय चाड ॥३॥ एका जनार्दनीं दास्य करी । मुक्ति तेथें फुका वरी ॥४॥
मुख सुंदर मंडित साजिरा । विंझणे वारिती राहिरखुमाई सुदरां ॥१॥ नवल वो हरी देखिला डोळां । पाहतां पाहतां मन विरालें अबळा ॥२॥ नेणें तहान भूक लज्जा अपमान । वेधिलें देवकीनंदनें गे माय ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां मुख । मुख पाहतां अवघें विसरलों दुःख ॥४॥
मुखाचा व्यापार । करावा हरिनाम उच्चार ॥१॥ पायांचा व्यापार । करावें तीर्थाटन निर्धार ॥२॥ हातांचा व्यापार । करावें दानधर्म सार ॥३॥ एका जनार्दनाचा निर्धार । मुखीं नामाचा उच्चार ॥४॥
मुखीं उच्चार हरिहर । करिताती निरंतर ॥१॥ नित्यरामकृष्णहरी । वदतसे पैं वैखरी ॥२॥ करिती देवाचे पैं ध्यान । वृत्ति झालीसे तल्लीन ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । हेंचि पाववी निजधाम ॥४॥
मुखीं नाम हातें टाळीं । साधन कलीं उत्तम हें ॥१॥ न घडे योगयाग तप । नाहीं संकल्प दुसरा ॥२॥ संतापायीं सदा मन । हृदयीं ध्यान मूर्तीचें ॥३॥ एका जनार्दनीं सेवा । हीचि देवा उत्तम ॥४॥
मुखीं नाही निंदा स्तुती । साधु वरिती आत्मस्थिती ॥१॥ राग द्वेष समुळ गेले । द्वैताद्वैत हारपलें ॥२॥ घेणे देणें हा पसारा । नाहीं जयासी दुसरा ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । ज्याचे हृदयीं भगवंत ॥४॥
मुखें गावें नाम । तेणें पुरें सर्व काम ॥१॥ सर्व साधनांचें सार । तेणें पावे पैलपार ॥२॥ नामें बहुत तारिलें । महा दोषी उद्धरिलें ॥३॥ रामनाम बहु श्रेष्ठ । घेतां न लगती कष्ट ॥४॥ नाम नित्य ज्याचे मुखीं । तो जाणावा सर्वसुखी ॥५॥ रामनाम हेंसी सार । सत्य जाणा हानिर्धार ॥६॥ रामनाम निरसी ताप । पापें जाती आपेआप ॥७॥ रामनाम जो उच्चारी । सुख पावे तो संसारीं ॥८॥ एका जनार्दनीं नाम । पाववितें परमधाम ॥९॥
मुख्य आदिनाथ प्रणवाचें निज । पार्वतीतें बीज उपदेशिलें ॥१॥ सनकसनदंन अत्रि कपिलमुनी । नारदादि शिरोमणी भक्तराज ॥२॥ व्यास आणि वसिष्ठ वाल्मिकादिक । ध्रुव प्रल्हाद देख शिरोमणी ॥३॥ एका जनार्दनीं भक्तांचें महिमान । स्वयें नारायण वाढवीत ॥४॥
मुद्रा ती पाचवी लाऊनियां लक्ष । तो आत्मा प्रत्यक्ष हरि दिसे ॥१॥ कानीं जें पेरिलें डोळां तें उगवले । व्यापलें भरिलें तोचिक हरी ॥२॥ कर्म उपासना ज्ञानमार्गी झाले । हरिपाठी आले सर्व मार्ग ॥३॥ नित्य प्रेमभावें हरिपाठ गाय । हरिकृपा होय तयावरी ॥४॥ झाला हरिपाठ बोलणें येथुनी । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥ चिंतनमहिमा – अभंग ११४५ ते १२७२
मुनीजन साधिती साधनीं । तो हरी कोंदला नयनीं ॥१॥ नवल हो नवल वाटलें । निरखितां निरखितां मनहीं आटले ॥२॥ स्थूल देहीं देहधर्मा । गोष्टी केली हो परब्रह्मां ॥३॥ व्यापला तो एका जनार्दनीं । पाहतां दिसे जनीं वनीं ॥४॥
मुरली धरुनी अधरीं । वाजवीं छंदें नानापरी । भोवतें गोपाळ नाचती गुजरीं । यमुनातीरी आनंदें ॥ तो हा नंदनंदन गे माये । त्याचा वेध लागला मज सये । कांहीं केलीया तो न राहें । नाठवे देह गेह गे माय ॥२॥ स्थूल सूक्ष्म कारणांपरतां । चहु वाचा वेगळा तत्त्वतां । आगमांनिगमांही वरतां । ज्याचा वेध शिवाचिया चित्ता गे माय ॥३॥ अचोच अवेदा चोजवेना । श्रुतीशास्त्रं नये अनुमाना । शरण एका जनार्दना । एकपणें जाणा सर्वा ठायीं ॥४॥
मुरली मनोरह रे माधव ॥धृ॥ श्रीवत्सलांछन हृदयीं विलासन । दीन दयाघन रे ॥१॥ सुरनर किन्नर नारद तुंबर । गाती निरंतर रे ॥२॥ एका जनार्दनीं त्रिभुवनमोहन । राखी गोधन रे ॥३॥
मुळींच पापाचा नाहीं लेश । ऐसा घोष नामाचा ॥१॥ ब्रह्माहत्या मात्रागमन । दारूण कठीण पाप हें ॥२॥ तेंही नासें नामें कोटी । उच्चारी होटीं रामनाम ॥३॥ नामें नासे पाप । एका जनार्दनीं अनुताप ॥४॥
मुळीच निर्विकार ब्रह्मा तें निश्चळ । त्यामाजीं चंचळ अहंस्फूर्ति ॥१॥ तेचि ज्ञप्तीकळा चिन्मात्र स्वरुप । तो हरी संकल्प पुरातन ॥२॥ संकल्पी कल्पेन तेचि मूळ प्रकृती । जन्म अव्यक्त ती माया पोटीं ॥३॥ तेथोनी हिरण्यगर्भ तें जन्मलें । तया पोटा आलें विराट पैं ॥४॥ गुणभूत देह होतो माये पोटीं । तत्त्वज्ञान पाठीं विस्तारलें ॥५॥ स्थळा पासोनियां मुळाकडे जावें । सर्वसाक्षी व्हावें स्वयंब्रह्मा ॥६॥ सदगुरुचा तो पैं जालिया प्रसाद । एकाजनार्दनीं बोध ठरावे तो ॥७॥
मुळीचे आहे संतवचन । नामस्मरणें तरती जन ॥१॥ तोचि आधार धरुनी पोटीं । बोलतों नेहटीं भाविकां ॥२॥ अवघ्या यातीसी उद्धार । न लगे श्रम करा नामोच्चार ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्वापार । नामाचा बडिवार बोलती ॥४॥
मूर्ति अनुपम्य विटेवरी साजिरी । पाउलें गोजिरें कोविळीं तीं ॥१॥ तेथें माझें मन वेडावलें भारी । परत माघारी परतेना ॥२॥ वेधलासेंअ जीव सुखा नाहीं पार । माहेर माहेर पंढरी देखा ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाची वसती । भाविकां विश्रांती पंढरीरावा ॥४॥
मूर्ति चतुर्भुज वेल्हाळ । शंख चक्र गदा कमळ ॥१॥ मुकुट शोभे कटीं मेखळा । कांसे मिरवें सोनसळा ॥२॥ कौस्तुभ वैजयंती माळ । अकार्णा नयन विशाळ भाळ ॥३॥ ऐसा सुंदर सांवळा । एका जनार्दनी पाहें डोळा ॥४॥
मूर्ति सांवळी गोमटी । अंगीं केशराची उटी ॥१॥ मुगुट कुंडलें वनमाळा । टिळक रेखिला पिवळा ॥२॥ कणीं कुडल मकराकार । गळं शोभें वैजयंती हार ॥३॥ नेत्र आकर्ण सुकुमार । एका जनार्दनीं विटेवर ॥४॥
मूळची एक सांगतों खूण । एक आधीं मग दोन । तयापासाव चार तीन । व्यापिलें पांचें परिपूर्णं ॥१॥ तें भरुनी असें उरलें । सर्वां ठायीं व्यापियलें । जळीं स्थळीं सर्व भरलें । शेंखीं पाहतां नाहीं उरलें ॥२॥ निवृत्ति ज्ञानदेव सोपान । हेचि जाणती प्रेमखुण । समाधी पावलें समाधान । नाहीं उरलें भिन्नाभिन्न ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । खुण बाणलीं निजमनीं । व्यापक दिसे तिहीं त्रिभुवनीं । गेला देहभाव विसरुनी ॥४॥
मृगजळ जेथें नसे । तेथें वसे कोरडें ॥१॥ ऐसा घ्यावा अनुभव । पदोपदीं भाव जीवासी ॥२॥ जे दिसें ते नासे । ऐसें असे सर्वत्र ॥३॥ यापरी जाणावें मिथ्यापण । शरण एका जनार्दन ॥४॥
मृगजळाचें दोहीं निःशेष जळ नाहीं । यापरी माया समूळ मिथ्या पाहीं ॥१॥ माया नाहीं माया नाहीं । जगचि ब्रह्मारुप पाहीं ॥२॥ दोराचें सर्पत्व जिताचि मेलें । मायोची बद्धता तुजचि तुझेनि बोले ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां चैतन्यघन । बद्धता मुक्तता समुळ मिथ्या जाण ॥४॥
मृगजळीं पहातां दिसतसे जळ । परी तें कोरडेंचि केवळ ॥१॥ तेवीं दिसे जगदाभास । अवघा मिथ्या साभिलाष ॥२॥ जेथें मिथ्या द्वैत भाविक । पहातां जनार्दनचि एक ॥३॥ तरंग हरपलें पाणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
मृतिका आणि अग्नी । देहासी दहन । वस्तुतें व्यापुन । घेतलीं दोनीं ॥१॥ अग्नीमाजीं अग्निरुप । मृत्तिकामाजीं मृत्तिकारुप । जैसें आपीं आप । मिळोनि गेलें ॥२॥ वस्तु नाहीं एकदेशी । ते सर्वत्र समरसी । जयाचे प्रकाशीं । त्रैलोक्य वर्ते ॥३॥ तैसे मेले आणि जीत । हें अज्ञान भासत । तें वस्तुंतें नांदत । देहींमाजीं ॥४॥ एका जनार्दना । विचारुनीं ज्ञानी । संशयापासोनी । मुक्त झाले ॥५॥
मेघापरिस उदार संत । मनोगत पुरविती ॥१॥ आलिया शरण मनें वाचा । चालविती त्याचा भार सर्व ॥२॥ लिगाड उपाधी तोडिती । सरते करिती आपणामाजीं ॥३॥ काळाचा तो चुकवितो घाव । येउं न देती ठाव आंगासी ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । तारिले जनीं मूढ सर्व ॥५॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
मेळवीं संवगडे खेळतसे बिन्दी । शोभतसे मांदी गोपाळांची ॥१॥ सांवळां सुंदर वैजयंती हार । चिन्मय परिकर पीतांबर ॥२॥ मुगुट कुंडले चंदनाचा टिळा । झळके हृदयस्थळी कौस्तुभमणी ॥३॥ एका जनार्दनीं वेधलेंसे मन । नाही भेद भिन्न गौळणीसी ॥४॥
मेळवोनि मेळा गोपाळांचा हरी । निघे करावया चोरी गोरसाची ॥१॥ धाकुल सवंगडी घेऊनि आपण । चालती रामकृष्ण चोरावया ॥२॥ ठेवियलें लोणी काढितो बाहेरी । खाती निरंतरी संवगडी ॥३॥ एका जनार्दनीं तयाचें कौतुक । न पडे ठाऊके ब्रह्मादिकां ॥४॥ गौळणी
मेळेवानि मुलें करावी हे चोरी । पूर्ण अवतारी रामकृष्न ॥१॥ पाळती पाहती एका जाणविती । सर्वे जाऊनी खाती दहींदूधा ॥२॥ सांडिती फोडिती भाजन ताकाचें । कवळ नवनीताचे झेलिताती ॥३॥ एका जनार्दनीं नाटकी तो खेळ । न कळे अकळ वेदशास्त्रां ॥४॥
मैं ज्यावगी छोरकर तोरे गांवाछे । तूं खोरी मतकर मोरे लालछे ॥१॥ मोरे घर तूं आकर लालछे । माखन चुरावत आपणे हातछे ॥२॥ मैं कहँगी तोरे मातछे । किसननें चोरी करी मोरी घरछे ॥ ३॥ कहे एका जनार्दनी लालछे । चरण पकरु मो तुमछे ॥४॥
मैं दधी बेचन मथुरा । तुम केवं थारे नंदजीको छोरा ॥१॥ भक्ति का आचला पकडा हरी । मत खेचो मोरी फारी चुनरीं ॥२॥ अहंकारको मोरा गरगा फोरा । व्हाको गोरस सबही गिरा ॥३॥ द्वैतनकी मोरी आंगेया फारी । क्या कहुं मैं नंगी नार उधारी ॥४॥ एका जनार्दनी ज्यासो भेटा । लागत पगसे कबु नहीं छुटा ॥५॥
मोकळा मार्ग पंढरीचा । नाहीं साधन करणें साचा । योग अभ्यासाचा । श्रमाचि नको ॥१॥ जाय जाय पंढरपुरा । पाहे दीनांचा सोयरा । पुंडलिकें थारा । दिधला जाय आवडीं ॥२॥ तेथें करितां वसती । नाहीं तया पुनरावृत्ती । जन्ममृत्युची खंती न करी कांहीं ॥३॥ पावन तीर्थ महिवरी । समान या नाहीं दुसरी । एका जनार्दनीं निर्धारी । प्रेमे वारी करिती ॥४॥
मोकळें तें मन ठेविलें बांधोनी । जनार्दनचरणीं सर्वभावें ॥१॥ स्थिर मति जाली वार्ता तीही गेली । द्वैताची फिटली सर्वसत्ता ॥२॥ मोह आशाबद्ध कमी निवारली । पावन तो जालों संतचरणीं ॥३॥ एका जनार्दनीं धन्य संतसेवा । उगविला गोंवा गुंती सर्व ॥४॥
मोक्ष मुक्तीचे लिगाड । वागवी अवघड कासया ॥१॥ एक नाम जपा कंठीं । राबती कोटी मुक्ति देखा ॥२॥ मोक्ष तेथें जोडोनि हात । उभाचि तिष्ठत सर्वदा ॥३॥ एका जनार्दनीं देखा । मुक्ति फुका राबती ॥४॥
मोक्ष मुक्तीचें ठेवणें । देती पेणें संत ते ॥१॥ नाहीं सायासांचे कोड । नलगे अवघड साधन ॥२॥ नको वनवनांतरी जाणें । संतदरुशनें लाभ हातां ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संतसमान देवाच्या ॥४॥
मोक्षमुक्ति काकुलती । संतांप्रती येताती ॥१॥ करा माझा अंगिकार । नाहीं थार तुम्हांवीण ॥२॥ हेंचि द्यावें आम्हांलागुनी । तुमचें चरणीं वास सदा ॥३॥ एका जनार्दनीं करी विनंती । कींव भकिती संतांप्रती ॥४॥
मोह ममता ही समुळ नाशावी । तेव्हाचि पावावी आत्मशुद्धि ॥१॥ चित्तशुद्धि झालिया गुरुचरणसेवा । तेणें ज्ञानठेवा प्राप्त होय ॥२॥ एका जनार्दनीं प्राप्त झाल्या ज्ञान । ब्रह्मा परिपुर्ण अनुभवेल ॥३॥
मौनचि आला मौनचि आला । मौन्य उभा ठेला विटेवरी ॥१॥ मौन्याचि ध्यान गोजिरें गोमटें । मौन्यचि ठेविले विटे समपद ॥२॥ मौन्यचि पैं माथां धरिला शंकर । मौन्य ध्यान दिगंबर बाळवेष ॥३॥ मौन्याचि एका शरण जनार्दनीं । मौन्याचि चरणीं मिठी घाली ॥४॥
म्यां गुरु केला म्यां गुरु केला । सर्व बोध तेणें मज दिधला ॥१॥ घालुनियां भक्ति अंजन । दावियेलें विठ्ठलनिधान ॥२॥ कान फुकुनि निगुती । दिधलें संताचिये हाती ॥३॥ एका जनार्दनीं गुरु बरा । तेणें दाविलें परात्परा ॥४॥
म्हणता दत्त दत्त । दत्त करी गुणातीत ॥१॥ दत्तनामाचा निजंछंद । नामें प्रगटे परमानंद ॥२॥ निज भाव समर्थ । जेथें नाम तेथें दत्त ॥३॥ एका जनार्दन दत्त । दत्त करी देहातीत ॥४॥
म्हणती दक्षिण द्वारका । पुण्यभुमी वैकुंठीं देखा । पाहुनियां पुंडलीका । राहिलासे उभा विटेवरी ॥१॥ काय वर्णावा महिमा । न कळेचि आगम निगमं । वेदादिक पावले उपरमा । जयासी पैं वर्णितां ॥२॥ तो आला आपुले पायीं । भक्त इच्छा धरुनी हृदयीं । एका जनार्दनीं सायी । सर्वावरी सारखी ॥३॥
म्हणे कृष्णराया शाळीग्राम देई । येरू लवलाही वदन पसरी ॥१॥ चवदा भुवनें सप्त तीं पाताळें । देखियलीं तात्काळें मुखमाजीं ॥२॥ स्वर्गीचे देव मुखामाजी दिसती । भुलली चित्तवृत्ति नंदराव ॥३॥ एका जनार्दनी नाठवें भावना । नंद आपणा विसरला ॥४॥
यमुने तटीं मांडिला खेळ । मेळवोनी गोपाळ सवंगडे ॥१॥ जाहले गडी दोहींकडे । येकीकडे रामकृष्ण ॥२॥ खेळती विटीदांडु चेंडु । भोवरें लगोर्या उदंडु ॥३॥ ऐसा खेळ खेळे कान्हा । एका जनार्दनीं जाणे खुणा ॥४॥ टिपरी
यमुनेचे तीरीं नवल परि वो । तेथें गोपाळ वत्सें स्वयं झाला हरी वो ॥१॥ नवल देखा ठक तिन्हीं लोकां । भुली ब्रह्मादिकां पार नाहीं सुखा ॥२॥ कृष्णवत्साची ध्वनी गाइ पान्हा । तेथें वोळलें निराळे विस्मयो गौळीजनां ॥३॥ गोपाळांचे वचनीं सुखें सुखा भेटी । तेथें वोसंडला आनंद माय कृष्णीं भेटी ॥४॥ ऐसा रचिला आनंद देखोनि निवाडा । तेथे सृष्टिकर्ता तोहि झाला वेडा ॥५॥ ऐसें अचोज पै मना नये अनुमाना । अचुंबीत करनें एका जनार्दना ॥६॥
यशोदेचा हरी जाय यमुनातीरीं । वाजवीतो मुरली पोवा नानापरी ॥१॥ छंदे छंदे वाजे वृंदावनीं फुजें । वेधलें मन माझें नाठवें कांहीं ॥२॥ ऐसें येणें पिसें लाविलें गे माये । एका जनार्दनीं पाहिला यादवराय ॥३॥
यशोदेसी गौळणी सांगती गार्हाणे । नट नाटक कपटी सांभाळ आपुले तान्हें । किती खोडी याच्या सांगु तुजकारणें ॥१॥ सहस्त्रमुख लाजला । निवांतचि ठेला । वेद परतला ।गाती अनुछंदे । वेध लाविला गोविंदे । परमानंदे आनंदकंदें ॥धृ॥ एके दिवशी मी गेलें यमुनातट जीवना । गाई गोप सांगतें घेऊनि आला कान्हा । करीं धरी पदरा न सोडी तो जाणा । एकांत घातली मिठी । न सुटे गांठीं तो पाहिला दृष्टी । नित्य आनंदु वेध लाविला ॥२॥ माझ्या घरासी एकदां आले शारंगपाणी । दहीं दुध भक्षुनी रितीं केली दुधाणीं । अज्ञान मडकीं टाकिलें निपटुनी । पाहिला हरी पळाला दुरी । घरा भीतरीं बाई यशोदे । वेध लाविला ॥३॥ किती खोडी याच्या सांगू तुज साजणी । गुण यांचे लिहितां न पुरे मेदिनी । रुप सुंदर पाहतां न पौरे नयनी । एका जनार्दनीं देखिला । ध्यानी धरिला । मनीं बैसला । सच्चिदानंद ॥ वेध लाविला ॥४॥
या देहा अमंगळा । पासुनी आत्मा वेगळा । ऐसा ज्ञानाचा डोळा । प्रत्यक्ष दिसे ॥१॥ ज्ञान म्हणजे शुद्ध सत्वगुण । जेथें द्वैत प्रकृतीचें अधिष्ठान । जी पासाव सव्वीस लक्षणें । बोलिलें षोढशाध्यायीं ॥२॥ ते दैवी प्रकृतीचें घरीं । परमात्मा राज्य करी । तो जयाएं अंगिकारी । तो सुटला गा ॥३॥ या पुरुषाचें बेचाळीस कुळ । पद पावले अढळ । आत्मतत्त्वीं सकळ । मिळणी आली ॥४॥ एका जनार्दनीं तेचि भेटी । जे अहंभावाची सुटे गांठीं । तो दैवी प्रकृतीचे मुगुटीं । सहजचि बैसे ॥५॥
या पंढरीचे सुख पाहतां डोळां । उभा तो जिव्हाळा योगीयांचा ॥१॥ म्हणोनियां मन वेधलें चरणीं । आणिक त्यागुनी बुडी दिली ॥२॥ जनार्दनाचा एका धांवे लोटांगणीं । करी वोवाळणी शरीराची ॥३॥
या पाउलासाठीं लक्ष्मी पिसी । सनकादिक वेडावले मानसीं ॥१॥ सुख जोडलें पुंडलिकासी । विटेवरी हृषिकेशी ॥२॥ म्हणे जनार्दनाचा एका । धन्य धन्य पुंडलीका ॥३॥
या रे नाचुं प्रेमानंदे । रामनामचेनि छंदें ॥१॥ म्हणा जयरामा श्रीराम । भवसिंधु तारक नाम ॥२॥ ऐसी नामाची आवडी । काळ गेला देशोधडी ॥३॥ आवडीने नाम घोका । म्हणे जनार्दन एका ॥४॥
या हो या चला जाऊं कीर्तना । आनंद तेणें मना नाचती वैष्णव ॥१॥ राम कृष्ण हरि वासुदेवा । गातती प्रेमभाव आवडी आदरें ॥२॥ सुख तेथें शांती विरक्ति कोण पुसे । सबाह्म अभ्यंतरीं अवघा वासुदेव वसे ॥३॥ एका जनार्दनीं वासुदेवीं मन । जन वन तेथें अवघा जनार्दन ॥४॥
यातिहीन असो भला । जो या गेला शरण संतां ॥१॥ त्यांचें जन्ममरण चुकलें । पावन जाहलें तिहीं लोकीं ॥२॥ उत्तम अधम न म्हणती । समचि देती सर्वांसी ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । केलें पावन दीनालागुनी ॥४॥
यातीकुळ कांहीं नाणी तो मानसीं । धांवें त्यांचे पाठीसी लागवेंगें ॥१॥ आपुलें म्हणविल्या न देखे पारिखें । रक्षी त्या कौर्तुकें आपुले काजा ॥२॥ एका जनार्दनीं पहा अनुभव । धांवतसे देव लवलाहे ॥३॥
यातीसी नाहीं कारण । नामस्मरण हरीचें ॥१॥ तेणें तराल भवपार । आणिक विचार न करा ॥२॥ मागां पहा अनुभव । तारिले जीव निर्जिव ॥३॥ स्त्रिया शूद्र नारी नर । नामें निर्धारा मुक्तिपद ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । जपा विश्रामदायक ॥५॥
याहांकी बात नहीं मेरी आवछे । तोरे चरण कमल मैं द्यावछे ॥१॥ सुंदरतुन नंदनंदन लालछे । गळां शोभे वैजंयती मालछे ॥२॥ पीत पीतांबर घोंगरीयाछे । गोपाल नाचती तोरे सातछे ॥३॥ एका जनार्दनी रखत गावढीछे । चित्त जडे मोरे पावडीछे ॥४॥
युगायुगीं पीडिली विरहिणी । नाठवीं ध्यानीं मनीं चक्रपाणी । म्हणोनी वियोगाची जाचणी । तो भेंटला संतसंग साजणी ॥१॥ विरह गेला सुख झालें अपार । जन्मोजन्मी चीं तुटे वेरझार वो ॥धृ॥ घडतां संतसंग विश्रांती । तुटली माया पडळभ्रांति । भव संसार याची झाली शांती संतमहिमा वर्णावा किती ॥२॥ महिमा वर्णितां विरहा फिटलें । एका जनार्दनी तया भेटलें । सुख अनुभवे अंतरीं दाटलें । विरहाचें बीज भाजिलें वो ॥३॥
युगें आठ्ठावीस जालीं । परी न बैसें तो खालीं ॥१॥ कोण पुण्य न कळे माय । विटे लाधलें या विठ्ठलाचें पाय ॥२॥ नाहीं बोलाचालीअ मौन धरियलें । कैसें चाळविलें पुंडलिकें ॥३॥ एका जनर्दनीं विटेवर । दोन्हीं कटीं ठेविलें कर ॥४॥
येई वो श्रीरंगा कान्हाबाई । विरहाचें दुःख दाटलें हृदयीं । कोण सोडवील यांतुन पाहीं । दैवयोगें सांपडला सगुण देहीं ॥१॥ सगुण निर्गुण याचा वेध । वेधें वेधलें मन झालें सद्गद । वाचा कुंठित हारपला बोध । नेणें आणिक परमानंद ॥२॥ स्थित स्थित मति झाली । वृत्ति विरक्ति हारपली समाधि उन्मनी स्थिरावला । ऐशी विरहाची मति ठेली वो ॥३॥ संगविवर्जित मन झालें । काया वाचा मन चित्त ठेलें । एका जनार्दनीं ऐसें केलें । विरह दुःख निरसिलें ॥४॥
येई हो कान्हाई मी दळीन एकली । एकली दळीतां शिनले हात लावी वहिली ॥धृ॥ वैराग्य जातें मांडुनी विवेक खुंटीं थापटोनी । अनुहात दळण माडुनि त्रिगुण वैरणी घातलें ॥येई ॥१॥ स्थुळ सूक्ष्म दळियलें देहकारणसहित महाकारण दळियलें औट मत्रेसहित । येई ॥२॥ दशा दोनी दाळिल्या द्वैत अद्वैतासहित । दाही व्यापक दळियेंले अहं सोहं सहितं ॥येई ॥३॥ एकवीस स्वर्ग दळियेलें चवदा भवनासंहित । सप्त पाताळें दलियेंलीं सप्त सागरांसहित । येई ॥४॥ बारा सोळा दळियल्या सत्रावीसहित । चंद्र सुर्य दळियलें तारागणांसहित ॥येई ॥५॥ नक्षत्र वैरण घालुनी नवग्रहांसहित । तेहतीस कोटी देव दळियेलें ब्रह्मा विष्णुसहित ॥येई ॥६॥ ज्ञान अज्ञान दळियेलें विज्ञानसहित । मीतुंपण दळियेलें जन्ममरणसहित । येई ॥७॥ ऐसें दळण दळियेलें दोनी तळ्यासहित एका जनार्दनीं कांहीं नाहीं उरलें द्वैत ॥येई ॥८॥
येउनी नरदेहा गमविलें आयुष्य । नाहीं हृषीकेश स्मरला मनीं ॥१॥ मुखें नाहीं केलें देवाचें स्मरण । ऐसा अधम जन जाहलों देवा ॥२॥ नाहीं तें ऐकलें कीर्तन संतांचे । कर्ण बधिर साचें जाहलें देवा ॥३॥ करें नाही केला दानधर्म कांहीं । ऐसा अपराधी पाहीं जाहलों देवा ॥४॥ चरणन चालती तीर्थयात्रेप्रती । ऐसा आत्मघाती जाहलों देवा ॥५॥ एका जनार्दनीं संसारांचा छंद । नाहीं तो गोविंद आठविला ॥६॥
येऊनियां पंढरपुरा । उभा सामोरा पुडलिका ॥१॥ उभारुनी बाह्मा हात । भक्ता इच्छिलें तें देत ॥२॥ भलते याती नारी नर । दरुशनें उद्धार सर्वांसी ॥३॥ साक्ष भीमरथी आई । एका जनार्दनीं पाही ॥४॥
येकीपुढें येक सरसावोनि गोपिका । सांगतो गाह्माणीं तुज नाहीं ठाऊका ॥१॥ रात्री मंचकावारी पहुडतां साजणी । अवचित येऊनी बांधी दाढी आणि वेणी ॥२॥ नाहतां आपुलेअ अंतसदनीं । येऊनियां पुढें बैसें शारंगपाणी ॥३॥ ऐसा कटाळा आणियला येणें । एका जनार्दनीं तुझें आवडतें तान्हें ॥४॥
येणें कृष्णें आमुचें खादलं दुध दहीं । फोडोनि टाइलें भाजनें पाहीं ॥१॥ आवरी आवरी बाई आपुला कान्हा । न कळे याची कारणी ब्रह्मादिकां नये ध्याना ॥२।। घेऊनियां पोरें घरामध्यें येतो पाहे । चोरी करुनियां पळुनी जातो लवलाहें ॥३॥ एका जनार्दनीं किती सांगू गार्हाणें । पुन्हां आलिया यासी शोक लावीन सत्य जाणे ॥४॥
येणें छंदे छंद लागली नव्हाळी । हा कान्हो वनमाळी वेध याचा ॥१॥ सरितां सरेना बैसला हृदयीं । तो आतां ठाईचें ठायीं जडलासे ॥२॥ एका जनार्दनी नोहेची परता । संपूर्ण पुरता भरला देहीं ॥३॥
येणें जानें खुंटलें क्रियाकर्म ठेलें । मज माझें भेटलें आत्मरुप ॥१॥ त्यागुं तें काय भोगुं तें काय । सर्व ब्रह्मारुप पाहे कोंदाटलें ॥२॥ क्रियाकर्मधर्म निखिळ परब्रह्मा । त्यागुं भोगुं तेथें केवळ भ्रम ॥३॥ एका जनार्दनीम सहजीं सहज एक । एकीएक पहातां कैंचे अनेक ॥४॥
येणें पांडुरंग लावियेला चाळा । बैसलासे डोळां निवडेना ॥१॥ मनाचियें मनें घातिलेंसे ठाण । नोहे उत्थानपन कोणीकडे ॥२॥ वेधकु वेधकु पंढरीचा राणा । एका जनार्दना शरण होय ॥३॥
येणें पुरतें सर्व काज । विश्वास हा जाहला मज । सांपडलें तें निज । बहुकाळांचे ठेवणे ॥१॥ केला पुंडलिकें उपकार । दाविला सोपामार्ग निर्धार जडजीवां उद्धार । नाममत्रें एकाची ॥२॥ तुटलीं बंधने । मागा पाहा अनुभणे एका जानार्दनीं म्हणे । धन्य वास पंढरीसे ॥३॥
येणेंचि आश्रमें साधती साधनें । तुटती बंधनें यमपाश ॥१॥ काया क्लेश न करणें व्रत तप दान । न लगे हवन तीर्थाटन ॥२॥ संतांचा सांगत गावें रामनाम । सुखें सुख विश्राम लाभे तुजसी ॥३॥ प्रपंच परमार्थ ऐक्य रुपें दोन्हीं । तोचि ब्रह्माज्ञानीं मनीं समजा ॥४॥ व्यापक तो जगीं व्यापुनीं निराळा । एका जनार्दनीं वेगळा सुखदुःखां ॥५॥
येणेंचि नामें तारिलें बहुतां । दोषी तो पुरता अजामेळ ॥१॥ गणिका आणि वाला अजामेळ भिल्लणी । गोपाळ गौळणी तारियेल्या ॥२॥ गजेंद्र तो पशु नाडितां जळचर । धांवे देव सत्वरें ब्रीदासाठीं ॥३॥ प्रल्हाद संकट पडता निवारी । चोखयाचें करी बाळंतपण ॥४॥ दामाजीचा महार होऊनियां ठेला । उणेंपण त्याला येवों नेदी ॥५॥ एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । उभाचि तिष्ठत विटेवरी ॥६॥
येती कीर्तना आल्हादें । गाती नाचती परमानंदे । सुखाची तीं दोंदें । आनंदें तयासी ॥१॥ धन्य धन्य कीर्तन । धन्य धन्य संतजन । जाले कीर्तनीं पावन । परमानंदगजरीं ॥२॥ हरि कृष्ण गोविंद । हाचि तया नित्य छंद । तेणें जाय भेदाभेद । कीर्तनगजरीं ॥३॥ एका जनार्दनीं सार । कीर्तनीं केलासे निर्धार । आणिक नाहीं दुजा विचार । कीर्तनावांचोनी ॥४॥
येथोनी आनंदु रे । कृपासागर तो गोविंदु रे ॥१॥ महाराजाचें राउळी । वाजे ब्रह्मानंद टाळी ॥२॥ आनंदले भक्तजन । म्हणे धन्य रघुनंदन ॥३॥ लक्ष्मी चतुर्भुज झाली । प्रसाद घेउनी बाहेर आली ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । पाहतां निवे आत्माराम ॥५॥
येवढा पुरवा मनींचा छंद । वाचे गोविंद आठऊं द्या ॥१॥ मग मी तुमच्या न सोडीं पायां । कारीन काया कुर्वंडीं ॥२॥ वारंवार क्षणक्षणा । संत चरणीं वंदीन ॥३॥ दुजा नका काहीं हेत । एका जनार्दनीं मागत ॥४॥
येवोनि गोपाळ कृष्णासी बोलतीं । यमुनेचा बाऊ पळाला वो श्रीपती ॥१॥ धन्य बळीया आम्हीं की वो त्रिभुवनी । धन्य धन्य कृष्णा म्हणोनि नाचती अवनी ॥२॥ एका जनार्दनीं ऐकोनी तयांचे बोल । आनंदे गोपाळ तयाशीं खेळे ॥३॥
येव्हढें जया कृपेचें करणें । रंक राज्यपदें मिरवती ॥१॥ तो हा कल्पतरु गुरुजनार्दनु । छेदी देहाभिमानु भवकंदु ॥२॥ कृपेचें वोरसें धांवे कामधेनु । तैसा माझा मनु वेधिलासे ॥३॥ एका जनार्दनीं तयावांचुनी कांहीं । दुजे पाहाणें नाहीं मनामाजीं ॥४॥
योग याग तप नलगे साधन । वाचे रामकृष्ण जपे आधीं ॥१॥ कायिक वाचिक मानसिक भाव । तेणें सर्व ठाव एकरुप ॥२॥ संसार सांकडें भ्रमिष्टासी पडे । उच्चारितां नाम तया न पडे सांकडें ॥३॥ एका जनार्दनीं नेम हाचि राम । सोपें तें वर्म गूढ नको ॥४॥
योगयाग तप जयासाठीं करणें । तें उभे कोणें पंढरीसी ॥१॥ काउलाची पेठ पंढरीचा हाट । मिळाले घनदाट वानकरी ॥२॥ पताकांचे भार गर्जती हरिदास । होऊनी उदास सर्वभावें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाहीं कामक्रोध । अवघा गोविंद हृदयीं त्यांचें ॥४॥
योगयाग तप व्रतें आचरितां । नाम सोपें गातांसर्व जोडें ॥१॥ पाहोनियां प्रचीत नाम घे अनंत । तुटे नाना जपे नाम ॥२॥ एका जनार्दनीं नामाचा महिमा । वर्णितां उपरमा शेष आला ॥३॥
योगियां न कळे वर्म । कोणा साधे शुद्ध कर्म । न घ्डे दान आणि धर्म । वाउगा श्रम जाणिवेचा ॥१॥ मुखें गाउं नाम वाचे । ब्रह्माज्ञान पुढें नाचे । भय नाहीं पापियां दुतांचे । आम्हांसी ते सर्वथा ॥२॥ ना करुं वाउग्या खटपटा । आगमनिगमांचा न घेऊ ताठा । वाउग्या त्या चेष्टा । नामविण न करुं ॥३॥ योगयाग न करुं तीर्थाटन । सुखें गाऊं जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन । मुख्य मंत्र सोपरा ॥४॥
योगियांचा मुकुट म्हणती धूर्जटी । तोही रामनाम कंठी जपताहे ॥१॥ स्पशानी तो राहे रामनाम गाये । भोवतें उभे पाहे ऋषी सर्व ॥२॥ सदा समाधिस्त रामनामें रंगला । वाचे सदा चाळा रामनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रीरामावांचुनीं । दुजा छंद मनीं नाही त्याचे ॥४॥
योगियांचा योग साधन तें सांग । तो पांडुरंग विटेवरी ॥१॥ मुमुक्ष संपदा ज्ञानीयाचा बांधा । तो पांडुरंग विटेवरी ॥२॥ सच्चिदानंदघन अमुर्त मधुसुदन । एका जनार्दन विटेवरी ॥३॥
योगी ध्याती जया चिंतिती मानसी । तो हृषीकेशी पंढरीये ॥१॥ जाऊं लवलाहे पाहूं पैं चरण । क्षेमालिंगन देऊं सुखें ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें । ब्रह्मा फाडोवाडें विटेवरी ॥३॥
योगी रिगाले कपाटीं । हटयोगी साधिती आटी ॥१॥ परी तयांसी दुर्लभ । तो गोकुळीं जाहला सुलभ ॥२॥ यज्ञादिकीं अवदाना नये । तो गोपाळांचे उच्छिष्ट खाये ॥३॥ सदा ध्याती जपी तपी ज्यासी । तो नाचे कीर्तनीं उल्हासीं ॥४॥ एका जनार्दनीं प्रेमळ । भोळ्या भाविकां निर्मळ ॥५॥
योगी शिणताती साधनकपाटीं । तया नोहे भेटीं कांही केल्या ॥१॥ तो हरी गोकुळीं बाळवेषे खेळे । पुरती सकळ मनोरथ ॥२॥ गोपिका तयासी कडेवरी घेती । वालादुला म्हणती माझे माझें ॥३॥ एका जनार्दनीं जया जैसा हेत । तैसा पुरवीत देवराव ॥४॥
योगी शिणती साधनीं । पावन होती ते कीर्तनीं ॥१॥ अष्टांग धूम्रपान । तया श्रेष्ठ हें साधन ॥२॥ समाधी उन्मनी । कीर्तनीं पावन हे दोनी ॥३॥ चौदेहांसी अतीत । कीर्तनीं होतीं तें मुक्त ॥४॥ कर्म धर्म न लगे श्रम । व्यर्थ वाउगा विश्रांम ॥५॥ कीर्तन छंद निशिदिनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥६॥
योगीयांचे चिंतनी न बैसे । यज्ञ यागादिकांसीं जो न गिवसे । तो भाविकांचें कीर्तनासरिसें । नाचतसें आनंदें ॥१॥ तो भाविकांचे कीर्तनीं आपुलें । सुख अनुभवी वहिलें । प्रेमें ब्रह्मानंदी डोले । वैष्णावांचें सदनीं ॥२॥ यज्ञांचें अवदानीं न धाये । तो क्षीरापतीलागीं मुख पसरुनि धांवें । केवढें नवले सांगावें । या वैष्णवसुखाचें ॥३॥ सुख येतें समाधानीं । म्हणोनि सुख जनार्दनीं । एका जनार्दनाचे चरणीं । सप्रेमें विनटला ॥४॥
योग्याचे ध्यान बैसलेंसे मौन । तो हा निधान विटेवरी ॥१॥ विठ्ठल सांवळा पाहुं चला डोळां । धरुनी बाळलीला कटीं कर ॥२॥ संतांचा समुदाव आरत्यांची दाटी । नामघोष सृष्टी न समाय ॥३॥ आषाढी कार्तिक आनंद सोहळा । येती नरनारी बाळा पाहवया ॥४॥ एका जनार्दनीं पुरला मनोरथ । विठ्ठल पाहतां चित्त गुंतलेसे ॥५॥
रंक बैसतां पालखीसी । उपेक्षी पहिल्या पदवीसी ॥१॥ तैसें नाम मुखी गातां । कोण ब्रह्मा ज्ञान वार्ता ॥२॥ मूळीचे जाहले नाहीं खंडन । वादविवाद अभेदी जाण ॥३॥ एका जनार्दनी शरण । ब्रह्माज्ञानाची कोण आठवण ॥४॥
रकारासी कान्हा मकारपुढती । स्मरतां होय मुक्ति सर्व जनां ॥१॥ नारी अथवा नर हो कां दुराचारी । वाचे म्हणतीं हरी सर्व मुक्त ॥२॥ सायास तो नाहीं अनायासें काम । वाचे रामनाम सदां गावें ॥३॥ एका जनार्दनीं धरा हेतू मनीं । श्रीराम वदनीं उच्चारावा ॥४॥
रखितो गोध्नेआं मनाचेनी मनें । न पुरे अवसरु धावण्यां धावणें । कुंठित जाहली गति पवनाची तेणें । तो हा नंदाचा नंदन यशोदेचें तान्हें ॥१॥ देखिला देखिला मंडित चतुर्भुज । वैकुठींचा भूपति तेजःपुंज । पहातांचि तय नावडे काहीं दुजें । ऐसें लाघव याचें सहज ॥२॥ चित्त चैतन्य पडिली मिठी । कामिनी मनमोहना जगजेठी । तुझ्या वेधे ध्यानस्थ धुर्जटी । ऐसा गोवळु योगीयांसीनोहे भेटी ॥३॥ एका जनार्दनी शब्दवेगळा । आंगमांनिगमां कांहीं न काळे लीळा । सोहं कोहं शब्दावेगळा । पहा पहा परब्रह्मा पुतळा ॥४॥
रघुनंदन पायीं गेला । रथ त्वां कां रे आणिला ॥१॥ सूर्यवंशी नारायणा । माझा राघव जातो वनां ॥२॥ सुर्यवंशीं दिनकरा । तपुं नको तुं भास्करा ॥३॥ अहो धरणी मायबहिणी । सांभाळा हो कोदंडपाणी ॥४॥ एका जनार्दनीं भाव । पदोपदीं राघवराव ॥५॥
रघुवीरस्मरणें चित्त माझें रंगलें वो बाई । आसनींशयनीं भोजनीं भोजनीं त्याविण न रुचे काई ॥१॥ जीवींचे जीवन माझें त्रैलोक्याचें सुख । त्यासी पाहतां सर्व हरली तहानभुक । ब्रह्मानंदें नाचूं लागे निरसुनी गेलें दुःख ॥२॥ दीनबंधु सखा जीवलग अयोध्येचा राजा । निर्वाणी सकंटी धावें भक्ताचिया काजा । कनवाळु तोचि प्राण विसावा माझा ॥३॥ श्यामवर्ण गोमटी गळां वैजयंती माळा । वामांगी घवघवीत शोभे जनकाची बाळा । एका जनार्दनीं तो म्यां राम देखिला डॊळा ॥४॥
रतीच्या अंती जें होय सुख । सर्वांगीं तें सर्वदा देख ॥१॥ इंद्रियाविण आहे गोडी । तेथींचा स्वादु कवण काढी ॥२॥ आधींच करणी कैसी यक्षिनी । गोडपणें कैसी देत आहे धणी ॥३॥ एका जनार्दनीं लागला छंदु । एकपणेंविण घेतला स्वादु ॥४॥
रमा रमेश मस्तकी हर । पुढे तीर चंद्रभागा ॥१॥ मध्यभागीं पुंडलीक । सुख अलोलिक न वर्णवे ॥२॥ बहुता वैष्णवांचा मेळ । गदरोल नामाचा ॥३॥ वामभागीं रुक्मिनी राही । जनार्दन तेथें पाहीं ॥४॥
रमेसह पंढरी आला । येऊनि भेटला पुंडलिका ॥१॥ म्हणे उभारुनि बाह्मा हात । तरतील नामें महापतित ॥२॥ नका कांहीं आटाआटी । योग यागांची कसवटी ॥३॥ ब्रह्माज्ञान नसाधे लोकां । मुखीं घोका विठ्ठला ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । सांगे वचनीं पुंडलीक ॥५॥
रवि न लपेचि अंधारीं । तैशी तुमची जगीं थोरी ॥१॥ कृपावंत तुम्ही संत । यावरी हेत दुजा नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं शरण । संत परिपुर्ण दयाळू ॥३॥
रसने रसभोग्य रसाचा भोक्ता रस ग्रासी होय भेटी । रसस्वादाचा सौरसु तोची ब्रह्मारसो कृष्णीं पडतसे गांठीं ॥१॥ आत्मा कान्हा भोग निधी । आम्हीं सकळां भोग अवघी ॥धृ०॥ श्राव्य श्रावक श्रवणा समाधान सहजीं सिद्धचि पाहे । गगन गर्भें सरे गगना अलिप्त शब्दें कोंदाटलें ठायीं राहें ॥२॥ दृष्टी दृश्य नसे दृश्य सबाह्म दिसे दृष्टीविण डॊळा पाहे । अरुपाचें रुप अगुनी होउनी देख देखणें कवण आहे ॥३॥ घ्राणाचे जें घ्राण वासाचा अवकाशु ज्ञप्ती मात्र आहे शुद्ध । गंधाचा गंधु सुवास जीवन दृष्टी भोग सुगंध ॥४॥ देहाचे आंतील कठीण कीं कोंवळें न कळे तेथीचा भावो । आत्मारामीं वृत्ति जडोनी गेली मा सबाह्म रिता नुरेची ठावो ॥५॥ मनाचाही वेगु दिसताहे सवें नुप्तमाजीं उभा देवो । म्हणवोनी मन होतें तें उन्मन जालें पडिला कृष्ण स्वभावो ॥६॥ काष्ठ भक्षितां दाहकु काष्ठामाजीं असें मथिलिया काष्ठाचि अग्नि । एका जनार्दनीं कृपा देहींचाचि देहीं मी भोग भोगितां राहे कृष्ण होऊनि ॥७॥
राखीत गोधनें भक्ताचियां काजा । उणीव सहजा येवो नेदी ॥१॥ आपुलें थोरपणा सारुनी परतें । भक्तांचे आरुतें काम करी ॥२॥ उच्छिष्ट काढणें सारथ्य करणें । उच्छिष्टं तें खाणें तयांसवें ॥३॥ चुकतां वळती आपण वोळणें । एका जनार्दनीं पुण्य धन्य त्यांचें ॥४॥
राजाला आळस संन्याशाला सायास । विधवेसी विलास विटंबना ॥१॥ व्याघ्रासी शांतता गाईसी उग्रता । वेश्येसी हरिकथा । विटंबना ॥२॥ दानेंविण पाणी । घ्राणेविन घाणी । नामेंविण वाणी विटंबना ॥३॥ एका जनार्दनीं भावभक्तीविणा । पुण्य केलें नाना विटंबना ॥४॥
राजीवाक्ष प्रभु रुक्मिणीरण । मनोहर ध्यान श्रीकृष्णाचें ॥१॥ शंख चक्रगदा पीतांबरधारी । नमिला कंसारी प्रेमभावें ॥२॥ मोक्ष अधिष्ठान पुण्य कीर्ति स्थान । पतितपावन पाडुरंग ॥३॥ जनार्दनीं देवाधिदेव । चित्तीं वासुदेव राहो सदा ॥४॥
रात्रंदिवस जप होती साठ घटिका । संख्या त्याची ऐका निरनिराळी ॥१॥ दीड घटिका पळें दहा निमिष दोन । प्रथम तें स्थान आधारचक्र ॥२॥ साडेसोळाआ घटिका दहा पळें लेखा । निमिषें तीन देखा स्वाधिष्ठानी ॥३॥ दहा पळें देखा घटिका साडेसोळा असती । मणिपुर गणती निमिष चार ॥४॥ आणिक घटी पळें तितुकींची पाही । अनुहत ठायीं निमिष पांच ॥५॥ पावणेतीन घटिका दहा पळें जाणा । विशुद्धींची गणना निमिष एक ॥६॥ अग्निचक्रावरी पावणेतीन घटिका । दीड पळ देखा निमिष एक ॥७॥ पळ आठ घटिका अडिचाची गणती । निमिष चवदा असती सहस्त्रदळीं ॥८॥ साहाशें ते सहस्त्र एकवीस होती । जनार्दनप्राप्ति एका उपायें ॥९॥
रात्रदिवस मन रंजलें । हरिचरणीं चित्त जडलें । विरहाचें दुःख फिटलें । धन्य झालें संसारीं ॥१॥ विरह गेला सुख झालें वो माया । पुढतोपुढती आनंद न समाये ॥धृ॥ संतसंग घडला धन्य आजीं । मोह ममता तुटली माझी । भ्रांती फिटोनि गेली सहजीं । विरह गेला सुख झालें आजीं ॥२॥ धन्य धन्य संतसंगती । अवधी झाली विश्राती । एका जनार्दनी चिंत्तीं । विरहभ्रांति निरसली ॥३॥
रात्रीची प्रौढी नोहे सुर्याचा प्रकाश । तोवंरींचे भास आंधाराचा ॥१॥ सुर्याचे उदयीं अंधार हा नासे । तैसें अज्ञानें नासे ज्ञान सर्व ॥२॥ एका जनार्दनीं सदगुरुवांचुनी । प्रकाश तो मनीं नोहे कांहीं ॥३॥
राम आठवितां नुरेचि पैं पाप । ऐसा दाखव मज पा कोणी एक ॥१॥ नाम त्रिभुवनीं वरिष्ठ साचार । म्हणोनि निर्धार सनकदिकीं ॥२॥ एका जनार्दनीं जपतां निर्धारें । भवसिंधु तरे रामनामें ॥३॥
राम कृष्ण हरी । नित्य वदे जो वैखरी ॥१॥ तयापाशी नुरे पाप । नासे त्रिविध हा ताप ॥२॥ नाम तेंचि परब्रह्मा । जप यज्ञ तो परम ॥३॥ एका जनार्दनीं जपा । रामकृष्ण मंत्र सोपा ॥४॥
राम नाम वदे वाचे । धन्य मुख तयाचें लोटांगणीं साचे । हरिहर पैं येती ॥१॥ नाम चांगलें चांगलें । जड जीव उद्धरले । वैकुंठवासी केलें । कुडे कपाटियासी ॥२॥ अजमेळादि पातकी । नामें तारिलें महादोषी । यवनादि सुखी नामें केलें ॥३॥ हास्य विनोदें नाम । घेतं पावे सर्वोत्तम । मा दृढ धरलीया प्रेम । देवचि होय ॥४॥ एका जनार्दनीं अनुभव । कालीमाजीं तारक सर्व । नामवांचुनीं अन्यभाव । नाहीं नाहीं ॥५॥
राम भावाचा भुकेला । सांडोनी दुर्योधनसदनाला ॥१॥ विदुर गृहाप्रति गेला । विश्रांति तेथें पावला ॥२॥ शबरींची फळें भक्षी । क्षीरनिधी शयन साक्षी ॥३॥ एका जनार्दनीं निश्चय ऐसा । देव भक्ताधीन सहसा ॥४॥
राम म्हणोनि दीन येती काकुलती । त्याच्या यातनेचे दोषे सांगावे किती ॥१॥ काय साचलें नाठवे पाप । नामें निष्पाप महादोषी ॥२॥ चित्रगुप्त जव पाहे वही । कोरडें पान रेघही नाहीं ॥३॥ खोडी ना मोडीसमुळ उडे । एका जनार्दनीं नामें पाप झडे ॥४॥
राम राम ध्वनी जयाचे मुखासी । धन्य पुण्यराशी पावन झाला ॥१॥ सदोदित नाम जपे श्रीरामाचें । अनंता जन्माचें दोष जाती ॥२॥ राम राम वदे सादा सर्वकाळं । काळाचा तो काळ रामनामें ॥३॥ राम वदे ध्यानीं राम वदे मनीं । एका जनार्दनीं राम वदे ॥४॥
राम राम म्हणतां वाचे । रामरुप होय साचें ॥१॥ रामें तारिली शबरी । नित्य राम ती उच्चारी ॥२॥ रामें तारिली गणिका । केल्या अजामेळ सखा ॥३॥ शिळा तारिल्या सागरीं । राम अहिल्या उद्धरी ॥४॥ एका जनार्दनीं । राम भरला जनीं वनीं ॥५॥
राम रावण रणांगणीं । युद्धा मीनला नीज निर्वाणीं । येरयेरातें लक्षुणीं । स्वयें विधों पाहे ॥१॥ तंव गज ध्वजीं राम । रामाचि धनुष्यबाण । रामरुप आपण । आपणा देखें ॥२॥ रावणा पाडलें ठक । रामरुप कटक । पारिकें आणीक । तया न दिसें कांहीं ॥३॥ रामरुप नर । रामरुप वानर । वैरी निशाचर । रामरुप ॥४॥ रावण पाहे लंकेकडे । रामरुप लंकेचे हुडे । सबाह्म चहूकडे । राम दिसे ॥५॥ ऐसें निर्वाण युद्ध । विसरला द्वंद्वभेद । एका जनार्दनीं आनंद प्रगटला ॥६॥ भिल्लिण – अभंग ९३४
राम रावण हुंबली खेळती । खेळीया हनुमान तीरे ॥१॥ खेळ माडिला खेळ मांडिला कान्होबाचे बळें खेळ मांडिला ॥धृ॥ राम कृष्णा हुंबली खेळती । खेळ्या अर्जुन झाला रे ॥२॥ अठरा अक्षौहिणी कौरव मारिले । शिशुपाळसह वक्रदंत वधिले रे ॥३॥ एका जनार्दनीं खेळतां खेळतां हुंबली आनंद बहु जाला ॥४॥ खेळ खेळतां अवघे निमाले मीतुपणा ठाव नाहीं उरला ॥५॥ हुतुतु
राम सर्वांच्याहृदयीं आहे । धरितां त्या हृदयस्थाची सोये । तेथें रामरावणु कोठें आहे । सांग माय यथार्थ ॥१॥ भोगितां हृदयस्थासी । अवकाश कैंचा भोक्तियासी । तेथें रावण कैंचा आणिसी । जें तयासी भोगावें ॥२॥ दृश्याचिये भेटी । दृश्यपणें उठी । होता तेणेंसी तुटी । तोही शेवटीं असेना ॥३॥ आतां नाहींपण असे । असेतोचि दिसे । एका जनार्दनीं पिसें । रावणाचें कायसें ॥४॥ सीतावचनमात्रें मंदोदरी पूर्णावस्था
राम सर्वाघटीं व्यापक संचला । जैसा भाव तया तैसा भेटला ॥१॥ रीस आणि वानर राक्षसहि पहाती । सर्वां एकची मुक्ति रामसंगे ॥२॥ वैर अथवा सख्य वाचे वदे नाम । मुक्ति आम्हां राम स्वयें देती ॥३॥ एका जनार्दनीं वदतां निष्काम । स्वर्गसुख द्त राजाराम ॥४॥
राम हें माझें जीवींचें जीवन । पाहतां मन हें जालें उन्मन ॥१॥ साधन कांहीं नेणें मी अबला । शाम हें वीजु बैसलेंसे डोळा ॥२॥ लोपल्या चंद्रसुर्याच्या कळा । तो राम माझा जीवीचा जिव्हाळा ॥३॥ प्रकाश हा दाटला दाही दिशा । पुढें वो मार्ग न दिसे आकाशा ॥४॥ खुंटली गति श्वासा वो उश्वासा । तो राम माझा भेटेल वो कैसा ॥५॥ यासी हो साच परिसा हो कारण । शरण एका जनार्दन नेणें तेंचि साधन ॥६॥
रामकृष्ण ऐसें नाम । सुलभ सोपें तें सप्रेम । उच्चारितां नित्य नेम । तया पेणें वैकुंठ ॥१॥ नका करुं आळस कोणी । लहान थोर धरा मनीं । तुटेल आयणी । जन्म आणि मृत्यूची ॥२॥ आहे मज भरंवसा । एका जनार्दनीं ठसा । आळस नका करुं सहसा । लहान थोर सकळ ॥३॥
रामकृष्णनाम । कथा करूं कीर्तन ॥१॥ हाचि आम्हां मंत्र । सोपा दिसे सर्वत्र ॥२॥ संतांचे संगती । मुखीं नामामृत तृप्ती ॥३॥ बसो कीर्तनीं सदा । माझी मति गोविंदा ॥४॥ जनार्दनाचा एक । म्हणे माझी कींव भाका ॥५॥
रामनाम उच्चार होटीं । संसाराची होये तुटी ॥१॥ संसार तो समुळ जाय । राम उच्चारुनी पाहे ॥२॥ मागें अनुभवा आलें । गजेंद्रादि उद्धरिलें ॥३॥ शिव ध्यातो मानसीं । रामनाम अहर्निशीं ॥४॥ एका जनार्दनीं राम । पूर्ण परब्रह्मा निष्काम ॥५॥
रामनाम जपे शिव तो स्मशानीं । वाल्मिक तो मुनी नाम जपे ॥१॥ गणिका तारिली रामनाम घेतां । पातकी तत्त्वतां उद्धरिले ॥२॥ रामनाम सुख शिव जाणें तत्वतां । येरांसी महत्व न कळे नाम ॥३॥ साधनांचे सार नाम मुखी गात । रामनाम म्हणतां कार्यसिद्धि ॥४॥ एका जनार्दनीं रामनाम जप । वैकुंठीचा सोपा मार्ग तुम्हां ॥५॥
रामनाम ज्याचे मुखीं । तो नर धन्य तिहीं लोकीं ॥१॥ रामनामें वाजेटाळी । महादोषा होय होळी ॥३॥ रामनाम सदा गर्जे । कळेकाळ भय पाविजे ॥४॥ ऐसा रामनामीं भाव । तया संसाराचि वाव ॥५॥ आवडीने नाम गाय । एका जनार्दनीं वंदी पाय ॥६॥
रामनाम पावन । यापरतें थोर कोण ॥१॥ जडशिळा ते सागरीं । नामें तरल्या निर्धारीं ॥२॥ राम जप सदा । नोहे काळाची ती बाधा ॥३॥ नाम घेतां निशिदिनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
रामनाम मुखीं गाय । यम त्यांचेंवंदी पाय ॥१॥ ऐसा नामाचा महिमा । सरी न पावेचि ब्रह्मा ॥२॥ उत्तमाउत्तम नाम । सर्व सुखासी विश्राम ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । भवसिंधु तारक धाम ॥४॥
रामनाम वसे ज्याचे मुखीं नित्य । त्याचेनि पतीत उद्धरण ॥१॥ रामनाम मंत्र जपे नित्यकाळ । त्यासी कळिकाळ हात जोडी ॥२॥ रामनामीं त्याची जडली चित्तवृत्ती । वृत्तीची निवृती झाली त्यासी ॥३॥ एका जनार्दनीं जपे रामनाम । तेणें पूर्ण काम स्वयें झाला ॥४॥
रामनाम स्मरे पुरुषोत्तम रे । सहज विद्या ज्ञेय हाही अविद्या धर्म रे ॥१॥ अहं आत्मा हेंही न साही सर्व क्रिया भ्रम रे । विजनवन निरंजन जनार्दन रे ॥२॥ अगम्य गति ध्येय ध्यान साधन बंधन रे । एका जनार्दनीं एका स्वानंद परिपुर्ण रे ॥३॥
रामनामाची धन्य ख्याती । पापी तरले पुढें तरती ॥१॥ तरला कोळी अजामेळ । गणिका आणि ते सकळ ॥२॥ नामें पावन स्त्रियादी याती । नामें सर्वा एकचि मुक्ति ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । नामें तिहीं लोकी पावन ॥४॥
रामनामाचेनि बळें । ब्रह्मा सर्वत्रैक मिळे ॥१॥ रामनामाची ही ख्याती । कर्माकर्माची निवृत्ति ॥२॥ कृष्ण विष्णु हरि गोविंद । म्हणतां प्रगटे परमानंद ॥३॥ जों जों उच्चारी नाम । तों तों प्रगटे मेघःशाम ॥४॥ व्रत तप यज्ञ दान । रामनामासी साधन ॥५॥ एका जनार्दनीं कीर्तीं । सहज चैतन्य विश्रांती ॥६॥
रामनामाच्या प्रतापें । जळती असंख्यात पापें ॥१॥ महा दोषांची दोष खाणी । नामें तारिली कुंटनी ॥२॥ नामें तरला अजामेळ । नष्ट गणिका अमंगळ ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । मंगल मंगल तें विश्राम ॥४॥
रामनामीं भाव न धरिती कोणी । नाना मंत्र तंत्र घेती जनीं । सकुडी कुंटणी वैकुंठासी नेली । अवचटें राम वदनीं ॥१॥ रामनाम न मानिती जनीं । सैर समाधि हरिकीर्तनीं ॥धृ॥ वारितां नाम प्रल्हाद स्मरे । त्याचे चुकविले नाना घात । कोरडिये काष्ठी नर मृग जाला । भक्तां साह्य जगन्नाथ ॥२॥ अभिलाषें नाम अजामेळ स्मरे । तो सोडिला यमकिंकरीं । मागील किल्मिष निःशेष जाळिलें । ऐसी नामाची ही थोरी ॥३॥ उफाराटे अक्षरीं रामु नारदमुनी । वाल्मिकासी उपदेशी । नष्ट वाटपाडा पुनीत जाला । या महाकवि म्हणविंती त्यासी ॥४॥ रामनाम कीर्तनी कैसें सुख आहे । हें शिवची जाणें साचें । दोचि अक्षरी काशी मुक्त केली । तारक ब्रह्मा हें त्यांचें ॥५॥ लाजेच्या संकटीं द्रौपदी नाम स्मरे । देवो वर्षला तिसी अंबरें । वैरी याचे शिरीं पाउल आणिला । नामें भक्तकाज सरे ॥६॥ नामाचेनी बळें पाप पुढें पळें । कर्माकर्म तेथें जळे । एका जनार्दनीं नाममात्रें । निजीं निजसुखाचे सोहळे ॥७॥
रामनामे जो धरी भाव । तया सुलभ उपाव । नामस्मरणीं जीव । सदोदित जयाचा ॥१॥ तेणें सधिलें साधन । आभ्यासिला हो पवन । अष्टांग योग साधून । लय लक्ष दिधलें ॥२॥ योगयाग कसवटी । अभ्यासिल्या चौसष्टी । हृदयीं चिदानंद राहाटी । रामनामें ॥३॥ ध्यान धारणा मंत्रतंत्र । अवघा श्रीराम पवित्र । एका जनार्दनीं सतत । जपे वक्त्रीं ॥४॥
रामनामें गणिका नेली वैकुंठासी । कलीमाजीं जनांसी तारक हेंची ॥१॥ म्हणोनि आळस न करा वाचे । उच्चारण नामाचें करा वेंगीं ॥२॥ न लगे मान धन सोपें हें साधन । तुटतें पतन जन्मोजन्मीं ॥३॥ एका जनार्दनीं न करा आळस । रामनाम सौरस घ्यावें वाचे ॥४॥
रामनामें तारिलें । पशु पक्षी उद्धरिले ॥१॥ ऐसे रामनाम बोध । घेई कां रें तूं शुद्ध ॥२॥ तारिले तारिले । रामनामें उद्धरिले ॥३॥ शुकादिक योगी झाले । रामनामें तें रंगले ॥४॥ ब्रह्माज्ञानी महा मुनी । रामनाम जपती वाणी ॥५॥ एका जनार्दनीं राम । नाम करी तुं विश्राम ॥६॥
रामनामें तृप्त जे नर जाहले । पुनरावृत्ती न आले संसारासी ॥१॥ जाणार जाणार सर्व हें जाणार । रामनाम साचार जप करीं ॥२॥ अभ्राची छाया मृगजळाचें जळ । तैसा हा देह केवळ मिथ्या असे ॥३॥ मिथ्याचें सत्य मनिती गव्हार । रामनामीं विसर पडोनि ठेला ॥४॥ विसरुनी राम करिशी प्रपंच धंदा । भुललासी मतिमंदा नाशिवंता ॥५॥ नाशिवंतासाठी रडतोसी काह्मा । एका जनार्दनीं पाया शरण रिघे ॥६॥
रामनामें नामरुपा निरास । कृष्णकर्म स्मरतां कर्माचा ग्रास ॥१॥ नामें जिव्हां गर्जत अहर्निशीं । भवभव तें बापुडें परदेशीं ॥२॥ रामनाम जपतां जीवीं । जीव पवे ब्रह्मापदवी ॥३॥ जीव म्हणतां तोचि परब्रह्मा । नामें निरसलें कर्माकर्म ॥४॥ रामनामाची जीं जीं अक्षरें । तीं तंव क्षराक्षरातींत सारें ॥५॥ एका जनार्दनीं चमत्कार । नाम तें चैतन्य निर्धार ॥६॥
रामनामें नित्य जयासी आनंद । तया ठायीं भेदाभेद नुमटती ॥१॥ ऐसे जें रंगले रामनामी नर । चुकवी यमप्रहार जन्मो जन्मीं ॥२॥ धरावी वासना रामनामजप । दुजा तो संकल्प आन नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नामापरता मंत्र । दुजें नाहीं शस्त्र कलियुगीं ॥४॥
रामनामेंसुख अत्यंत जें आहे । म्हणोनि मना ध्याये नित्य नाम ॥१॥ सुखाचिया गोडी जया नाहीं ठावीं । ते ते नर असोनिया देहीं प्रेतवत ॥२॥ शंकर जाणोनि स्मशानीं राहिला । अनुभव तो त्याला तोचि जाणें ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाचेंजें सुख । रामनाम देख पवित्र मुखीं ॥४॥
रामानाम वदतां वाचे । सुकृत जोडे पैं पुण्याचें ॥१॥ ऐसा नामाचा महिमा । न कळेचि आगमानिगमां ॥२॥ नामें तारिलें पातकी । वंद्य जाहले तिहीं लोकीं ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । सुखा चैतन्य निजधाम ॥४॥
रासक्रीडा करुनी आलिया कामिनी । कृष्णी लांचावल्या आन न रिघे मनीं ॥१॥ जें जें दृष्टी दिसे तें तें कृष्ण भासे । गोपिका समरसे नित्य बोधु ॥२॥ आसनीं शयनीं भोजनीं गमनागमनीं सर्व कर्मीं सदा कृष्णमय कामिनी ॥३॥ एका जनार्दनी व्याभिचार परवडी । गोपिका तारिल्या सप्रेम आवडीं ॥४॥ दळण
रासक्रीडा खेळ खेळॊनिया श्रीहरी येती परोपरी गोकुळासी ॥१॥ न कळेची कवणा कैसें हें विंदान । वेदादिकां मौन पडिलेंसे ॥२॥ तें काय कळे आणिकां जीवांसी । ऋषी मुनी तापसी धुंडीताती ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा खेळे खेळां । परब्रह्मा पुतळा नंदाघरीं ॥४॥
राहातें एक जातें दोनपणें । तेथेंचि नाहीं पां देखणें ॥१॥ एकचि एक बोलता रे साचे । एक नाहीं तेथें अनेक कैंचे ॥२॥ अनेकी एक निर्धारितां पाहीं । मुळीं मन ठेवुनियां ठायीं ॥३॥ राहातें जातें दोन्हींही वाव । एका जनार्दनीं एकचि भाव ॥४॥
राहुनी पंढरीये जाण जो नेघे विठठलदरुशन ॥१॥ महापातकी चांडाळ । त्याचा न व्हावा विटाळ ॥२॥ जिताची भोगी नर्क । जो विठ्ठला विन्मुख ॥३॥ न करी स्नान चंद्रभागे ॥ तो कुष्टी सर्वागें ॥४॥ नेघे पुंडलीकदरुशन । एका जनार्दनीं तया बंधन ॥५॥
रिता ठाव न दिसें पाहतां । भरला पुरता विठ्ठल ॥१॥ जनीं वनीं विजनीं देखा । विठ्ठल सखा भरलासे ॥२॥ पाहतां पाहणें परतलें । विठ्ठलें व्यापिलेंक सर्वत्र ॥३॥ नाहीं पाहण्यासी ठाव । अवघा भाव विठ्ठल ॥४॥ एका जनादनीं व्यापक । विठ्ठल देख त्रिवभुनीं ॥५॥
रीघ नाही कोणा पाहुं आले जना । फिटलें पारणा लोचनाचे ॥१॥ नाचत नारद गाताती गंधर्व । तुंबर हावभाव दाविताती ॥२॥ स्तुति करीशेष न वर्णवें वेदांसी । स्तवन विरिंची करीतसे ॥३॥ करिताती नारी अभ्यंग रामासी । पायांवरी त्यासी न्हाणिताती ॥४॥ नीति नाहीं गुण विश्वाचा जनिता । तयाचिया माथा पाणी घाली ॥५॥ घाली तेल माथां माखील ते टाळू । दीनाचा दयाळू कुर्वाळिती ॥६॥ तीर्थे वास करिती जयचिये चरणीं । पायांवरी न्हाणी त्यासी माता ॥७॥ लाउनी पालव रामासी पुसिलें । वेगीं फुंकियेले कान दोन्हीं ॥८॥ दोघांदोहीकडे सिद्धि बुद्धि जाणा । घातिलें पाळणां रामराजा ॥९॥ त्यांनी धणीवरी गाईला पाळणा । एका जनार्दनीं पहुडविले ॥१०॥
रुप गोजिरें तें सान । विटेवरी समचरण ॥१॥ कांसे कसिला पीतंबर । रुळे वैजयंती हार ॥२॥ सम कर ठेवुनी कटीं । पाहे पुंडलिका दृष्टी ॥३॥ एका जनार्दनी रुपडें । पाहतां मन झालें वेडें ॥४॥
रुप सांवळे गोमटें अंग । उटी चांग चंदनाची ॥१॥ अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कंठसुत्र ॥२॥ शंख चक्र पद्म मिरवे करीं । बाह्मा उभारी भाविका ॥३॥ वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
रुप सावळें सुकुमार । कानीं कुडंलें मकराकार ॥१॥ तो हा पंढरीचा राणा । न कळे योगियंच्या ध्याना ॥२॥ पीतांबर वैजयंती । माथां मुकुट शोभे दीप्ती ॥३॥ एका जनार्दनीं ध्यान । विटे पाउलें समन ॥४॥
रूप तेंचि नाम नाम तेंचि रुप । अवघा संकल्प एकरुप ॥१॥ पहातां पहाणें हरपलें देहीं । देहचि विदेही होउनी ठेलों ॥२॥ सांगतां नवल पाहतां सखोल । बोलतां अबोल चोज वाटे ॥३॥ एका जनार्दनीं बोलण्या वेगळा । उभा तो सांवळा विटेवरी ॥४॥
रूपें सुंदर सांवळा गे माये । वेणू वाजवीं वृदांवना गोधनें चारिताहे ॥१॥ रुणझुण रुणझुण वाजवी वेणु । वेधीं वेधलें आमुचें तनमुन वो माये ॥२॥ गोधनें चारी हातीं घेऊनी काठी । वैकुंठीचा सुकुमार गोपवेषें जगजेठी ॥३॥ एका जनार्दनीं भुलवी गौळणी । करिती तनुमनाची वोवाळणी वो माये ॥४॥
रोकेडेंचि ब्रह्मा ब्रह्माज्ञानाचें गोठलें । तें उभें असे ठेल पंढरीये ॥१॥ नये अनुमाना वेदांत सिद्धातियां । मा ब्रह्माज्ञानिया कोण पुसे ॥२॥ चारी वाचा जेथें कुंठीत पै जाहल्या । मौन त्या राहिल्या वेदश्रुति ॥३॥ एका जनादनी सारांचे हें सार । परब्रह्मा निर्धार पंढरीये ॥४॥
लंकाबंदी पडले देव । सुटका चिंतिताती सर्व ॥१॥ रामा रामा रामा दशकंठनिकंदन रामा । भवबंधविमोचना तारी । कृपा करी हो मेघःश्यामा ॥धृ॥ वेगीं बांधोनी सत्याचा सेतु । करी अधर्मा रावणाचा घातु ॥२॥ थोर पसरैत वासना भुजा । तुजवांचुनी छेदितां नाहीं दुजां ॥३॥ अहं गर्वित रावणु । छेदी सोडुनी कृपेची बाणू ॥४॥ त्रिगुण लंका हे जाळूनी । सीत प्रकृती सोडवी निजपत्नी ॥५॥ अखंड लावुनी अनुसंधान । तोडी देहबुद्धी बंधन ॥६॥ अनन्य शरण जनार्दन एका । त्यासी राज्य करुनी दिधलें देखा ॥७॥
लक्ष गांवें तरणी । पृथ्वी व्यापी निज करणीं । तो साक्षी अलिप्तपणीं । जोथींच्या तेथें ॥१॥ तैसा आत्म देहीं । म्हणती त्यासी ज्ञान नाहीं । तो व्यापुनी सर्वा ठायीं । साक्षत्व असे ॥२॥ सदगुरुमुखींचा विचार । जयासी झाला साक्षत्कार । उदेरा ज्ञानभास्कर । अज्ञानतिमिरीं ॥३॥ हिरवा पिवळा । संगें रंग जाला निळा । स्फटिक या वेगळा । आत्मा तैसा ॥४॥ तैसा ज्ञानकिली । जयाचें हातां आली । तयानें उगविलीं । अज्ञान कुलुपें ॥५॥ एकाजनार्दनाचा रंक । त्याचे बोधें कळला विवेक । पूर्ण बोधाचा अर्क । उदया आला ॥६॥
लक्षांचे जें लक्ष तो दिसे अलक्ष । तो असे प्रत्यक्ष नंदाघरीं ॥१॥ बाळरुप गोजिरें वाळे वांकी साजिरें । पाहतां दृष्टीचे पुरे कोड सर्व ॥२॥ ध्यानाचें निज ध्यान मनाचें अधिष्ठान । व्यापक विधान महेशाचे ॥३॥ एका जनार्दनीआं शब्दाची नातुडे । गौळणी वाडेंकोडें जेवाविती ॥४॥
लागलें दैवत अक्षत सांगा । देव देऊळ आलें अंगा ॥१॥ देव देऊळ अवघाचि देव । देखोनियां भाव लागतसे ॥२॥ जाणतां नेणतां उरी नुरे मना । यालागीं शरण एका जनार्दना ॥३॥
लागूनियां पायां जना विनवीत । मुखीं बोला दत्त वारंवार ॥१॥ तेणें तुम्हां सुख होईल अपार । दत्त दयासागर आठवावा ॥२॥ स्त्रिया पुत्र संसारा गुंतसी पामरा । तेणें तुं अघोरा पावशील ॥३॥ एका जनार्दनीं चित्तीं दत्तपायां । दत्तरुप काया झाली त्याची ॥४॥
लाडिके विठोबाचे आम्हीं । गाऊं नित्यनेमीं नाम तुझें ॥१॥ उत्तम उत्तम साधन हें नाम । गांता प्रेम वाटे जीवीं ॥२॥ न कळेचि वेदां उपनिषद्बोधा । त्या हरि गोविंदा लगे आम्हीं ॥३॥ एका जनार्दनीं मंगळा मंगळ । न लगे आम्हां मोल उच्चारितां ॥४॥
लावण्य मनोहर प्रेमाचा पुतळा । देखिलासे डोळा दत्तराव ॥१॥ चरणीं घातली मिठी प्रेम दुनावें पोटीं । पाहतां हारपली दृष्टी दुजेपणा ॥२॥ मन माझें वेधलें परिपुर्ण भरलें । एका जनार्दनीं सांठविलें हृदयीं दत्त ॥३॥
लावण्य मनोहर प्रेमाचा पुतळा । देखिलासे डोळां दत्तराव ॥१॥ चरणीं घातली मिठी प्रेम दुणावें पोटीं । पाहतां हारपली दृष्टी दुजेपणा ॥२॥ मन माझें वेधलें परिपुर्ण भरलें । एका जनार्दनीं सांठविलें हृदयीं दत्त ॥३॥
लावुनी आसन बैससी समाधी । तों तों उपाधी सहज लागे ॥१॥ नाममुखीं गातीं जोडे सायुज्यता । उपाधि तत्त्वतां दूरी पळे ॥२॥ घडती कोटी यज्ञयागांचें तें फळ । मुखीं रामनाम सबळ असो ॥३॥ एका जनार्दनीं जयी ऐसा नेम । तोचि पुरुषोत्तम जनामाजीं ॥४॥
लाहे लाहे सोडीत गोधनें । भोंवतें गोपाळ वेष्टित तारांगणें । शोभला तो बाळवेषें परिपुर्ण । वेधु लाविला आम्हांसी तेणें वो ॥१॥ छंदे छंदें वाजवितो वेणु । आमुचा गुंतला तेथे जीवप्राणू । नाठवे दुजा हेत कांहीं आनु । तो हा नंदनंदुनु यशोदचा ॥२॥ खेळे खेळे यमुनेचे तटीं । सुकुमार सांवळा जगजेठी । खांदा घोगडें शोभे हातीं काठी । गोपाळांसी वळत्या दे सये घाली मिठी ॥३॥ एका जनार्दनीं कळंबातळीं । मिळोनियां गोपाळमंडळीं । काला मांडियेला मिळोनि सकळीं । लाहे लाहे वाटी शिदोरी ॥४॥
लाहो करा लाहो करा । वाचे स्मरा विठ्ठल ॥१॥ तुटेल बंधन उपाधी । बाधों न शके आधीव्याधी ॥२॥ न लगे खटपट पसारा । वाचे विठ्ठल उच्चार ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें । विठ्ठल म्हणतां नुरतीं पापें ॥४॥
लेकुरें खेळतीं वो साचें । मायबाप प्रेमें नाचे ॥१॥ तैसा हेत पांडुरंगीं । धरितां उणें काय जगीं ॥२॥ जैसा जैसा छंद त्याचा । पुरवणें लागें साचा ॥३॥ एका जनार्दनाचा बाळ । कौतुकें खेळतसें खेळ ॥४॥
लोह तांबे सोनें । रुपें माती पाषाण । टवाळी भिन्न भिन्न । निर्मित होती ॥१॥ वाती स्नेह भरती । पदार्थ वेगळे दिसती । परि तयामाजी ज्योती । असे एकरुप ॥२॥ तैसे अठरा वर्ण । अत्यंजादि ब्राह्मण । मेरु मशक धरून । भरले जीव ॥३॥ यांचे शरीर भिन्न । आत्मा एक परिपुर्ण । नामरुप जाती वर्ण । नाहीं तेथें ॥४॥ आत्मा स्वयंप्रकाश ज्योति । जे ज्योति ती सुर्या म्हणती । ती तुर्या ज्ञानशक्ति । ईश्वराची असे ॥५॥ एका जनर्दनीं शरण । उजळलें आत्मज्ञान । पदार्थ जाती जळुन । क्षणमात्रें ॥६॥
लौकिकापुरता नोहे हा विभाग । साधलें अव्यंग सुखसार ॥१॥ अविट विटेना बैसलें वदनीं । नाम संजीवनीं ध्यानीं मनीं ॥२॥ बहुता काळांचें ठेवणें शिवाचें । सनकसनंदनाचेंक कुळदैवत ॥३॥ एका जनार्दनीं भाग्य तें चांगलें । म्हणोनि मुखा आलें रामनाम ॥४॥
वंदें तूं अच्युत सर्वकाळ सदा । मायापाश बंध तुटोनि जाय ॥१॥ करी कां रे नेम धरीं का रे प्रेम । अच्युताचें नाम वंदे सदा ॥२॥ जनार्दनाचा एका अच्युत पै झाला । सप्रेमे रंगला प्रेमें रंगीं ॥३॥
वचन मात्रासाठी । पगटला कोरडे काष्ठीं ॥१॥ ऐसी कृपाळु माउली । भक्तासाठीं धांव घाली ॥२॥ कृपेची कोंवळा । राखे भक्तांचा तो लळा ॥३॥ एका जनार्दनीं डोळा । पहा विठ्ठल सांवळा ॥४॥
वत्साचिये लळे जैसी । धेनु अपैशी येत घरां ॥१॥ तैसा भक्तांघरी नारायण । धांवे आपण वोढीनें ॥२॥ मुंगुयांच्या घरां मुळ । धांडी समुळ कोण तो ॥३॥ एका जनार्दनीं देव । घेत धांव आपणचि ॥४॥
वदतां वदनीं अहर्निशीं राम । उपदेश सुगम सोपा मंत्र ॥१॥ दो अक्षरीं राम तेणें जोडे धाम । आणिक तो श्रम वायां जाये ॥२॥ सर्वाभूति समदृष्टिते पहाणें । मग नाहीं पेणें आन दुजें ॥३॥ दुजें पेनें नाहीं एका जनार्दनीं । श्रीरामावाचुनीं आन नेणें ॥४॥
वदुनीं श्रीगुरुचरण । संतमहिमा वर्णु ध्यान ॥१॥ आदिनाथगुरु । तयापासोनी विस्तारु ॥२॥ आदिनाथें उपदेश । केला मत्स्येद्रा तोशिष्य ॥३॥ मत्स्येंद्र तो वोळला । गोरक्षासी बोध केला ॥४॥ गोरक्ष अनुग्रहित । गहिनी संप्रदाययुक्त ॥५॥ गहिनी दातारें । निवृत्ति बोधिलासे त्वरें ॥६॥ निवृत्ति प्रसाद । ज्ञानदेवा दिला बोध ॥७॥ ज्ञानदेव कृपेंकरुन । शरण एका जनार्दन ॥८॥
वदे तोचि कल्पित शास्त्र तें शाब्दिक । पुराणा सकळिक बाष्कळचि ॥१॥ बाहुली तो जीव सुत्रधारी तो शिव । मिथ्याचि हे भाव जग सर्व ॥२॥ येथें कैंचा मुक्त मुळींच नाहीं बद्ध । सर्वहि अबद्ध दिसे जें कां ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसी याची खूण । जाणें तोचि धन्य गुरुपुत्र ॥४॥
वनमाजीं नेती गोपिका तयासीं । राम क्रीडा खेळावयासी एकांती ॥१॥ जैसा जया चित्ती हेत आहे मनीं । तैसा चक्रपाणी खेळतसे ॥२॥ जया जैसा भाव तैसा पुरविणें । म्हणोनि नारायणें अवतार ॥३॥ एका जनार्दनी घेऊनी अवतार । भक्ताचे अंतर जैसें तैसें ॥४॥
वमिल्या मिष्टान्ना । परतोई श्रद्धा न धरी रसना ॥१॥ ऐसे आठवितां माझे गुण । मिथ्या ठायीं नसें ज्ञान ॥२॥ जेथें कर्माचे परिपाठीं । हें तों पुन्हा नये गोष्टी ॥३॥ येव्हढें कथेचें महिमान । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
वरपांग सोंग नको माळा मुदी । ठाव संतपदी देई देवा ॥१॥ प्रेमभाव देई प्रेमभाव देई । मागणें दुजें नाहीं आणिक तें ॥२॥ नाम मुखीं सदा संतांचा सांगात । प्रेम हृदयांत विठोबाचे ॥३॥ एका जनार्दनीं हा माझा निर्धार । जन्माची वेरझार तोडी देवा ॥४॥
वर्णावर्ण नाहीं । हेंचि प्रावराण त्याचे ठायीं ॥१॥ परभक्तिईच्या पालवीं । जिवो अज्ञाना मालवी ॥२॥ करा करा जन्मोद्धार । हरिभक्तीचा बडीवार ॥३॥ एका जनार्दनीं बोध । दत्तापायीं तो स्वानंद ॥४॥
वर्णावी ती थोरी एका सदगुरुची । येरा मानवाची कामा नये ॥१॥ सदगुरु समर्थ कृपेचा सागर । मनी वारंवार आठवावा ॥२॥ सदगुरुचरणीं तल्लीन हे वृत्ति । वृत्तीची निवृत्ति क्षणमात्रें ॥३॥ एका जनार्दनीं आठवीं सदगुरु । भवसिंधु पारु पावलसे ॥४॥
वर्णितां वेदमती कुंठित पैं जाली । पुराणें भागलीं विवादतां ॥१॥ सोपारा सुगम पुंडलिकापाठीं । उभा जगजेठी विटेवरी ॥२॥ लक्ष्मी ते स्वयें रुक्मिणी शोभत । विंझणें वारीत सत्यभामा ॥३॥ सांडुनी रत्नकिळा गळां तुळसीमाळा । चंदनाचा टिळा केशरयुक्त ॥४॥ गोपाळ गजरें आनंदें नाचती । मध्यें विठ्ठलमूर्ति प्रेमें रंगें ॥५॥ मनाचें मोहन योगाचें निजधन । एका जनार्दनीं चरण विटेवरी ॥६॥
वर्म जाणें तो विरळा । तयांचीं लक्षणें पैं सोळा । देहीं देव पाहे डोळां । तोचि ब्रह्माज्ञानीं ॥१॥ जन निंदो अथवा वंदो । जया नाहीं भेदाभेद । विधिनिषेधाचें शब्द । अंगीं न बाणती ॥२॥ कार्य कारण कर्तव्यता । हें पिसें नाहीं सर्वथा । उन्मनी समाधी अवस्था । न मोडे जयाची ॥३॥ कर्म अकर्मचा ताठा । न बाणेचि अंगी वोखटा । वाउग्या त्या चेष्टा । करीना कांहीं ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । तोचि एक ब्रह्माज्ञानी । तयाचे दरुशनीं । प्राणियासी उद्धार ॥५॥
वसती सदा पंढरीसी । नित्य नेमें हरी दरुशनासी । तयां सारखे पुण्यराशी । त्रिभुवनीं दुजे नाहीत ॥१॥ धन्य क्षेत्र भीवरातीर । पुढे पुंडलीक समोर । तेथें स्नान करती नर । तयां जन्म नाहीं सर्वथा ॥२॥ करती क्षेत्र प्रदक्षिणा । त्याच्यां पार नाहीं पुण्या । जगीं धन्य ते मान्य । एका जनार्दनीं म्हणतसे ॥३॥
वसो कां भलते ठायीं जन । परि कीर्तन करी हरीचें ॥१॥ तोचि सर्वांमध्यें वरिष्ठ । एकनिष्ठपणें होतां कीर्तनीं ॥२॥ मनीं वसो सदा कीर्तन । अहर्निशीं ध्यान कीर्तनीं ॥३॥ पावन तो तिहीं लोकीं । एका अवलोकीं तयातें ॥४॥
वांझचिया बाळा बागुलें ग्रासिलें । तैसे मिथ्या देह कळिकाळें ग्रासिलें ॥१॥ नेणा नवलावो जाणा ब्रह्माभावो । देहींचा संभव समूळ मिथ्या ॥२॥ जळगार पाषाण तें जैसें जीवन । साकार देह तैसा ब्रह्मार्पण ॥३॥ एका जनार्दन एकत्व पाहीं । देहविदेह समुळ तेथे नाहीं ॥४॥
वाउगा पसारा नेणें तो पामर । कीर्तनीं निर्धार ठेवीचिना ॥१॥ सोपें हें वर्म कीर्तन हरीचें । उच्चारी रे वाचे रामनाम ॥२॥ एका जनार्दनीं कीर्तन आदरें । सर्वभावें निर्धारें श्रवण करी ॥३॥
वाउगाचि सोस न करी सायास । भजे श्रीसंतांस एकभावें ॥१॥ जाणोनि नेणतां कां होसीं रे मुर्ख । सुखांचे निजमुख विटेवरी ॥२॥ एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । होई कां रे दास संतचरणीं ॥३॥
वाउगे ते बोल बोलती अबळा । कवण ते गोपाळा धरुं शके ॥१॥ प्रेमावीण कोण्हा न सांपडे हरी । वाउगी वेरझारी घरामध्यें ॥२॥ एका जनार्दनीं गोपीकांसीं शीण । म्हणोनि विंदान करीतसे ॥३॥
वाउगे ते बोल बोलती चावटी । ब्रह्माज्ञान कसवटी अंगीं नाहीं ॥१॥ संसारीं असोनी अलिप्त नलिनी । तैसा ब्रह्माज्ञानीं विरक्त तो ॥२॥ आकाशमंडळीं रवि तो भ्रमला । परिरांजणीं बिंबला नाथिलाची ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रसादावांचुनीं । ब्रह्माज्ञान मनीं न ठसे कधीं ॥४॥
वाउगे बोल जाती वायां । पंढरीराया कृपेविण ॥१॥ तुमचा छंद वसो मनीं । संतचरणीं वास सदा ॥२॥ नको आत्मस्थिति वायां शीण । तुम्हांवीण दयाळा ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । मनाचें मोहन तुम्ही माझें ॥४॥
वाऊगाची सोस करितोसी तूं मना । चिंती तुं चरणां विठोबाच्या ॥१॥ अविनाश सुख देईल सर्वदा । वाचे वदा सदा रामनाम ॥२॥ तारिले पातकी पावन कलियुगी । नामनौका जगीं तारावया ॥३॥ भवसिंधु पार रामनाम सार । न करीं विचार दुजां कांहीं ॥४॥ एका जनार्दनीं घ्यावा अनुभव । प्रत्यक्ष पाहा देव विटेवरी ॥५॥
वाऊगे तें वायां । कुंथाकुंथी खेळावया ॥१॥ हा खेळ नोहेरे बरा । गाई आधी ते आवरा ॥२॥ करा आपुले स्वाधीन तेणें तुटेल बंधन ॥३॥ एका गुंतूं वायां । एका जनार्दनीं लागे पायां ॥४॥
वाचे बोला दत्त दत्त । होय सकळ परमार्थ ॥१॥ दत्तरुपीं लागतां दृष्टी । दत्तरुप अवघी सृष्टी ॥२॥ दत्तकथा वसे कानी । दत्तमुर्ति ध्यानीं मनीं ॥३॥ दत्तालागीं आलिंगना । कर समर्थ हें जाणा ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । सदा वसे हृदयांत ॥५॥
वाचे म्हणा रामनाम । तेणें निवारे क्रोध काम । संसाराचा श्रम । नुरे कांहीं तिळमात्र ॥१॥ न लगे वेदविधि आचार । सोपा मंत्राचा उच्चार । अबद्ध अथवा शुचि साचार । राम म्हणा सादर ॥२॥ एका जनार्दनीं धरूनी भाव । वाचे वदा रामराव । भवसिंधूचें भेव नुरे तुम्हां कल्पातीं ॥३॥
वाचे विठ्ठल बोलावें । मग पाऊल ठाकावें ॥१॥ ऐसा ज्याचा नेमधर्म । मुखीं विठ्ठलाचें नाम ॥२॥ सर्वकाळ वाचें । विठ्ठलनाम वदती साचें ॥३॥ कुळधर्म आमुचा । म्हणे एका जनार्दनाचा ॥४॥
वाचे सदा रामनाम । तया न बाधी क्रोध काम ॥१॥ हेंचि एक सत्य सार । वायां नको वेरझार ॥२॥ संसार वायां न म्हणे सार । करी परमार्थ विचार ॥३॥ एका जनार्दनीं रामनाम । वाचे वदे तुं निष्काम ॥४॥
वाट पिकली संतांची । अवघें स्वरुप मुद्दलची ॥१॥ उकल करा लवडसवडीं । मुद्दल देव घडोघडीं ॥२॥ द्वैतांची दाटणी सोडी । वासनेची वासना फेडी ॥३॥ आळ करितां सरळ सात । मन पडेल विचारांत ॥४॥ अखिल गुरुनामाचे । स्थापिले सुरंग भक्तीचे ॥५॥ अंगळू मंगळु नंद भाषा । द्वैत दळणीं वटील घसा ॥६॥ आंत बाहेर एकचि सुत । मुद्दल देतां सुखी होत ॥७॥ एका जनार्दनीं एकचि भेटी । सरिसी साठी संसारा ॥८॥
वाणी वदे रामनाम । तेणें साधे सर्व काम ॥१॥ मनें रामाचें चिंतन । नामीं चित्त समाधान ॥२॥ बुद्धिलागीं हाचि छंद । नित्य वदावा गोविंद ॥३॥ गोविंदावांचुनी । दुजा ध्यास नाहीं मनीं ॥४॥ एका जनार्दनीं मन । नित्य करी ब्रह्माध्यान ॥५॥
वादविवाद अतिवाद । नावडे कोणाचीही संमध ॥१॥ बोल एक आम्हां बोलणें । वाचे विठ्ठलुचि म्हणे ॥२॥ आणिकाची चाड चित्तीं । नाहीं नाहीं गा त्रिजगतीं ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । विठ्ठल भरलासे व्यापुनी ॥४॥
वायां खेळ एकीबेकी । पडलीस काळाचे मुखीं ॥१॥ आधींच एक निर्गुण रे । मायेनें केलें सगुण रे ॥२॥ एकीबेकी म्हणतां एकलें रे । दोन म्हणतां सर्व आतलें रे ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐकलें रे । एक जण अवघें फिटलें रे ॥४॥
वायां बोभाट अनंता । शरणगता उपेक्षिलिया ॥१॥ अपमानाचें भातुकें । तुम्हां सुखे देतील ॥२॥ एका परीस एक थोर । तुमचा बडिवार चालुं नदेती ॥३॥ विनती जनर्दनाचा एका । देवा लौकिका सांभाळा ॥४॥
वायां वायां शिणती साधक जन । साधक तितुकें ज्ञानघन । साध्य साधन मानितां भिन्न । निजात्मा पुर्ण नव्हती ॥१॥ साखरेवेगळी पाहतां गोडी । पाहे म्हणती ते बुद्धि कुडी । साखर अवघी गोड धाकुडी । आत्मा निरवडी जग तैसें ॥२॥ साधनें साधूं आत्मायासी । ऐसें म्हणती ते परम पिसी । आत्मा प्रकाशी साधनासी । तो केवीं त्यासी आकळे ॥३॥ एक ते मंत्र उपदेशिती । जपू करावा नेणों किती । जेणें होय निजात्मप्रत्पि । ते मंत्रयुक्ति न कळे ॥४॥ मंत्री मंत्रामाजीं अक्षर । ॐ नमः इत्यादि उच्चार । अक्षरीं अक्षर चिन्मात्र । मंत्र साचार परब्रह्मा ॥५॥ पाठका साधन वेदपठण । अक्षर उच्चार स्वर वर्ण । कोरडी वाची तोंड पठण । नव्हे बोळवण कामक्रोधा ॥६॥ वेदमुळ तो ॐकार । तोचि परब्रह्मा साचार । अकार उकार मकार । वेद चिन्मात्र पठणेसी ॥७॥ शास्त्र श्रवण साधन शुद्ध । देहाभिमानें केलें विरुद्ध युक्तिप्रगुक्तिचें बोध । अति विवाद पंडितीं ॥८॥ शास्त्र तितुकें ज्ञानसंपन्न । जे जे युक्ति ते केवळ ज्ञान । शास्त्रामाजीं जाणपन । तेंचि ब्रह्मापुर्ण श्रवणार्थ ॥९॥ प्रल्हादा साधन केवळ हरी । हरी सर्वांगें विघ्न निवारी । अनाम भक्त वचनें करी । नरकेसरी होऊन ठेला ॥१०॥ जैसा जैसा भक्तांचा पैं भावो । तैसा तैसा भाळे देवो । भावे वाचूनियां पाहो । हायो अभावो देवाचा ॥११॥ ऐसे साध्य तेंचि साधन । ज्ञेय तेंचि धृतिज्ञान । ध्येय तेंचि होय ध्यान । समाधान गुरुवाक्यें ॥१२॥ जें जें विषयांचें गोडपण । तें तें गोडी चैतन्यघन । विषयीं विषय ब्रह्मापुर्ण । इंद्रिय स्फुरण चिन्मात्र ॥१३॥ जेथें जो म्हणविसी अज्ञाना अज्ञान । देखणें तो ज्ञानघन । आम्ही नेणों ज्ञानाज्ञान । तो ब्रह्मापुर्ण सहजेंचि ॥१४॥ एका पाहातां एकपण । जन तोचि जनार्दन । एकाजनार्दनीं शरण । जग संपुर्ण परब्रह्मा ॥१५॥
वायांविण करुं नये बोभाट । सांपडली वाट सरळ आम्हां ॥१॥ आतां नाहीं भय तत्त्वतां । ठेविला माथा चरणावरी ॥२॥ धरिल्या जन्माचें सार्थक । निवारला थोर धाक ॥३॥ गेला मागील तो शीण । तुमचें दरुशन होतांची ॥४॥ पूर्णपणें पूर्ण जाहलों । एका जनार्दनीं धालों ॥५॥
वारंवार जन्म घेऊं । परी पाहूं पंढरपूर ॥१॥ दुजें मागणें देवा । करुं सेवा वैष्णवांची ॥२॥ न मागों भुक्ति आणि मुक्ति ती फजिती कोण सोसी ॥३॥ एका जनार्दनीं मागे । कीर्तनरंगी रंगला वेगें ॥४॥
वारंवार देही हेचिं पैं वासना । अखंड चरणा घालीन मिठी ॥१॥ हा माझा नवस आठवीन पाय । आणिक तें कांहीं नेणें दुजें ॥२॥ संअल्पासी कैं येईल । कैं धीरा धीर होईल मन ॥३॥ एक जनार्दनीं अखंड वासना । पुरवा नारायणा देउनी भेटी ॥४॥
वारंवार संतसंग । गाऊं अभंग हरि नाम ॥१॥ वाचे किर्ति पाय पंथीं । आणिकांची स्तुति न गाऊं ॥२॥ एकविधपणें राहूं । वाचे गाऊं विठ्ठल ॥३॥ एका जनार्दनीं सेवा । तुमचें देवा दास्यत्व ॥४॥
वारकरी पंढरीचा । धन्य धन्य जन्म त्याचा ॥१॥ जाय नेमें पढंरीसी । चुको नेदी तो वारीसी ॥२॥ आषाढी कार्तिकी । सदां नाम गाय मुर्खीं ॥३॥ एका जनार्दनीं करी वारी । धन्य तोचि बा संसारीं ॥४॥
वासुदेव नाम प्रातःकाळीं वाचे । धन्य जन्म त्यांचें सुफळ सदा ॥१॥ वाहतां टाळीं मुखीं नाम सार । वासुदेव उच्चार करी आधीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका एकपणें देखा । जनार्दन सखा जोडियेला ॥३॥
वाहूनिया हातीं टाळी । करुं भजन प्रेमळीं ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल वाचे वदूं । दुजा नाहीं आम्हां छंदु ॥२॥ जाऊं पंढरीस नेमें । संतासंगें अनुक्रमें ॥३॥ पुंडलीक चंद्रभागा । दरुशनें जाय पापभंगा ॥४॥ एका जनार्दनीं स्नान । पातकें पळती रानोरान ॥५॥
वाहे भक्तांचे उपकार । न संडी भार त्यांचा तो ॥१॥ म्हणे इहीं थोरपण आम्हां । ऐसा वाढवी महिमा भक्तांचा ॥२॥ एका जनार्दनीं कृपाळू । दीनाचा दयाळ विठ्ठलु ॥३॥
विचारावेंविवेक दृष्टी । संतचरणीं द्यावीं मिठी ॥१॥ तेणें चुके जन्मजरा । चुकवी चौर्यांशींचा फेरा ॥२॥ संतचरण अनुदिन । द्रुढ राखावें तेथें मन ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । सहज निवारे जन्ममरण ॥४॥
विचारितां तुज नामाची नसे । नामरुपी तुझें स्वरुप भासे ॥१॥ नाम आरामता पाउनी पठण । यापरी स्मरिजे या नांव पठण ॥२॥ गर्जत नामीं जो जो शब्द उठी । शब्दानुशब्दा पडतसे मिठी ॥३॥ एका जनार्दनीं नित्य स्मरें नाम । नामरुप जाला आत्माराम ॥४॥
विटिदांडु खेळसी वांया । चौर्यायंशी वेरझारा होती पाया ॥१॥ नको विटिदांडु सांडीं हा छंदु । आवडी वदे रामगोविंदू ॥२॥ किती वेरझारी करीसी पा वायां । शरण रिघे एका जनार्दन पायां ॥३॥
विटिदांडु चेंडु भला रे । मनीं समजोनी मारा टोला रे ॥१॥ खेळूं विटिदाडुं चेंडु । काळा नका भिऊ गांडु रे ॥धृ॥ सहा चारएकत्र करुनी अवघे पुढें रहा । सावध होऊनि धरा चेंडु कोणी कोणाकडे न पहा ॥२॥ प्रपंचाचे घाई धन वित्त म्हनता भाई । हातीचा चेंडु सोडुनी देई पुढें मारील डोई ॥३॥ खेळ खेळा परी मनीं धरा जनार्दन । तेणे चुके जन्ममरण शरण एका जनार्दन ॥४॥ चेंडूफळी
विटेवरी दिसे स्वानंदाचा गाभा । श्रीमुखाची शोभा काय वानुं ॥१॥ कटीं पिंतांबर तुळशीचे हार । उभा सर्वेश्वर भक्तिकाजा ॥२॥ लावण्य रुपडें पाहें पुडंअलीक । आणीक सम्यक नये दुजा ॥३॥ पाहतां पाहतां विश्रांती पै जाली । एका जनार्दनीं माउली संताची ते ॥४॥
विटोळेंविण पोटा आला । अवघा संसार मिंधा केला ॥१॥ लग्न लागतां आला पोटा । मग सोडिलें अंतरपाता ॥२॥ ॐकारेसी बुडाली घडी । लग्न लाविलें औटावे घडीं ॥३॥ एका जनार्दनीं लग्न समरसें । पाहों गेलिया त्या लाविलें पिसें ॥४॥
विठठल पुडलिकासाठीं । उभा राहिला वाळुवंटीं । कर ठेवुनियां कटीं । भक्तासाठीं अद्याप ॥१॥ न कळे तयांचे महिमान । वेदां पडलेसें मौन । शास्त्रांचे भांडण । परस्परें खुटले ॥२॥ नेणवे तो सोळा बारां । आणीक साहा तें अठरा । पंचविसासी पुरा । न कळे बारा छत्तिसां ॥३॥ ऐसां त्रिवाचा वेगळा । परमानंदाचा तो पुतळा । एका जनार्दनीं डोळां । देखिला देव ॥४॥
विठ्ठल देवाधिदेवो । भक्तजनांचें निवारी बिहो । तो पंढरीचा रावो । विटे उभा ठाकला ॥१॥ मना लागो त्याचा छंद । निरसोनि भेदाभेद । अवघाचि गोविंद । ठसावें हदयीं ॥२॥ स्नान केया चंद्रभागें । पातकें नासतील वेगें । संकल्प विकल्प त्याग । दरुशन घेतांची ॥३॥ ऐसा घडतां हा नेम । तयापाशी पुरुषोत्तम । एका जनार्दनीं काम । देव करी स्वयं अंगे ॥४॥
विठ्ठल नाम घेती वाहाती टाळिया । ब्रह्मादिक येऊनियां वंदिती पायां ॥१॥ धन्य धन्य हरिभक्त जगीं । वाहाताती टाळी नाचताती रंगीं ॥२॥ पेमभरित सदा करिती कीर्तन । एका जनार्दनीं वंदूं तयाचे चरण ॥३॥
विठ्ठल म्हणतां विठ्ठलाचि होसी । संदेह येविशीं धरुं नको ॥१॥ सागरीं उठती नाना पईं तरंग । सिंधु तो अभंग विठ्ठल एक ॥२॥ तैसे मन करी द्वैत न धरी । सर्व चराचरी विठ्ठल एक ॥३॥ एका जनार्दनी विठ्ठलावांचुनी । दुजा नेणो कोणी स्वप्नी आम्हीं ॥४॥
विठ्ठल रुक्मिणी राहीं सत्यभामा एकरुपी परमात्मा पंढरीये ॥१॥ कैवल्य उघडें क्षीरसागर निवासी । तपें पुंडलिकासे वश्य जाहिलें ॥२॥ अणूरेणुपासोनि भरुनि उरला । तो म्यां देखियेला पंढरीये ॥३॥ एका जनार्दनीं सांवळा श्रीकृष्ण । जनीं जनार्दनीं पुर्ण भरला ॥४॥
विठ्ठल विठ्ठल वदतां वाचे । स्वरुप त्यांचे ठसांवे ॥१॥ हा तो अनुभवा अनुभव । निरसे भेव काळांचे ॥२॥ रुप देखतां आनंद । जन्म कंद तुटे तेणें ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । जडोन ठेलें चरणीं ॥४॥
विठ्ठल सांवळा पंढरीये उभा । धन्य त्यांची शोभा सोभतसे ॥१॥ पुंडलिका मागें कर ठेवुनी कटीं । समपाय विटीं देखियेला ॥२॥ राहीं रखुमाई शोभती त्या बाहीं । बैष्णव दोही बाहीं गरुडपारीं ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहुनियां । ध्यान मनाचें उन्मन होत असें ॥४॥
विठ्ठलावांचुनीं आणिकाचे ध्यान । नाहीं आम्हां चिंतन दुजियांचे ॥१॥ आमुचे कुळींचे विठ्ठल दैवत । कुळधर्म समस्त विठ्ठल देव ॥२॥ विठ्ठलावांचुनी नेणों क्रियाकर्म । विठठलावांचुनी धर्म दुजा नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठल भरला । भरुनीं उरला पंढरीये ॥४॥
विठ्ठलासी गाय विठ्ठलासी ध्याय । विठ्ठलासी पाहे वेळोवेळां ॥१॥ विठ्ठल विसावा सोडवला जीवां । म्हणोनि त्याच्या गांवा जावें आधीं ॥२॥ विठ्ठलावाचुनी सोयरा जिवलग । विठ्ठलाचि मार्ग जपा आधीं ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठलावांचोनि । दुजा नेणे स्पप्नी संग कांही ॥४॥
विदेहदेह विस्मृति पावले । देहादेहीं फिटलें द्वैताद्वैत ॥१॥ ऐसें जनार्दनें उघड दाविलें । देहींच आटलें देहपण ॥२॥ एका जनार्दनीं चौदेहा वेगळा । दाविलासे डोळा उघड मज ॥३॥
विनंती माझी परिसावी । कृपा दीनावार करावी ॥१॥ नित्य नवा नामघोष । आठव द्यावा सावकाश ॥२॥ नामावांचुनी कांही दुजें । मना आणिक नमो माझें ॥३॥ एका विनंति करी । जनार्दन कृपा करी ॥४॥
विपरीत अर्थ ऐकतां कानीं । पुरुष गाभणी स्त्रीचेनि चिंतनीं ॥१॥ नवल गे माय नवल गे गाय । तीन पोरें व्याला सांगुं काय ॥२॥ एक ब्रह्माचारीं कळिलावा मोठा । साठ पोरें व्याला पहा चोहटा ॥३॥ एक मेलें गर्भीं असतां गे माय । बारा वर्षे लपलें सांगूं मी काय ॥४॥ एका जनार्दनीं उघडली दृष्टी । अर्थ पाहतां सुख होय पोटीं ॥५॥
विरहिणी विरहा विरहित बोले । कां वो पुर्वकर्म आड ठेलें । वाचें न येती नाम सावळें । तया विरहा मन माझें वेधलें ॥१॥ ऐशा परी बोलती गोपबाळा । कोठें गेला नेणो सांवआळा । पहातां पहातां ठकविलें गोपाळा । ऐसा याच विरह लागला ॥२॥ नेणो कांही कर्म आड ठेलें । वियोग वियोगाचें वर्म ऐसें जाले । एका जनार्दनीं कौतुक बोले । ऐशा दुःखा विराहिणा बोले ॥३॥
विवेक कांडणीं कांडितें साजणी । निजबोध स्मरणी फिरतसे ॥१॥ देह हें उखळ मन हें मुसळ । काडिलें तांदुळ विवेकाचे ॥२॥ एका जनार्दनीं कांडन कांडितां । ब्रह्मा सायुज्यता प्राप्त झाली ॥३॥ पिंगा
विवेक वैराग्य दोघें भांडती । ज्ञान अज्ञान पाहाती रे । आपुले स्वरुपीं होऊनि एक चित्त झाली सकळ सृष्टी रे ॥१॥ हुतुतुतुतु खेळूं रे गडिया हुतुतुतुतु खेळू रें । रामकृष्ण गोविंद हरी नारायण निशिदिनीं भजन करा रे ॥धृ॥ हिरण्यकश्यप प्रल्हादपुत्र खेळतां आले हातघाई रे । बळेंचि आला फळी फोडुनी गेला पित्यासी दिधलें डायीं रें ॥२॥ राम रावण सन्मुख भिडता बरवा खेळ मांडिलां रे । कुंभकर्ण आखया इंद्रिजितासी तिघांसी पाडिले डायीं रे ॥३॥ कौरव पांडव हुतुतु खेळती खेळिया चक्रपाणी रे । कामक्रोध जीवें मारिला उरुं दिला नाहीं कोणी रे ॥४॥ एका जनार्दनीं हुतुतु खेळतां मन जडलें हरी पायी रे । विवेक सेतु त्यांनी बांधिला उतरुन गेलें शायीं रे ॥५॥
विश्रांतीचें आसन घालुनियां जपा । मंत्र तोचि सोपा रामनाम ॥१॥ सर्व याती वर्णा आहे अधिकार । रामनाम उच्चार सोपा बहु ॥२॥ कल्पना अविद्या टाकुनी उपाधी । रामनामें समाधि उघड दिसे ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम पवित्र परिकर । साधनाचें सार हेंचि एक ॥४॥
विश्वाचा व्यापक विश्वंभर साक्षी । नये अनुमानासी वेदशास्त्रां ॥१॥ नवल गे माय नवल गे माय । चोरुनियां खाय नवनीत ॥२॥ धरिती बांधती गौळणी बाळा । वोढोअनि सकळां आणिताती ॥३॥ एका जनार्दनीं येतो काकुलती । न कले ज्यांची गति वेदशास्त्रां ॥४॥
विषय विरह गुंतले संसारीं । तया जन्म जन्मातरीं फेरी । कोणी न सोडवी निर्धारीं । यालागी न गुंता संसारीं ॥१॥ मज सोडवा तुम्हीं संतजन । या विषयविरहापासोन ॥धृ ॥ क्षणिक विषय संसार । भरला दिसे भवसागर । यांतुनी उतरीं पैलपार । संतसंग मिळविया ॥२॥ यासी शरण गेलिया वांचुनी ।संतसंग न जोडे त्रिभुवनी । शरण एकाभावें जनार्दनी । विरह गेला समूळ निरसोनी ॥३॥
विष्णुदासा घरें ब्रह्माज्ञान लोळे । म्हणतसे बळें घ्या घ्या कोणी ॥१॥ आरुषे सावडे नाम मुखीं जया । ब्रह्माज्ञान तया विनवितसे ॥२॥ माझा अंगिकार करा संतजन । ऐसें ब्रह्माज्ञन कींव भाकी ॥३॥ एक जनार्दनीं संताचें चरणीं । होउनी दीन वदनीं कींव भाकी ॥४॥
विष्णुनामपाठ करी वेळोवेळां । पाहे तूं सावळा विष्णुसखा ॥१॥ विष्णुनाम गाय अंतरी सर्वदा । तुटें जन्मजरा बाधा येणें नामें ॥२॥ जानर्दनाचा एका विष्णुरुप देखा । जनार्दन सखा एकरुप ॥३॥
विष्णुमूर्ति चतुर्भुज शंख चक्र हातीं । गदा पद्म वनमाळा शोभती ॥१॥ गाई गोपाळ सवंगडे वनां । घेऊनीयां जाय खेळे नंदाचा कान्हा ॥२॥ विटी दांडु चेंडु लागोरी नानापरी । खेळ मांडियेला यमुनेचे तीरीं ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां तन्मय । वेधलें मन वृत्तिसहित माय ॥४॥
विसर तो अवघा जाहला । विठ्ठला पाहतां ॥१॥ निवारला क्रोधकाम । जाहला तम शांत तो ॥२॥ इंद्रियाची होती चाली । निवांत राहिली एकरुप ॥३॥ दुजेपणाचा भेद गेला । एका ठेला जनार्दनीं ॥४॥
वृक्ष पाहतां परतला आगम । निगमा न कळे दुर्गम । वेदशास्त्रांसी निरुतें वर्म । तो वृक्ष देखिला विठ्ठलनाम ॥१॥ माझें सोपें कोंडें । कान्होबा करीं तुं निवाडे । अर्थ सखोल ब्रह्मांड । भक्तिभाव तयासि उघडे रे ॥२॥ साहांसी येथें न चाले मती । चार गुंतलें न कळे गती । अठरा भाटीव वर्णिती । ऐशियासी न कळे स्थिति रे ॥३॥ चौर्यांयशीं लक्ष भुलले वायां । अठ्ठ्यायंशीं सहस्त्र भोगिता छाया । तेहतीस कोटी न कळे आयतया । एक जनार्दनीं लागे पायां रे ॥४॥
वृक्ष व्याला आकाश पाताळ । वृक्षीं प्रसवलें लोकपाळ । आठ्ठ्यायेंशीं सहस्त्र ऋषिमंडळें ॥१॥ कान्होबा बोलों तुझें कोडें । अर्थ ऐकतां ब्रह्मा जोडें । अभक्त होती केवळ वेडे रे ॥२॥ वृक्षाअंगीं पंचभुतें । प्रसवला तत्त्वें निरुतें । अहं सोहं पाहतां तें होतें ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहिला वृक्ष । गुरुकृपें वोळखिला साक्ष । भेदभाव गेला प्रत्यक्ष रे ॥४॥
वेडावला वेडावला । उभ ठेला मौन्यची ॥१॥ ब्रह्मादिकां अंत न कळे रुपाची । तो माझे माझे साचा भक्ता म्हणें ॥२॥ कमळाचरणीं विनटलीं न कळें तीस थोरी । ते चरण विटेवरी देखियेले ॥३॥ एका जनार्दनीं विश्वव्यापक हरी । सबाह्म अभ्यंतरीं कोंदलासे ॥४॥
वेणुनादाचिया किळा । पान्हा फुटला निराळा ॥१॥ आर्तभूत जीव तिन्हीं । चातक निवाले जीवानीं ॥२॥ स्वानुभवाचे सरितें । जेवीं जीवना दाटे भरतें ॥३॥ एका एक गजें घनीं । पूर आला जनार्दनीं ॥४॥
वेद तो आम्हां जनार्दन । शास्त्र तें आम्हां जनार्दन । पुराण जनार्दन । सर्वभावें ॥१॥ सुख जनार्दन । दुःख जनार्दन । कर्म धर्म जनार्दन । सर्वभावें ॥२॥ योग जनार्दन । याग जनार्दन । पाप आणि पुण्य । तेंही जनार्दन ॥३॥ यापरे सर्वस्व अर्पी जनार्दन । एका जनार्दनीं साधे भजन ॥४॥
वेद वेद ब्रह्मा एक । स्वानुभवें तैसेंच देख ॥१॥ हा वेदाचा गौरव । कोण घेतो अनुभव ॥२॥ वेद ब्रह्मास्थिति । कोण प्रतिपाद्य करिती ॥३॥ वेदी ब्रह्माचें ब्रह्मापण। शरण एका जनार्दन ॥४॥
वेदवचनें सुतक पावे । ब्रह्मा म्हणतां ब्रह्म नव्हें ॥१॥ वेद न कळेंचि साचार । देहबुद्धिं अविचार ॥२॥ सकळ ब्रह्मा पैं अद्वैत । वेद परीसोनी ना तुटे द्वैत ॥३॥ श्रुति सांगती परमार्था । हिंसा न करावी सर्वथा ॥४॥ संकल्प नाशी तो संन्यासी । तेथें तों कल्पना कायसी ॥५॥
वेदशास्त्रीं गाईला पुराणीं वर्णिला । तो शिव पाहिला डोळेभरीं ॥१॥ तेणें माझ्या मना होय समाधान । आठवितो चरण वेळोवेळीं ॥२॥ सकळ इंद्रियां झालीं पैं विश्रांती । पाहतां ती मूर्ती शंकराची ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव हा भजावा । संसार करावा सुखरुप ॥४॥
वेदांचा विवेक शास्त्रांचा हा बोध । तो ह परमानंद विठ्ठलमूर्ती ॥१॥ पुराणासी वाड साधनांचे कोड । ते गोडांचे गोड विठ्ठलमूर्ती ॥२॥ ब्रह्मादि वंदिती शिवादी ज्या ध्याती । सर्वांसी विश्रांती विठ्ठलमूर्ती ॥३॥ मुनीजनांचे ध्यान परम पावन । एका जनार्दनीं पावन विठ्ठलमूर्ती ॥४॥
वेदांचा संवाद श्रुतींचा अनुवाद । नामाचा मकरंद पुराण वदे ॥१॥ शास्त्रांचें मत नामाचा इतिहास । यापरती भाष नाहीं नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं संताचें हे मत । नामे तरती पतित असंख्यात ॥३॥
वेदांचे वचन शास्त्रांचे अनुमोदन । पुराणीं कथन हेंचि केलें ॥१॥ कलियुगामाजीं नाम एक सार । व्यसाची निर्धार वचनोक्ति ॥२॥ तरतील येणें विश्वासी जे नर । तत्संगें दुराचार उद्धरती ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसा हा अनुभव । प्रत्यक्ष सांगे देव उद्धवासी ॥४॥
वेदांचे सार निगमाचे माहेर तो हा परात्पर उभा विटे ॥१॥ शास्त्रांचे निजगह्र पुराणाचे निजसार । तो हा विश्वभर उभा विटे ॥२॥ काळाचा तो काळ भक्तांचा प्रतिपाळ । तो हा दीनदयाळ उभ विटे ॥३॥ एका जनार्दनीं शोभे दीनमणीं । भक्त भाग्य धणी पंढरीये ॥४॥
वेदांत सिद्धांत पाहतां खटपट । वाउगा बोभाट नामविण ॥१॥ नामें होय भुक्ति नामें होय मुक्ति । नामें वैकुंठप्राप्ति सर्व जीवां ॥२॥ नामेंचि तरले नारदादि योगी । नाम पावन जगीं कीर्ति नामें ॥३॥ एका जनार्दनीं तारक हें नाम । भावसिंधु धाम उतरी नाम ॥४॥
वेदाचा वेदार्थ शास्त्राचा शास्त्रार्थ । आमुचा परमार्थ वेगळाची ॥१॥ श्रुतीचें निजवाक्य पुराणींचे गुज । आमुचें आहे निज वेगळेंची ॥२॥ तत्त्वाचें परमतत्त्व महत्वासी आलें । आमुचें सोनुलें नंदाघरीं ॥३॥ एका जनार्दनीं ब्रह्माडांचा जीव । आमुचा वासुदेव विटेवरी ॥४॥
वेदाचिया मतें विसरुनि कीर्तन । करती जे पठण शीण त्यांसी ॥१॥ वेदाचा अर्थ न कळेची पाठका । कीर्तनीं नेटका भाव सोपा ॥२॥ श्रुतीचेनी मतें पाहे तो उच्चार । परी सारासारविचार कीर्तनीं ॥३॥ एका जनार्दनीं पुराणाच्या गोष्टी । कीर्तन वाक्पुटीं करा सुखें ॥४॥
वेदादिक श्रमले न कळे जया पार । शस्त्रांसी निर्धार न कळेची ॥१॥ तो हा श्रीहरी नंदाचिया घरीं । क्रीडे नानापरी गोपिकांसी ॥२॥ चोरावया निघे गोपिकांचें लोणी । सौगडें मिळोनी एकसरें ॥३॥ एका जनार्दनी खेळतसे खेळा । न कळे अकळ आगमनिगमां ॥४॥
वेदान्त सिद्धांत पाहणें ते आटी । जनार्दन भेटी निरसली ॥१॥ आगम निगम कासया दुर्गम । जनार्दन सुवर्म सांगितलें ॥२॥ न्यायमीमांसा पांतजली शास्त्रें । पाहतां सर्वत्र निवारलें ॥३॥ एका जनार्दनीं पूर्ण कृपा केली । भ्रांती निरसली मनाची ते ॥४॥
वेदाभ्यास नको सायास ज्योतिष । नामाचा लेश तेथे नाहीं ॥१॥ बहुत व्युत्पत्ती सांगती पुराण । व्यर्थ स्मरण नाम नाहीं ॥२॥ अनंत हें नाम जयापासुनि जालें । तें वर्म चुकलें संतसेवा ॥३॥ संतांसी शरण गेलिया वांचुनि । एका जनार्दनीं न कळे नाम ॥४॥
वेदाभ्यासं श्रमलें । पुराण वक्ते ते भागले ॥१॥ तया विश्रांतीस स्थान । अधिष्ठान पंढरी ॥२॥ शास्त्राभ्यास नेहटीं । वादावाद दाटोदाटीं ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । पंढरी स्थान ऐशिया ॥४॥
वेदामाजीं ओंकार सार । शास्त्रासार वेदान्त ॥१॥ मंत्रामाजीं गायत्री सार । तीर्थ सार गुरुचरणीं ॥२॥ ज्ञान सार ध्यान सार । नाम सार सर्वांमाजीं ॥३॥ व्रतामाजी एकादशीं सार । द्वादशी सार साधनीं ॥४॥ पूजेमाजीं ब्रह्माण सार । सत्य सार तपामाजीं ॥५॥ दानामाजीं अन्नदान सार । कीर्तन सार कलियुगी ॥६॥ जनामाजीं संत भजन सार । विद्या सार विनीतता ॥७॥ जिव्हा उपस्थ जय सार । भोग सार शांतिसुख ॥८॥ सुखामाजीं ब्रह्मासुखसार । दुःख सार देहबुद्धी ॥९॥ एका जनार्दनीं एका सार । सर्व सार आत्मज्ञान ॥१०॥
वेदीं जैसा वर्णिला । तैसा विटेवरी देखिला ॥१॥ पुराणें सांगती ज्या गोष्टी । तो विटेवई जगजेठी ॥२॥ शास्त्रें वेवादती पाहीं । तोचि विटे समपाई ॥३॥ न कळे न कळे आगामां निगमाहीं । न कळे सीमा ॥४॥ जाला अंकित आपण । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
वेदें सांगितले पुराणीं आनुवादलें । शास्त्र बोलें बोलत पांगुळलें ॥१॥ न कळेचि कोना शेषादिकां मती । कुंठिता निश्चितई राहियेल्या ॥२॥ श्रुती अनुवादती नेती नेति पार । तोचि सर्वेश्वर उभा विटे ॥३॥ एका जनार्दनीं ठेवुनी कटीं कर । उभा असें तीरीं भीवरेच्या ॥४॥
वेदोक्त पठण करितां चढे मान । तेणें होय पतन कर्मभूमी ॥१॥ सोपें ते साधन संतांसी शरण । तेणें चुके बंधन जडजीवां ॥२॥ अभ्यासाचा सोस वाउगाची द्वेष । न करी सायास नाम जपे ॥३॥ एका जनार्दनीं सायासाचे भरी । नको पडुं फेरी चौर्याशींच्या ॥४॥
वेधला जीव माझा भेटवा श्रीरंग । सर्व सांडियेला मोह ममता संग । जीवीं जिवला जाला अनंग । भेटता भेटवा मज श्रीरंग ॥१॥ ऐशी विरहिण बोले बोली । कां रे हरी तु सांडी केली ॥धृ ॥ समभाव तुज पहावया । मन आमुचे गुंतलें देवराया । तुं तंव मध्यें घालिसी माया । नको आतां विरह पायां ॥२॥ आमुचा विरह कोण निवारी । विरहिनी बोले ऐशिया परी । एका जनार्दनी श्रीहरी । जन्ममरणाचा विरह निवासी ॥३॥
वेधल्या गोपिका सकळ । गोवळ आणि गोपाळ । गायी म्हशी सकळ । तया कृष्णाचें ध्यान ॥१॥ नाठवें दुजें मनीं कांही । कृष्णावांचुनीं आन नाहीं । पदार्थमात्र सर्वही । कृष्णाते देखती ॥२॥ करितां संसाराचा धंदा । आठविती त्या गोविंदा । वेधें वेधल्या कृष्णाछंदा । रात्रंदिवस समजेना ॥३॥ एका जनार्दनी छंद । ह्रुदयीं तया गोविंद । नाहीं विधि आणि निषेध । कृष्णावांचुनी दुसरा ॥४॥
वेधल्या त्या गोपी नाठवे आपपर कृष्णमय शरीर वृत्ति जाहली ॥१॥ नाठवे भावना देह गेह कांहीं । आपपर त्याही विसरल्या ॥२॥ एका जनर्दनीं व्यापला हृदयीं । बाहेर मिरवी दृष्टिभरित ॥३॥
वेधिलें ज्यांचें मन सदा नामस्मरणीं । रामनाम ध्वनीं मुखीं सदा ॥१॥ प्रपंच परमार्थ त्यासी पैं सारखा । अद्वैती तो देखा भेद नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं एकरुप भाव । नाहीं भेदा ठाव तये ठायीं ॥३॥
वेधोनि गेलें माझें मन । हारपलें दुजेंपण ॥१॥ ऐसी ब्रह्मामूर्ति दत्त । वोतलीसे आनंदभरीत ॥२॥ तयाविण ठाव । रिता कोठें आहे वाव ॥३॥ एका जनार्दनीं भरला । सबाह्म अभ्यंतर व्यापिला ॥४॥
वेधोनि नेलें आमुचें मन । लागलें ध्यान अंतरीं ॥१॥ दृष्टी धांवें पाहावया । आलिंगना बाह्मा उतावेळ ॥२॥ चरण उतावेळ चालतां पंथ । दुजा हेत नाहीं मनासी ॥३॥ एका जनार्दनीं डोई पायीं । दुजा भाव नाहीं इंद्रियां ॥४॥
वेळोवेळां सांग जना । मागें दाना सर्वांसी ॥१॥ मंगल श्रीदत्तराज । स्मरा गुरुराज समर्थ ॥२॥ आयुष्य जाय पळ पळ । करा बळ चिंतना ॥३॥ एका जनार्दनीं लोकां । विसरुं नका सांगतों ॥४॥
वेव्हाराच्या ठाई । तुझें न चले कांहीं । मी तूं दोघे पाहीं । सरिसें तेथें ॥१॥ ठेविलें बुडविसी । शेखी जाबही न देसी । ऐकोन नायकसी । गहिंसपणें ॥२॥ खवळलों तरी जाण गिळीन मीतूंपण । तेथें देवपण । उडवीन तुझें ॥३॥ जो सांगे पांचापाशीं । त्याचें तोडं तूं धरिसी । ठकडा कैसा होसी । म्हणे एका जनार्दनीं ॥४॥
वैकुंठा जावया न लगे ते सायास । रामनामें पाश दृढ तुटती ॥१॥ तारिलें वानर वनचरे रामें । गोपिका त्या कामें मुक्त केल्या ॥२॥ गोपाळ सवंगडे नामेंचि तारिलें । जडजीव उद्धरिले कलियुगीं ॥३॥ एका जनार्दनीं सांगांवें तें किती । रामनामें मती न लगे याची ॥४॥
वैकुंठीचे वैभव पंढरीसी आलें । भक्तें सांठविलें पुंडलिकें ॥१॥ बहुतांसी लाभ देतां घेतांजाहला । विसावा वोळला पाडुरंग ॥२॥ योग याग साधने करिती जयालागीं । तो उभाचि भक्तालागीं तिष्ठतसे ॥३॥ हीन दीन पापी होतुका भलते याती । पाहतां विठ्ठलमूर्ती मुक्त होती ॥४॥ एका जनार्दनीं सुखाचे माहेर । बरवें भीमातीर उत्तम तें ॥५॥
वैकुंठीचें वैभव । संतांपांयीं वसे सर्व ॥१॥ संत उदार उदार । देतो मोक्षांचे भांडार ॥२॥ अनन्य भावें धरा चाड । मग सुरवाड सुख पुढे ॥३॥ एका जनार्दनीं ठाव । नोहे भाव पालट ॥४॥
वैकुठींचा हरी गोपवेष धरी । घूऊनि शिदोरी जाय वनां ॥१॥ धाकुले संवगडे संगती बरवा । ठाई ठाई ठेवा गोधनांचा ॥२॥ बाळ ब्रह्माचारी वाजवी मोहरी । घेताती हुंबरी एकमेंकां ॥३॥ दहीं भात भाकरी लोणचें परोपरी । आपण श्रीहरी वाढितसे ॥४॥ श्रीहरी वाढिलें गोपाळ जेविलें । उच्छिष्ट सेविलें एका जनार्दनीं ॥५॥
वैखरी वाचा वदे रामकृष्ण । धन्य वंश संपूर्ण जगीं त्याचा ॥१॥ आठवी नित्य नाम सदा वाचे । कळिकाळ त्यांचें चरण चुरी ॥२॥ शिव विष्णु ब्रह्मा इंद्रादिक देव । करिती गौरव त्याचा बहु ॥३॥ जनार्दनाचा एका सांगतसे उपाव । धरा नामीं भाव दृढ जनीं ॥४॥
वैजंयती माळ किरीट कुंडलें । रुप तें सांवळें विटेवरी ॥१॥ वेधलें वो मन तयांच्या चरणीं । होताती पारणीं डोळीयांची ॥२॥ पुराणासी वाड शास्त्रासी तें गुढ । तें आम्हालागी उघड परब्रह्मा ॥३॥ ध्यानी ध्याती मुनी चिंतिती आसनीं । तोहा चक्रपाणी सुलभ आम्हां ॥४॥ सन्मुख भीवरा मध्यें पुंडलिक । एका जनार्दनीं सुख धन्य धन्य ॥५॥
वैजयंती वनमाळा गळां । टिळक रेखिला कस्तुरी ॥१॥ अंगीं चंदन साजे उटी । शोभे कंठी कठसूत्र ॥२॥ शंख चक्र पद्म मिरवें करी । बाह्मा उभारीं भाविकां ॥३॥ वेधी वेधोनि आमुचें मन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
वैष्णवा भुषण मुद्रांचें श्रृंगार । तुळशी परिकर वाहती कंठीं ॥१॥ तयांचियां पायीं माझा दंडवत । सदा जे जपत नाम मुखीं ॥२॥ आसनीं शयनीं भोजनीं नित्यता । स्मरणी जे तत्त्वतां रामनाम ॥३॥ पुण्यपावन देह जन्माचें सार्थक । एका जनार्दनीं कौतुक त्याचे मज ॥४॥
वैष्णवाघरीं देव सुखावला । बाहिर नवजे दवडोनि घातिला ॥१॥ देव म्हणे माझें पुरतसें कोड । संगती गोड या वैष्णावांची ॥२॥ जरी देव नेउनी घातिला दुरी । परतोनि पाहे तंव घराभीतरीं ॥३॥ कीर्तनाची देवा आवडी मोठी । एका जनार्दनीं पडली मिठी ॥४॥
वोखद घेतलिया पाठी । जेवीं होय रोग तुटी ॥१॥ तैसें घेतां रामनाम । नुरे तेथें क्रोध काम ॥२॥ घडतां अमृतपान । होय जन्माचें खंडन ॥३॥ एका जनार्दनीं जैसा भाव । तैसा भेटे तया देव ॥४॥
वोखद घेतलिया पाठीं । तेणें तुटी होय रोगा ॥१॥ पथ्य साचार साचार । नामीं धरा निर्धार ॥२॥ वोखदासी कारण पथ्य । भवरोगीयां रामनामें मुक्त ॥३॥ एका जनार्दनीं करा । श्रीराम राम उच्चारा ॥४॥
व्याघ्रामुखीं सांपडे गाय । अद्वैतीं तूं रामनाम ध्याय ॥१॥ वाचे गांतां रामनाम । निवारेल क्रोधाकाम ॥२॥ भेदभावाची वासना । रामनामें निरसे जाणा ॥३॥ एकपणें जनीं वनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
व्यापक जनार्दनीं व्यापूनि राहिला । अखंड भरला ह्रुदयसंपुटीं ॥१॥ पाहतां पाहणें परतें गेलें दुरी । अवघा चराचरीं जनार्दन ॥२॥ व्यापक व्यापला अक्षयी संचला । भरूनी उरला जळीं स्थळीं ॥३॥ एका जनार्दनीं रिता नाहीं ठाव । अवघा देहीं देव जनार्दन ॥४॥
व्यापक तें नाम अनंत ब्रह्माडीं । मना सोंस सांडीं कल्पनेचा ॥१॥ कल्पनाविरहित नाम तूंचि गाये । सर्व पाहे विठ्ठला पायीं ॥२॥ ठसावेल मूर्ति पाहतां अनुभव । पांचांचा मग ठाव कैंचा तेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं संपुर्ण अवघा । भीमातीरीं थडवा उभा असे ॥४॥
व्यापक तो हरी पंढरीये राहिला । वेदंदिकां अबोला जयाचा तो ।१॥ सांवळें नागर कटीं ठेउनी कर । वैजयंती हार तुळशी गळां ॥२॥ एका जनार्दनीं विश्वव्यापक । उभाचि सम्यक विटेवरी ॥३॥
व्यापक विठ्ठल नाम तेव्हाचि होईल । जेव्हा तें जाईल मीतूंपण ॥१॥ आपलें तें नाम जेव्हा वोळखील । व्यापक साधेल विठ्ठल तेणें ॥२॥ आपले ओळखी आपणचि सांपडे । सर्वत्राही जोडे विठ्ठलनाम ॥३॥ नामविण जन पशुच्या समान । एका जनार्दनीं जाण नाम जप ॥४॥
व्यापका हा जनार्दन । जगाची भरला संपूर्ण ॥१॥ मागें पुढें आहे उभा । काय वानुं त्याची शोभा ॥२॥ भरुनी उरला । सर्वांठायीं तो संचला ॥३॥ शरण एक जनार्दनीं । व्यापक तो जनीं वनीं ॥४॥
व्यापुनी जगीं तोचि उरला । तो विटेवरी देखिला गे माय ॥१॥ चतुर्भुज पीतंबरधारी । गलां शोभे वरी वैजयंती गे माय ॥२॥ हातीं शोभें शंख चक्र पद्म गदा । रूळे चरणींसदा तोडर गे माय ॥३॥ एका जनार्दनी मदनाचा पुतळा । देखियेला डोळा विठ्ठलरावो ॥४॥
व्यास वाल्मिक नारद मुनी । नित्य चिंतित चिंतनी । येती पंढरपुरभुवनीं । श्रीविठ्ठल दरुशना ॥१॥ मिळोनि सर्वांची मेळ । गाती नाचती कल्लोळ । विठ्ठल स्नेहाळ । तयालागीं पहाती ॥२॥ करिती भीवरेचें स्नान । पुंडलिका अभिवंदन । एका जनार्दनीं स्तवन । करिती विठ्ठलाचें ॥३॥
व्यासादिका गाती ज्यासी । शुक सांगे परीक्षितीसी । श्रीकृष्ण उपदेशी उद्धवासी । नाम सार कलींत ॥१॥ तोचि वेध बैसला मना । ध्यानीं मनीं रामराणा । नाहीं दुजी उपासना । नामापरते साधन ॥२॥ वेदशास्त्र पुराणें । नामापरतें नाहीं घेणें । एका जनार्दनीं म्हणे । नाम उत्तम चांगलें ॥३॥
व्रजात कोणे एक वेळेशी । आले गर्गाचार्य ऋषी । त्यासी दाखवितां कृष्नासी । चिन्हें बोलतां झाला ॥१॥ यशोदेबाई ऐक पुत्राची । लक्षणे ॥धृ ॥ मध्ये मुख्य यशोदा बाळा । सन्मुख रोहिणी वेल्हाळा । भोवंता गोपिकांचा पाळा । त्या गोपाळा दाखविती ॥२॥ करील दह्मा दुधाची चोरी । भोगिल गौळियांच्या पोरी । सकळ सिंदळांत चौधरी । निवडेल निलाजरा ॥३॥ चोरुनी नेईल त्यांची लुगडीं । त्यांचे संगे घेईल फुगडी । मेळवुनी गोवळ गडी । सुगडी फोडी शिंकींची ॥४॥ पांडव राजियाचे वेळीं । काढील उष्टया पात्रावळी । ढोरें तुमच्या घरची वेळीं । निवडेल निलाजरा ॥५॥ यावरी कलवंडतील झाडें । लत्ता खळाळ हाणील घोडे । महा हत्ती धरील सोंडे । परी ती विघ्रे मावळतीं ॥६॥ यावरी गाडा एक पडावा । अथवा डोहामाजीं बुडावा । वावटुळीनें उडुनी जावा । सांपडावा वैरियाला ॥७॥ कारण सच्चिदानंदाचें । बीज नोहे हें नंदाचें । जन्मांतर गोविंदाचें । नव्हें कथिल्य मथिल्यांचे ॥८॥ हृदयीं श्रीवत्सलांछन । ब्राह्मणलत्तेचें भूषण । हा होईल ब्राह्मणा जन । एका जनार्दनीं घरींचा ॥९॥ श्रीकृष्ण आळ
शंख चक्र पद्म विराजत करी । बाप तो श्रीहरीं उभा वटी ॥१॥ रुक्मिणी सत्यभामा शोबतसे राही । गरुड हनुमंत दोघे दों ठायीं ॥२॥ एका जनार्दनीं सर्वांचे सार । विठ्ठल विठ्ठल वाचें जपा निर्धार ॥३॥
शब्द आदि मध्य अंती । उच्चारिता व्यक्ताव्यक्ति ॥१॥ विठ्ठल विठ्ठल जिव्हारी । मुक्ति होईल कामारी ॥२॥ विश्वीं विठ्ठल उघडा पाहे । मुक्त होतां वेळुं काये ॥३॥ एका जनार्दनीं ठसा । विठ्ठल उभा नामासरिसा ॥४॥
शम दम साधन । नामावांचुन न करीं जाण ॥१॥ नाम गावें नाम गावें । वेळोवेळां नाम गावें ॥२॥ नामावांचुनी साधन नाहीं । ऐसी वेदशास्तें देती ग्वाही ॥३॥ मज भरंवसा नामाचा । एका जनार्दनीं म्हणे वाचा ॥४॥
शय्याशयन आणि शेजार । तें अवघेंचि जालें शरीर ॥१॥ कैसें नीज घेतसे निजे । नीज देखोनी समाधी लाजे ॥२॥ जागृती जागे निजे । स्वप्न सुषुप्तीचे निजगुंजें ॥३॥ एका जनार्दनीं निजला । तो नीजचि होउनी ठेला ॥४॥
शरण आलों तुझियां पायां । कॄपानिधी देवराया ॥१॥ पशु उद्धरिलें गजासी । गणिका नेली वैकुंठासी ॥२॥ ऐसा कृपेचा कोंवळा । भक्ता अधीन गोपाळा ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । हीच लाधली निजखुण ॥४॥
शरण गेलियां संतांसी । तेणें चुकती चौर्यांशीं ॥१॥ द्यावें संतां आलिंगन । तेणें तुटे भवबंधन ॥२॥ वंदितांचरणरज । पावन देह होती सहज ॥३॥ घालितां चरणीं मिठी । लाभ होय उठाउठी ॥४॥ प्रेमें दर्शन घेतां । मोक्ष सायुज्य ये हातां ॥५॥ म्हणे जनार्दन । एका लाधलीसे खुण ॥६॥
शरण शरण नारायणा । आम्हां दीना तारावें ॥१॥ मागें बहु शीण पोटीं । पाडा तुटी तयाची ॥२॥ संसाराचा चुकवा हेवा । मागील उगवा गुंती ते ॥३॥ तुम्हीं कृपा केल्यावरी । मी निर्धारी पात्राची ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । तुम्हीं तो धनी त्रैलोक्याचे ॥५॥
शरणागता कृपाळु उदार पंढरीराणा । जाणतसे खुणा अंतरीच्या ॥१॥ तिहीं त्रिभुवनी चाले एक सत्ता । म्हणोनि तत्त्वतां कींव भाकी ॥२॥ करुणाकर तुम्ही भक्तांची जीवन । हें आम्हां वचन श्रुतिवाक्य ॥३॥ एका जनार्दनीं आलोंसें शरण । काया वाचा मन जडलें पायीं ॥४॥
शरणागता नुपेक्षी हरी । ऐसी चराचरीं कीर्ति ज्याची ॥१॥ बिभीषणें नमस्कार केला । राज्यदह्र केला श्रीरामें ॥२॥ उपमन्या दुधाचा पैं छंद । क्षीरसागर गोविंद त्या देतु ॥३॥ ध्रुव बैसविला अढळपदीं । गणिका बैसली मोक्षपदीं ॥४॥ ऐसी कृपेची साउली । एका जनार्दनीं माउली ॥५॥
शांती क्षमा दया ज्ञानविज्ञान । निरसले जाण भेदाभेद ॥१॥ यापरतें सुलभ आम्हां एक नाम । मोक्ष मुक्ति धाम फोलकट ॥२॥ न करुं सायास ब्रह्माज्ञान आटी । योगाची कसवटीं वायां तप ॥३॥ एका जनार्दनीं एक जनार्दनीं । जनींवनीं संपुर्ण भरलासे ॥४॥
शांतीचेनि मंत्रें मंत्रुनी विभुती । लाविली देहाप्रती सर्व अंगा ॥१॥ तेणें तळमळ हारपले व्यथा । गेली सर्व चिंता पुढिलाची ॥२॥ लिगाडाची मोट बांधोनि टाकिली । वासना भाजली क्रोध अग्नी ॥३॥ एका जनार्दनीं शांत जाहला देव । कामनीक देव प्रगटला ॥४॥
शाब्दिक शब्दाचा करिती कंटाळा । द्वेषाचा उमाळा अंगीं वसे ॥१॥ शब्द ब्रह्माज्ञानें फुगविती अंग । वाउगाची सोंग गर्व वाहाती ॥२॥ सर्वां भूतमात्रीं शब्द तो संचला । न कळे तयाला शब्दभेद ॥३॥ एका जनार्दनीं शब्दाचा भेद । न कळे प्रसिद्ध ज्ञानीयासी ॥४॥
शास्त्रवेत्ते ज्ञानी नामपाठ गाती । तेणें तयां विश्रांती सर्वकाळ ॥१॥ पुराणें वदती नाम पाठ कीर्ती । व्यासादिकीं निश्चितीं नेम केला ॥२॥ जनार्दनाचा एका सांगतसे गुज । नामपाठ निज जपे जना ॥३॥ नामापाठफल प्राप्त झालेले भक्त
शिणले ते वेद श्रुती पैं भांडती पुराणांची मती कुंठीत जाहली ॥१॥ तो हा पांडुरंग उभा विटेवरी । पाउले साजिरी समचि दोन्ही ॥२॥ कर कटावरीं तुळशीच्या माळा ।निढळीं शोभला मुकुट तो ॥३॥ एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभलें जघन करयुगुली ॥४॥
शिव ऐसा मंत्र सुलभ सोपा रे । जपावा परिकर नित्य नेमें ॥१॥ न बाधिच विघ्न संसाराचें भान । धन्य तें भजन शिवनामें ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम शिव ईशान । वदतां घडे पुण्य कोटी यज्ञ ॥३॥
शिव भोळा चक्रवती । त्याचे पाय माझे चित्तीं ॥१॥ वाचे वदतां शिवनाम । तया न बाधी क्रोधकाम ॥२॥ धर्म अर्थ काम मोक्ष । शिवा देखतां प्रत्यक्ष ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव । निवारी कलिकाळाचा भेव ॥४॥
शिव शिव अक्षरें दोन । जो जपे रात्रंदिन ॥१॥ धन्य तयाचा संसार । परमार्थाचें तेंच घर ॥२॥ सदोदित वाचे । जपे शिव शिव साचें ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव । सोपा मंत्र तो राणीव ॥४॥
शिव शिव नाम वदतां वाचे । नासे पातक बहुतां जन्माचें ॥१॥ जो मुकुटमणी निका वैष्णव । तयाचें नाम घेतां हरे काळांचें भेव ॥२॥ तिहीं लोकीं श्रेष्ठ न कळे आगमां निगमां । तयाची गोडी ठाऊक श्रीरामा ॥३॥ एका जनार्दनीं नका दुजा भावो । विष्णु तोची शिव ऐसा निर्वाहो ॥४॥
शिव सांगे गिरजेप्रती । रामनामें उत्तम गती ॥१॥ असो अधम चांडाळ । नामें पावन होय कुळ ॥२॥ नाम सारांचें पैं सार । भवसिंधू उतरी पार ॥३॥ नाम श्रेंष्ठांचे पईं श्रेष्ठ । एका जनार्दनीं वरिष्ठ ॥४॥
शिवनाम उच्चारा । तेणें कळिकाळासी दरारा ॥१॥ ऐसा नामाचा महिमा । न कळेचि आगमां निगमां ॥२॥ सकळ मंत्राचें माहेर । शिवमंत्र पंचाक्षर ॥३॥ एका जनार्दनीं वाचे । शिवनाम जपा साचें ॥४॥
शिवनाम उच्चारी । आळस न करी क्षणभरी । महापापा होय बोहरी । नाम घेतां ॥१॥ शिव शिव नाम । जपे कां रे उत्तम । तेणें नासे भवभ्रम । निःसंदेह ॥२॥ दो अक्षरीं काम । वाचे घेई तूं नाम । आणीक तें वर्म । सोपे नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं । शिव जप ध्यानीं मनीं । वेद शास्त्र पुराणीं । बोलियेलें ॥४॥
शिवनामाची कावड खांदीं । आम्हीं घेतली समताबुद्धि ॥१॥ हर हर हर वोळंगा रे भाई । आशा मनिशा तृष्णा सांडुनी पाही ॥२॥ मागें बहुतीं घेतली खांदीं । ते उतरले पैलपार भवनदी ॥३॥ ज्ञानदेव कावड घेतां । सुख समाधान वाटे चित्ता ॥४॥ निवृत्ति सोपान चांगदेव भारी । कावडीचे अधिकारी ॥५॥ एका जनार्दनीं त्यांचा दास । कावड घेतां बहु उल्हास ॥६॥
शिवरात्र व्रत करी यथाविधी । भावें पूजी आधीं शिवलिंग ॥१॥ चुकलें चुकलें जन्माचें बंधन । पुनरागमन नये तेणें ॥२॥ एक बिल्वदळ चंदन अक्षता । पुजन तत्त्वतां सोपें बहु ॥३॥ एका जनार्दनीं पूजितां साचार । इच्छिलें हरिहर पुर्ण करिती ॥४॥
शिवाचे हृदयीं नांदसी श्रीरामा । काय वर्णुं महिमा न कळे आगमानिगमां ॥१॥ वेदशास्त्रें मौनावलीं पुरणें भांबावलीं । श्रुति म्हणती नेति नेति शब्दे खुंटली ॥२॥ वाच्य वाचक जगन्नथ स्वयें शिवाचा आत्माराम । एका जनार्दनीं सुख तयांसी गातां निष्काम ॥३॥
शुकादिक योगी रंगले श्रीरंगीं । नाम पवित्र जगीं जपा आधीं ॥१॥ साधनें साधितां कष्ट होती जीवा । नाम सोपें सर्वां गोड गातां ॥२॥ परंपरा नाम वाचे तें सुगम । सनकादिक श्रम न करिती ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम तें पावन । वाचे उच्चारितां जाण श्रम हरे ॥४॥
शुद्ध करूनियां मन । नारायण चिंतावा ॥१॥ मग उणें नाहीं काहीं । प्रत्यक्ष पाही अनुभव ॥२॥ आठवितां उपमन्यु बाळ । दिला क्षीरसागर सुढाळ ॥३॥ ध्रुवें चिंतिलें चरणा । अधळपदीं स्थापिलें जाणा ॥४॥ बिभीषणें केला नमस्कार । तया केलें राज्यधर ॥५॥ विष पाजिलें पूतना । पाठविली वैकुंठसदना ॥६॥ गणिकेंनें आठविलें । तैसी वैकुंठीं बैसविलें ॥७॥ हनियाती कुब्जादासी । जाहली प्रिय ती देवासी ॥८॥ अर्जुनाच्या भावार्थासाठीं । रथ हांकी जगजेठीं ॥९॥ गोपाळांची आवड पोटीं । उच्छिष्टासाठीं लाळ घोटी ॥१०॥ विदुराच्या भक्षा कण्या । तेणें आवडी मानीं मना ॥११॥ एका शरण जनार्दनीं । दासां न विसरें चक्रपाणी ॥१२॥
शुद्ध ज्याचें मन । तया आवडे कीर्तन ॥१॥ येर ते पामर पातकी । दैन्यवाणें तिहीं लोकीं ॥२॥ नावडे हरीचें कीर्तन । तेथें वसे नाना विघ्र ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । करा कीर्तन अनुदिनीं ॥४॥
शुद्ध ब्रह्माज्ञानाचा धडा । पंचभूतांचा खचला खडा । देह चतुष्टय पुसिला वाडा । धन्य धडफुडा आत्मा मी ॥१॥ शुद्धब्रह्माज्ञानाचा मार्ग । मृत्यु पातला सरलें सर्ग । पिंड ब्रह्माडाचें दुर्ग ब्रह्मांडाचें दुर्ग । विरोनी अर्व आत्मा मी ॥२॥ ॐ नमो जी जगदगुरु । सर्वांभुती साक्षात्कारु । ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । ॐकार तो वोळखिजे ॥३॥ अनंत ब्रह्मांडाचा टिळा । लावुनी बैसे ब्रह्माकपाळा । त्यांतही वळी तरंग जळा । वरी तेविं ब्रह्मांड ॥४॥ ऐशा अनंत विभूती । दिगंबर अंगीं चर्चिती । घडीनें घडी लेप देती । पुसोनी जाती क्षणक्षणां ॥५॥ तैसे नव इंद्रियां सबाह्म । ब्रह्मा कोंदलें अनुभव पाहे । घट जळीं बुडोनी राहे । ऐसा आहे दृष्टांन्त ॥६॥ गगन ग्रासोनी अपार । तैसा मी आहे सर्वेश्वर । अनंत ब्रह्मांडो अवतार । तरंग फिर मजवरी ॥७॥ तुम्हांआम्हां मध्यें जें अवकाश । तें सबाह्म ब्रह्मा सावकाश । अनंत ब्रह्मांडें फुटती तयास । निराभास निगुण ॥८॥ हें ब्रह्मा हे माया । का बोट लावुनी दाखवुं शिष्यराया । आधारापासोनी सहस्त्रदळ काया । बुडे ठाया तें ब्रह्मा ॥९॥ ब्रह्मा म्हणजे आकाश । कीं ब्रह्मा म्हणजे महदाकाश । कीं ब्रह्मा म्हणजे निर्गुण निराभास । आदि अवकाश तें ब्रह्मा ॥१०॥ ब्रह्मा म्हणजे तें पोकळ । कीं ब्रह्मा म्हणजे आकाशहुन पातळ । कीं ब्रह्मा म्हणजे शुन्य सकळ । मिथ्या मूळ तें ब्रह्मा ॥११॥ सोहं नाद सर्वांसी । विश्वनाथ विश्वासी । अमृतफळ अंबियासी । लक्ष चौर्यायंशीं लोंबती ॥१२॥ तैसें जन फळ जनार्दनीं लोंबे । सोहं देठ दोहींकडे झोंबे । फळ दे वृक्ष लोंबें । अद्वैत बिंबलें एका जनार्दनीं ॥१३॥
शुद्ध स्फटिके आपुलें रुप देखे । कृष्ण तेणें हारिखें डोलतसे ॥१॥ देहाविदेहा आलिंगन स्वानंदें चुंबन । तये संधीं मन हारपत ॥२ स्वस्वरुपीं भेटीं थोर उल्हास पोटीं । उन्मळींत दाष्टी निजरुप पाहें ॥३॥ हें जाणोनि माया धावे लावलाह्मा । उचलोनि कान्हाया दृश्य दावी ॥४॥ माझें रुप मज देई घालितो लोळणी । जननी नानागुणी बुझावीत ॥५॥ माया मोहं गुणाचे खेळणें । येथें कृष्ण म्हणे जीवेभावें ॥६॥ देह घटाबाहेरी न वचें मी मुरारी । श्रद्धा उष्ण भरी तावितसे ॥७॥ विषय पंचधारा देइन बा साकर । नाथिली करकर कां करिसी ॥८॥ घेई स्तनपान वोरसु इंद्रियां गोरसु । मायेसी उदासू रुसूं नको ॥९॥ इच्छा माउलीची साय सावकाश खाय । गोगोरसाची माय मज चाड नाहीं ॥१०॥ तो तंव ठाईच्या ठाई म्यां तव काहीं नेले नाहीं । निजरुप पाही जैंसे तैसें ॥११॥ तुझी पडलीया पडसाई असतांचि जालें नाहीं । नास्तिक तेचि डोई सबळ जाले ॥१२॥ तुझिया सांगातें करणें आणि भुतें । अहंकारें थिते चोरुनि नेलीं ॥१३॥ दुजेपणें पाहतां धरितां नये हातां । निजरुपा तत्त्वतां काढोनि देई ॥१४ होसी चक्रचाळ घाइसी आळ । बाळलीळा खेळ निर्वाणीचा ॥१५॥ मज मायावेगळा नवचे बा गोपाळा । आपरुपीं खेळा खेळू नको ॥१६॥ नेणों कैशी आवडी माया म्हणसी कुडी । भूली नव्हें खोडी तान्हुलिया ॥१७॥ हें नायके उत्तर म्हणे परती सर । निजरुपी साचार दावीं मज ॥१८॥ यापरी कान्हया स्वरुपीं थाया । बुझावितां माया वेढोनि गेली ॥१९॥ आपुलैया स्वप्रभा आपण पावे शोभा । सबाह्म कृष्ण उभा एकपणें ॥२०॥ माया मोहकता गुणाची वार्ता । कृष्णापणीं एकत्वेंची ॥२१॥ एक जनार्दनी निजीं निज मिळणी । सगुणी निर्गुणीं कृष्ण एक ॥२२॥ विश्वरूप
शुद्धभाव चित्तीं । तरी कांहीं न लगे युक्ति ॥१॥ नलगे आणिक विचार । शुद्ध भाव हाचि सार ॥२॥ भावाविण वांझे । साधनें तीं अवघीं ओझें ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । पाववी अक्षय तो ठाव ॥४॥
शुन्य निरशुन्य तयामाजीं बीज । तया नांव गुज निजवस्तु ॥१॥ जाणण्याचें मूळ अकुळांचें कुळ । अलक्ष्याचें स्थळ तयाठायीं ॥२॥ एकाजर्नादनीं प्रसाद लाधला । जनार्दनीं वोळला सुखरुप ॥३॥
शेषादिक श्रमले न कळे ज्याचा पार । आगमानिगमा निर्धार न कळेची ॥१॥ तें हें बाळरुप यशोदे वोसंगा । पाहतां दोषभंगा जाती रया ॥२॥ करितसे चोरी खोडी नानापरी । यशोदा सुंदरी कोड वाटे ॥३॥ बांधिती गळिया धांवोनी दाव्यानें । नका नका म्हणे दीनवाणी ॥४॥ त्रिभुवनासी ज्याचा धाक तो ब्रह्मांडी । त्यासी म्हणती भांडी आला बाऊ ॥५॥ भिऊनियां लपे यशोदे वोसंगा । ऐशा दावी सोंगा भाविकांसी ॥६॥ एका जनार्दनीं दावितो लाघव । ब्रह्मादिकां माव न कळे ज्यांची ॥७॥
शेषादिक श्रमले वेद मौनावले । पुरणें भागलीं न कळे त्यांसी ॥१॥ तोचि हा सोपा सुलभ सर्वांसी । विठ्ठल पंढरीसी उघड लीळा ॥२॥ शास्त्राचिया मता न कळे लाघव । तो हा विठ्ठलदेव भीमातीरीं ॥३॥ कर्म धर्म जयालागीं आचरती । ती ही उभी मूर्ति विटेवरी ॥४॥ आगमां निगमां न कळे दुर्गमा । एका जनार्दनी प्रेमा भाविकांसी ॥५॥
शोभती दोनी कटीं कर । रुप सांवळें सुंदर । केशराची उटी नागर । गळां माळ वैजयंती ॥१॥ वेधें वेधक हा कान्हा । पहा वेधतुसे मना । न बैसेचि ध्याना । योगियांच्या सर्वदा ॥२॥ उभारुनी दोन्हीं बाह्मा । भाविकांची वाट पाहे । शाहाणे न लभती पाय । तया स्थळी जाऊनी ॥३॥ ऐसा उदार मोक्षदानी । गोपी वेधक चक्रपाणी । शरण एका जनार्दनीं । नाठवे दुजे सर्वदा ॥४॥
श्याम चतुर्भुज पीतांबरधारी । शंख चक्र मिरवे करीं ॥१॥ आला पुंडलिका कारणें । आवडी कीर्तनें धरुनीं ॥२॥ युगे अठ्ठावीस जाली । न बैसे उभा सम पाउली ॥३॥ कीर्तनीं धरुनियां हेत । उभा राहिला तिष्ठत ॥४॥ एका शरण जनार्दनीं । अनुदिती करा किर्तन ॥५॥
श्यामसुंदर मूर्ति विटेवरी साजिरी । पाउलें गोजिरीं कोवळीं तीं ॥१॥ ध्वजवज्रांकुश चिन्हें मिरवती । कटीं धरीले कर अनुपम्य शोभती ॥२॥ ऐसा देखिला देव विठठलु माये । एका जनार्दनीं त्यासी गाये ॥३॥
श्रमोनी वाउग्या बोलती चावटी । परी हातवटी नये कोणा ॥१॥ ब्रह्माज्ञानी ऐसे मिरविती वरी । क्रोध तो अंतरीं वसतसे ॥२॥ सर्वरुप देखे समचि सारिखें । द्वैत अद्वैत पारखें टाकूनियां ॥३॥ एका जनार्दनीं ब्रह्माज्ञान बोली । सहजचि आली मज अंगीं ॥४॥
श्रवण नयन घ्राण रसन । यमाजीं कोण ज्ञान प्रमाण ॥ महादेव ॥१॥ इंद्रियां अतीत आपण । देखिजें हें ज्ञान कारण ॥ महादेव ॥२॥ जन वन जीवन निरंजन । यामाजीं कवण करुं भजन ॥ महादेव ॥३॥ एका जनार्दनीं जन । तो भजकां तो मुख्य भजन ॥ महादेव ॥४॥
श्रवणीं ऐकेन तुमचें गुणनाम । वाचे आणिक काम न करीं न कांहीं ॥१॥ डोळें भरुनियां पाहीन श्रीमुख । सुखाचें तें सुख हृदयांत ॥२॥ अष्टभावें कंठीं दाटेन सगद्रद । सांडोनी भेदाभेद आन देवा ॥३॥ एका जनार्दनीं यापरतें प्रेम । आन नाहीं विषम मजपाशी ॥४॥
श्रवणीं ऐकोनी पाहावया येणें । तंव डोळेचि जाले देखणें ॥१॥ आतां पहावें तें काये । जे पाहें तें आपणचि आहे ॥२॥ जें जें देखों जाये दिठी । तें देखणें होउनी नुठी ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहे लीला । पाहतां पाहणें अवलीळा ॥४॥
श्रीकृष्ण न्यावा गोकुळा । पायीं स्नेहाच्या शृंखळा । कायाकपटीं अर्गळा । मोहममतेच्या ॥१॥ कृष्णीं धरितां आवडी । स्वयें विराली स्नेहाची बेडी । मुक्तद्वारा परवडी । नाहीं अर्गळा शृखंळा ॥२॥ कृष्ण जंव नये होतां । तंवचि बंधनकथा । पावलीया कृष्णानाथा । बंदी मोक्ष ॥३॥ ते संधि रक्षणाईते । विसरली रक्षणातें । टकमकीत पहाते । स्वयें कृष्ण नेतां ॥४॥ श्रीकृष्ण अंगशोभा । नभत्व लोपलें नभा । दिशेची मोडली प्रभा । राखते कवण ॥५॥ अंधारामाजी सूर्य जातु । श्रीकृष्णासी असे नेतु । सत्व स्वभावें असे सांगतु । कृष्णाकडिये पडियेला ॥६॥ अंध ते बंधन नेलें । राखतो राखणे ठेलें । एका जनार्दनी केलें । नित्य मुक्त ॥७॥
श्रीक्षेत्र पंढरी शोभे भीमातीरीं । विठ्ठल विटेवरी उभा असे ॥१॥ सांवळें रुपडें कटीं ठेउनि कर । भक्त जयजयकार करिताती ॥२॥ एका जनार्दनीं गोजिरें तें ठाण । शोभती जघन कटीं कर ॥३॥
श्रीगुरुंचें नाममात्र । तेंचि आम्हां वेदशास्त्रं ॥१॥ श्रीगुरुचें चरणत्रीर्थ । सकळां तीर्था करी पवित्र ॥२॥ श्रीगुरुच्या उपदेश । एका जनार्दनीं तो रस ॥३॥
श्रीगुरुकृपें दत्त वोळखिला । हृदय डोल्हार्यावरी बैसविला । अभेद पुर्ण चांदवा तेथें दिला । शुद्ध भक्तीनें दत्त पुजियेला ॥१॥ दत्तचरणीं मज लागलीसे गोडी । भवभयाची तुटोनी गेली बेडी ॥धृ॥ सोहं गुढी तेथें उभारिली । मंत्र उपदेशें देहबुद्धी गेली । पुर्ण निवृत्ति प्रवृत्तिहि धाली । सहज पुर्णनंद पूर्णता जालीं ॥२॥ जिकडे पाहे तिकडे चक्रपाणी । बोलावयाची राहिली शिराणी । जनीं वनीं एकात्मता खाणी । एका जनार्दनीं रंगलीसे वाणी ॥३॥
श्रीगुरुचें नाममात्र । तेंचि आमुचें वेदशास्त्र ॥१॥ श्रीगुरुंचे तीर्थ मात्र । सकळ तीर्था करी पवित्र ॥२॥ श्रीगुरुंचे चरणरज । तेणें आमुचें जाहलें काज ॥३॥ श्रीगुरुंची ध्यानमुद्रा । तेंचि आमुचि योगनिद्रा ॥४॥ एका जनार्दनीं मन । श्रीगुरुचरणीं केलें लीन ॥५॥
श्रीगुरुच्या चरणागुष्ठीं । वंदिती ब्रह्मादी देव कोटी ॥१॥ सकळ वेदांचि निजसार । श्रीसदगुरु परात्पर ॥२॥ श्रीगुरु नांव ऐकतां कानीं । यम काळ कांपतीं दोनी ॥३॥ सदगुरुसी भावें शरण । एका जनार्दनीं नमन ॥४॥
श्रीगुरुपायीं ठेवींतुं विश्वास । दासाचा तुं दास होय त्यांच्या ॥१॥ परब्रह्मा राम वसिष्ठा शरण । कृष्णें संदीपन गुरु केला ॥२॥ वाल्मिका उपदेशी नारद तो मुनी । वंद्य त्रिभूवनीं झाला वाल्हा ॥३॥ एका जनार्दनीं गुरु मज भेटला । मोकळा दाविला मार्ग तेंणें ॥४॥ गुरुपरंपरा – अभंग १८८९ ते १९००
श्रीगुरुराया पार नाहीं तव गुणी । म्हणोनि विनवयी करितसों ॥१॥ मांडिला व्यवहार हरिनामीं आदर । सादरा सादरा वदवावें ॥२॥ न कळेचि महिमा ऊंच नीचपणे । कृपेंचे पोसणें तुमचे जाहलों ॥३॥ एका जनार्दनी करुनी स्तवन । घातिलें दुकान मोलेंविण ॥४॥ बालक्रीडा
श्रीगुरुराया स्वामी दिनानाथा । उद्धरी अनाथा पांडुरंग ॥१॥ गुण निर्गुणरुपा देवा यतिवरा । त्रैलोक्य आधारा पाडुरंगा ॥२॥ रुप वर्णावया नाहीं मज मती । देई तुं बा शक्ति पांडुरंगा ॥३॥ देई मजलागीं प्रभो नित्य शांती । करितों विनंति पाडुरंगा ॥४॥ वदविसी मज तंव सत्ते देवा । देई मज भावा पाडुंरंगा ॥५॥ दशा हें यौवन मज करी बाधा । सांगे स्वयंबोधा पाडूरंगा ॥६॥ तमगुणरजोगुणांतें निरसी । तारी या दासासी पाडुरंगा ॥७॥ असावें मी सदा विषयीं विरक्त । पुरवींमाझे आर्त पाडुरंगा ॥८॥ वससी अंतरीं दासाच्या तुं सदा । आनंदाच्या कंदा पाडुरंगा ॥९॥ धूतपाप व्हावें तुमच्या कृपादृष्टी । सुखाची तुं सृष्टीं पांडुरंगां ॥१०॥ तरती सज्जन तुमच्या दर्शनें । कॄपेचें तुं ठाणें पाडूरंगा ॥११॥ श्रियाळ चांगुना भक्त तारियेले । सत्व रक्षियेलें पाडुरंगा ॥१२॥ पाश हा भ्रांतीचा मजलागीं गोंवा । त्वाचि पैंक तोडावा पांडुरंगा ॥१३॥ दमावी इंद्रियें तेव्हा गुरुभेटी । नको आटाआटी पांडुरंगा ॥१४॥ श्रीद श्रीद माझा समर्थ सदगुरु । देवा तुं आधारु पाडुरंगा ॥१५॥ वन जन सर्व त्वाचि व्यापियलें । स्वरुप शोभलें पांडुरंगा ॥१६॥ लव निमिषभरी तुजविण रहावें । मरणें मज व्हावें पाडुरंगा ॥१७॥ भवसागरांत बुडतों मी देवा । करी माझा काढावा पाडुरंगा ॥१८॥ स्वानंद आरामी मी तो विश्रांमावें । मजलागीं पावावें पाडुरंगा ॥१९॥ मीपणेंनसिलें मजलागीं देवा । देई स्वानुभवा पाडुंरगा ॥२०॥ नृप हा जगाचा परमानंद साचा । वदों माझी वाचा पाडुरंगा ॥२१॥ सिंहासन हृदयीं करोनिया माझ्या । बैसे गुरुराजा पांडुरंगा ॥२२॥ हस्तांत धरावें आपुलिया दासा । हेअ जगन्निवासा पांडुरंगा ॥२३॥ सर्वकाळ चित्ती माझिया वसावें । शुद्ध प्रेम द्यावें पाडुरंगा ॥२४॥ रण कामक्रोध लोभाचें माजलें । निवारी उगलें पाडूरंगा ॥२५॥ स्वभाव हा माझा रजो तमो युक्त । नाशी तुं क्षणांत पांडुरंगा ॥२६॥ तीकडी सांखळी त्रिगुणाची सारी । भव हा निवारी पांडुरंगा ॥२७॥ मनन करावें रात्रंदिवस तुझें । ऐसी कृपा कीजे पांडुरंगा ॥२८॥ हाव ही धरावी सदगुरुपायांची । विनंती दीनाची पाडुरंगा ॥२९॥ रहावें सर्वदा तुझ्या पायांपाशीं । देई तुं वरांसी पाडुरंगा ॥३०॥ जय जय सदगुरो स्वामी तुं समर्थ । पुरवी मनोरथा पाडुरंगा ॥३१॥ एका जनार्दनीं सदगुरों उदारा । दयेच्या सागरा पांडुरंगा ॥३२॥
श्रीगुरुसारखा वंद्य नाहीं त्रिभुवनीं । तो कैवल्याचा धनीं विटेवरी ॥१॥ विटेवरी उभा आनंदें राहिला । वैष्णवांचा मेळा शोभे तेथें ॥२॥ आनंद भीमातीरीं पुंडलिकापाशीं । नाम आनंदेसी गाऊं गीती ॥३॥ एका जनार्दनीं कैवल्याचा धनी । तो नंदाचें अंगणीं खेळे लीला ॥४॥
श्रीगोविंदा मधुसूदना । ऐशा नामांची करिता उच्चारणा । तुटताती यमयातना । नाना पातकियाच्या ॥१॥ माना हाचि रे विश्वास । नामीं धरा दृढ वास । आणिक ते सायास । फोलकत न करावें ॥२॥ योगयाग कसवटी । नको नको कोरड्या गोष्टी । वांयाचि हिंपुटी । शिणती मुर्ख ॥३॥ शरण रिघा जनार्दनीं । एकपणें मन करुनी । एका जनार्दनीं ध्यानी मनीं । चिंतन तें असों द्यावें ॥४॥
श्रीदत्त ऐसी ज्याची वाचा पढे । पोक्ष सायुज्यता जोडे ॥१॥ ऐसी प्रचीत पहा देहीं । व्यापुनी असे देही विदेही ॥२॥ एका जनार्दनीं दत्त । सबाह्म आनंदभरीत ॥३॥
श्रीपांडुरंग सदगुरु हें स्वामी । तया पादपद्मीं नमन माझें ॥१॥ गजाननमुर्ति सदगुरुसमर्थ । देई मज स्वार्थ निजपदीं ॥२॥ नेत मजलागीं गुरु निजधामीं । वसे अंतर्यामीं सर्वकाळीं ॥३॥ शामसुंदरमुर्ति सदगुरुदयाळ । भक्ता प्रतिपाळ गुरुराव ॥४॥ यम नियम मज करविती सदगुरु । सर्वस्वें आधारु मज त्यांचा ॥५॥ नर नारायण रुप हा सदगुरु । उतरी भवपारु क्षणमात्रें ॥६॥ मस्तक तयाच्या पायीं हा ठेवावा । नित्य तो पहावा हृदयामाजीं ॥७॥ ॐकार प्रणव सदगुरुस्वरुप । मिळे आपेंआप अंतर्यामीं ॥८॥ नका विसरुं त्या सदगुरुदयाळा । दासाचा कळवळा तयालागीं ॥९॥ मस्त होऊं नका तारुण्याच्या भरें । करावी या करें सदगुरुसेवा ॥१०॥ ऋद्धिसिद्धि तुम्हीं मनीं त्या न आणा । भजावा तो राणा सदगुरुराव ॥११॥ धंदा नका करु आणिक तयाविण । तन्नाम श्रवम दृढ करा ॥१२॥ अवन होतसे सदगुरुच्या कृपें । निरसती पापें सकळही ॥१३॥ आशा हे त्यागावी पासुनियां मना । सदगुरुचरणा तेव्हा भेटीं ॥१४॥ इहलोकीं सुख सदगुरु देणार । मना सर्व भार तेथें ठेवीं ॥१५॥ ईशान स्वरुपीं सदगुरु प्रत्यक्ष । देत ज्ञान अक्ष दासालागीं ॥१६॥ उपकार त्याचे अनंत अपार । भवसिंधु पार त्याचेंयोगें ॥१७॥ उदास जो झाला देहाचिये ठायीं । तया लागीं पायीं ठाव देई ॥१८॥ ऋषिसिद्ध मुनी ज्या लागी भजती । वसे आत्मस्थिति सर्वकाळ ॥१९॥ ऋण हें फेडावें जन्ममरणाचें साधन हे साचे नाम धरा ॥२०॥ लुब्ध होऊं नका विषयांच्या स्वादा । पावाल आपदा नानापरी ॥२१॥ लुसलुसित कोंवळी बिल्वतुळसीपत्रें । वहावीं पवित्र चरणावरीं ॥२२॥ एक दोन तीन चार पांच सहा । साडुनियां रहा गुरुपायें ॥२३॥ ऐहिक हें सुख तुच्छ नाशिवंत । सेवावा अनंत सदगुरुराव ॥२४॥ ओवी नाममाळा वृत्ति तंतुमाजीं । इंद्रियसमाजी गुरु वसे ॥२५॥ औदार्य गुरुचें अनिवार जगीं । माना पायालागीं दृढ धरीं ॥२६॥ अंगीं मजलागेकें गुरु बैसविती । उपदेश देती ब्रह्माज्ञान ॥२७॥ अहा काय सांगुं सदगुरुची कीर्ति । परब्रह्मा मुर्ति गुरुराव ॥२८॥ कल्पना त्यागावी तेव्हं ब्रह्माप्राप्ती । चुके यातायाती आपेंआप ॥२९॥ खटपट करिती प्रपंचाचेविशी । भजे त्या गुरुशी तैशापरी ॥३०॥ गर्व अभिमान मनीं नको धरुं । तुजसी अधारु सदगुरुराज ॥३१॥ घटिका दीस मास अयन संवत्सर । गुरु विश्वभर भजें बापा ॥३२॥ ॐआकारस्वरुप गुरुमहाराज । मुर्ति हे सहज ह्रुदयीं लक्षीं ॥३३॥ चमत्कार माझ्या सदगुरुरायाचा । दाता स्वानंदाचा लाभ होय ॥३४॥ छत्तीस तत्त्वांचे शरीर हें साचें । कांहीं अनुभवाचें पाव लक्ष ॥३५॥ जवानिका माया समूळ नुरवीं । प्रेम पुरवीं सद्गुरुपायीं ॥३६॥ झरा हा सुखाचा सद्गुरुच्या पायीं । मना तुं राही अक्षयीं तेथें ॥३७॥ ॐकार वर्णात्मक सदगुरु पांडुरंग ।अक्षय अभंग सर्वासाक्षीं ॥३८॥ टणत्कार करा विरागाच्या योगं । सदगुरुच्या संगे ब्रह्माप्राप्ती ॥३९॥ ठकुं नका तुम्हीं माया विद्यायोगें । चरणीं करा जागे वृत्तीसी त्या ॥४०॥ डमरु त्रिशूळ सदग्रुच्या हातीं । दासांसी रक्षिती सर्वकाळ ॥४१॥ ढवळूं तूं नको विषयाच्या ठायीं । वृत्ति स्थिर पायीं सदा करी ॥४२॥ नकार तिरेघाटी । भेदावला नसे । सदगुरु हा असें ऐक्य तैसा ॥४३॥ तदाकर मन करा सदगुरुरुपीं । सच्चितस्वरुपीं तुम्हीं व्हाल ॥४४॥ थरथर कांपा सदगुरुसमीप । ब्रह्मीं आपेआप प्राप्त व्हाल ॥४५॥ दया शांति क्षमा सद्गुरुसी मागा । सदगुरुच्या वागा आज्ञा ऐसें ॥४६॥ धरा भाव तुम्ही सद्गुरूच्या पायीं । परब्रहमा ठायीं गति जेणें ॥४७॥ नमस्कार करा तुम्हीं सदगुरुसी । तेणें निजपदासी प्राप्त व्हाल ॥४८॥ पहावें नयना सदगुरुरायाला । तेणें आनंदाला अनुभावावें ॥४९॥ फजिती ही तुम्हीं नका करुं आतां । वेगीं सदगुरुनाथा शरण जा ॥५०॥ बरवें जनहो तुम्हांसी सांगतों । तुम्हीं चित्तीं ध्या तो सदगुरुरावों ॥५१॥ भरावा मानसीं सदगुरुदयाळ । पद हें पावाल परब्रह्मा ॥५२॥ मरणें जन्मणें सत्वर निवारा । वृत्ति हे आवरा विषयांतुनीं ॥५३॥ यामाच्या हातीचे सोडवील तुम्हां । भजा आत्मारामा गुरुराया ॥५४॥ रमवा हें चित्त सदगुरुच्या ध्यानीं । पहा जनीं वनीं सदगुरुराव ॥५५॥ लगाम हा देणें अश्वासी ज्या परी । वृत्ति स्थिर करी गुरुध्यान ॥५६॥ वमनवत हे विषय त्यागावें । ब्रह्मा अनुभवावें गुरुकृपें ॥५७॥ शम दम श्रद्धा उपरम तितिक्षा । सातवी अपेक्षा सदगुरुपायीं ॥५८॥ षकार स्वरुप सदगुरु नारायण । गुण हे श्रवण त्याचे करा ॥५९॥ समाधि साधनीं वृत्ति स्थिर करा । दृढ चरण धरा सद्गुरूचे ॥६०॥ हवाशिर स्थान एकांत पहावें । ध्यान तें धरावें सदगुरुचें ॥६१॥ लववावी वृत्ति सदगुरुचरणें । तें पायांपासुनी सोडुं नये ॥६२॥ क्षमा शस्त्र हातीं गुरुकृपें धरा । कामक्रोध करा शांत जना ॥६३॥ ज्ञप्ति हे आकळे सदगुरुप्रसादें । वर्ताल स्वानंदें सर्वकाळ ॥६४॥ एका जनार्दनीं गुरुपदीं लीन । ब्रह्मा परिपुर्ण अनुभविलें ॥६५॥
श्रीपांडुरंगाचे दरुशन । वास पंढरीसी जाण । कोटी यागांचे पुण्य । तया घडे नित्यची ॥१॥ हाचि माना रे विश्वास । धरा संतवचनीं निजध्यास । मोक्षाचा सायास । न लगे कांहीं अनुमात्र ॥२॥ न रिघा तपांचे हव्यासें । साधनाचे नको फांसे । कीर्तन सौरसें । प्रेमें नाचा रंगणीं ॥३॥ नका माझें आणि तुझें । टाका परतें उतरुनी वाझें । एका जनार्दनीं सहजें । विठ्ठलनामें मुक्त व्हां ॥४॥
श्रीमुख साजिरें कुंडलें शोभती । शंख चक्र हातीं पद्म गदा ॥१॥ पीतांबर कासें वैजंयंती कंठीं । टिळक लल्लाटीं चंदनाचा ॥२॥ मुगुट कुडलें झळके पाटोळा । घननीळ सांवळा विटेवरी ॥३॥ श्रीवत्सलांचन हृदयीं भूषण । एका जनार्दन तृप्त जाला ॥४॥
श्रीमुखाचें सुख पाहतां पाहतां । नयन तत्त्वतां वेधलें माझें ॥१॥ सांवळां सुंदर कटीं ठेवुनीं कर । रुप तें नगर भीमातीरीं ॥२॥ नित्य परमानंद आनंद सोहळा । सनकादिक या स्थळीं येती जातीं ॥३॥ वैष्णवांचा थाट टाळ घोळ नाद । दिंड्या मकरंद हर्ष बहु ॥४॥ सन्मुख ती भीमा वाहे अमृतमय नीर । जडजीवां उद्धार स्नानमात्रें ॥५॥ एक जनार्दनीं मुक्तांचे माहेर । क्षेत्र तें साचार पंढरपूर ॥६॥
श्रीरम ऐसें वदतांचि साचें । पातक नासतें अनंत जन्माचें ॥१॥ श्रीराम ऐसें जो उच्चारी । तयाचा पापाची होतसे बोहरीं ॥२॥ श्रीराम ऐसें उच्चारी नाम । एका जनार्दनीं नासती क्रोध काम ॥३॥
श्रीराम जयराम वदतां वाचे । पातकें जाती कोटी जन्मांची ॥१॥ जयजय राम जयजय राम । तुमचें नाम गाये शंकर उमा ॥२॥ नाम थोर तिहीं लोकीं साजे । उफराटे वदतां पातक नासलें वाल्हाचें ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम सारांचे सार । नामस्मरण तुटें भवबंध वेरझार ॥४॥
श्रीराम व्यापक कीं एकदेशी । हें सांगावें मजपाशी । सकळ देहीं श्रीरामासी । स्थिती कैसी वस्तीची ॥१॥ जरी म्हणसी परिच्छिन्न । तरी व्यापकत्वा पडिलें खाण । आत्माराम हें अभिधान । न घडे जाण तयासी ॥२॥ जरी त्यातें व्यापक म्हणसी । तरी तो सर्व भूतनिवासी । तेथें उपेक्षितां रावणासी । अद्वैत भजनासी अभाव ॥३॥ एका जनार्दनीं । भेद भाष्यवचन । राम परमात्मा जाण । सर्वगत निर्धारें ॥४॥
श्रीराम श्रीराम वाचे म्हणतां । तेणें सायुज्यता हातां लागे ॥१॥ श्रीराम श्रीराम ध्यान जयासी । तोची तपराशी पावन झाला ॥२॥ श्रीराम श्रीराम ज्याची वाणी । धन्य धन्य जनीं पावन तो ॥३॥ एका जनार्दनीं श्रीराम ध्यात । निरंतर चित्त रामनामीं ॥४॥
श्रीरामनाम पावन क्षितीं । नामें दोषां होय शांती । नामेंचि उद्धरती । महा पातकी चांडाळ ॥१॥ नाम पावन पावन । शंभु राजा जपे जाण । इतरां ती खूण । न कळेचि कल्पातीं ॥२॥ नाम श्रेष्ठ तिहीं लोकीं । त्यांची कीर्ति जो घोकी । जाय सत्यलोकीं । नाम घेतां प्राणी तो ॥३॥ एका जनार्दनीं नाम । पाववितें निजधाम । स्त्रियादि अंत्यजां सम । सारिखेंचि सर्वांसी ॥४॥
श्रीरामानामें तारिलें पाषाण । नामाचें महिमान कोण जाणें ॥१॥ उफराट नामें तारियेला कोळी । दोष जाहले होळी रामनामें ॥२॥ तारियेली गणिका तारियेली देखा । पवित्र तो चोखा रामनामें ॥३॥ एका जनार्दनीं रामनाम जप । पवित्र तें देख रामनाम ॥४॥
श्रीरामानामें तुटती यातना । म्हणोनि रामराणा दृढ धरा ॥१॥ यमाची यातना तुटेल निर्धारें । चुकतील फेरे चौर्याशींचे ॥२॥ जन्ममरणाचा तुटेल तो बोध । ठसावतां बोध रामनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं नामापरतें थोर । नाहीं नाहीं निर्धार केला व्यासें ॥४॥
श्रीरामानें जगाचा उद्धार । करितां उच्चार दों अक्षरीं ॥१॥ पाहतां साधन आन नसे दुजें । रामनामें नासे महत्पाप ॥२॥ ब्रह्माहत्यारी वाल्हा नामेंचि तरला । रामायणीं मिरविला बडिवार ॥३॥ एका जनार्दनीं नामापरतें थोर । नसे बडिवार दुजियाचा ॥४॥
श्रीरामासी राज्याभिषेचन । इंद्रादिकां चिंता गहन । समस्त देवमिळोन । चतुरानन विनिविला ॥१॥ देव म्हणती ब्रह्मायासी । तुझें आश्वासन आम्हांसी । श्रीराम अवतार सुर्यवंशीं । तो रावणासी वधील ॥२॥ सपुत्र बंधु प्रधान । राम करील राक्षसकंदन । तेणें देवासी बंधमोचन । एका जनार्दनीं होईल ॥३॥
श्रीविठ्ठलांचें नाम मंगल । अमंगल उद्धारलें ॥१॥ ऐस याचा थोर महिमा । शिव उमा जाणती ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम बह्मा । सोपें वर्म जपतां ॥३॥
श्रीशंभुचें आराध्य दैवत । क्षणीं वैकुंठीं क्षीरसागर । जयालागीं योगी तप तपती समस्त । तो सांपडला आम्हां कीर्तनरंगांत ॥१॥ धन्य धन्य कीर्तन भूमंडळी । महादोषां होतसे होळी । पूर्वज उद्धरती सकळीं । वाहतां टाळी कीर्तनीं ॥२॥ पार्वतीसी गुज सांगे आपण । शंकर राजा बोलें वचन । माझें आराध्य दैवत जाण । कीर्तनरंगणीं उभे आहें ॥३॥ मी त्रिशूळ पाशुपत घेउनी करीं । कीर्तनाभोंवतीं घिरटी करी । विघ्ना हाणोनि लाथा निवारी । रक्षी स्वयें हरिदासां ॥४॥ त्याचे चरणींचें रज वंदी आपण । हें पार्वतीसी सांगे गृह्मा ज्ञान । एका जनार्दनीं शरण । कीर्तनरंगी नाचतसें ॥५॥
श्रुतिशास्त्रां अति दुरी । तो परमात्मा श्रीहरि । तो दशरथाचे घरीं । क्रीडतु राम ॥१॥ क्षण एक नमस्कारा । नातुडे सुरवरा । तो रिसां आणि वानर क्षेम देतो राम ॥२॥ चरणीं शिळा उद्धरी । नामें गणिका तारी ।तो कोळियाचे घरीं । पाहुणा राम ॥३॥ शिवाचें निजध्येय । वाल्मिकाचें गुह्मा । तो भिल्लणीचीं फळें खाय । श्रीराम ॥४॥ न कळे ध्यानी मनीं । तो नातुडे जो चिंतनीं । तो वानरांच्या कानीं । गोष्टी सांगे राम ॥५॥ एका जनार्दनीं एका । श्रीराम निजसखा । वानरें वनचरें फुका । तारियेलीं ॥६॥
श्रुतीशास्त्रांचा आधार । पुराणांचा परिकर । दरुशनें सांगती आधार । वाचे नाम उच्चारा ॥१॥ तारक जगीं हें नाम । जपतां निष्काम सकाम । पावे स्वर्ग मोक्ष धाम । कलिमाजीं प्रत्यक्ष ॥२॥ म्हणोनि धरिलें शिवें कंठीं । तेणें हळाहळ शमलें पोटीं । एका जनार्दनी गुह्मा गोष्टी । गिरजेंप्रति अनुवाद ॥३॥
संकल्प विकल्प नका वायां । धरा पायां विठोबाच्या ॥१॥ सर्व तीर्था हेचि मुळ । आणीकक केवळ दुजे नाहीं ॥२॥ संतसमागमेम उपाधी । तुटती आधिव्याधी घडतांची ॥३॥ एका जनार्दनीं वर्म सोपें । हरती पापे कलियुगीं ॥४॥
संकल्पाचा आन ठाव । नाहीं भाव दुसरा ॥१॥ तुम्च्या चरणांसी शरण । काया वाचा आणि मन ॥२॥ आलों दीन हो उनी हीन । तुम्हीं तंव पतीतपावन ॥३॥ एका जनादनीं शरण । करा खंडन जन्ममुत्यु ॥४॥
संकल्पे विकल्पें रामानाम घेतां । कोटीकुळें तत्त्वतां उद्धरती ॥१॥ अमृत सहजीं थेंब मुखी पडे । मृत्युचें सांकडे चुके जेवीं ॥२॥ तैशी परी होय रामनामें स्थिती । समाधि विश्रांति घर रिघे ॥३॥ एका जनार्दनीं रामनाम सार । न लगे विचार दुजा येथें ॥४॥
संगती बावनाचें रावलों सर्व भावें । चंदन होऊनी सवें ठेलों मी वो ॥१॥ वेधिला जीव माझा संतचरणीं । आन दुजें मना नाठवेचि स्वप्नी ॥२॥ जागृति स्वप्न सुषुप्तीचा ठाव । अवघा देखे देवाधिदेव ॥३॥ पहातां पाहांता मन नाहीसें जालें । एका जनार्दनीं केलें मज ऐसें ॥४॥
संचित क्रियामाण । केलें सर्वाचें आचमनक ॥१॥ प्रारब्ध शेष उरलें यथा । तेथें ध्याऊं सदगुरुदत्त ॥२॥ झालें सकळ मंगळ । एका जनार्दनीं फळ ॥३॥
संचित माझे वोखटें देवा । तुम्हीं केशवा काय करा ॥१॥ पहा वासुकी शिवकंठीं । क्षुधा पोटी वायूची ॥२॥ एका जनार्दनीं शरण । कर्माची गहन पैं माझें ॥३॥
संत आधीं देव मग । हाचि उगम आणा मना ॥१॥ देव निगुर्ण संत सगुण । म्हणोनि महिमान देवासी ॥२॥ नाम रुप अचिंत्य जाण । संतीं सगुण वर्णिलें ॥३॥ मुळीं अलक्ष लक्षा नये । संतीं सोय दाविली ॥४॥ एका जनार्दनीं संत थोर । देव निर्धार धाकुला ॥५॥
संत आमुचे देव संत आमुचें भाव । आमुचें गौरव संत सर्व ॥१॥ वेदशास्त्रा पुराण मंत्रादि साधन । संतसेवा ध्यान आम्हां धन्य ॥२॥ योगयाग व्रत साधन पसर । संतांठायीं आदर हेंचि बरें ॥३॥ जनीं जनार्दन संतसेवा जाण । एका जनार्दन तोचि धन्य ॥४॥
संत उपाधिरहित । नाहीं तया दुसरा हेत ॥१॥ सदा मुखीं नाम वाचे । तेणें जन्माचें सार्थक ॥२॥ संग नावडे तयां कांहीं । सदा कीर्तनप्रवाहीं ॥३॥ एका जनार्दनीं चित्त । ध्यानीं मनीं संत आठवीत ॥४॥
संत कृपाळुं उदार । ब्रह्मादिकां न कळे पार ॥१॥ काय वानूं मी पामर । थकले सहा अठरा चार ॥२॥ नेति नेति शब्दें । श्रुति विरालिये आनंदें ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । धरा माझी आठवण ॥४॥
संत केवळ घातकी पाही । परी त्यासि पातक नाहीं ॥१॥ निजबोधाचे करुनी फांसे । दोघे गोसावी मारिले कैसे ॥२॥ अती खाणोरिया कर्म करी । दिवसां जाळिले गांव चारी ॥३॥ एका जनार्दनीं घातकी मोठे । त्यासी अंतक केवी भेटे ॥४॥
संत जाती हरिकीर्तनी । त्यांच्या वाहीन मोचे वहाणा ॥१॥ हेंचि भवसिंधुचें तारुं । तेणें उतरुं पैलपारु ॥२॥ जन्मोजन्मींचे भेषज । तें हें संतचरणरज ॥३॥ संतचरणींच्या पादुका । जाहला जनार्दन एका ॥४॥
संत ते देव देव ते संत । ऐसा हेत दोघांचा ॥१॥ देव ते संत संत ते देव । हाचि भाव दोघांचा ॥२॥ संतांविण देवा कोण । संत ते जाण देवासी ॥३॥ फळपुष्प एका पाठीं । एका जनार्दनीं राहाटी ॥४॥
संत ते सोईरे सांगाती आमुचे । तेणें कळिकाळाचें भय नाहीं ॥१॥ जयाची आवडी धरी नारायण । म्हणोनि चरण धरूं त्याचें ॥२॥ परलोकीचे सखे सोइरे सांगाती । मज ते आदीअंती सांभाळिती ॥३॥ एका जनार्दनीं धरुनि विश्वास । होईन त्यांचा दास जन्मोजन्मीं ॥४॥
संत ते सोयरे जिवलग सांगाती । भेटतां पुरती सर्व काम ॥१॥ कामधेनु कल्पतरु चिंतामणी । उदार चुडामणी याहुनी संत ॥२॥ देऊं परिसाची यासी उपमा । परी ते अये समा संताचिये ॥३॥ एका जनार्दनीं संतांचा सांगात । पुरती सर्व आर्त जीवींचें जें ॥४॥
संत दयाळ दयाळ । अंतरीं होताती प्रेमळ ॥१॥ शरण आलियासी पाठीं । पहाताती कृपादृष्टी ॥२॥ देउनियां रसायना । तारिताती भवार्णव जाणा ॥३॥ संतांसी शरण जावें । एका जनार्दनीं त्यांसी गावें ॥४॥
संत देवाचा लाडका । देव तेणें केला बोडका ॥१॥ अर्थ पाहतां सखोल असे । बोडका देव पंढरी वसे ॥२॥ संत लाडका देव बोडका । म्हणे जनार्दन लाडका एका ॥३॥
संत भलते याती असो । परी विठ्ठल मनीं वसो ॥१॥ तया घालीन लोळणीं । घेईन मी पायवणी ॥२॥ ज्ञाती कुळासी संबंध । मज नाहीं भेदाभेद ॥३॥ भलते ज्ञातीचा । विठ्ठल उच्चारी वाचा ॥४॥ तेथें पावन देह चारी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥५॥
संत मायबाप म्हणतां । लाज वाटे बहु चित्ता ॥१॥ मायबाप जन्म देती । संत चुकविती जन्मपंक्तीं ॥२॥ मायबापापरीस थोर । वेदशास्त्रीं हा निर्धार ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । संत शोभती मुगुटमणी ॥४॥
संत श्रेष्ठ संत श्रेष्ठ । पातकी नष्ट तारिती ॥१॥ ऐसा आहे अनुभव । पुराणीं पहाहो निर्वाहो ॥२॥ वेद शास्त्र देती ग्वाही । संत श्रेष्ठा सर्वा ठायीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । ब्रह्मादिकां न कळे अंत ॥४॥
संत सज्जन जिवलग माझे । त्यांचे चरण चुरीन वोजे ॥१॥ त्यांचे संगे सुख मना होय । आनंद आनंदी पाहतां होय ॥२॥ त्यांचे पिसे मजलागीं मोठें । ऐसें भाविक केवी भेटे ॥३॥ त्यांचे नामाची घेऊं धणीं । तया जाऊं लोटांगणीं ॥४॥ तया शेजार करितां बरा । चुके जन्ममरण फेरा ॥५॥ तया जीव करुं कुर्वंडी पाही । एका जनार्दनीं लागतसे पायीं ॥६॥
संतचरणरज वंदुनीं तत्त्वतां । सायुज्य भक्ति माथां पाय देऊं ॥१॥ थोरीव थोरीव संतांची थोरीव । आणिक वैभव कांही नेणें ॥२॥ संतापरतें दैवत नाहीं जया चित्तीं । तोचि एकपुर्णस्थिति ब्रह्माज्ञानीं ॥३॥ संत तोचि देव जयांची वासना । एका जनार्दनीं भावना नाहीं दुजीं ॥४॥
संतचरणी सेवा घडे । भाग्य पहा हो केव्हढें ॥१॥ व्यर्थ शिणती बापुडे । योग याग करुनी गाडे ॥२॥ संतचरणी जे विन्मुख । स्वप्नी न देखती सुख ॥३॥ संतचरणी नाही थारा । भरले तपांच्या डोंगरा ॥४॥ नाम न म्हणती कोंडें । धूम्रपान करिती तोंडे ॥५॥ एका जनार्दनीं साचें । मन नाहीं सुख कैचें ॥६॥
संतचरणीं आलिंगन । ब्रह्माज्ञानी होती पावन ॥१॥ इतर सहज उद्धरती । वाचे गातां ज्यांची कीर्ति ॥२॥ लाभे लाभ संतचरणीं । मोक्षसुख वंदी पायवणीं ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । उदार संत त्रिभुवनीं ॥४॥
संतचरणीं जीवभाव । ठेविला देह विसर ॥१॥ आतां तुम्हीं उपेक्षिल्यावरी । कोण वानील तुमची थोरी ॥२॥ बहु जाहलों कासावीस धरली कास आदरें ॥३॥ एका जनार्दनीं परता । करितां लाज येई माथां ॥४॥
संतचरणीं विश्वास । धरुनी राहिलों रात्रंदिवस ॥१॥ मज दीना सांभाळावें । हेंचि मागें जीवेंभिव ॥२॥ धनवित्ता चाड नाहीं । सेवा सुखें माज द्यावी ॥३॥ एका जनार्दनीं अपुला । एका एकपणें अंकिला ॥४॥
संतचरणीं सावधान । ज्याचें जडलेसें मन ॥१॥ तया नाहीं जन्ममरण । मुक्तीअ उभ्या कर जोडोन ॥२॥ ब्रह्माज्ञान हात जोडी । संताघरी घाली उडी ॥३॥ शरण एक जनार्दनीं । वंदितसे अनुदिनी ॥४॥
संतचरणींचा महिमा । कांहीं न कळें आगमां निगमां ॥१॥ ब्रह्मा घाले लोटांगण । विष्णु वंदितो आपण ॥२॥ शिव ध्यातो पायवणी । धन्य धन्य संतजनीं ॥३॥ तया संतांचा सांगात । एका जनार्दन निवांत ॥४॥
संतचरणीचें रजःकण । तेणें तिन्हीं देव पावन ॥१॥ ऐसा महिमा ज्याची थोरी । वेद गर्जें परोपरी ॥२॥ शास्त्रें पुराणें सांगत । दरुशनें प्राणी होती मुक्त ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । ठाव द्यावा संतचरणीं ॥४॥
संतजनाची मिळाली मिळणी । रामनामाची भरली भरणी ॥१॥ रामनाम सेवा हा राम सांठवा । परमानंदाचा लाभ जाला जीवा ॥२॥ कीर्तनाचे तारुं लाधलं । रामनाम केणें सवंगले ॥३॥ एका जनार्दनीं रामनामसेवा । परमानंदाचा लाभ जाला जीवा ॥४॥
संतदरुशनें लाभ होय । ऐसा आहे अनुभव ॥१॥ पुराणीं महिमा सांगें व्यास । संतदया सर्वांस सारखी ॥२॥ यातिकुळ हो कां भलतें । करिती सरते सर्वांसी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संतमहिमान वेगळें ॥४॥
संतद्वारी कुतरा जालों । प्रेमरसासी सोकलों ॥१॥ भुंकत भुंकत द्वारां आलों । ज्ञान थारोळ्या बैसलों ॥२॥ कुतरा भुंकत आला हिता । संतीं हात ठेविला माथां ॥३॥ कुतर्या गळ्यांची सांखळी । केली संतानी मोकळी ॥४॥ एका जनार्दनीं कुतरा । दांत पाडुनी केला बोथरा ॥५॥
संतपूजन देव । तुष्टतसे वासुदेव ॥१॥ संतपूजेचें महिमान । वेदां न कळें प्रमाण ॥२॥ संतचरणतीर्थ माथा । वंदिती तीर्थें पैं सर्वथा ॥३॥ एका जनार्दनीं करी पूजा । पूज्यापूजक नाहीं दुजा ॥४॥
संतभेटीचा आनंदु । सुखसागर परमानंदु । गातां नुरेची भेदु । नामस्मरणें ॥१॥ कैवल्याचे अधिकारी । मोक्ष राबे त्यांचे घरीं । ऋद्धि सिद्धि कामारी । कोन त्या पुसे ॥२॥ भुक्ति आणि मुक्ति । सदा तिष्ठे अहोरातीं । कैवल्यपद येती । सामोरी तयासी ॥३॥ नाम गाती जे आनंद । हृदयीं नहीं दुजा भेद । एका जनार्दनीं छंद । तयांच मज ॥४॥
संतमहिमा न वदतां वाचा । नोहे साचा उपरम ॥१॥ वेदशास्त्रें देती ग्वाही । संतमहिमा न कळे कांहीं ॥२॥ पुराणासी वाड । श्रुति म्हणती न कळे कोड ॥३॥ योग याग वोवाळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
संतवचने साधे मुक्ति । संतवचनें बह्मस्थिती । कर्माकर्माची शांती । संतवचनें ॥१॥ संतवचनें याग । संतवचनें सांग योग । संतवचनें अनुराग । घडतां संग संतांचा ॥२॥ संतवचनें ब्रह्माप्राप्ती । संतवचनें सायुज्य मुक्ती । ब्रह्मादि पदें येती । संतवचनें समोर ॥३॥ संतवचनें सर्व सिद्धि । संतवचनें समाधी । संतवचनें उपाधि । एका जनार्दनें तुटतसे ॥४॥
संतवचनें देव जोडे । सायुज्य मुक्ति पायां पडे । संतवचनें सांकडें । नुरेचि कांहीं ॥१॥ धन्य धन्य संतसंग । उभा तेथें श्रीरंग । लक्ष्मीसहित अभंग । तिष्ठे सदा ॥२॥ संतवचनें कर्म झडे । संतवचनें मोक्ष जोडे । संतवचनीं तीर्थ झडे । धन्य संग संताचा ॥३॥ संतवचने तुटे उपाधी । संतवचनें सरे आधिव्याधी । संतवचनेंक भवनदी । प्राणी तरती ॥४॥ संतवचनीं धरा भाव । तेणें सर्व निरसे भेव । एका जनार्दनीं देव । प्रत्यक्ष भेटे ॥५॥
संतसंगत घडे । सायुज्यता जोडे ॥१॥ मुक्ति लागती चरणीं । ब्रह्माज्ञान लोटांगणीं ॥२॥ एका जनार्दनीं सांगात । घडतां होय देहातीत ॥३॥
संतसंगतीने झाले माझे काज । अंतरीं तें निज प्रगटलें ॥१॥ बरवा झाला समागम । अवघा निवारला श्रमक ॥२॥ दैन्य दरिद्र दुर गेलें । संतपाउले देखतां ॥३॥ एका जनार्दनीं सेवा । करीन मी आपुल्या भावा ॥४॥
संतसंगे तरला वाल्हा । पशु तरला गजेंद्र ॥१॥ ऐसा संतसमागम । धरतां उत्तम सुखलाभ ॥२॥ तुटती जन्मजरा व्याधी । आणिक उपाधी नातळती ॥३॥ संसाराचा तुटे कंद । नरसे भेद अंतरीचा ॥४॥ परमार्थाचे फळ ये हातां । हा जोडता संतसंग ॥५॥ घडती तीर्थादिक सर्व । सकळ पर्व साधतीं ॥६॥ एका जनार्दनीं संत । धन्य समर्थ तिहीं लोकीं ॥७॥
संतसमागमें सुखाची ते राशी । म्हणोनि पायांपाशीं सलगी केली ॥१॥ वंदूं चरणरज घालूं लोटांगण । अभय तें दान संत देती ॥२॥ पंचमहापातकी विश्वास घातकी । ऐशींयासी निकी संतसेवा ॥३॥ एक जनार्दनीं संतांचा मी दास । अनन्य पायांस न विसंबें ॥४॥
संतसुखसागरीं । बुडी दिधली निर्धारी । भव दुःख हरी । संतनामें ॥१॥ ऐसा संताचा महिमा । नाहीं द्यावय उपमा । ब्रह्मासुखधामा । पुढें नाचे ॥२॥ बोलती तें वचन साचें । नाहीं बोलणें असत्याचें । नामीं पेम जायाचें । जडोनि ठेलें ॥३॥ कृपावंत संत । दीन तारिले त्वरित । एका जनार्दनीं मात । श्रवण मज झालीं ॥४॥
संतसुखा नाहीं पार । तेणें आनंद पैं थोर ॥१॥ ऐशी सुखाची वसती । सनकादिक जया गाती ॥२॥ सुखें सुख अनुभव । सुखें नाचतसे देव ॥३॥ तया सुखाची वसती । एका जनार्दनीं ध्यातसे चिंत्तीं ॥४॥
संतसेवा केल्यापाठीं । कैंची संसाराची गोष्टी ॥१॥ तेथें कैंचें कर्माकर्म । अवघा देव परब्रह्मा ॥२॥ कैंचे ध्येय ध्याता ध्यान । एक संतचरणी मन ॥३॥ कैंचा भेद कैंचे भान । एक जनार्दनीं ध्यान ॥४॥
संतां द्यावें आलिंगन । सांडुनियां थोरपण ॥१॥ अंगे देव करी सेवा । इतराचा कोण केवा ॥२॥ ब्रह्माज्ञानी वंदिती माथां । मुक्ताची सहज मुक्तता ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । यमकाळ वंदिती दोन्हीं ॥४॥
संतां निंदी जो पामर । तो दुराचार जन्मोजन्मीं ॥१॥ त्यांसी करितां संभाषण । करावें सचैल तें स्नान ॥२॥ तयांसी येऊं न द्यावें घरां । आपण जाऊं नये द्वारां ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । त्यांचें न पहावें वदन ॥४॥
संतांचा उपकार । सांगावया नाहीं पार ॥१॥ आपणासारिखें करिती । यातिकुळ नाहीं चित्तीं ।२॥ दया अंतरांत वसे । दुजेपणा तेथें नसे ॥३॥ उदारपणें उदार । एका जनार्दनीं निर्धार ॥४॥
संतांचा दास तो देवाचा भक्त । तरती पतीत दरुशनें त्यांच्या ॥१॥ त्याचिया योगें घडती सर्व । तीर्थ तें पवित्र होतीं तीर्थें ॥२॥ तयाचियां पदें धरा धन्य म्हणे । ऐसे जे भेदरहित मनें तेचि संत ॥३॥ एका जनार्दनीं तयाच्या प्रसादे । कर्मे अकर्मा दोंदें निघताती ॥४॥
संतांचा महिमा । नाहीं द्यावया उपमा ॥१॥ मज तारिले तारिले । भवजळां उद्धरिलें ॥२॥ पावन केलें संतीं । अवघी निरसली गुंतीं ॥३॥ संतचरण वंदीन माथां । एका जनार्दनीं तत्त्वता ॥४॥
संतांचा विभुती । धर्मालागीं अवतरती ॥१॥ धर्मरक्षणाकारणें । साधु होताती अवतीर्ण ॥२॥ जगा लावावें संप्तर्थीं । हेंचि साधुचि पैं कृती ॥३॥ एका जनार्दनीं साधु । हृदयीं वसे ब्रह्मानदु ॥४॥ सद्गुरुमहिमा – अभंग १७९२ ते १८००
संतांची आवडे तो देवाचाही देव । कळिकाळांचे भेव पायातळीं ॥१॥ आणिकाची चड नसेची वासना । संताचियां चरणा वाचूंनिया ॥२॥ ऐसें ज्यांचे प्रेम ऐशी ज्याची भक्ति । एका जनार्दनीं मुक्ति तेथें राबें ॥३॥
संतांची जो निंदा करितो चांडाळ । प्रत्यक्ष अमंगळ हीन याती ॥१॥ तयाच्या विटाळा घ्यावें प्रायश्चित । आणिक दुजी मात नाहीं ॥२॥ तयाचें वचन नायकावें कानीं । हो कां ब्रह्माज्ञानीं पूर्ण ज्ञाता ॥३॥ एका जनार्दनीं ऐसे जे पामर । भोगिती अघोर रवरव नरक ॥४॥
संतांचे चरणतीर्थ घेतां । अनुदिनीं पातकांची धुणी सहज होय ॥१॥ संतांचें उच्छिष्ट प्रसाद लाधतां । ब्रह्माज्ञान हातां सहज होय ॥२॥ संतांच्या दरुशनें साधतीं साधनें । तुटतीं बंधनें सहज तेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं संत कृपादृष्टीं । पाहतां सुलभ सृष्टी सहज होय ॥४॥
संतांचे चरणीं । सुख घेईन मी धणी ॥१॥ करीन नीचवृत्ति काम । मना होईल विश्राम ॥२॥ बंधनाची बेडी । तुटेल तयाचीये जोडी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । वासना जाईन करपोन ॥४॥
संतांचे ठायीं नाहीं द्वैतभाव । रंक आणि राव सारिखाची ॥१॥ संताचें देणें अरिमित्रां सम । कैवल्यांचें धाम उघड तें ॥२॥ संतांची थोरीव वैभव गौरव । न कळे अभिप्राय देवासी तो ॥३॥ एका जनार्दनीं करी संतसेवा । परब्रह्मा ठेवा प्राप्त जाला ॥४॥
संतांचे संगती । पाप नुरे तें कल्पांती ॥१॥ ऐसा संतांचा महिमा । नाहीं द्यावया उपमा ॥२॥ तीर्थ व्रत जप दान । अवघें टाका वोवाळुन ॥३॥ संतचरणींचे रजःकण । वंदी एका जनार्दन ॥४॥
संतांचे सुख जिहीं अनुबहविलें । ते जीवनमुक्त जहले जन्मोजन्मीं ॥१॥ संतांचा संग जयासी हो जाहला । प्रत्यक्ष घडला सत्यलोक ॥२॥ एका जनार्दनीं संतांचा अनुभव । धाला माझा जीव परमानंदें ॥३॥
संतांच्या दरुशनें । तुटे जन्ममरण पेणें ॥१॥ ऐसा संतांचा महिमा । बोलतां नाहीं वो उपमा ॥२॥ तीर्थ पर्वकाळ यज्ञ दान । संतचरणीं होती पावन ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । संत पावन इये जनीं ॥४॥
संताअंकीं देव वसे । देवाअंकीं संत बैसे ॥१॥ ऐशा परस्परें मिळणी । समुद्र तरंग तैसें दोन्हीं ॥२॥ हेम अलंकारवत । तैसे देव भक्त भासत ॥३॥ पुष्पीं तो परिमळ असे । एका जनार्दनीं देव दिसे ॥४॥
संताचा करी जो अपमान । तोचि जाणावा दुर्जन ॥१॥ जन्मोनियां पापराशी । जातो पतना नरकासी ॥२॥ सोडवावया नाहीं कोणी । पडती चौर्यांशी पतनीं ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । ऐसा अभागी खळ जाण ॥४॥
संताचा महिमा देवचि जाणें । देवाची गोडी संतांची पुसणें ॥१॥ ऐसी आवडी एकमेकां । परस्परें नोहे सुटिका ॥२॥ बहुत रंग उदक एक । यापरी देव संत दोन्ही देख ॥३॥ संताविण देवा न कंठे घडी । उभयतां गोडी एक असे ॥४॥ मागें पुढें नहो कोणी । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
संताचिया माथां चरणांवरी माझा । देहीं भाव दुजा नाहीं नाहीं ॥१॥ नामांचे चिंतन करिती सर्व काळ । ते माझे केवळ मायबाप ॥२॥ मायबाप म्हणो तरी लाजिरवाणें । चुकविलें पेणे संतजनीं ॥३॥ ज्या ज्या जन्मा जावें मायबाप दोन्हीं । परी संतजन निर्वाणी मिळतीना ॥४॥ येचि देहीं डोलां संताची देखिलें । एका जनार्दनीं वंदिलें चरण त्यांचे ॥५॥
संताचिये घरीं होईन श्वानयाती । उच्छिष्ट तें प्रीति मिळेल मज ॥१॥ तेणें या देहाची होईल शुद्धता । भ्रम मोह ममता निवारेल ॥२॥ आशा पाश सर्व जातील तुटोनी । जीव हा बंधनीं मुक्त होय ॥३॥ एका जनार्दनीं भाकीन करुणा । श्रीसंतचरणा वारंवार ॥४॥
संताचिये द्वारी होईन द्वारपाळ । न सांगतां सकळ करीन काम ॥१॥ तेणें माझ्या जीवा होईल समाधान । यापरतें साधन आणिक नाहीं ॥२॥ शेष उष्टावळी काढीन पत्रावळी । पूर्वकर्मा होळी सहज होय ॥३॥ एका जनार्दनीं हेंचि पैं मागत । नाहीं दुजा हेत सेवेविण ॥४॥
संताचिये परिवारी । लोळेन मी निर्धारी ॥१॥ जीवा होईल महालाभ । ऐसा घडतां उद्योग ॥२॥ सांडोनियां थोरपण । शिव घालीं लोटांगण ॥३॥ आपुलें महत्त्व । तेथें मिरवुं नये सत्य ॥४॥ शरण एका जनार्दनीं । वोवाळावा जीव चरणीं ॥५॥
संताचिये पायीं । भावे ठेविलीआं म्यां डोई ॥१॥ करा माझे समाधान । आलों पतीत शरण ॥२॥ आपुलिया सेवे । माझे संकल्प वेचावे ॥३॥ एका जनार्दनीं तुमचा दास । पुरवा आस माझी ॥४॥
संताचिये पायीं मज पैं विश्रांती । नाहीं माया भ्रांति तये ठायीं ॥१॥ सांगतों तें मनीं धरावें वचन । संतांसी शरण जावें सुखें ॥२॥ संत तुष्टलिया देवा आनंद होय । मागें मागें धांवे तया पाठीं ॥३॥ एका जनार्दनीं माहेर सुखाचें । घेतलीया वाचे संतनाम ॥४॥
संताची जो निंदी देवासे जो वंदी । तो नर आपदीं आपदा पावे ॥१॥ देवासी जो निंदी संतांसी जो वंदी । तो नर गोविंदी सरता होय ॥२॥ कृष्णा कंस द्वेषी नारदा सन्मानी । सायुज्यसदनीं पदवी पावे ॥३॥ एका जनार्दनीं गूज सांगे कानीं । रहा अनुदिनीं संतसंगे ॥४॥
संताचें चरण ध्यातां । हारपली जन्मव्यथा ॥१॥ पुढती मरणाचें पेणें । चुकती जन्मजरा तेणें ॥२॥ संतसमुदाय दृष्टी । पडतां लाभ होय कोटी ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । काया कुर्वडीं संतचरणीं ॥४॥
संताच्या विभुती जगासी उपदेश । देताती सौरस सर्वभावें ॥१॥ परिसाचे परी करिती उपकार । कामधेनु कल्पतरुवर त्यासी वंद्य ॥२॥ एका जनार्दनीं सर्वामाजी श्रेष्ठ । संत ते वरिष्ठ वंदू आम्हीं ॥३॥
संतापोटीं देव वसे । देवा पोटीं संत असे ॥१॥ ऐसा परस्परें मेळा । देव संतांचा अंकिला ॥२॥ संतांठायीं देव तिष्ठे । देव तेथें संत वसे ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । देव तयांचा अंकित ॥४॥
संतावाचोनियां नाम नये हातां । साधनें सांधितां कोटी जाणा ॥१॥ जैसें कातेंविण कारणें संसार । साधन विचार व्यर्थ ठेला ॥२॥ संतसमागम धरलिया वांचुनी । संसार सांडणी नोहे बापा ॥३॥ एका जनार्दनीं संतांसी शरण । रिघलिया जाण देव जोडे ॥४॥
संतावाचोनियां सुख कोठें नाहीं । अमृत त्यांचे पायीं नित्य वसे ॥१॥ संताचें संगती होय मोक्षप्राप्ती । नको पा संगती दुर्जनाची ॥२॥ दुर्जनाचे संगें दुःख प्राप्त होय । तेथें कैंचि सोय तरावया ॥३॥ एका जनर्दनीं हेंचि सत्य साचा । नको अभक्तांचा संग देवा ॥४॥
संपत्ती संतती मजला नावडे । स्वरुप आवडें तुझें देवा ॥१॥ तुझ्या रुपी सुख माझिया लोचनां । आणिक नारायणा न पाहती ॥२॥ हस्त इच्छिताती तुज भेटावया । सेवाहि कराया सर्व काळ ॥३॥ चित्त जडलें पायीं सदा सर्वकाळ । राहिली तळमळ तयाची ते ॥४॥ एका जनार्दनीं तुझें नाम मुखीं । नको अणिका सुखीं गोवुं मज ॥५॥
संसाई परजनीं बुडतों महाडोहीं । सोडविण्या येई गुरुराया ॥१॥ गुरुराया धांवें लवदसवडी । जाती एकघडी युगाऐसी ॥२॥ माझी चित्तवृत्ती अज्ञान हेंगाय । एका जनार्दनीं पाय दावीं डोळा ॥३॥
संसार तो गज । राम पंचानन सहज ॥१॥ शब्द ऐकतां तातडी । रज जैसा सोडी ॥२॥ धाके पळे महाभूत । राम म्हणे नित्यानित्य ॥३॥ न लगे जप माळ । राम वदे सर्व काळ ॥४॥ एका जनार्दनीं राम । अखंड जपे हृदयधाम ॥५॥
संसार पाल्हाळ सांगती परिकर । नामपाठ सार सिद्धवरी ॥१॥ न करी आळस नामपाठ गातां । तुटे भवचितां नाना व्याधीं ॥२॥ जनार्दनाचा एका जनार्दन चरणीं । भासे जनीं वनीं जनार्दन ॥३॥
संसारकूपीं हरि पडियेलों श्रीहरीं लाहुनी पैं शरीर । एका पिसें लागे कांहींएक न करवें पंचभूतिक विकार । सुष्ट दुष्ट कर्में करितां हे शिणलें मळमुत्र दोष जर्जर । ऐसिया जीवातें उद्धरसी म्हणोनी दोष जर्जर । ऐसिया जीवतें उद्धरसी म्हणोनी ब्रीद साजे रघुवीर ॥१॥ यालागीं रामचंद्रा रामचंद्रा हृदयींक धरिली नाममुद्रा ॥धृ०॥ आशा तृष्णा दोन्ही स्नेहाळ नागिणी कामक्रोध हे विकार । त्यांचिया संगति विषयवृद्धि जाली लहरी दुःख दरिद्र । इंगळाचे शेजे अंथुरितां वरी तिकडिया अरुवार । ऐसा हा संसार जाणोनी दुस्तर ठाकियेलें तुझें द्वार ॥२॥ कौळींके रुप कपटीं धरियेलें ते त्वा साचार केले । साभिमान्या देव गुरुचक्रवर्ती त्रिभुवनीं यश थोरलें । पांखीरु वाचिया लोभाकारणें गणिकेसी कैवल्य दिधलें । दंभ प्रपंच वोळगंता जीव तया तुं सायुज्य देती आपुलें ॥३॥ श्रीवत्स ब्राह्मणें झालासी पामरा आतां तुं तें पद मिरवीसी दातार । चरणस्पर्शे त्वां अहिल्या उद्धरिली विस्मयो थोर सुरनरां । जे गती देवकिये तैसीच पुतनें विश्राम एका वो वरा । तुझें मुद्रांकित न भीयें कळिकाळा तुं स्वामीं सारंगधरा ॥४॥ वनीं सिंहाचें भय दाखविलें जसा जे बैसविली गजस्कंधीं । परमपुरुषा तुझें नाम उच्चारितां वोळंगताती ऋद्धिसिद्धि । उपमन्या आरतें क्षिरसिंधु दिधली येवढी प्रसन्नबुद्धी । न गणितां रावणु शरणागतु केला लंका निरोपली आंधीं ॥५॥ नर सुर किन्नर पन्नग यक्ष त्रासियलें संसारें । जाणोनि शुकदेव गर्भी स्थिरावला भयाभीत बोले उत्तरें । जननीयेच्या कष्टा निष्कृती व्हावया उपदेश केला दातारें । जीवन्मुक्त शुक मुनिजनां वरिष्ठ जपतांची ध्यानीं दोन अक्षरें ॥६॥ ऐसा सहस्त्रमुखें वर्णितां नातुडसी गा देवा धांडोळितां सिद्ध पंथ । जगदबंधु दीनानाथ समुद्धरण द्रौपदीचा वेळाईत । सुदामियांच्या दों पोह्माकारणें स्नेहें पसरिसी हात । एका जनार्दनीं जवळीं बोलउनी उच्छिष्ट प्रसाद देत ॥७॥
संसारा आलिया जा रे पंढरीपुरा । पाडुरंग सोयरा पहा आधीं ॥१॥ पुरती मनोरथ इच्छिले ते सांचे । अनंत जन्माचे दोष जाती ॥२॥ करितां स्नान भीमरथी तटीं । पुंडलीक दृष्टी लक्षुनियां ॥३॥ वेणुनाद गया पिडंदान फळ । गोपाळपूर सकळ देखिलिया ॥४॥ एका जनार्दनीं सारांचेआं तें सार । पंढरी माहेर सकळ जीवां ॥५॥
सकळ गोडिये जें गोड आहे । तें रसनाची जाली स्वयें ॥१॥ आतां चाखावें तें काये । जिव्हा अमृता वाकुल्या वाये ॥२॥ तया गोडपणाच्या लोभा । कैशा सर्वांगीं निघती जिभा ॥३॥ एका जनार्दनीं गोड । तया क्षण एक रसना न सोडी ॥४॥
सकळ तपांचें तें तप । सोपा राममंत्र जप ॥१॥ नाहीं साधनांचे कोडें । राम म्हणा वाडें कोडें ॥२॥ न लगे जप तप अनुष्ठान । रामनामें सर्व साधन ॥३॥ एक जनार्दनी म्हणतां राम । नासे संसार भवभ्रम ॥४॥
सकळ तीर्थे । घडती करितां नामस्मरण । देवाधि देव उत्तम । तोही धांवे समोरा ॥१॥ पहाहो वैषणवांचे घरीं । सकळ तीर्थे कामारी । ऋद्धिसिद्धि मोक्ष चारी । दास्यत्व करिती सर्वदा ॥२॥ शरण एक जनार्दनीं । तीर्थांचा तो अधिष्ठानी नामस्मरणक आनुदिनीं । तया तीर्थे वंदितीं ॥३॥
सकळ देवा शिरोमणी । सकळ तीर्थे वंदिती चरणीं । सकळांसी मुगुटमणी । तो उभा पंढरीये ॥१॥ सकळ तेजाचा पुतळा । सकळ जयांच्या अंगी कळा । सकळ जीवांचा आकळा । तो उभा राहिल्या विटेवरी ॥२॥ सकळ मंत्रांचा मंत्र । सोपा सकळ पवित्र । सकळ पर्वकाळ परत्र । दर्शनेंचि घडति ॥३॥ सकळ अधिष्ठानाचें सार । सकळ गुह्मांचे माहेर । सकळ भक्तांचें जे घर । निजमंदिर पंढरी ॥४॥ सकळ वैराग्यांचा निधी । सकळां कृपेची तो मांदी । एका जनर्दनीं निरुपाधी । आशापाश विरहित ॥५॥
सकळ देवांचा जनिता । त्रिगुण सत्ता चाळविता ॥१॥ शरण जाता ज्याच्या पायां । सर्व हारपली माया ॥२॥ भेदाभेद निवारिले । सर्व स्वरुप कोंदलें ॥३॥ एका जनार्दनीं शिवें । जीवपणा मुकलों जीवें ॥४॥
सकळ देवांचा नियंता । माझी विठ्ठल माता पिता ॥१॥ तो हा उभा विटेवरी । कटे धरुनियां करीं ॥२॥ मिरवें वैजयंती माळा । केशर कस्तुरीचा टिळा ॥३॥ मकराकार कुंडलें । करीं शंख चक्र शोभलें ॥४॥ एका शरण जनार्दनीं । विठ्ठल पाहे ध्यानीं मनीं ॥५॥
सकळ पापांपासोनि मुक्त । वाचे उच्चारित राम हरि ॥१॥ ऐसे महिमा वेद सांगें । नक आड मार्गें जाऊं कोण्ही ॥२॥ भावे करितं भगवद्भक्ती । मोक्षप्राप्ति तात्काळ ॥३॥ स्वानंदें भगवद्भजन । एका वंदी त्याचे चरण ॥४॥
सकळ प्रपंचाचे भान । तें तंव मृगजळासमान ॥१॥ जन्ममरणापरता । त्रिगुणातें नातळता ॥२॥ प्रपंचाची अलिप्त युक्ति । ऐसी आहे देहस्थिती ॥३॥ प्रपंची न दिसे भान । एका शरण जनार्दन ॥४॥
सकळ संकल्पांचा त्याग । करितां संतसंग जोडला ॥१॥ मुळ पाहिजे हेंचि शुद्ध । भेदाभेद न यावे ॥२॥ संकल्पाचें दृढ बळ विकल्पाचे छेदी मुळ ॥३॥ संकल्प दृढ धरितां पोटी । एका जनार्दनीं होय भेटी ॥४॥
सकळ साधनांचें फळ । रामनामचि केवळ ॥१॥ जप तप अनुष्ठान । अंतीं नामचि प्रमाण ॥२॥ नाना मंत्र यंत्रावळी । सोडवीना अंतकाळीं ॥३॥ महापातकी पतित । नामें तरलें असंख्यात ॥४॥ नाम सारांचें हें सार । एका जनार्दनी निर्धार ॥५॥
सकळ साधनांचें सार । जनार्दन इतका उच्चार ॥१॥ येणें घडे सर्व कर्म । नको भेदाभेद वर्म ॥२॥ सांडा द्वैताचा भाव । तेणें सर्व दिसें वाव ॥३॥ एका जनार्दनीं भाव । भाव तेथें वसें देव ॥४॥
सकळ साधितां साधन । नामावांचुन नाहीं पावन ॥१॥ पहा विचारुनि ग्रंथ । नामें तरले असंख्यात ॥२॥ दोषी सदोषियां उद्धार । रामनामें पैं साचार ॥३॥ कोटी कुळें तारी । एका जनार्दनीं निर्धारी ॥४॥
सकळ सुख रामनामीं आहे । परमामृत ध्याये रामनाम ॥१॥ नामें न घडे कर्म नामें होय निष्कर्म । नाम परब्रह्मा सार नाम ॥२॥ नामें होय मुक्ति नामें होय भुक्ती । नामें स्वर्गप्राप्ति जपतीया ॥३॥ नामें होय बोध नामें जाय बाध । एका जनार्दनीं छंद नाम गातां ॥४॥
सकळ सुखाचे जें सुख । तेंचि सोलीव श्रीमुख ॥१॥ विठ्ठल विठठलीं शोभा । मिरवितसे स्वयंभा ॥२॥ मीतूंपणाचा शेवट तोचि मस्तकी मुगुट ॥३॥ अधिष्ठान जें निर्मळ । तेंचि लल्लट सोज्वळ ॥४॥ श्रुति विवेक ये विवेका । तेंचि श्रवण ऐका ॥५॥ जिव शिवएक ठसा । कुंडलें सर्वांग डोळसा ॥६॥ जें कां आदित्यां तेज तेजाळें । तेंचि तया अंगीं झाले डोळे ॥७॥ चितशक्तीचें जाणनेंपणा । तेंचि नयनींचे अंजन ॥८॥ शोभा शोभवी जें बिक । तेंचि मुखीचे नासिक ॥९॥ वदन म्हणिजे सुखसागर । तळपती हिरिया ऐसें अधर ॥१०॥ सच्चित्पर्दाची जे माळा । माळागुणें पडली गळां ॥११॥ कर्म कर्तव्य जें फळें । तेचि कर कटीं सरळ ॥१२॥ कोहं कोहं मुस अटी । तेचि आटीव बहुवटीं ॥१३॥ कवणें व्यक्ती नये रुपा । हृदयीं पदक पहा पा ॥१४॥ नाभीका पुर्णानंदी । तेचि नाभी तया दोंदी ॥१५॥ निःशेष सारुनी अंबर । तो कासे पीतांबर ॥१६॥ महासिद्धी ज्या वाजंटा । त्याची मेखळे जडल्या घंटा ॥१७॥ गती चालविती गती । तेचि समचरण शोभती ॥१८॥ अहं सांडोनि अहंकार । तोचि चरणीम तोडर ॥१९॥ अर्थाअर्थी जडली निकी । ते शोभती वाळे वाकी ॥२०॥ शंख चक्र पद्म गदा । चरी पुरुषार्थ आयुधा ॥२१॥ शून्यशून्य पायातळीं । तेचि विट हे शोभली ॥२२॥ दृश्य सारोनियां शोभा । समचरणीं विठ्ठल उभा ॥२३॥ चरणातळीं ऊर्ध्व रेखा । जाला जनार्दन एका ॥२४॥
सकळ सुरां मुगुतमणीं । जो का त्रैलोक्याचा धनी । भक्ता अभयदानी । उदारपणें ठाकला ॥१॥ आठवावा वेळोवेळां । भय नाहीं कळिकाळा । लागलासे चाळा । न फिरोचि माघारीं ॥२॥ मागां बहुतां अनुभव । तारियेले पापीं सर्व । एका जनार्दनीं स्वयमेव । पंढरीराव पुरवीत ॥३॥
सकळांमध्यें श्रेष्ठ । शिवनाम जें वरिष्ठ ॥१॥ आवडीनें नाम जपा । शिव शिव मंत्र सोपा ॥२॥ ऐसा भक्तांचा अंकित । स्मरतांचि मोक्ष देत ॥३॥ एका जनार्दनीं उदार । देणें त्रिभुवनीं साचार ॥४॥
सकळीं ध्याइला सकळीं पाहिला । परी असे भरला जैसा तैसा ॥१॥ युगानुयुगीं मीनले व्यापारी । परी न पवेचि सरी पुंडलीका ॥२॥ मापें केलीं परी नये अनुमाना । योगियांच्या ध्याना वोथबंला ॥३॥ एकाजनार्दनीं मापचि आटचें । मोजणें खुंटविलें पुंडलिकें ॥४॥
सकळीक तीर्थे पाहतां डोळा । निवांत नोहे हृदयकमळा ॥१॥ पाहतां तीर्थे चंद्रभागा । सकळ दोष गेले । भंगा ॥२॥ पाहती विठ्ठल सांवळा । परब्राह्मा डोळां देखियेलें ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहोनी ध्यान । भुललें मन त्या ठायीं ॥४॥
सका साधनांचें सार । मुखी नामाचा उच्चार ॥१॥ सकळ तपांचे जें सार । मुखीं नामाचा उच्चार ॥२॥ सकळ ज्ञानाचें जें सार । मुखी नामाचा उच्चार ॥३॥ सकळ ब्रह्मा विद्येंचें जे घर । एका जनार्दनींचें माहेर ॥४॥
सकाम निष्काम । वाचे गातां रामनाम ॥१॥ नाम उच्चारितां होटीं । जन्म जरा तुटे आटी ॥२॥ नामांचे महिमान । महा दोषी जाहले पावन ॥३॥ ब्रह्महत्य बाळहत्यारी । नामें तरलें निर्धारीं ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । उत्तमा उत्तम निजधाम ॥५॥
सकाम निष्काम वदे नामावळी । सर्व दोषां होळी नाम मंत्रें ॥१॥ सोपाचि मंत्र नाहीं अवघड । तें जपा उघड रामनाम ॥२॥ यातीहिन असो भलते नारीनर । वाचे जो उच्चारी रामनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपणें शरण । वाचे नारायण जप करा ॥४॥
सकामासी स्वर्गप्राप्ती । ऐशी बोले वेदश्रुती ॥१॥ हाचि घेई अनुभव । सकाम निष्कम भजे देव ॥२॥ भजतां निष्काम पैं देवा । स्वर्ग मोक्ष कोणे केवा ॥३॥ एका जनार्दनीं निष्काम । वाचे वदे रामनाम ॥४॥
सक्षत्वे जीत त्याचा होय अंत । विचारें मुरत वस्तुमाजीं ॥१॥ पिंडीचें ते दोन्हीं ब्रह्माडींचे दोन्हीं । हे प्रळय पुराणीं बोलिलेती ॥२॥ प्रळय आत्यांतिक जेथें संहारत । विवेक आपणचि येत सर्वाठायीं ॥३॥ मग प्रचीत सहज बरवे वाईट वोज । निपजे तेथें दुजे भाव नाहीं ॥४॥ एका जनार्दनीं भला आपणचि ईश्वर झाला । तो भरुनी उरला साक्षत्वेंसी ॥५॥
सखी पुसे सखियेसी । युगें जालीं अठ्ठावीसी । उभा ऐकिला संतामुखीं । अद्यापीं वर । कटावरी कर । भीवरी तीर । वाळूवंटीं संतसभा सभा ॥१॥ देव काहां विटेवरी उभा उभा ॥धृ॥ पुंसु नका बाई । वेदासी काई । कळलेंचि नाहीं । शेष शिणला जाहल्या द्विसहस्त्र जिभा जिभा ॥२॥ जेथें करीताती गोपाळाकाला । हरिनामी तयांचा गलबला । देवभावाचा भुकेला । मिळले संत मदनारी । तो हरी आला तयांचिया लोभा ॥३॥ हरी वैकुंठाहुनी । आला पुंडलिका लागुनी । उभा राहिला अझुनी । युगानुयुगें भक्तासंगें । एका जनार्दनीं संतशोभा शोभा ॥४॥
सखीये अनुतापें वैराग्यतापें अति संतप्त नयनीं । अश्रु अंगीं स्वेद रोमांच जीवीं जीव मूर्च्छित वो ॥१॥ माझें मजलागीं गुरुकृपा मन तें जालें उन्मन वो । देही देह कैसा विदेह जालें क्रिया चैतन्यघन वो ॥२॥ माझें मीपण पहातां चित्तीं चित्त अचिंत वो । वृत्तिनिवृत्ति तेथें चिद्रुप जालो परमानंदें तृप्त वो ॥३॥ एका जनार्दनीं एकत्वें जन वन समसमान एक । एकपणें परिपुर्ण जाला त्रैलोक्य आनंदघन वो ॥४॥
सगुण चरित्रें परम पवित्रें सादर वर्नावी । सज्जनवृदें मनोभावे आधीं वंदावीं ॥१॥ संतसंगे अंतरंगे नाम बोलावें । कीर्तनरंगें देवा सन्निध सुखें डोलावें ॥२॥ भक्तिज्ञानाविरहित गोष्टी इतरां न कराव्या । प्रमभरें वैराग्याच्या युक्ति विवराव्या ॥३॥ जेणे करुनी मुर्ति ठसावी अंतरीं श्रीहरीची । ऐशी कीर्तनमार्यादा आहे संतांच्या घरची ॥४॥ अद्वय भजने अखंड स्मरणें वाजवीं करटाळी । एका जनार्दनीं मुक्त होय तत्काळीं ॥५॥
सगुण निर्गुण नोहे वृक्ष । पाहतां नित्रीं न भासे सादृश्य । देखतां देखत होतो अदृश्य ॥१॥ सांग रे कान्होबा हें कोंडे । तुझें तुजपाशीं केलें उघडें । आम्हां न कळे वाडेंकोडें ॥२॥ एक मुळीं वृक्ष देखिला । द्विशाखां तो शोभला । पाहतां पत्र पुष्पें न देखिला ॥३॥ ऐसें वृक्ष अपरंपार । एकाजनार्दनीं करा विचार । मग चुकेल वेरझार ॥४॥
सगुण निर्गुण बुंथींचे आवरण । ब्रह्मा सनातन पंढरीये ॥१॥ तो हा श्रीहरीं नंदाचा खिल्लरी । योगी चराचरीं ध्याती जया ॥२॥ शिवाचें जेंध्येय मुनिजनांचे ध्यान । ब्रह्मा परिपूर्ण पंढरीये ॥३॥ एका जनार्दनी अठरां निराळा । लाविलासे चाळा सहां चहुसी ॥४॥
सगुण निर्गुण मूर्ति उभी असे विटे । कोटी सुर्य दांटे प्रभा तेथें ॥१॥ सुंदर सगुण मूर्ति चतुर्भुज । पाहतां पूर्वज उद्धरती ॥२॥ त्रिभुवनीं गाजे ब्रीदाचा तोडर ॥ तोचि कटीं कर उभा विटे ॥३॥ एका जनार्दनीं नातुडे जो वेदां । उभा तो मर्यादा धरुनि पाठीं ॥४॥
सगुण रूपडें अद्वैत बुंथी । घेऊनि पंढरपुरी उभा विटे ॥१॥ डोळियांची धणी पहातां न पुरे । मनचि चांचरे पाहतां पाहतां ॥२॥ रुप आकारलें पुंडलिकाचे भेटी । उभे असे तटी भीवरेच्या ॥३॥ एका जनार्दनीं उपाधी निराळा । उभा तो सांवळा विटेवरी ॥४॥
सतीं केला उपकार । मज निर्धार बाणला ॥१॥ चुकविलें जन्माचें सांकडें । उगविलें कोडें बहुतांचें ॥२॥ गुण अवगुण नणितां मनीं । देती दरुशनीं मुक्ति त्या ॥३॥ शरण एका जनादनें । करुं वोवाळणीं देहाची ॥४॥
सत्त्व रज तम गेले निरसोनी । दृश्याची लावणी कैशी झाली ॥१॥ गेलिआ माघारीं पाहतां न दिसे । स्वतः तो प्रकाशे सदोदित ॥२॥ अंतर बाहेरीं पाहतां शेजारीं । प्रकाशतां अंतरीं लखलख ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रकाश संपुर्ण । सर्व नारायण बिंबलासे ॥४॥
सत्पद तें ब्रह्मा चित्पद तें माया । आनंद पदीं जया म्हणती हरी ॥१॥ सप्त्द निर्गुण चित्पद सगुण । सगुण निर्गुण हरिपायीं ॥२॥ तत्सादिति ऐसे पैल वस्तुवरी । गीतेमाजी हरि बोलियेले ॥३॥ हरिपदप्राप्ति भोळ्यां भाविकांसी । अभिमानियांसी गर्भवास ॥४॥ अस्ति भाति प्रिय ऐशी पदें तिनी । एका जनार्दनीं तेंचि झालें ॥५॥
सत्य करी आपुलें वचन । आमुचें करीं बंधमोचन । आमुचें विपत्तीचें विधान । सावधान अवधारी ॥१॥ इंद्रबारी चंद्र कर्हेरी । यम पाणी वाहे घरोघरीं । वायु झाडी सदा वोसरी । विधि तेथें करी दळाकांडा ॥२॥ अश्विनी देव दोन्हीं । परिमळ देतीं स्त्रिये लागुनी । विलंब अर्धक्षणी । दासी बाधोनी धुमासिती ॥३॥ मारको केली तरळी । सटवी बाळातें पाखाडी । रात्रीं जागे काळी कराळी । मेसको बळी शोभतिया ॥४॥ मैराळ देव कानडा । करी राक्षसांच्या दाढ । आरसा न दाखवी ज्यापुढा । तो रोकडा बुकाली ॥५॥ विघ्न राहुं न शके ज्यापुढें । तो गणेशबापुडें । गाढवांचें कळप गाढे । एका जनार्दनीं वळीत ॥६॥
सत्यसत्य ब्रीदावळी । नाम उत्तम हें कलीं ॥१॥ जपतां चार अक्षरें । मुक्ति जगासी निर्धारें ॥२॥ नामें सर्वांवरी सत्ता । ऐसें वदे पैं गीता ॥३॥ तें नाम जपा पावन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
सदगुरु तोचि जाण । जो अपरोक्ष सांगे ज्ञान । देहत्रय निरसुन । परमपदीं ठेवी ॥१॥ जेणें देहत्रय निरसिलें । ज्ञान अग्नीमाजीं जाळिलें । अच्युतपद प्राप्त केलें । त्यासी वेळ नाहीं ॥२॥ निराकार निरामय । निर्भय तें अद्वय । तयामाजीं लिंगदेह । मरुनियां गेले ॥३॥ एका जनार्दनीं प्राप्ती । जैं लिंगदेहाची होय शांती । मग सायुज्यमुक्ति । पायां लागे ॥४॥
सदगुरुसी शरण जाय । त्यासी ब्रह्माप्राप्ति होय ॥१॥ न लगे आणिक उपाव । धरी सदगुरुचे पाय ॥२॥ सदगुरुचें चरणतीर्थ । मस्तकी वंदावें पवित्र ॥३॥ एका जनार्दनीं सदगुरु । हाचि भवसिंधुचा तारु ॥४॥
सदा नामें घडे आचार । नामें साधें सर्व विचार । नाम पवित्र परिकर । सादर वदनीं घेतां ॥१॥ शुद्ध वैराग्य घडे नामीं । तप तीर्थ घडे निष्कामीं । दान धर्म पुण्यपावन इये धर्मा । नाम वाचे आठवितां ॥२॥ नामें साधे अष्टांग पवन । नामें साधे पंचाग्रि धूम्रपान । नामें एका जनार्दनीं भजन । नामें पावन देह होय ॥३॥
सदा वसे अंगीं शांती । चारी मुक्ति होती दासी ॥१॥ तोचि सखे हरीचे दास । सदा सोंवळे उदास ॥२॥ कामक्रोधाची वार्ता । अंगीं नाहीं पैं सर्वथा ॥३॥ एका जनार्दनीं निष्काम । सदा परिपूर्ण मंगळधाम ॥४॥
सदा वाचे नामावळी । नित्य जिव्हा ज्याची चाळी । पातकांचे होळी । होत तेणे केली ये ॥१॥ नको ध्यानधारणा आसन । वाचे सदा नारायण । केलिया ऐसा नेम जाण । मेरुसमान सुकृत ॥२॥ उपमा नव्हे तया नरा । जनार्दन तो निर्धारा । एका जनार्दनीं बरा । त्याचा सांगात घडतां ॥३॥
सदा सर्वकाळ नाम मुखीं गाये । आणीक तें नये दुजा हेत ॥१॥ धन्य त्याची माय पावन तें कुळ । धन्य तो निर्मळ वंश त्याचा ॥२॥ जन्मजन्मांतरींचें सुकृत पदरीं । वाचे तो उच्चारी रामकृष्ण ॥३॥ एका जनार्दनीं सदा जपे नाम । तो देह उत्तम इहलोकीं ॥४॥
सदा सर्वकाळ मनीं वसे देव । तेथें नाहीं भेव कळिकाळाचा ॥१॥ काळ तो पुढरी जोडितसे हात । मुखीं नाम गात तयापुढें ॥२॥ म्हणोनि आदरें वाचे नाम घ्यावें । रात्रंदिवस ध्यावें विठ्ठलासी ॥३॥ एका जनार्दनीं जपतां नाम होटीं । पुर्वजां वैकुंठी पायवाट ॥४॥
सदा सर्वकाळ वाचे । नाम जया श्रीहरीचें ॥१॥ धन्य जन्मोनी संसारीं । सदा मनीं धरी हरी ॥२॥ रात्रंदिवस ध्यानीं मनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
सदा सुरवर सुख तें इच्छिती । ऐसा लक्ष्मीपती कां रें न भजा ॥१॥ सोइरा धाइरा आन दुजा नाहीं । गुरु पिता पाहीं हाचि बंधु ॥२॥ सज्जन सांगती आन नाहीं आम्हां । एका जनार्दनीं प्रेमा वसें देहीं ॥३॥
सदाशिव अक्षरें चार । जो जपे निरंतर ॥१॥ तया न बाधी संसार । वाचे वदतां हरहर ॥२॥ ऐसें शिवाचें महिमान । उच्चारितां नोहे पतन ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव । वाचे वदतां निरसे भेव ॥४॥
सदैव आवडे ज्यां कीर्तन । धन्य पावन जगीं ते ॥१॥ ब्रह्माचारी गृहस्थाश्रमीं । करिती कीर्तन निजधामीं ॥२॥ शुद्र अथवा अति निंद्य । कीर्तनीं वंद्य सर्वथा ॥३॥ यवन मांतगादि जन । कीर्तनीं पावन कलियुगीं ॥४॥ एका शरण जीवेंभावें । सदा कीर्तन करावें ॥५॥
सदोदीत गाय श्रीराम गुण । धन्य तो पावन नरदेहीं ॥१॥ नरदेहीं आलीया रामनाम गावें । तरीच जन्मा यावें गुरुपुत्रा ॥२॥ नरदेह उत्तम लागलासे हातीं । रामनामें विश्रांती देहीं याची ॥३॥ कन्यापुत्र माझे न करी सायास । रामनामें उदास वृत्ती करी ॥४॥ वृत्ती करी सदा समाधान । रामनामचिंतन निशिदिनीं ॥५॥ निशिदिनीं ध्यान एका जनार्दनीं । काया वाचा मनीं रामनामा ॥६॥
सद्गदित कंठ बाष्प पैं दाटत । जया भेटिलागीं हृदयें फुटत ॥१॥ तो देखिलावो तो देखिला । सबाह्म अभ्यंतरीं व्यापुनियां राहिला ॥२॥ सबराभरीत भरुनी पंढरीये उभा । सभोंवतीं दाटी संतांची शोभा ॥३॥ ऐसा लावण्य – पुतळा देखिला दृष्टी । एका जनार्दनीं सुख न समय सृष्टी ॥४॥
सन्मुख देखोनियां भेटी धांवा । तंव दशादिशा उचलल्या खेंवा ॥१॥ आतां नवल भेटी देव । पुढें आलिंगितां सर्वांगी खेंव ॥२॥ आलिंगनीं गगन लोपे । खेंव द्तां गगन हारपे ॥३॥ एका जनार्दनीं भेटी भावो । जिण्या मरण्या नुरेचि ठावो ॥४॥
सप्त दिन जेणें गोवर्धन धरिला । काळिया नाथिला देउनी पाय ॥१॥ तो हा गोपवेषें आला पंढरपुर । भक्त समाचारा विठ्ठल देवो ॥२॥ बाळपणीं जेणें पूतनें शोषिले । अघ बघ मारिलें खेळे खेळ ॥३॥ कंसचाणुराचा करुनियां घात । केला मथुरानाथ उग्रसेन ॥४॥ समुद्राचे तटी द्वारके उभाविलें । सोळा सहस्त्र केलें कुटुबांसी ॥५॥ धर्माचीयें घरी उच्छिष्ट काढिलें । दृष्टा त्या वधिलें कौरवांसी ॥६॥ एका जनार्दनीं ऐशी बाळलीला । खेळ खेळोनी वेगळा पंढरीये ॥७॥
सप्तपुर्या क्षेत्र पवित्र सोपार । तयांमांजी श्रेष्ठ पंढरपुर ॥१॥ जा रे आधीं तया ठाया । जेथें वास वैकुंठराया ॥२॥ पुंडलिकांचे दारुशनें । तुटती प्राणीयांची बंधनें ॥३॥ स्नान करितां भीमेसी । पुर्वज उद्धरई सरसी ॥४॥ एका जनार्दनीं पावन । देव क्षेत्र तीर्थ उत्तम जाण ॥५॥
सप्तपुर्यांमांजीं पढरी पावन । नामघोष जाण वैष्णव करिती ॥१॥ देव तो विठ्ठल देव तो विठ्ठल । आहे सोपा बोल वाचेम म्हणतां ॥२॥ आणिक कांहीं नको यापरतें साधन । विठ्ठल निधान टाकुनियां ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठला वांचुनी । आन नेणें मनीं दुजें कांहीं ॥४॥
सप्रेम करितां भजन । नोहे भावाचें बंधन ॥१॥ भक्तांचे आधीन देवो । नाहीं नाहीं हो संदेहो ॥२॥ भक्तीची एवढी गोडी । वैकुंठाहुनी घाली उडी ॥३॥ भक्तामाजीं देव असे । देवा अंगीं भक्त दिसे ॥४॥ ऐशी परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
सप्रेम नाचोनि वाजवा टाळी । गर्जा हरिकथा नामावळी ॥१॥ ऐशी कथेची आवडी । दोष गेले देशोधडी ॥२॥ सेवितां कथामृतसार । दीनवदनें दिसे संसार ॥३॥ एका जनार्दनीं प्रेम । स्वयें सांगें पुरुषोत्तम ॥४॥
सम असे सुखदुःख । संत त्यासी म्हणती देख ॥१॥ पापपुण्य मावळलें । द्वैत सव दुरावलें ॥२॥ हर्ष शोक नाहीं देहीं । संत जाणावे विदेही ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । जनालागीं कृपावंत ॥४॥
समचरणीं उभा चैतन्याचा गाभ । त्रैलाक्याची शोभ पांडुरंग ॥१॥ भक्तांचे जीवन साधकांचे साधन । सुखाची विधान पाडुंरग ॥२॥ मुक्ति कल्पद्रुम महाफळ उत्तम । गोपिकांचा काम पाडुंरग ॥३॥ एकाएकी विनटला । तो सदा संचला । एका जनार्दनीं भेटला पांडुरंग ॥४॥
समचरणीं मन माझे वेधलें । तें वेगळें होतां विरह बोलें । हर्षामर्षा चित्त उन्मन ठेलें । म्हणोनि विरहिनी विरह बोले ॥१॥ सांवळीया कान्हया नको जाऊं दुरी । राहे पेरपरता परतोनि हरी । पश्यंती मध्यमा मरुनी वैखरी । चारी वाचा तटस्थ जाहल्या हरी ॥२॥ तुझ्या वियोगाचा न व्हावा संग । अखंड नामीं असो अनुसंधान । शरण एका जनार्दने । काया वाचा मनें जाणोन ॥३॥
समसाम्य सर्वाभुतीं । ज्यासी घडे भगवद्भक्ति ॥१॥ जालिया सदगुरुकृपा । सर्व मार्ग होय सोपा ॥२॥ हृ़दयीं ठसतांचि भावो । प्रगटे देवाधिदेवो ॥३॥ भक्तां भावार्थें विकला । एका जनार्दनीं देखिला ॥४॥
समसृष्टीं । म्हणो नये थोर सान । ऐसें उपदेशी ज्ञान । आपण ही गोष्टीं ॥१॥ काया वाचा मनें भावें । संतांशीं शरण जावें । संगती ते जीवेंभावें । अंतरीची गोष्टी ॥२॥ पूर्ण बुद्धिचाची रावो । पापपुण्य नाहीं ठावो । साधु संतांसी भजावो । मुख्य ही गोष्टी ॥३॥ ऐसिया संतांसी जाण । शरण एका जनार्दन । घालीतसे लोटांगण । मुख्य ही गोष्टी ॥४॥
समाधीचें स्थान हरिकीर्तन । येर अवघा वांयां शीण । कासया गुदाग्रीं अंगुष्ठ लाऊन । खटाटोप पसारा ॥१॥ राम कृष्णा हरि वासुदेवा । हाचि छंद असो जीवा ॥धृ॥ आसन ध्यान मुद्रा लक्षण । कर्मकांड क्रिया धर्म जाण । वाउगें कासया भस्मलेपन । कीर्तन अंतरीं नसेची ॥२॥ माळा मुद्रा शृंगार भारी । भाळे भोळे भोदीं निरंतरीं । ऐशी कीर्तनमर्यादा नाहीं निर्धारीं । निरपेक्ष हरिकीर्तन ॥३॥ श्रोता वक्ता होउनी सावधान । परनिंदा परपीडा टाकून । कीर्तन करावें श्रवण । रामकृष्ण नामें उच्चार ॥४॥ ऐसं ऐकतां कीर्तन । समाधीसी तेथें समाधान । अष्टांगादि कर जोडोनि । उभें सर्वदा राहाती ॥५॥ कीर्तनें होय सर्व सिद्धी । तुटती भवपाश आधिव्याधी । एका जनार्दनीं नाहीं उपाधी । कीर्तनी श्रवण केलिया ॥६॥
समुद्रवलयांकित तीर्थ । स्नानें करती जे पवित्र । परी तेथें नसतां भाव । निर्फळ वाव होतसे ॥१॥ ऐसा निर्णय शास्त्री । पुराणीं सांगतसे व्यक्ति । तेचि उघड सर्वाप्रती । सांगतसें परियेसा ॥२॥ जे शुचिर्भूत शुद्धमती । ईश्वर मानिती सर्वाभूतीं । ते सर्वदा वसती तीर्थीं । तीर्थे वसती त्यांच्या संगें ॥३॥ तीर्थीं नसतां तीर्थवास । सत्य निष्ठा नित्य निर्दोष । तीर्थो वसतां पुण्यलेश । न पावे तीर्थ निंदितां ॥४॥ मत्सर निष्ठुर भूतद्वेष । भजनमार्गीचा उपहार । तीर्थें घेती त्यांचा त्रास । कीटक द्वेष त्या करिती ॥५॥ काम क्रोध लोभ माया । स्पर्श न करी जयाची काया । तो तीर्थवासी जाणे राया । तीर्थे पायां वंदितीं ॥६॥ विष्णुस्मरण शिवस्मरण । नित्य वसवी ज्यांचे वदन । तोचि तीर्थ जाण । तीर्थें चरण वंदिती ॥७॥ इंद्रिय नियमाचे आसनीं । नित्य माधुर्य बोलली वाणी । अहंकार ज्याचिये ज्ञानीं । संतचरणा सर्वथा ॥८॥ तो सकळ शिष्टांचा धात्रा । तीर्थे करिती त्याची यात्रा । पादोदकालागीं पवित्रा । तीर्थे माथा वोढविती ॥९॥ तीर्थीं असोनि इच्छारहित । प्रतिग्रहा न वोढवी हात । यथालाभें संतोषत । तो तीर्थरुप जाणावा ॥१०॥ परधनीं अंधत्व जयाचे नयना । परस्त्री पाहतां क्लीबत्व जयाचे मना । परापवादी मूकत्व जयाचे वदना । तो जनक जाण तीर्थाचा ॥११॥ मनें इंद्रिया निग्रह करी । तो गृहीं असतां जान्हवीतीरीं । तीर्थी असो अनाचारी । तो कीटकवासी जाणावा ॥१२॥ सत्यशील दृढव्रती । आत्मभावना सर्वाभुती । क्रोधकंटका नातळे चित्तीं । तो सर्व तीर्थीं सेविजे ॥१३॥ शुद्धशीळ विद्यातीर्थीं । साधु सुस्नात सत्यतीर्थी । कुलांगना लज्जातीर्थीं । पवित्र होती जाण पां ॥१४॥ धनाढ्य निर्दोष दानतीर्थीं । पापी निष्पाप गंगातीर्थीं । क्षत्रिय राजे धारातीर्थीं । प्रक्षाळिती अघातें ॥१५॥ योगी आत्मध्यान तीर्थीं । आत्मस्वरुप स्वयें होती । श्रवणादिक नवही तीर्थी । भक्त होती हरिरुप ॥१६॥ असो या निरोपणाच्या युक्ती । जाणते अथवा हो नेणती । शरीर प्रक्षाळितां तीर्थीं । मोक्षप्राप्ति निर्धारें ॥१७॥ ऋषीश्वरीं वेदवचनीं । महा फलें कल्पीं यज्ञीं । ती यज्ञफळीं तीर्थस्त्रानीं । सकळ तीर्थें नामस्मरणीं ॥१८॥ शरण एका जनार्दनीं । सकळ तीर्थे नामस्मरणीं । घडती संतसंघटनीं । येथें संशय नाहीं ॥१९॥
समुद्रवलयांकित पृथ्वी पाहतां । ऐसें तीर्थ सर्वथा नाहीं कोठें ॥१॥ भाविकांचें माहेर जाणा पंढरपुर । विठ्ठल विटेवर उभा असे ॥२॥ एका जनार्दनीम तयाचाचि ठसा । भरुनि आकाशा उरलासे ॥३॥
समुळ मुळीं पाहतां पाहण्या उपरम । भोग भोक्ता तेथें सहज परब्रह्मा ॥१॥ भोगुं मी काय त्यागुं मी काय । त्याग भोग दोन्हीं चैतन्य माय ॥२॥ भोग भोगितां भोग त्यागितां त्याग । दोन्हींचें निखळ अधिष्ठान अंग ॥३॥ एका जनार्दनीं एकपण त्यागी । ब्रह्मारुप जग आदळे अंगीं ॥४॥
सर्व इंद्रियांचे पुरले कोड । नामवाड ऐकतां ॥१॥ हरुषें नाचतां वाळूवंटीं । गेलें कसवटीं पळूनी ॥२॥ पंचभूतें स्थिर झालीं । जीवशिवा एक चाली ॥३॥ एका जनार्दनीं मंगळ झाला । अवघा भेटला श्रीविठ्ठल ॥४॥
सर्व कर्म मदर्पण । करितां मन शुद्ध होय ॥१॥ न्य़ुन तें चढतें जाण । करी संपुर्ण मी एक ॥२॥ माझ्या ठायीं ठेवुनी मन । करी कीर्तन आवडी ॥३॥ मन ठेवुनी माझ्या ठायीं । वसो कोठें भलते ठायीं ॥४॥ एकाजनार्दनीं मन । करा मजचि अर्पण ॥५॥
सर्व देवांचा हा देव । उभा राहे विटेवरी ॥१॥ त्याचे ठायीं भाव माझा । न दिसे दुजा पालटु ॥२॥ वारंवार ठेवीन डोई । उगेच पायीं सर्वदा ॥३॥ न मागें भुक्ति आणि मुक्ति । संतसंगति मज गोड ॥४॥ त्यांचें वेड माझें मनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
सर्व देशीं सर्व जीवीं तो हरी । सर्वाठायीं सर्व भावें सर्व मुरारी ॥१॥ सर्व गांवी सर्व रुपीं भरुनी उरला । सर्व व्यापक सर्वां भूतीं तो व्यापला ॥२॥ सर्व आदि सर्व अंतीं सर्वीं सर्वे भावो । एका जनार्दनीं देखा देवाधिदेवो ॥३॥
सर्व पर्वकाळ दत्त वदतां वाचे । आणिक सायासाचें मुळ खुंटें ॥१॥ म्हणा दत्त दत्त म्हणा दत्त दत्त । म्हणा दत्त दत्त वेळोवेळां ॥२॥ काळ वेळ कांहीं न लगे तत्त्वतां । नाम उच्चिरितां दरुशनं ॥३॥ भोळ्या भावीकांसी जप मंत्रावळी । दत्तनाम माउली सोपा जप ॥४॥ एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । निवारे भवताप दरुशनें ॥५॥
सर्व साधनांचें सार । वाचे उच्चार शिवनाम ॥१॥ न लगे योगाची कसवटी । शिवनाम उच्चार होटीं ॥२॥ घडे जप तप अनुष्ठान । वाचें वदतां शिव जाण ॥३॥ एका जनार्दनीं सोपें । शिवनामें जाती पापें ॥४॥
सर्व सिद्धि मनोरथ । पंढरीनाथ पहातां ॥१॥ दैन्य दरिद्र्य तें गेलें । सुंदर पाउलें पाहतां ॥२॥ विषयांतें पळ सुटला । सुंदर सांवळां पाहतां ॥३॥ काम क्रोध विलया गेले । श्रीमुख चांगलें न्याहाळितां ॥४॥ एका जनार्दनीं बरें जाहलें । सुंदर देखिलें समचरणक ॥५॥
सर्वकाळ आठवीं पाय । हाचि होय संकल्प ॥१॥ नेणें काहीं दुजीं मात । जागृती स्वप्नांत हरिविण ॥२॥ समाधि उन्मनीं आसनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
सर्वकाळ ज्यांचा नेम । वाचें श्रीविठ्ठलांचें नाम । दुजा नाहीं काहीं श्रम । विठ्ठल विठ्ठल वदती ॥१॥ धन्य पुण्य तया साचें । नामस्मरण नित्य वाचे । त्रीअक्षरीं नाम वाचें । धन्य त्यांचे पुण्य तें ॥२॥ ऐसा साधे जया नेम । तया सोय राखे आत्माराम । एका जनार्दनीं परम । प्रिय तो देवाचा ॥३॥
सर्वकाळ सुख रामनामीं । ऐसा ज्याचा देह धन्य तोचि ॥१॥ जागृती सुषुप्ती रामनाम ध्यान । कार्य आणि कारण रामनामें ॥२॥ एका जनार्दनीं ध्यानीं मनीं । श्रीरामावांचुनीं आन नेणें ॥३॥
सर्वभवें दास झालों मी उदास । तोडिला मायापाश जनार्दनें ॥१॥ माझें मज दावियलें माझें मज दावियलें । उघडें अनुभविलें परब्रह्मा ॥२॥ रविबिंबापरी प्रकाश तो केला । अंधार पळविला कामक्रोध ॥३॥ बांधलों होतो मायाममतेच्या पाशीं । तोडिलें वेगेंसी कृपादृष्टी ॥४॥ एका जनार्दनीं उघडा बोध दिला । तोचि ठसावला हृदयामाजीं ॥५॥
सर्वभावे जे झाले उदास । धरुनियां आस कीर्तनीं ॥१॥ सर्व काळ सर्व वाचे । सर्व साचें कीर्तन ॥२॥ सर्वां देहीं सर्व वेदेहीं । सर्वां वदवीं कीर्तन ॥३॥ सर्व मनीं सर्व ध्यानीं । सर्वां ठिकाणीं कीर्तन ॥४॥ सर्व देशीं सर्व गांवीं । एका भावीं कीर्तन ॥५॥
सर्वभावें दास होती सदगुरुचे । धन्य भाग्य तयाचें काय वानूं ॥१॥ पार नाहीं सुखा तयांचिया दैवा । वांचुनी केशवा भक्ति नाहीं ॥२॥ एका जनार्दनीं सर्वभावें शरण । तनुमनधन वोवाळावें ॥३॥
सर्वभावें विनवणी । मस्तक चरणीं देवाच्या ॥१॥ सदा रुप पहावें डोळां । वाचे चाळा हरिनाम ॥२॥ निजध्यास कीर्तनाचा । समागम तो संतांचा ॥३॥ एका शरण जनार्दनीं । ठाव मागतसे चरणीं ॥४॥
सर्वभावें शरणागत । जाहलों निश्चित कृपाळु ॥१॥ आतां कळे तैसे करीं । तुम्हीं उदार श्रीहरी ॥२॥ मी आलों असे शरण । कृपा करणें उचितची ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । ऋद्धिसिद्धि तुमचे चरणीं ॥४॥
सर्वसुखाची उघडली खाणी । श्रीमुख नयनीं पाहतां ॥१॥ मोक्षसुख आम्हां न लगे गा देवा । विश्रांतीसी ठेवा आणिकासी ॥२॥ धनसुख मज कासया हें पोटीं । पाहिजे लंगोटी सर्वभावें ॥३॥ स्त्रीसुख संसार कासया वेरझार । नको हा पसर मज देवा ॥४॥ एका जनार्दनीं नाशिवंत सुख । पाहतां तुझें मुख इच्छा पुरती ॥५॥
सर्वस्व हरुनी म्हणसी बळीसी । म्यां बांधिलें विचारिसे कोण कोण ॥१॥ द्वारी द्वारपाळ झालासी अंकीत । सांग बुद्धिमंत ऐसा कोण ॥२॥ ऐसें नाथिलेंसी आपणा गोंविसी । एका जनार्दनीं बोल आम्हां कां ठेविसी ॥३॥
सर्वां आदि मुळ कळे अकळ । तो भक्त प्रतिपाळ भीमातीरीं ॥१॥ योगियांच्या ध्याना न ये अनुमाना । कैलासीचा राणा ध्यात ज्यासी ॥२॥ शुकादिका ज्याचा वेध अहर्निशीं । तो उभा हृषीकेशी विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं ब्रह्मा परिपुर्ण । सगुण निर्गुण तोचि एक ॥४॥
सर्वांगी सुवास परि तो उगला न राहे । सभोंवतें तरुवर चंदन करिताचि जाये ॥१॥ धणी धाय परी परी त्याची भुक्ति न धाये । सागर भरिता परी त्या सरिता समाये ॥२॥ वैरागर मणी पुर्ण तेजाचा होय । सभोंवतेम हारळ हिरे करिताचि जाय ॥३॥ एका जनार्दनीं पुर्ण जालासे निज । आपणासारिखें परीं तें करितसे दुजें ॥४॥
सर्वांघटीं बिंबोनी ठेला । तो हा आला पंढरीये ॥१॥ सर्वांघटीं ज्यांची वस्ती । ते हीं मूर्ति विटेवरी ॥२॥ सर्वांठायीं भरूनि उरे । पंढरीये पुरे मापासी ॥३॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । धन्य पेणें पंढरी ॥४॥
सर्वांचे जे मूळ सर्वांचे जें स्थळ । तें पद्ययुगलु विटेवरी ॥१॥ साजिरें साजिरें कर दोन्हीं कटीं । उभा असे तटीं भीवरेच्या ॥२॥ नये ध्याना मना आगमाच्या खुणा । कैलासीचा राणा ध्यात जया ॥३॥ एका जनार्दनी पुरे परता दुरी । पुंडलीकांचे द्वारीं उभा विटे ॥४॥
सर्वांभुतीं दया । साधु म्हणावें ऐशिया ॥१॥ जग ब्रह्मरुप जाण । हेंचि सांधुचें लक्षण ॥२॥ सर्वाभुतीं समदृष्टी । तोचि साधु इये सृष्टी ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । नित्य साधी आत्महित ॥४॥
सर्वांमाजीं सार नाम विठोबाचे । सर्व साधनांचे घर जें कां ॥१॥ सहा चार अठरा वर्णिताती कीतीं \ नामें मोक्षप्राप्ती अर्धक्षणीं ॥२॥ शुकादिकीं नाम साधिलेंसे दृढ । प्रपंच काबाड निरसिलें ॥३॥ एका जनार्दनीं जनीं ब्रह्मनाम । तेणें नेम धर्म सर्व होय ॥४॥
सर्वांवरी वरिष्ठ सत्ता । वाचे गातां हरिनाम ॥१॥ साधन सोपें पाहतां जगीं । सांडावी उगी तळमळ ॥२॥ रामनामें करा ध्यास । व्हा रे उदास प्रपंची ॥३॥ एका जनार्दनीं मन । करा वज्राहुनी कठीण ॥४॥
सर्वाघटीं बिंबला व्यापुनी राहिला । पुडलिकें उभा केला विटेवरी ॥१॥ सांवळा चतुर्भुज कांसे पीतांबर । वैजयंती माळ शोभे कंठीं ॥२॥ कटावरी कर पाउलें साजिरीं । उभा तो श्रीहरीं विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं बिंबे तो बिंबला । बिंब बिंबोनी ठेला देहामाजीं ॥४॥
सर्वाठायीं ज्याची सत्ता । तो भक्ताधीन तत्त्वता ॥१॥ ज्याची आज्ञा प्रमाण । बारा अंगुळें विचरे प्राण ॥२॥ आज्ञा ज्याची धडफुडी । पर्वत बैसका न सोडी ॥३॥ ज्याचें आज्ञेविण । पवनु न चाले एक क्षण ॥४॥ जो सर्वांसी आधार । एका जनार्दनीं विश्वभंर ॥५॥
सर्वाभुतीं तुझें रुप । हृदयीं सिद्धची स्वरुप ॥१॥ इतुलें देईं अधोक्षाजा । नाहीं तरी घोट भरीन तुझा ॥२॥ सकळांहुनी कई सान । सकळिका समसमान ॥३॥ सदा द्यावा संतसंग । अखंड कीर्तनीं अनुराग ॥४॥ निःशेष दवडोनियां स्वार्थ । अवघा करीं परमार्थ ॥५॥ एका जनार्दनीं मागें । नाहीं तरी घाला घालीन अंगे ॥६॥
सर्वाभुतीं दिसे देव । जया ऐसा अनुभव ॥१॥ तया चित्तीं देव असे । जिकडे पाहे तिकडे दिसे ॥२॥ देव जन देव विजन । देवीं जडलें तन मन ॥३॥ देव घरीं देव दारीं । देव दिसे व्यवहारीं ॥४॥ देव काम देव धंदा । देवीं पावला स्वानंदा ॥५॥ देव मार्गें देव पुढें । दृष्टी चैतन्य उघडें ॥६॥ माता देव पिता देव । देवरुप स्वयमेव ॥७॥ देव बंधु देव जाया । देवरुप अवघी माया ॥८॥ देव गुण देव निर्गुण । गुणातीत देव जाण ॥९॥ देवाविण कांहीं नाहीं । ऐशी ज्याची दृष्टी पाहीं ॥१०॥ एका जनार्दनीं देव । सहज चैतन्य स्वयमेव ॥११॥
सर्वाभुतीं सारखा भाव । येणें माया तरे जीव ॥१॥ करितां अद्वैतपणें भक्ती । तेणें जीवा जीवन्मुक्ति ॥२॥ हरिनाम भजनाच्या कल्लोळ । जीव घेउनी माया पळे ॥३॥ एक करितां हरिभक्ति । एका जनार्दनीं तृप्ती ॥४॥
सलीलकमलदलाक्ष राजीवलोचनु । परे परता पाहतां निवे आमुचें मनु ॥१॥ कान्हया परम गोजरीया । कान्हया परम गोजरीया ॥ध्रु०॥ तनु मन बोधलें चित्त विगुंतले । पाहतां पाहतां मना समाधान जालें ॥२॥ ऐसा कमलगर्भींचा कंदु उभा परमानंदु । एका जनार्दना वेधु मजलागे माय ॥३॥
सहज तो चेंडु समान फळी । झेलुं जाणेतो खेळियां बळी ॥१॥ झेला रे भाइनों झेलारे सदगुरुवचनें झेला रे ॥धृ ॥ अवघे गडी समान रहा । येतां यावा सावध पहा ॥२॥ सुटे सुटाए तंव सरिसाचि पावे । लक्ष जाणें तो माघारा नव्हें ॥३॥ गडियांने गडियची न धरावी आस । आपुलिया बळें घालावी कास ॥४॥ अभिमाना चढे तो बाहेरी पडे । हतींचे जाय मग उगलाचि रडे ॥५॥ एका जनार्दनी येकची बोली । भावार्थी तो सदगुरुवचनें झेली ॥६॥ लगोरी
सहज नाम आठवितां । यमा पडे धाक सर्वथा ॥१॥ ऐसें शिवनाम समर्थ । कळिकाळ पायां पडत ॥२॥ शुद्ध भावें आठवितां । मुक्ति होय सायुज्यता ॥३॥ ऐशी आहे वेदवाणी । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
सहज सहज ऐशा करिताती गोष्टी । परि सहजाची भेटी विरळा जाणें ॥१॥ सहजाच्या आवडी विद्या अविद्या तोडी । जाणीव नेणीवेची राहुं नेदी बेडी ॥२॥ जाणीव जाणपण नेणिवां नेणपण । दोहींच्या विंदाने सहजाचें दर्शन ॥३॥ एका जनार्दनीं जाणीव नेणीव । सहज चैतन्यासी देउनी ठेला खेव ॥४॥
सहज सुखासनीं अनुसुयानंदन । पाहतां हें ध्यान वृत्ती निवे ॥१॥ बालोन्मत्त पिशाच्च त्रिविध अवस्था धरी । आपण निराकारी सोहंभावे ॥२॥ कारण प्रकाऋती न घेचि तो माथा । चिदानंद सत्ता विलसतसे ॥३॥ एका जनार्दनीं हृदयीं आसन । अखंडीत ध्यान निजतत्त्वीं ॥४॥
सहस्त्र मुखांचा वर्णितां भागला । तें सुख तुजला प्राप्त कैचें ॥१॥ संतांचे संगती सुख तें अपार । नाहीं पारावार सुखा भंग ॥२॥ एका जनार्दनीं सुखाचीच राशी । उभा हृषिकेशी विटेवरी ॥३॥
सहस्त्रदल कमलाकर । कंठीं अर्पिले हार ॥१॥ सोळा बार अठरा चार । मांथां वाहुंक पुष्पभार ॥२॥ एका जनार्दनीं अलिकुळु । दत्त चरणाब्ज निर्मळू ॥३॥
सहा चार अठरा बारा जे वर्णिती । चौदांची तों गति कुठित गे माय ॥१॥ पांचासी न कळे सात पैं भांडती । आठांची तो गति कुंठित जाली गे माय ॥२॥ नवल मौनावलें दशम स्थिरावलें । एका दशें धरिलें हृदयीं गे माय ॥३॥ द्वादशा पोटीं त्रयोदशा होटीं । एका जनार्दनाचे दृष्टी उभा गे माये ॥४॥
सहा ते भागले वेवादती सदा । सहांची आपदा होती जगीं ॥१॥ सहांचे संगती घडतसे कर्म । सहा ते अधर्म कारिताती ॥२॥ सहांचे संगती नोहे योगप्राप्ती । होतसे फजिती सहायोगें ॥३॥ एका जनार्दनीं सहांच्या वेगळा । सातवा आठवो मज वेळोवेळां ॥४॥
सहा शास्त्र चारी वेद । नामापासोनी प्रसिद्ध ॥१॥ तें नाम गाऊं सदा । रामकृष्ण हरि गोविंदा ॥२॥ कर्म धर्म पडतां न्यून । तें सांग हरिचिंतनें ॥३॥ योग याग तप तीर्थ । नामेंविण अवघें व्यर्थ ॥४॥ गणिका मोक्ष पदा नेली । रामनामें उद्धरली ॥५॥ तारिलें जड जीव । एका जनार्दनीं दृढ भाव ॥६॥
सांगतां ते खुण न बिंबे पोटीं । वायां आटाआटीं करुनी काय ॥१॥ जो गुरुचें दास पुर्ण अधिकारी । ब्रह्माज्ञानी सारा तया लोभे ॥२॥ अभ्यास पुर्वीच्या पुण्य लेश जन्माचा । तैं ब्रह्माज्ञानाचा लाभ होय ॥३॥ एक जनार्दनीं पुर्ण कृपा होतां । सहज सायुज्यता पाठीं लागें ॥४॥
सांगेन तें धरा पोटी । वायां चावटीं बोलुं नये ॥१॥ एक नाम वदतां वाचे । कोटी जन्माचें सार्थक ॥२॥ चुके जेणें वेरझार । करी उच्चार रामनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं साधन सोपें । संगतों जपें श्रीराम ॥४॥
सांडिला प्रपंच जाहलोंसे उदास । सर्वभावें कास धरिली तुमची ॥१॥ आतां माझे हित करीं गा देवराया । नाही तरी वाया सहज गेलों ॥२॥ लौकिकांची चाड नाहीं मज शंका । तुम्हावांचुनी एका पाडुरंगा ॥३॥ एका जनार्दनीं पायाची आवडी । सर्व माझी जोडी नाम तुझें ॥४॥
सांडी परापवाद खोडी । घेई विठ्ठलस्वरुपी गोडी ॥१॥ व्यर्थ टवाळाचे बोल । बोलुं नका म्हणा विठ्ठल ॥२॥ विठ्ठल विठ्ठल नेटका । भावें म्हणतां ब्रह्मा फुका ॥३॥ एका जनार्दनीं साचें । विठ्ठल विठ्ठल म्हणतां वाचे ॥४॥
सांडोनिया संतसेवा । कोण हेवा मग जोडी ॥१॥ नानापरीचे साधन । अष्टांगयोग धूर्मपान ॥२॥ यज्ञ योग तीर्थकोटी । संताचिया चरणागुष्ठीं ॥३॥ एका जनार्दनीं मग । संतचरणीं समाधान ॥४॥
सांपडलें होतों भ्रमाचियां जाळीं । मायामोहकल्लोळीं भ्रमत होतों ॥१॥ परी जनार्दनें केलोंसे मोकळा । दवडुनी अवकळा आशा तृष्णा ॥२॥ मीनाचिये परीतळमळ संसारीं । माझे माझें भोवरीं दृढ धरित ॥३॥ ते परतें करुनी केलेंसे सरतें । आपणापरौतें जाऊं नेदी ॥४॥ जनार्दनाचा एका लडिवाळ तान्हा । पाजी प्रेमपान्हा जनार्दन ॥५॥
सांबें बोधियेला कृपावंत विष्णु । परब्रह्मा पुर्ण सांब माझा ॥१॥ सांब उपदेशी उमा मच्छिद्रासी । ब्रह्मारुप त्यासी केलें तेणें ॥२॥ मच्छिंद्रापासुनी चौरंगी गोरक्ष । एका जनार्दनीं अलक्ष दाखविलें ॥३॥
सांवळा देखिला नंदाचा । तेणें आनंदाचा पुर झाला ॥१॥ काळीं घोंगडी हातामध्यें काठी । चारितो यमुनातटीं गोधनें तो ॥२॥ एका जनार्दनीं सावंळा श्रीकृष्ण । गौळणी तल्लीन पाहतां होती ॥३॥
सांवळा श्रीकृष्ण राखितो गाई । वेधियलें मन आमुचें तें पायीं ॥१॥ नवल लाघव न कळे ब्रह्मादिकां । वेदश्रुतीं शिणल्या ठक पडलें सकळिकां ॥२॥ साही दरुशनें वेडावलीं जयासाठीं । खांदी घेऊनी कांबळा गोधन राखी जगजेठी ॥३॥ एका जनार्दनीं ब्रह्मा गोकुळीं उघडें । पाहतां चित्त तेथें वेधलें ॥४॥
सांवळें कोंवळें ढवळें ना पिवळें । रंगरंगा वेगळें पढरींगे माये ॥१॥ चांदिणें जैसें शोभतें नभी । तैसा नट धरुनि नभी चंद्र गे माये ॥२॥ विटेवरी नीट जघनीं कर । उभा देखे परात्पर गे माये ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां तयासी । मन चक्रोर तृप्त झालें गे माये ॥४॥
सांवळें सानुलें म्हणती तान्हुलें । खेळें तें वहिलें वृंदावनीं ॥१॥ नागर गोमटें शोभे गोपवेषें । नाचत सौरसे गोपाळासीं ॥२॥ एका जनार्दनीं रुपासी वेगळें । अहं सोहमा न कळें रुप गुण ॥३॥
साकर दिसे परि गोडी न दिसे । तें काय त्यावेगळी असे ॥१॥ तैसा जनीं आहे जनार्दन । तयांचें पहावया सांडीं अभिमान ॥२॥ कापुराअंगीं परिमळु गाढा । पाहतां उघडा केविं दिसे ॥३॥ पाठपोट जैसें नाहींच सुवर्णा । एका जनार्दन यापरी जाणा ॥४॥
साक्षात्कार होतां । साच बद्धता नुरे तत्त्वतां ॥१॥ माझा होतां अनुभव । कल्पनेसी नुरे ठाव ॥२॥ माझें देखतां चरण । संसारचि नुरे जाण ॥३॥ माझी भक्ति करितां । दोष नुरेचि सर्वथा ॥४॥ सर्वांठायीं मी वसे । एकाजनार्दनीं भेद नासे ॥५॥
साक्षीभूत आत्मा म्हणती आहे देही । वायां कां विदेही जाहला मग ॥१॥ नानामतें तर्क करितां विचार । पापांचे डोंगर अनायासें ॥२॥ देहीं असोनि देव वायां कां शिणती । एका जनार्दनीं फजिती होती तया ॥३॥
सागरींची लहरी । मी एक म्हणे सागरीं । तैसा तुझा तुंचि तुजवरी । एकदशीं ॥१॥ शुद्ध आणि शबल । तुंचि एक सकळ । औटहात केवळ । ते तंव कल्पना तुझी ॥२॥ डोळे झाकून किती । पहासी आतौतें । बाहेर न करी ते वोस पाडुं ॥३॥ सबाह्म संमतु असतां वाडेंकोडें । एक देशीं थोडें कल्पनेसाठीं ॥४॥ लेंकुराचें खेळणीं । दिवस म्हणती जाली रजनी । उठती लटिके निजोनी । आतां उदयो जाला ॥५॥ तेथे अखंड प्रकाश पाहो । उदयो अस्त दोन्हीं वावो । तैसा भावो आणि अभावो । एका जनार्दन चरणीं ॥६॥
साचपणें देवा शरण पैं जाती । तया वैकुंठपती विसरेना ॥१॥ जैसी कन्या दुरदेशीं एकटी । रात्रंदिवस संकटीं घोकी मायबाप ॥२॥ पतिव्रतेचें सर्व मन पतिपायीं । तैसा देव ठायीं तिष्ठतसे ॥३॥ एका जनार्दनीं मज हा अनुभव । जनार्दनें देव दाखविला ॥४॥
साचपणें माझें करावें धांवणें । काया वाचा मनें शरण तुम्हां ॥१॥ अहो पंढरीया नका आतां दुजें । विश्रांती सहज तवचरणीं ॥२॥ एका जनार्दनीं माझा अभिमान । वाढविलें आपण म्हणोनियां ॥३॥
साजिरें सुंदर श्रीमुख पाहतां । नाठवे ती चिंता संसाराची ॥१॥ तो हा पाडुरंग विटेवरी उभा । त्रैलोक्याचा गाभा शोभतसे ॥२॥ एका जनार्दनीं कर ठेवुनी कटीं । उभा वाळूवटीं चंद्रभागे ॥३॥
सातवा तो सर्वाठायीं वसे । शंकरादिक ध्याती तया अपेक्षा ॥१॥ तो सातवा हृदयीं आठवा । आठवितो तुटे जन्ममरण ठेवा ॥२॥ सातवा हृदयीं घ्यावा जनीं वनीं पहावा । पाहुनियां ध्यावा मनामाजीं ॥३॥ एक जनार्दनीं सातवा वसे मनीं । ध्नय तो जनीं पुरुष जाणा ॥४॥
साती भागीरथी सत्रावीची धार । सुभाक्ति ते मकर समर्पिली ॥१॥ अर्पियले स्नान झालें समाधान । मनाचें उन्मन होऊनियां ॥२॥ चित्त हें शीतळ गेली तळमळ । पाहिलें निढळ अमूर्तासी ॥३॥ एका जनार्दनीं केला जयजयकार । अत्रीवरद थोर तिन्हीं लोकीं ॥४॥
सात्विकाभरणें रोमासी दाटणे । स्वेदाचे जीवन येऊं लागे ॥१॥ कांपे तो थरारी स्वरुप देखे नेत्री । अश्रु त्या भीतरीं वाहताती ॥२॥ आनंद होय पोटीं स्तब्ध जाती कंठीं । मौन वाक्पृटीं धरुनी राहे ॥३॥ टाकी श्वासोच्छवास अश्रुभाव देखा । जिरवुनी एका स्वरुप होय ॥४॥ एका जनार्दनीं ऐसेम अष्टभाव । उप्तन्न होतां देव कृपा करी ॥५॥
साधकांसी साधतां ज्ञान । तंव आडवें येत मायविघ्न ॥१॥ म्हणोनि करा हरिचिंतन । तेणें तुटे भवबंधन ॥२॥ सांडी सांडी थोरपण । व्हावें लीन कीर्तनीं ॥३॥ शरण एका जनार्दनीं । सांडा अभिमान संतजनीं ॥४॥
साधन कांहीं नेणें मी अबला । श्याम हें रुप बैसलेंसे डोळा । लोपली चंद्रसुर्याची कळा । तो राम माझा जीवींचा । जिव्हाळा ॥१॥ राम हें माझे जीवींचे जीवन । पाहता मन हें जाले उन्मन ॥धृ०॥ प्रकाश दाटला दाही दिशा । पुढेही मार्ग न दिसे आकाशा । खुटली गति श्वासोच्छावासा । तो राम माझा भेटेल हो कैसा ॥२॥ यासी साच हो परिसा कारण । एका जनार्दनीं शरण । कृपा होय परिपूर्ण । तरीच साधे हेंसाधन ॥३॥ सीता मंदोदरी संवाद
साधन कांहीं नेणें मी अबळा । शाम हें रूप बैसलेंसे डोळां । लोपली चंद्रसुर्याची कळा । तो माझा राम जीवांचा जिव्हाळा ॥१॥ राम हें माझें जीवींचे जीवन । पाहतां मन हें माझें उन्मन ॥२॥ प्रकाश दाटला दाही दिशा । पुढेंही मार्ग न दिसे आकाशा । खुंटली गति श्वासोच्छ्वासा । तो राम माझा भेटेल हो कैसा ॥३॥ यासी साच हो परिसा कारण । एका जनार्दनीं शरण । त्याची कृपा होय परिपूर्ण । तरीच साधें हें साधन ॥४॥
साधन तें साधा वाचे । नाम म्हणा गोविंदाचें ॥१॥ तेणें तुटेल बंधन । वाचे गातां रामकृष्ण ॥२॥ नामासरसींवाजे टाळी । महा पापा होय होळी ॥३॥ हा तो पुराणीं निश्चय । नाम निशिदिनीं गाय ॥४॥ आवडीनें नाम गाय । एका जनार्दनीं वंदी पाय ॥५॥
साधन तें सार पंढरीचीवारी । आन तुं न करी सायासाचें ॥१॥ वेद तो घोकितां चढे अभिमान नाडेल तेणें जाण साधन तें ॥२॥ शास्त्रमतवाद कासया पसार । करी सारासार वारी एक ॥३॥ पुराण सांगतां मन वेडावलें । निंदुं जें लागलें आणिकांसी ॥४॥ ग्रंथ पाहावें तरी आयुष्य क्षणीक । व्यर्थ खटपट करुनी काई ॥५॥ एका जनार्दनीं सारांचे पैं सार । विठ्ठल त्रिअक्षर जप करी ॥६॥
साधन नको आणिक कांहीं । करी लवलाही कीर्तन ॥१॥ मोक्ष मुक्ती ठाके पुढें । येर अवघें तें बापुडें ॥२॥ भक्ति साधे नवरत्न । कीर्तनें होती ते पावन ॥३॥ एका जनार्दनीं कीर्तन । ओहं सोहं कोहं जाती पळुन ॥४॥
साधन सोपें नाम वाचे । पर्वत भंगती पापाचें । विश्वासितातें साचे । नाम तारक कलियुगी ॥१॥ अहोरात्र वदता वाणी । ऐसा छंद ज्याचे मनीं । त्याचेनि धन्य ही मेदिनी । तारक तो सर्वांसी ॥२॥ एका जनार्दनीं नाम । भाविकंचें पुरे काम । अभागियांतें वर्म । नव्हे नव्हे सोपारें ॥३॥
साधावया परमार्था । साह्य नव्हती माता पिता ॥१॥ साह्म न होताव्याहीं जांवई । आपणा आपणा साह्म पाहीं ॥२॥ साह्म सदगुरु समर्थ । तेंचि करिती स्वहित ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । नोहें एकपणावांचून ॥४॥
साधु म्हणावें तयासी । दया क्षमा ज्याच्या दासी ॥१॥ जयापाशी नित्य शांती । संत जाणा आत्मस्थिती ॥२॥ ऋद्धिसिद्धि त्यांच्या दासी । भुक्ति मुक्ति पायांपाशी ॥३॥ एका जनार्दनीं साधु । जयापाशी आत्मबोधु ॥४॥
सानुले तानुले राम आणि कृष्ण । गोकुळीं विंदान दाविताती ॥१॥ गाई राखिताती लोनी चोरिताती । अकळ खेळताती नानापरी ॥२॥ एका जनार्दनी नये अनुमाना । ब्रह्मादिक चरणा वंदिताती ॥३॥
सायासाचा न करी सोस । एक आंस संतचरणी ॥१॥ नावडे वैभव विलास मनीं । अनुदिनीं संतसेवा ॥२॥ पेमें प्रेम दुणावलें । सुख जाहलें सुखासी ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । संतचरण वंदी माथां ॥४॥
सायासाचा श्रम न करुं पसारा । विठ्ठलाची बरा वाचे गातां ॥१॥ गोडपणें मिठी पडलीसे जीवां । कायामनें हेवा दुजा नाहीं ॥२॥ या विठ्ठलापारतें न करीं साधन । देखेन समचरण विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं विठ्ठलाची भेटी । सरलीसे तुटी गर्भवास ॥४॥
सायासाचें बळ । तें आजी जाहलें अनुकुळ ॥१॥ धन्य जाहलें धन्य जाहलें । देवा देखिलें हृदयीं ॥२॥ एका जनार्दनीं संशय फिटला । देव तो देखिला चतुर्भुज ॥३॥
सारांचे सार गुह्मांचें निजगुह्मा । तें हें उभें आहे पंढरेये ॥१॥ चहुं वांचापरतें वेदां जें आरुतें । ते उभे आहे सरतें पंढरीये ॥२॥ शास्त्रांचें निज सार निगमां न कळे पार । तोचि हा परात्पर पंढरीये ॥३॥ एका जनार्दनी भरुनि उरला । तोचि हा देखिला पंढरीये ॥४॥
सारुनी दृश्य देखतां जालीसे ऐक्याता । पाहे कृष्णनाथा पंढरीये ॥१॥ कर ठेउनी कंटीं बुंथी वाळुवंटीं । वैजयंती कंठीं आती माझी ॥२॥ एका जनार्दनींशरण त्याची कृपा पूर्ण । पाहतां पाहतां मन हारपालें ॥३॥
सावध ऐकें साजणी । प्रवेशतां रामानुसंधांनीं । चित्त चित्तपणा विसरुणी । राम होउनी स्वयें राहे ॥१॥ द्रष्टा परिछिन्न होय । तैं दृश्य दृश्यत्वें दिसों लाहे । श्रीराम स्वयें तैसा नोहे । परी तें माय सांगेन ॥२॥ श्रीराम हो उनी व्याप्य एक । असतां राम होआवें व्यापक । त्रिपुटीचा आभावो देख । व्याप्य व्यापक तेथें कैचें ॥३॥ म्हणती सर्वांच्या अंतरीं । राम असे चराचरीं । तो रावणाचे शरीरीं । एका जनार्दनीं नांदत ॥४॥
सिद्धि साधक जया ह्रुदयीं ध्याती । तो गोपिकेचा पती विठ्ठलराव ॥१॥ सांवळे सांवळें रुप तें सांवळें । देखितांचि डोळे प्रेमयुक्त ॥२॥ जीवांचें जीवन मनांचे उन्मन । चैतन्यघन पूर्ण विटेवरी ॥३॥ एका जनार्दनीं आनंद अद्वय । न कळें त्यांची सोय ब्रह्मादिकां ॥४॥
सुंदर तें ध्यान मांडिवर घेउनी । कौसल्या जननी गीतीं गाये ॥१॥ सुंदर तें ध्यान नंदाच्या अंगणीं । गोपाळ गौळनी खेळताती ॥२॥ सुंदर ते ध्यान चंद्रभागे तटीं । पुंडलिकापाठीं उभे असे ॥३॥ सुंदर ते ध्यान एका जनार्दनीं । जनीं वनीं मनीं भरलासे ॥४॥
सुंदर बाळका म्हणती गोपिका यशोदा रोहिणी सन्मुखा । आदि नाटका नाच व्यापका मिळालिया अनेका । सर्व पाळका सकळ चाळका सुखदाता सकळिका । धिमी धिमी बाळा नाचे वहिला म्हणती मायादिका ॥१॥ कृष्णा नाव रे व्यापका । म्हणाताती गोपिका ॥धृ॥ दणदण मेदनी वाजत वाम चरणनिघातें । थोंगीत थोंगीत थाक तोडीत चित्त अनुकारें संगीतें । टाळछंदें मन वेधें टाळी वाजे अनुहातें । धिम धिम धिमतांग थोंकीत ताळछंदें सांवळें नाचतें ॥२॥ गुप्त प्रगटीत थाक दावित स्थुळ सुक्ष्म आनंदें । धिगीतां धिगीतां वाजती गजरें शास्त्राचेनी विवादें । घटतन घटतनं शब्दे बोलती तार्किक गेले भेदें । गर गर गर गर भोवरी देत अवतार संबंधे ॥३॥ रणुझुणु रणझुणु वाजती श्रुति नेति नेति उअच्चारी । आत्मा हा व्यापक नाटक त्रैलोक्य पडलें फेरी । यशोदा रोहिणी वृद्ध गौळणी नाचत देह विसरी । पक्षी चारा विसरलें पवन मुख पसरे अंबरी ॥४॥ देव विमानीं पहाती गगनीं ब्रह्मा नाचताहे येउनी । इंद्र ऐरावत नाचत जवळील ब्रह्मास्पती तो मुनी । गण गधर्व देव सर्व तेहतीस कोटी मिळोनी । कुबेर पोटा नाचत मोठा कृष्णांछंन घेउनी ॥५॥ शेष वासुकि नाचत वेंगीं चवदा भुवनें माथां । वराह गाढा पृथ्वी दाढां नाचे विसरुनि चिंता । तृणें तरुवरें पर्वत कुंजर लाचावले अनंता । सगुण निर्गुण अजंगम स्थावर वेधले अच्युता ॥६॥ घुळु घुळु घुळु घुळु कंकण वाजती बाहुभूषित भूषणां । तो परात्पर त्रैलोक्य सुंदर जगाचिया जीवना । खुण खुण संतबोलती संत घांगुरले हरिचरणा । दृष्टी देखिला सबाह्म निवाला एकशरण जनार्दना ॥७॥
सुंदर मुख साजिरें कस्तुरी मळवटीं । मुरली वाजवीत उभा यमुनेचे तटीं । गोपवेष शोभे खांदा कांबळी हातीं काठी । तो नंदनंदन देखीला जगजेठी वो ॥१॥ मजुंळ मंजुळ वाजवी मुरली । ऐकता माझी चित्तवृत्ति हरली ॥धृ ॥ चारी वेद जया गाताती आनंदें । तो गोकुळीं गाई चारी परमानंदें । श्रुतिशास्त्रें वेधला जयाचिया छंदें । तया गोवळा म्हणती कान्हा आनंदें ॥२॥ ऐशी आवडी भक्तिंची देखा । उच्छिष्ट खातां कांहीं न धरी शंका । एका जनार्दनीं भुलला तयाचिया । सुखा वैकुंठ नावडेचि देखा ॥३॥
सुंदरु बाळपणाची बुंथी घेऊनी श्रीपती । सनकादिकां गाती तेथें कुंठित गे माय ॥१॥ ब्रह्मा वेडावलें ते वेंडावलें । पुंडलिकाधीन झालें गे माय ॥२॥ इंद्र चंद्र गुरु उपरमोनी जया सुखा । तो वाळूवंटीं देखा संतासवें गे माय ॥३॥ ऐसा नटधारी मनु सर्वांचे हरी । एका जनार्दनाचे करीं उच्छिष्ट खाय ॥४॥
सुकुमार हरीची पाउलें । सुंदर हरीचीं पाउलें ॥१॥ भीमातटीं देखिलें । वोळलें तें पुंडलिका ॥२॥ शेषशयनीं जी पाउलें । लक्ष्मीकरीं तीं पाउलें ॥३॥ गरुडपृष्ठी जी पाउलें । बळीयागीं तीं पाउलें ॥४॥ विटेवरीं जी पाउलें । एका जनार्दनीं तीं पाउलें ॥५॥
सुख अनुपम्य संतसमागमें । अखंड दुणावतें नामें । दहन होती सकळ कर्में । आणिक वर्म दुजें नाहीं ॥१॥ वाचे म्हणे कृष्णहरी । तेणें पापा होय बोहरी । संसारासी नुरे उरी । हा महिमा सत्संगाचा ॥२॥ काशी प्रयागादि तीर्थे बरी । बहुत असती महीवरी । परी संतसमागमाची थोरी । तीर्थे न पावती सर्वदा ॥३॥ असती दैवतें अनंत कोटी । परी संतसमागमक भेटी । दैवती सामर्थ्य हिंपुटी । हा महिमा संतांचा ॥४॥ एका जनार्दनीं मन । संतचरणीं दृढ ध्यान । तेणें प्राप्त सच्चिदानंदघन । विठ्ठल देव विसंबे ॥५॥
सुख अपार संतसंगीं । दुजें अंगीं न दिसे कोठे ॥१॥ बहु सुख बहुता परी । येथेंची सई नसेची ॥२॥ स्त्रिया पुत्र धन सुख । नाशिवंत देख शेवटीं ॥३॥ एका जनार्दनीं संतसुखा । नोहे लेखा ब्रह्मांडी ॥४॥
सुख बहु असे आम्हां । तुझा गातां नाममहिमा । तेणें अंगी होतसे प्रेमा । नामीं दृढता सदोदित ॥१॥ तें नाम सोपें जयराम । भवसिंधुतारक निष्काम । मुखें गातां उत्तमोत्तम । सुलभ आणि सोपारे ॥२॥ नाम नौका जगालागीं । नामें पावन होत कलियुगीं । एका जनार्दनीं मुराला अंगीं । पावन होय नाम घेता ॥३॥
सुख रामनामें अपार । शंकर जाणें तो विचार ॥१॥ गणिका जाणें रामनाम । गजेंद्र उद्धरिला राम ॥२॥ शिळा मुक्त केली । रामनामें पदा गेली ॥३॥ तारिले वानर । रामनामें ते साचार ॥४॥ रामनामें ऐसी ख्याती । एका जनार्दनीं प्रीती ॥५॥
सुखकर मुर्ति रुप रेखेवीण । उभा असे व्यापुन ब्रह्मांडी गे माय ॥१॥ वेधला जीऊ तयाचिया गुणा । क्षणभरी न बिसंबे दिवकीनंदना ॥२॥ सकळ विश्रांती घर चंद्रभागा तीर । एका जनार्दनीं मनोहर गोमटें गे माय ॥३॥
सुखदुःखांचिया कोडी । संतदरुशनें तोडी बेडी ॥१॥ थोर मायेचा खटाटोप । संतदरुशनें नुरे ताप ॥२॥ चार देहांची पैं वार्ता । संतदरुशनें तुटे तत्त्वतां ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । सबाह्म अभ्यंतर देहातीत ॥४॥
सुखरुप धन्य जाणावा संसारी । सदा वाचे हरि उच्चारी जो ॥१॥ रामकृष्णानाम वदे वेळोवेळां । हृदयीं कळवळां संतभेटी ॥२॥ एका जनार्दनीं प्रेमाचा कल्लोळ । भुक्ति मुक्ति सकळ वसे देव ॥३॥
सुखाची विश्रांति सुख समाधान । मनाचें उन्मन नाम गाता ॥१॥ तेंहें नाम सोपें रामकृष्ण हरी । प्रपंच बाहेरी उच्चारितां ॥२॥ अहं भाव द्वेष नुरे ती वासना । द्वैताची भावना दुरी ठाके ॥३॥ एका जनार्दनी नांम हे सोपारे । येणेंचि पैं सरे भवसिंधु ॥४॥
सुखें मुख सोज्वळ पहातां दृष्टी । आनंदी आनंदमय तेणे सृष्टी ॥१॥ देखिला देखिला वैष्णवांचा रावो । देवाधिदेवी श्रीविठ्ठल ॥२॥ गोपाळ गजरीं नाचतीं आनंदें । लीला विनोदें प्रेमरसें ॥३॥ भावाचा अंकित उगा रहए उभा । धन्य त्याची शोभा काय वानूं ॥४॥ पाहतां पाहतां मन धालें सृष्टी । जनार्दनाचा एका परमानंदें पोटीं ॥५॥
सुर्य आहे डोळा नाहीं । तेथें पाहणें न चले कांहीं ॥१॥ सुर्य आणि दृष्टी दोन्हीं आहे । परि दृश्य पाहणें नाहीं होय ॥२॥ सुर्य प्रकाशी रूपासी । एका जनार्दनीं स्वरुपासी ॥३॥
सुलभ सोपारें नाम मुखीं गातां । पातकांच्या चळथा कांपताती ॥१॥ हरिनाम सार वाचे तो उच्चार । तरलें नारीनर नाममात्रें ॥२॥ वेदांत सिद्धांत तयांचा संकेत । नामें होती मुक्त महापापी ॥३॥ एका जनार्दनीं वेदांचें निजसार । नाम परात्पर जपती सर्व ॥४॥
सूर्य अंधारांतें नासी । परी तो सन्मुख नये त्यासी ॥१॥ माझें जिणें देखणेपण । तेंचि मायेचें लक्षण ॥२॥ देहीं देहअभिमान । जीवीं मायेचें तें ध्यान ॥३॥ एका जनार्दनीं माया । देहाधीन देवाराया ॥४॥
सेवितां कथासार अमृत । तेणें गोड जाले भक्त ॥१॥ मातले मरणातें मारिती । धाके पळती यमदुत ॥२॥ प्रेमें नाचे कथामेळीं । सुखकल्लोळीं हरिनाम ॥३॥ गर्जती नाम सदा वाचे । एका जनार्दनी तेथें नाचे ॥४॥
सेवेंचे कारण मुख्य तो सदभाव । इतर ते वाव इंद्रिय बाधा ॥१॥ साधन हेंचि साधी तोडी तूं उपाधी । नका ऋद्धिसिद्धि आणिक कांही ॥२॥ नामाचा उच्चार मुख्य हेचि भक्ति । एका जनार्दनीं विरक्ति तेणें जोडें ॥३॥
सेवेची आवडी । आराम नाहीं अर्धघडी ॥१॥ नित्य करितां गुरुसेवा । प्रेम पडीभर होत जीवा ॥२॥ आळस येवोची सरला । आराणुकेचा ठावो गेला ॥३॥ तहान विसरली जीवन । भूक विसरली मिष्टान्न ॥४॥ जांभईसी वाव पुरता । सवड नाहींची तत्त्वतां ॥५॥ ऐसें सेवे गुंतलें मन । एका जनार्दनीं शरण ॥६॥
सैराटगोधनें चालती वनां । तयामागें चाले वैकुंठीचा राणा ॥१॥ सांवळे चतुर्भुज मेघःश्याम वर्ण । गाईगोपाळां समवेदा खेळे मनमोहन ॥२॥ यमुनेचे पाबळीं मिळोनियां सकळीं । खेळें चेंडुफळी गाडियांसम ॥३॥ एका जनार्दनीं मदनपुतळा । देखियेला डोळां नंदरायाचा ॥४॥
सोईरे धाईरे आम्हीं संतजन । तयाविण चिंतन आन नाहीं ॥१॥ हाचि माझा बहव हीच माझी भक्ति । आणिक विश्रांती दुजी नाहीं ॥२॥ हेंचि माझे कर्म हाचि माझा धर्म । वाउगाचि श्रम न करी दुजा ॥३॥ हेंचि माझे ज्ञान हेंचि माझे विज्ञान । संताविन शरण न जाय कोणा ॥४॥ एका जनार्दनीं हा माझा निश्चय । वंदिन मी पाय सर्वभावें ॥५॥
सोनियांचा देव सोनियाचें देऊळ । सोनियांचा भक्त पूजी सोनियाच्या कमलें ॥१॥ नामची पैं रूप तें अभिन्न । जगीं जनार्दन तोचि पाहे ॥२॥ मृत्तिकेचा घट मृत्तिकेची वेळणी । मृत्तिकेचें आळें तेथें मृत्तिकेची माथणी ॥३॥ भिन्न भिन्नाकारीं मृत्तिका दिसते. साकार । एका जनार्दनीं निज निर्विकार ॥४॥
सोनियाचा दिवस आजी झाला । संतसमागम पावला ॥१॥ तेणें फिटलें अवघें कोडें । झालें परब्रह्मा उघडें ॥२॥ एका जनार्दनीं सेवा । करीन मी त्याची भावां ॥३॥
सोपा मंत्र द्वदश अक्षरीं । वाचे जपे तुं निर्धारीं । अंतकाळीं हरी । न विंसबे तुजसी ॥१॥ धन्य धन्य मंत्रराज । तेणें साधिलें बहुकाज । आम्हं सांपडले निज । वैकुंठभुवनाचें निर्धारें ॥२॥ मन करीं गा बळकट । जपे वरिष्ठावरिष्ठ । एका जनार्दनीं वाट । सोपी मग सहजची ॥३॥
सोपा मंत्र वाचे हरीहरी म्हणा । तुटेल बंधना यमाचिया ॥१॥ न करी आळस हाचि उपदेश । येणें सावकाश तरती जगीं ॥२॥ कलीमाजीं सोपें रामनाम ध्यान । यापरतें साधना आन नाही ॥३॥ एका जनार्दनीं न करीं आळस । रामनाम घोष मुखें करीं ॥४॥
सोपा वृक्ष फळासी आला । विठ्ठलनामें विस्तारला ॥१॥ वेदां न कळे मूळ शेंडा । शास्त्रें भांडतां पैं तोंडा ॥२॥ पुराणें स्तवितां व्याकुळ जाहलीं । निवांत होऊनियां ठेली ॥३॥ मूळ वृक्ष जनार्दन । एका जनार्दनीं विस्तार पूर्ण ॥४॥
सोपी नामावळी । वाचे वदावी सकळीं ॥१॥ उंच नीच वर्ण याती । रामनामें सर्वां मुक्ति ॥२॥ हा तो पुरणी अनुभव । तारियेलें जीव सर्व ॥३॥ येतों काकुळती । रामनाम धरा चित्तीं ॥४॥ एका जनार्दनीं राम । वदती दोषी निष्काम ॥५॥
सोपें वर्म अति सुगम । मुखे स्मरा रामनाम ॥१॥ ऐसा गजर नामाचा । कर्माकर्म लेश कैंचा ॥२॥ नामें पाप निर्दाळिलें । वेद शास्त्र हेंचि बोले ॥३॥ पुरणाचें हें संमत । नाम मुख्य मतितार्थ ॥४॥ एका जनार्दनीं नाम । तेणें निरसे कर्माकर्म ॥५॥
सोमवार व्रत एकादशीं करी । त्याचें चरण शिरीं वंदीन मी ॥१॥ शिव विष्णु दोन्हीं एकचि प्रतिमा । ऐसा जया प्रेमा वंदिन त्यासी ॥२॥ सदा सर्वकाळ शिवाचें कीर्तन । आनंदें नर्तन भेदरहित ॥३॥ ऐसा जया भाव सदोदित मनीं । तयाचें चरणीं मिठी घाली ॥४॥ एका जनार्दनीं व्रताचा महिमा । नकळेंचि ब्रह्मा उपरमला ॥५॥
सोलींव ब्रह्माज्ञान सांगत जे गोष्टी । तें उघड नाचे दृष्टी संतासंगें ॥१॥ गळां तुळशीहार मुद्रांचें श्रृंगार । नामाचा गजर टाळ घोळ ॥२॥ दिंडी गरुड टक्के मकरंद वैभव । हारुषें नाचे देव तया सुखी ॥३॥ एका जनार्दनीं सुखाची मादुस । जनार्दनें समरस केलें मज ॥४॥
सोळा सहस्त्र गोपी भोगुनी बह्माचारी । ऐशी अगाध कीर्ति तुमची श्रीहरी ॥१॥ दीन आम्ही रंक वंदितों चरणा । सांभाळीं दीनांलागीं मानसमोहना ॥२॥ एका जनार्दनीं धन्य धन्य लाघव । एकरुपें असोनी दिसों नेदी कैसें वैभव ॥३॥
सोहं नव्हे नाद । कर्णद्वयाचा भेद । लक्ष भूमध्य । नव्हें सोहं ॥१॥ चवदा चक्रें बावन्न मात्रा । अकार उकार मकारा । यासी जाणें अर्धमात्रा । तेंचि सोहं ॥२॥ अधिष्ठानीं सहाशे जप । स्वाधिष्ठांनी सहाशंजप तितुकें वोळखा निःशेष मणीपुरीं ॥३॥ अनुहातीं सहस्त्र । विशुद्ध अग्नी चक्र सहस्त्र । तीन ठायीं तीन सहस्त्र । जप होय ॥४॥ एकवीस सहस्त्र साशत । हें अवघेचि मारुत । त्यासी सोहं म्हणत । ते नाडिले ॥५॥ एका जनार्दनीं । सोहं नाहे पवन । पवनाचें वर्तन । सोहं सत्ता ॥६॥
सोहं नव्हें प्रपंच ज्ञान । अंतःकरण चतुष्टय योजन । इंद्रियांचे वर्तन । नव्हे सोहं ॥१॥ सोहं नव्हें विषयपंचक । सोहं नव्हे त्रैशोधक । सोहमाचा विवेक । विरळाचि जाणे ॥२॥ सकार जाण माया । हंकार पुरुष शिष्यमय । शबक शुद्ध इये । जाणावें पैं गा ॥३॥ ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । हा शबल पैं सकार । शुद्ध तो हंकार । ईश्वर पैं ॥४॥ स्थुल सूक्ष्म कारण । हा सकारचि जाण । हंकार तो महाकारण । ज्ञानरुप ॥५॥ एक जनार्दनीं तूर्या । सोहं तें दैवी माया । साक्षित्वें जाण असें श्रोतिया । सांगितलें ॥६॥
सोहमाची साक्षा मंत्र तोचि दीक्षा । तयाची परीक्षा सांगा मज ॥१॥ सोहमाचें ज्ञान निवडोनियां खूण । अनुभव मज जाण करावा जी ॥२॥ ऐसें श्रोते जन विनंति करुन । एका जनार्दन नमस्कारिला ॥३॥
स्थापक व्यापक सर्वदेशीं भरला । पाहतां तो भला पंढरीये ॥१॥ असोनियां नसे नसोनियां असे । योगिया हृदयीं वसे दृष्टीं न पडे ॥२॥ एका जनार्दनीं भुवैकुंठनायक । उभा असे सम्यक विटेवरी ॥३॥
स्थिर करुनियां मन । वाचें गावा जनार्दन ॥१॥ तुटती बंधनें । यमयातनेची ॥२॥ ऐशी विठ्ठल माऊली । वाचे स्मरा वेळोवेळी । कळिकाळाची चाली । होऊं नेदी सर्वथा ॥३॥ कापालिया काळ । येथें न चले त्यांचे बळ । वाउगा पाल्हाळ । सांडा सांडा परता ॥४॥ धरा विश्वासा दृढ मनीं । लक्ष लावावें चरणीं । शरण एका जनार्दनीं । नुपेक्षी तो सर्वथा ॥५॥
स्थूल देहाचा विचार । हातां आलिया साचार । तेथें देहें अहंकार । विरोनि जाये ॥१॥ स्थूल ब्रह्माज्ञान नेत्रीं । स्थूलभोग जागृति वैखरी । हें नव्हे मी ऐसा अंतरी । बोध झाला ॥२॥ मग देहें मारितां तोडितां । पूजितां कां गाजितां । नसे हर्षे खेदवार्ता । तया पुरुषा ॥३॥ एका जनार्दनीं । लीन झाला संतचरणीं । दर्पणामाजीं बिंबोनि । दर्पणातीत ॥४॥
स्थूळ ना सुक्ष्म कारण ना महाकारण । यापरता वेगळाचि जाण आहे गे जाय ॥१॥ पुंडलिकाचें प्रेमें मौनस्थ उभा । कोणा न बोले उगला उभा ठेला गे माय ॥२॥ निंद्य वंद्य जगीं यावेंभेटीलागीं । दरुशनें उद्धार वेगीं तया गे माय ॥३॥ ऐसा लाघवी खेळ खेळोनी निराळा । एका जनार्दनीं डोळा देखिला गे माय ॥४॥
स्नानाचा परिकळा स्वरवण अडथळा । सकळ मंत्री साचा पाहीं । आसनीं शयनीं भोजनीं गमनागमानीं । राम म्हणता दोष नाहीं ॥१॥ श्रीराम जयराम श्रीराम जयराम । जपतां हें दो अक्षरीं नाम । संसारातें दळसी कळिकाळा तें कढसी । निरसेल कर्माकर्म ॥धृ॥ योग याग तपें तपताती बापुडें । जन धन शिणताती वेडे । निःशंक निर्लज्ज हरिनाम गातां । पायवाट वैकुंठां चढें ॥२॥ गूढ गुह्मा जपसी वाचे श्रीराम । ते नामें जपाचा भावो । तेणें नामें भुलला वैकुंठ सांडुनी । कीर्तनीं नाचतो देवो ॥३॥ रामनामें वाचा गर्जती उठी । अमर येती त्याच्याभेटी । तीर्थीचे समुदाय अघ्रिरेणु वांछिणी । श्रुति ऐको ठाती गोठी ॥४॥ सकल साधनामांजी वरिष्ठ हें भावें । जपा रामनाम । एका जनार्दनीं संतोषला तो । पुरविल निष्काम काम ॥५॥
स्मरण स्वयाती नलगे ती जपमाळ हातीं । नाठवितां चित्तीं स्मरण होय ॥१॥ तैसा देहीं देवो परिसुनीं भावो । नाठव तोचि आठवो होत असे ॥२॥ वस्तु वस्तुपणें जडोनि गेली अंगीं । आठवू तो विसरु वेगीं जाला वावो ॥३॥ अगाध डोहीं गगन बुडालें दिसे । परि न बुडतांचि असे गगनी गगन ॥४॥ तैसा देहीं देह असतांचि संचला । म्हणती हारपला लाज नाहीं ॥५॥ मृगजळाचि व्यक्ति जळपणाची प्रतीति । भासत असतां स्थिति मिथ्या जैसी ॥६॥ एका जनार्दनीं एकपणें निर्वाही । असतांचि देह वावो देहपणें ॥७॥
स्मरता निवृत्ति पावलो विश्रांती । संसाराची शांती जाली माझ्या ॥१॥ नमितां ज्ञानदेवा पावलो विसावां । अंतरींचा हेवा विसरलों ॥२॥ सुखाचा निधान तो माझा सोपान । विश्रांतीचें स्थान मुक्ताबाई ॥३॥ चांगदेव माझा आनदाचा तारु । सुखाचा सागरु वटेश्वर ॥४॥ सुखाचा सागर विसोबा खेचर । नरहरी सोनार प्राण माझा ॥५॥ आठवितां नामा पावलों विश्राम । मोक्षमार्गीं आम्हां वाट जालीं ॥६॥ परिसा भागवत जीवा आवडता । गोरा आणि सांवता सखे माझे ॥७॥ जनजसवंत सुरदास संत । नित्य प्राणिपात वैष्णवांसी ॥८॥ वंदूं भानुदास वैष्णवांचे कुळीं । ज्यासी वनमाळी मागें पुढें ॥९॥ बाळपणीं जेणें भानु आराधिला । वंश निरविला देवराया ॥१०॥ धन्य त्यांचा वंश धन्य त्यांचे कुळ । परब्रह्मा केवळ त्यांचे वंशीं ॥११॥ एका जनर्दनीं संताचें स्तवन । जनीं जनार्दन नमीयेला ॥१२॥
स्वजनीं जनार्दन विजनीं जनार्दन । जीव तो जनार्दन जीवनकळा ॥१॥ जनक जनार्दन जननी जनार्दन । जन तो जनार्दन होऊनी ठेला ॥२॥ भाव जनार्दन स्वभाव जनार्दन । देव जनार्दन जेथें तेथें ॥३॥ एका जनार्दनीं आकळे जनार्दन । एका जनार्दन निश्चळ तेथें ॥४॥
स्वप्नें दिसे स्वयेंचि नासे । तैसें काल्पनिक जग भासे ॥१॥ मुळींच मिथ्या मृगजळ । त्यामाजीं नसे शीतळ जळ ॥२॥ पिंपळावरुनी मार्गु आहे । ऐकोनी वृक्षा वेघों जाये ॥३॥ ऐसेंक अभागीं पामर । नकळे तयांसी विचार ॥४॥ म्हनॊनि शरण जनार्दनी । एका जनार्दनीं एकपणीं ॥५॥
स्वयंप्रकाशामाजीं केलें असें स्नान । द्वैतार्थ त्यागुन निर्मळ जाहलों ॥१॥ सुविद्येचें वस्त्र गुंडोनि बैसलों । भूतदया ल्यालों विभूती अंगीं ॥२॥ चोविसापरतें एक वोळखिलें । तेचि उच्चारिलें मुळारंभीं ॥३॥ आकार हारपला उकार विसरला । मकरातीत केला प्रणव तो ॥४॥ अहं कर्म सर्व सांडियेल्या चेष्टा । तोचि अपोहिष्ठा केलें कर्म ॥५॥ संसाराची तीन वोंजळीं घातलें पाणी । आत्मत्वालागुनी अर्घ्य दिलें ॥६॥ सोहं तो गायत्री जप तो अखंड । बुद्धिज्ञान प्रचंड सर्वकाळ ॥७॥ एका भावे नमन भूतां एकपणीं । एका जनार्दनीं संध्या जाहली ॥८॥
स्वरुप सुंदर अति विशाळ । नेत्रीं निघती अग्निज्वाळ । हृदयावरी सर्पाची माळ । दुष्ट दुर्जना प्रत्यक्ष काळ ॥१॥ वाचे वदे हरहर शब्द । तेणें निरसे भवबंध ॥धृ ॥ माथां जटा शोभे पिंगटवर्ण । मध्यें गंगा वाहे परिपुर्ण । हृदयीं सदा रामध्यान । तयासी पाहतां निवे मन ॥२॥ शिव शिव नाम हें तारक । जया ध्याती ब्रह्मादिक । सिद्ध साधक वानिती अनेक । तया ध्यातां सुख अलोकिक ॥३॥ वामांगीं गौरी सुंदर । तेजें लोपतसें दिनकर । ह्रुदयीं ध्यातां परात्पर । एका जनार्दन तुटे विरझार ॥४॥
स्वर्ग जयाची पायरी । मोक्ष ज्यांचा आज्ञाधारीं ॥१॥ ऐसा संतांचा महिमा । पायवणी ये शिवब्रह्मा ॥२॥ ब्रह्माज्ञानाची ती मात । कोण तया तेथें पुसत ॥३॥ भुक्ति मुक्ति लोटांगणी शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
स्वर्ग नरक इहलोक । यांची प्रीति सांडोनि देख ॥१॥ भावें करितां माझी भक्ति । भाविक आपें आप उद्धरती ॥२॥ गव्हांची राशी जोडिल्या हातीं । सकळ पक्कान्न त्याची होतीं ॥३॥ द्रव्य जाहलें आपुलें हातीं । सकल पदार्थ घरां येती ॥४॥ एका जनार्दनीं बोध । सहज घडी एकविध ॥५॥
स्वर्ग मृत्यु पाताळ सर्वावरी सत्ता । नाहीं पराधीनता जिणें आमुचें ॥१॥ नाहीं त्या यमाचे यातनेंचे भय । पाणी सदा वाहे आमुचे घरीं ॥२॥ नाहीं जरामरण व्याधीचा तो धाक । सुखरुप देख सदा असों ॥३॥ एका जनार्दनीं नामाच्या परिपाठ । सुखदुःख गोष्टी स्वप्नीं नाहीं ॥४॥
स्वर्गासुख आम्ही मानुं जैसा ओक । सांडुनियां सुख पंढरीचें ॥१॥ पंढरीं पावन चंद्रभागा स्थान । आहे तो निधान विठ्ठल देव ॥२॥ मध्यस्थळीं राहे पुंडलीक मुनी । तयाचे दरुशनी पातक हरे ॥३॥ दोनी कर कटीं उभा जगजेठी । एका जनार्दनीं भेटी सुख होय ॥४॥
स्वहित हित विचारीं मानसीं । कां रे नागविसी देहासी या ॥१॥ साव्धान हो पाहे बा पंढरी । धरीं तु अंतईं संतसंग ॥२॥ नको पंडुं फेरी चौर्यायंशीं आवृत्ती । गाय तुं किर्ती वैष्णवांची ॥३॥ तरले बहुत तरती भरंवसा । विश्वास हा बापा धरी ऐसा ॥४॥ सुगम सोपा चुकती जेणें खेपा । एका जनार्दनीं जपा विठ्ठल नाम ॥५॥
स्वहिताकारणें संगती साधुची । भावें भक्ति हरीची भेटी तेणें ॥१॥ हरि तेथें संत संत तेथें हरि । ऐसे वेद चारी बोलताती ॥२॥ ब्रह्मा डोळसां तें वेदार्थ नाकळे । तेथें हे आंधळें व्यर्थ होती ॥३॥ वेदार्थाचा गोवा कन्या अभिलाष । वेदें नाहीं ऐसें सांगितलें ॥४॥ वेदांची हीं बीजाक्षरें हरि दोनी । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
स्वानंदे आवडी दत्त पाहुं गेलों डोळां । तंव चराचर अवघें श्रीदत्तची लीला ॥१॥ विस्मयो दाटला आतां पाहुं मी कैसें । देखता देखणें अवघे दत्तचि दिसे ॥२॥ असे आणि नसे हा तंव विकल्प जनांत । जनीं जनार्दन निजरुपें दत्त ॥३॥ एका जनार्दनीं तेथें अद्वय नित्य । सबाह्म अभ्यंतरी दत्त नांदत ॥४॥
स्वामीसी तो पुरे एक भाव गांठीं । वाउगा श्रम नेहटी वायां जाय ॥१॥ भावासाठीं देव अंकित अंकिला । राहिला उगला बळीचे द्वारीं ॥२॥ अर्जुनाचे रथीं सारथीं होउनी । राहे मोक्षदानी भावासाठीं ॥३॥ विदुराचे घरीं आवडीनें भक्षी । कण्या साक्षेंपेसी खाती देव ॥४॥ पोहे सुदाम्याचे खाउनी तुष्टला । एका जनार्दनीं दिला सुवर्णगांव ॥५॥
स्वामीसेवका अबोला । ऐसा जन्मचि अवघा गेला ॥१॥ जन्मवरी जुनें भातें । साधन शिऊं नेदी हातें ॥२॥ काम करुं नेदी हातीं । उसंत नाहें अहोरातीं ॥३॥ श्रद्धें विण अचाट सांगें । ढळॊं नेदी पुढें मांगें ॥४॥ न गणीं दिवस मास वरुषी । भागों जातां वहीच पुसी ॥५॥ चाव चावी करुं नेदी । सगळें गिळवी त्रिशुद्धी ॥६॥ जो कां ग्लानी साधन मागें । तेंचि बंधन त्यासी लागे ॥७॥ जो सेवा करी नेटका । त्यासी करुनी सांडी सुडका ॥८॥ झोंप लागों नेदी कांहीं । निजे निज निजवी पाही ॥९॥ एका जनार्दनीं निज सेवा । जीवें ऊरूं नेदी जीवा ॥१०॥
हमामा घाली राम अवतारीं । कैकईची भीड तुला भारी । प्रस्थान ठेविलें लंकेवरी ॥१॥ हमामा तुं घाली । कान्होंबा हुतुतुतु खेळुं ॥धृ॥ हमामा घाली नंदाघरीं । मिळोनि गौळियांच्या नारी । गोपाळ नाचती गजरीं ॥२॥ हमामा घाली पंढरपुरी । पुंडलीकाची भीड भारी । गोपाळ नाचती गजरीं ॥३॥ हमामा आषाडीकार्तिकीचा । साधुसंत गर्जती वाचा । एका जनार्दनीं म्हणे त्याचा ॥४॥
हमामा घालूं सोई । सांभाळूं शिवा दोही ॥१॥ हमामा रे भाई । कान्होबाचे बळे घालुं हमामा ॥२॥ हमामा घालुं ऐसा । भक्तिबळें कान्होबा बैसा ॥३॥ हमामा घालूं नेटें ।एका जनार्दनांचे बळ मोठें ॥४॥
हमामा पोरा हमामा । घुंबरींवाजे घमामा ॥१॥ हमाम्यांचे नादानी । घुंबरी वाजली रानीं ॥२॥ हमाम्यांची शीतळ शाई । पोरा मेली तुझी आई ॥३॥ काम क्रोध पोरा नाशी । अहंकार तोंड वासी ॥४॥ एका जनार्दनांशीं । पोरा वहिल्या गांवा जाशीं ॥५॥
हमामा बाळा घालीं । नको पडों काळाचे चालीं ॥१॥ हमामा पोरा हमामा ॥धृ॥ हमामा घालीं बरव्यापरी । क्रोधकामा सारुनी दुरी ॥२॥ हमामा घालीं नेटें । धरीं भक्तींचे बळ मोठे ॥३॥ हमामा घालसील जरी । एका जनार्दनाचे चरण धरीं ॥४॥
हमामा बोला बाळा । खोटा सोडुनी द्यावा चाळा ॥१॥ बोला हमामा बोला हमामा ॥धृ॥ हमामा बोला होटीं । बुद्धी सांडोनि द्यावी खोटी ॥२॥ हमामा बोला भाई । पुन्हां जन्मा येणें नाहीं ॥३॥ एका जनार्दनांचे पायीं । भावें ठेवियेली डोई ॥४॥
हमामा भाई हुंबरी । खेळों भाई हमामा हुंबरी ॥१॥ राम रावण हमामा घालितीं । हनुमान बेळें खेळीया निज ज्योंती ॥२॥ अर्जुन भीष्म हमामा खेळती । कृष्णे सुदर्शन धरिलें हातीं ॥३॥ एका जनार्दनीं हमामा जाहला ।अवघा खेळ ग्रासोनि ठेला ॥४॥
हमामा भाई हुंबली । गोपाळ वासुरें कान्होबा जाला ना ब्रह्मामाया बोंबली रे ॥१॥ हमामा भाई बार कोंडे । वासुरें लेकुंरें कान्होबा जाला ठकविलें ब्राह्मण चहुं तोडें ॥२॥ हमामा भाई बारकोंडा । कंआचा केशीया कान्होबा मरिला हांसता आला होऊनियां घोडा रे ॥३॥ हमामा भाई खोल पाणी । यमुनेमाझारी कान्होबा पोहतां कुटिला काळिया फणी रे ॥४॥ हमामा भाई तोंड वासी । शिंक्याचें लोटकें कान्होबा भेदिलें लागली धार गोड कशी रे ॥५॥ हमामा भाई तोंड वासी ॥ औटचि मात्रा कान्होबा भेदिली लागली गोड कैसी रे ॥६॥ हमामा भाई चाट बोटे । चोरीचें दुध गोड मोठें ॥७॥ हमामा भाई गटगोळे । स्वर्गीच्या देवां लाळ गळे ॥८॥ हमामा भाई गट गोळी । जेविती खेळीमेळीं ॥९॥ हमाम भाई मिठी मिठी । आजचें भोजन गोड सुटी ॥१०॥ एका जनार्दनीं तृप्त झाला । ब्रह्मादेव लाळ घोटी ॥११॥
हमामा माडिला कान्होबा भाई । हमामा खेळूं भाई कान्ह्बा तुझें पायीं ॥१॥ हमामा रे हमामा । कान्होबा खेळूं हमामा ॥धृ॥ हमामा खेळा वेंगीं । सांडुनीं द्वैताच्या संगीं ॥२॥ हमामा खेळूं नेटें । कान्होंबाचे बळ मोठें ॥३॥ हमामा खेळॊं सोई । एका जनार्दनाचे पायीं ॥४॥
हमामा हुंबरी घालुं नका एक भावें । जेथे वसे कान्होबा तें घर आम्हां ठावें ॥१॥ हमामा घालुं आवडीं । कान्होंबा तुं आमुचा गडी ॥२॥ हमामा घालुं सोई । आमुचा कान्होबा भाई ॥३॥ हमामा घालुं रानीं । एका जनार्दनाचे चरणीं ॥४॥
हमामा हुबरी खेळती एक मेळा । नानापरींचें गोपाळ मिळती सकळां ॥१॥ एक धावें पुढें दुजा धावे पाठीं । एक पळें एकापुढें एक सांडोनि आटी ॥२॥ ऐसें गुतलें खेळा गाई धांवती वनीं । परतेनाची कोण्हा एका जनार्दनीं ॥३॥
हरि बोला देतां हरि बोला घेतां । हांसतं खेळतां हरि बोल ॥१॥ हरि बोला हरि बोला खातां । सर्व कार्य करितां हरि बोला ॥२॥ हरि बोला एकांतीं हरि बोला लोकांतीं । देहत्यागा अंती हरि बोला ॥३॥ हरि बोला भांडतां हरि बोला कांडतां । उठतां बैसतां हरि बोला ॥४॥ हरि बोला जनीं हरि बोला विजनीं । एका जनार्दनीं हरि बोला ॥५॥
हरि बोला हरि बोला नाहीं तरी अबोला । व्यर्थ गलबला करुं नका ॥१॥ नको नको मान नकों अभिमान । सोडी मीतूंपण तोचि सुखी ॥२॥ सुखी जेणें व्हावें जग निववावें । अज्ञानी लावावें सन्मार्गासी ॥३॥ मार्ग जया कळें भाव भक्तिबळें । जगाचियें मळें न दिसती ॥४॥ दिसती जनीं वनींप्रत्यक्ष लोचनीं । एका जनार्दनीं ओळखिलें ॥५॥
हरि म्हणा बोलतां हरि म्हणा चालतां । हरि म्हणा खेळतां बाळपणीं ॥१॥ म्हणा हरिनाम पुरती सकळ काम । हरिनामें ब्रह्मा हातां चढें ॥२॥ हरि म्हणा उठतां हरि म्हणा बैसतां । हरि म्हणा पाहतां लोकलीला ॥३॥ हरि म्हणा आसनीं हरि म्हणा शयनीं । हरि अम्हणा भोजनीं ग्रासोग्रासीं ॥४॥ हरि म्हणा जागतां हरि म्हणा निजतां । हरिम्हणा झुंजतां रणांगणां ॥५॥ हरि महणा एकटीं हरि म्हणा संकटीं । हरि धरा पोटींभावबळें ॥६॥ हरि म्हणा हिंडतां हरि म्हणा भांडतां । हरि म्हणा कांडितां साळी दाळी ॥७॥ हरि म्हणा देतां हरि म्हणा मागतां । हरि म्हणा गातां पदोपदीं ॥८॥ हरि म्हणा देशीं हरि म्हणा परदेशीं । हरि म्हणा अहर्निशी सावधान ॥९॥ हरि म्हणा एकांतीं हरि म्हणा लोकांती । हरि म्हणा अंतीं देहत्यागीं ॥१०॥ हरि म्हणा धर्मता हरि म्हणा अर्थता । हरि म्हणा कामता सकाम काम ॥११॥ हरि म्हणा स्वार्थी हरि म्हणा परमार्थी । हरि म्हणा ब्रह्माप्राप्तीलागीं ॥१२॥ हरि म्हणा भावता हरि म्हणा अभावता । हरि म्हणा पावतां मोक्षपद ॥१३॥ हरि म्हणा निजनिधी हरि म्हणा आनंदि । हरि परमानंदि आनंद तो ॥१४॥ हरि म्हणा जनीं हरि म्हणा विजनीं । एका जनार्दनीं हरि नांदें ॥१५॥
हरिकथा श्रवण परिक्षिती सुजाण ऐकतां आपण अंगें होय । होय न होय ऐसा संशय नाहीं पुर्वत्व राहे । राहिलें गेलें देह ज्याचा तो नेणें देहींचे विदेहीं होय । श्रवण समाधी नीचनवा आनंद ब्रह्माहस्मि न साहे रया ॥१॥ नवविधा भक्ति नवविधा व्यक्ति अवघिया एकची प्राप्ती । एका जनार्दनीं अखंडता मुक्तीची फिटे भ्रांति रया ॥ध्रु०॥ हरीच्या कीर्तनें शुक आणि नारद छेदिती अभिमानाचा कंदु । गातां पैं नाचतां अखंड पैं उल्हास कीर्तनीं प्रेमाल्हादु । हरिनाम गजर स्वानंदें हंबरें जिंतिला पायेचा बाधू । श्रोता वक्ता स्वयें सुखरुप जाला वोसंडला ब्रह्मानंदु रया ॥२॥ हरीचेनि स्मरणें द्वंद्व दुःख नाहीं हें भक्ति प्रल्हादा ठायीं । कृतांत कोपलिया रोमही वक्र नोहे मनीं निर्भयता निज देहीं । अग्नि विष आप नेदी त्या संताप न तुटे शस्त्राचे घाई । स्मरणाचेनि बळें परिपुर्ण जाला देह विदेह दोन्हीं नाहीं रया ॥३॥ हरिचरणामृत गोड मायेसी उठी चाड लाहे जाली रमा । चरणद्वय भजतां मुकलीं द्वंद्वभावा म्हणोनि पढिये पुरुषोत्तमा । हरिपदा लागली शिळा उद्धरली अगाध चरणमहिमा । चरणीं विनटोनी हरिपदा पावली परि चरण न सोडी रया ॥४॥ शिव शिव यजिजे हें वेदांचें वचन पृथुराया बाणलें पूर्ण । पूज्यपुज्यक भाव सांडोनी सद्भावें करी पुजन । देवी देव दाटला भक्त सांडोनी सद्भावें करी पुजन । देवी देव दाटला भक्त प्रेमे आटला मुख्य हें पूजेचें विधान । त्रिगुण त्रिपुटीं छेदुनियां पूजेमाजीं समाधान रया ॥५॥ हरिचरण रज रेणु वंदूनिया पावना जाला अक्रुर । पावनपणें प्रेमें वोसंडें तेणें वंदी श्वानसुकर । वृक्ष वल्ली तृणा घाली लोटांगण सद्भावें पूजी गौखुर । दंडाचिये परी लोटांगण घाली हरिस्वरुप चराचर रया ॥६॥ जीव जावो जिणें परि वचन नुलंघणें सेवेची मुख्य हा हेतु । या सेवा विनटोनि सर्वस्वें भजोनि दास्य उद्भट हनुमंतु । शास्त्रचेनि बळें न तुटे न बुडे न जलें देहीं असोनि देहातीतु । जन्ममरण होळी कासे भासें बळी भजनें मुक्त कपिनाथु रया ॥७॥ सख्यत्वें परपार पावला अर्जुन त्यासी न पुसत दे ब्रह्माज्ञान । स्वर्गाची खणखण बाणाची सणसण उपदेशा तेंचि स्थान । युद्धाचिये संधीं लाविली समाधी कल्पातीं न मोडें जाण । निज सख्य दोघां आलिंगन पडिलें भिन्नपणें अभिन्न रया ॥८॥ बळीची दानदीक्षा कैसी जीवें देउनी सर्वस्वेंसीं निजबळें बाधीं देवासी । अनंत अपरंपार त्रिविक्रम सधर आकळिला हृषीकेशी । हृदयींचा हृदयस्थ आकळितां तंव देवची होय सर्वस्वेंसी । यापरि सर्वच देवासी अर्पुनी घरींदारी नांदें देवेशीं रया ॥९॥ भक्ति हे अखंड अधिकाराचे तोंड खंडोनि केलें नवखंड । एकएका खंडें एक एक तरला बोलणें हें वितंड । अखंडतां जंव साधिली नाहीं तंव मुक्त म्हणणे हें पाषांड । बद्धता मुक्तता दोन्हीं नाहीं ब्रह्मात्व नुरे ब्रह्मांड रया ॥१०॥ सहज स्वरुपस्थिती तया नांव भक्ति नवविधा भक्ति भासती । ऐसी भक्तिप्रति अंगें राबे मुक्ति दास्य करी अहोराती । दासीसी अनुसरणें हें तंव लाजिरवाणें मूर्ख ते मुक्ति मागती । एका जनार्दनीं एकविधा भक्ति तैं चारी मुक्ति मुक्ति होती रया ॥११॥ सार
हरिकथा श्रवण परिक्षिती सुजाण ऐकतां आपण अंगें होय । होय न होय ऐसा संशय नाहीं पुर्वत्व राहे । राहिलें गेलें देह ज्याचा तो नेणें देहींचे विदेहीं होय । श्रवण समाधी नीचनवा आनंद ब्रह्माहस्मि न साहे रया ॥१॥ नवविधा भक्ति नवविधा व्यक्ति अवघिया एकची प्राप्ती । एका जनार्दनीं अखंडता मुक्तीची फिटे भ्रांति रया ॥ध्रु०॥ हरीच्या कीर्तनें शुक आणि नारद छेदिती अभिमानाचा कंदु । गातां पैं नाचतां अखंड पैं उल्हास कीर्तनीं प्रेमाल्हादु । हरिनाम गजर स्वानंदें हंबरें जिंतिला पायेचा बाधू । श्रोता वक्ता स्वयें सुखरुप जाला वोसंडला ब्रह्मानंदु रया ॥२॥ हरीचेनि स्मरणें द्वंद्व दुःख नाहीं हें भक्ति प्रल्हादा ठायीं । कृतांत कोपलिया रोमही वक्र नोहे मनीं निर्भयता निज देहीं । अग्नि विष आप नेदी त्या संताप न तुटे शस्त्राचे घाई । स्मरणाचेनि बळें परिपुर्ण जाला देह विदेह दोन्हीं नाहीं रया ॥३॥ हरिचरणामृत गोड मायेसी उठी चाड लाहे जाली रमा । चरणद्वय भजतां मुकलीं द्वंद्वभावा म्हणोनि पढिये पुरुषोत्तमा । हरिपदा लागली शिळा उद्धरली अगाध चरणमहिमा । चरणीं विनटोनी हरिपदा पावली परि चरण न सोडी रया ॥४॥ शिव शिव यजिजे हें वेदांचें वचन पृथुराया बाणलें पूर्ण । पूज्यपुज्यक भाव सांडोनी सद्भावें करी पुजन । देवी देव दाटला भक्त सांडोनी सद्भावें करी पुजन । देवी देव दाटला भक्त प्रेमे आटला मुख्य हें पूजेचें विधान । त्रिगुण त्रिपुटीं छेदुनियां पूजेमाजीं समाधान रया ॥५॥ हरिचरण रज रेणु वंदूनिया पावना जाला अक्रुर । पावनपणें प्रेमें वोसंडें तेणें वंदी श्वानसुकर । वृक्ष वल्ली तृणा घाली लोटांगण सद्भावें पूजी गौखुर । दंडाचिये परी लोटांगण घाली हरिस्वरुप चराचर रया ॥६॥ जीव जावो जिणें परि वचन नुलंघणें सेवेची मुख्य हा हेतु । या सेवा विनटोनि सर्वस्वें भजोनि दास्य उद्भट हनुमंतु । शास्त्रचेनि बळें न तुटे न बुडे न जलें देहीं असोनि देहातीतु । जन्ममरण होळी कासे भासें बळी भजनें मुक्त कपिनाथु रया ॥७॥ सख्यत्वें परपार पावला अर्जुन त्यासी न पुसत दे ब्रह्माज्ञान । स्वर्गाची खणखण बाणाची सणसण उपदेशा तेंचि स्थान । युद्धाचिये संधीं लाविली समाधी कल्पातीं न मोडें जाण । निज सख्य दोघां आलिंगन पडिलें भिन्नपणें अभिन्न रया ॥८॥ बळीची दानदीक्षा कैसी जीवें देउनी सर्वस्वेंसीं निजबळें बाधीं देवासी । अनंत अपरंपार त्रिविक्रम सधर आकळिला हृषीकेशी । हृदयींचा हृदयस्थ आकळितां तंव देवची होय सर्वस्वेंसी । यापरि सर्वच देवासी अर्पुनी घरींदारी नांदें देवेशीं रया ॥९॥ भक्ति हे अखंड अधिकाराचे तोंड खंडोनि केलें नवखंड । एकएका खंडें एक एक तरला बोलणें हें वितंड । अखंडतां जंव साधिली नाहीं तंव मुक्त म्हणणे हें पाषांड । बद्धता मुक्तता दोन्हीं नाहीं ब्रह्मात्व नुरे ब्रह्मांड रया ॥१०॥ सहज स्वरुपस्थिती तया नांव भक्ति नवविधा भक्ति भासती । ऐसी भक्तिप्रति अंगें राबे मुक्ति दास्य करी अहोराती । दासीसी अनुसरणें हें तंव लाजिरवाणें मूर्ख ते मुक्ति मागती । एका जनार्दनीं एकविधा भक्ति तैं चारी मुक्ति मुक्ति होती रया ॥११॥
हरिकिर्तन नामोच्चर । जे नर करिती वारंवार । तया नाही संसार । ब्रह्मादि देव वंदिती ॥१॥ कीर्तनमहिमा नारदु । जाणतसे परमानंदु । जालासे सर्वां बंधु । देवा असुर मानवां ॥२॥ कीर्तनमहिमा परिक्षिती । जाणतसे परम प्रीती । अंतीं सायुज्यता मुक्ती । पावती झाली ॥३॥ कीर्तनमहिमा जाणें शुक । जाणती ते व्यासदिक । वाल्मिकादि सर्व सुख । कीर्तनें सरते ॥४॥ कीर्तनमहिमा जाणें प्रल्हादु । तोदियेला मायाकंदु । कोरडे कांष्ठी गोविंदु । प्रगटला ॥५॥ कीर्तनमहिमा जाणें बळी । याचक झाला वनमाळी । एका जनार्दनीं कली । कीर्तनें न पीडी ॥६॥
हरिकीर्तनें चित्त शुद्ध । जाय भेद निरसुनीं ॥१॥ कामक्रोध पळती दुरी । होत भोंवरी महापापा ॥२॥ गजरें हरिचें कीर्तन । पशु पक्षी होती पावन ॥३॥ स्त्री पुरुष अधिकार । कीर्तन सार कलियुगीं ॥४॥ एका जनार्दनीं उपाय । तरावया भवनदीसी ॥५॥
हरिखाची गुढी बोधावा आला । अहंकार गर्जतु अविवेकु मारिला ॥१॥ संतोषें विवेक आपाआपणिया विसरला । लाजुनी महाहारुष आनंदासी गेला ॥२॥ मारविला क्रोध ममता सती निघाली । तुटला मत्सर शांति सुखें सुखावली ॥३॥ एका जनार्दनीं पाहतां सहजीं पैं सहजे । स्वराज्य सांग तेथें नाहीं पैं दुजें ॥४॥
हरिचिया दासां दाही दिशा । भावें जैसा तैसा हरि एक ॥१॥ हरि मुखी गातां हरपली चिंता । त्या नाही मागुता जन्म घेणें ॥२॥ जन्म घेणें लागे वासनेच्या संगे । तेचि झाली अंगें हरिरुप ॥३॥ हरिरुप झाले जाणणें हरपलें । नेणणें तें गेलें हरीचें ठायीं ॥४॥ हरिरुप ध्यानीं हरिरुप मनीं । एका जनार्दनीं हरी बोला ॥५॥ हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती
हरिचे ते दास । ज्यांचा पंढरीसी वास ॥१॥ येती नेमें पंढरीसी । दरुशन घेती विठ्ठलासी ॥२॥ करिती चंद्रभागे स्नान । पूर्वजा उद्धरतीं जाण ॥३॥ करिती गोपाळकाला । गोपाळपुरी मिळोनी मेळा ॥४॥ ऐसा जया घडे नेम । एका जनार्दनी निष्काम ॥५॥
हरिनाम भजन कल्लोळ जेथे सदा । नोहे तेथें बाधा विषयाची ॥१॥ वेदशास्त्र देती ग्वाही । पुराणे तोहि बोलती ॥२॥ नामस्मरणे निरसे भेद । तुटे समुळ कंद संसार ॥३॥ निरसे भोग दुःखव्याधी । तुटे उपाधी शरीर ॥४॥ जनार्दनाचा एका म्हणे । नाम गाणें सतत ॥५॥
हरिनाम स्मरतो म्हणोनि आचरसी दोष । श्रवण स्मरण भक्ति तेणें पडली वोस ॥१॥ हरिनामाचेनि बळे करिसी अदर्ध । देवाचेनी तुमचें शुद्ध नोहें कर्म ॥२॥ दुर्वासाचेनि कोपे अंबऋषीस शाप । देवाचे चक्रें त्या दिधलें संताप ॥३॥ सत्यवती धर्म सदयज्ञनिष्ठ । असत्य वचनी त्याचा झाला अंगुष्ठ ॥४॥ निष्पाप मांडव्य शुळीं वाइला । इतुकियास्तव यम दासीपुत्र केला ॥५॥ एका जनार्दनीं संत सोयीनें चाले । सदगुरुवचनें सबाह्म शुद्ध जालें ॥६॥
हरिनामामृत सेवी सावकाश । मोक्ष त्याचे भुस दृष्टीपुढें ॥१॥ नित्य नामघोष जयाचे मंदिरीं । तेचि काशीपुरी तीर्थक्षेत्र ॥२॥ वाराणशी तीर्थ क्षेत्रा नाश आहे । अविनाशासी पाहे नाश कैंचा ॥३॥ एका तासामाजीं कोटीं वेळां सृष्टी । होती जाती दृष्टी पाहे तोची ॥४॥ एका जानर्दनीं ऐसें किती झाले । हरिनाम सेविलें तोचि एक ॥५॥
हरिनामीं ज्याची प्रीती । सदा वानिती हरिनाम ॥१॥ धन्य धन्य जन्म त्याचा । उच्चार वाचा हरिनाम ॥२॥ नेणती शीण योग यागीं । घेती जगीं हरिनाम ॥३॥ एका जनार्दनीं हरिनाम । उमेशी सांगे राम जप करी ॥४॥
हरिनामें तरले । पशुपक्षी उद्धरले ॥१॥ ऐशी व्याख्या वेदशास्त्रीं । पुराणें सांगताती वक्त्री ॥२॥ नामें प्रल्हाद तरला । उपमन्यु अढळपदीं बैसला ॥३॥ नामें तरली ती शिळा । तारियेला वानरमेळा ॥४॥ हनुमंत ज्ञानी नामें । गणिका निजधामीं नामें ॥५॥ नामें पावन वाल्मिक । नामें अजामेळ शुद्ध देख ॥६॥ नामें चोखामेळा केला पावन । नामें कबीर कमाल तरले जाण ॥७॥ नामें उंच नीच तारिले । एका जनार्दनीं नाम बोले ॥८॥
हरिप्राप्तीसी उपाय । धरावें संतांचें ते पाय ॥१॥ तेणें साधती साधनें । तुटतीं भवांचीं बंधनें ॥२॥ संताविण प्राप्ति नाहीं । ऐशीं वेद देत ग्वाही ॥३॥ एका जनार्दनीं संत । पूर्ण करिती मनोरथ ॥४॥
हरिभजनीं घेतां गोडी । निवारे जन्ममरण कोडी ॥१॥ भावें करितां हरीचें भजन । देवा होय समाधान ॥२॥ हरिभजनाची आवडी । काळ केला देशोधडी ॥३॥ एका जनार्दनीं भजन । भजनीं पावे समाधान ॥४॥
हरिभजनीं घेतां गोडीं । निवारे जन्ममरण कोडी ॥१॥ भावें करितां हरीचें भजन । देवा होय समाधान ॥२॥ हरिभजनाची आवडी । काळ केला देशोधडी ॥३॥ एका जनार्दनीं भजन । भजनीं पावे समाधान ॥४॥
हरिवांचुनी ठाव रिता कोठें आहे । विचारुनी पाहें मनामाजीं ॥१॥ सर्व तो व्यापक भरुनि उरला । वाउगाचि चाळा वाहुं नको ॥२॥ एका जनार्दनीं भरुनि उरला । तो म्या देखियेला विटेवरी ॥३॥
हरिस्मरणीं सावध व्हावें । स्वहित आपुलें विचारावें ॥१॥ तरला प्रल्हाद आणि धुरु । उपमन्यु क्षीरसागरु ॥२॥ एका जनार्दनीं छंद । अवघा भरला श्रीगोविंद ॥३॥
हरिहरं भेद । नका करुं अनुवाद । धरितां रे भेद । अधम तो जाणिजे ॥१॥ वैष्णव निका संभ्रम । महादेव सर्वोत्तम । द्वैताचा भ्रम । धरुं नको ॥२॥ आदिनाथ परंपरा । चालत आली तो पसारा । जनार्दनें निर्धारा । उघडे केलें ॥३॥ गुह्मा जाप्य शिवांचें । उघडें केलें पां साचें । एका जनार्दनीं वाचे । रामनाम ॥४॥
हरिहरांचे चिंतनीं । अखंड वदे ज्याची वाणी ॥१॥ नर नोहे नारायण । सदा वाचे हरिहर जाण ॥२॥ पळती यमदुतांचे थाट । पडती दुर जाऊनी कपाट ॥३॥ विनोदें हरिहर म्हणतां । मोक्षप्राप्ती तयां तत्त्वतां ॥४॥ एका जनार्दनीं हरिहर । भवसिंधु उतरी पार ॥५॥
हरिहरांसी जे करिती भेद । ते मतवादी जाण निषिद्ध ॥१॥ हरिहर एक तेथें नाहीं भेद । कासयासि वाद मूढ जनीं ॥२॥ गोडीसी साखर साखरेस गोडी । निवाडितां अर्ध दुजी नोहे ॥३॥ एका जनार्दनीं हरिहर म्हणतां । मोक्ष सायुज्यता पायं पडे ॥४॥
हरी म्हणोनी टाकी पाय । तया लाभा उणें काय ॥१॥ नेमें जाती पंढरीसी । आषाढी कार्तिकी वारीसी ॥२॥ घनदाट पिकली पेठ । आलें चोखट ग्राहीक ॥३॥ वस्तु अमोल विटेवरी । एका जनार्दनी अंगिकरी ॥४॥
हरीचे नामें हरीचे भक्त । उद्धरले असंख्यात ॥१॥ दैत्य दानव मानव । रीस वानर जीव सर्व ॥२॥ वृक्ष पाषाणादि तृण । हरिनामें ते पावन ॥३॥ पशु पक्षी अबला । एका जनार्दनीं तरल्या ॥४॥
हरीचें चिंतन हरीचें हृदयीं । हरीचें चिंतन हरांचे हृदयीं ॥१॥ ऐशीं परस्परें गोडी देखा । काय वर्णावें तया सुखा ॥२॥ सुख पाहता आनंद । एका जनार्दनीं परमानंद ॥३॥
हरीचें पाहतां श्रीमुख । सुखावलें मन नित्य नवा हर्ष ॥१॥ परमाप्रिय वो श्रीहरी । ध्याता ध्यान ध्येय सर्व हरि ॥२॥ एका जनार्दनीं पाहतां हरी । हरिरुप दिसे चराचरी ॥३॥
हरीनामामृत तरले अपार । व्यास वाल्मिकादि निर्धार तरलें जाण ॥१॥ सेवेचिनि मिसें अक्रूर तरला । उद्धोध जाहला हृदयामाजीं ॥२॥ सख्यत्वयोगें अर्जुन तरला । प्रत्यक्ष भेटला कृष्णराव ॥३॥ दास्यत्व निकटीं हनुमंता भेटी । हृदय संपुटीं राम वसे ॥४॥ नामधारकपणें प्रल्हादु तरला । प्रत्यक्ष देखिला नरहरी ॥५॥ उपमन्यु बाळक दुधाचिया छंदें । तयासी गोविंदे कृपा केली ॥६॥ ऐसें अपरंपार तरलें नामस्मरणी । एका जनार्दनीं नाम जपे ॥७॥
हरे भवभय व्यथा चिंतनें । दुर पळती नाना विघ्नें । कलीं कल्मष बंधनें । न बांधती चिंतनें ॥१॥ करा करा म्हणोनि लाहो । चिंतनाचा निर्वाहो । काळाचा तो बिहो । दुर पळे चिंतनें ॥२॥ हीच माझी विनवणी । चिंतन करा रात्रंदिनी । शरण एका जनार्दनीं । रामनाम चिंतावें ॥३॥
हर्षा नमाये अंबरीं । येऊनियां झडकरी । द्वारा उघडी निर्भरी । आनंदमय ॥१॥ वृद्धा येऊनियां पाहें । उचलोनि लवलाहे । मुख चुंबिलें तें पाहें । कृष्णाचे देखा ॥२॥ मोहिलें वृद्धेचें मन । नाठवे आपपर जाण । लाघवी तो नारायण । करुनियां आकर्ता ॥३॥ दोहीं करें उचलिला । राधिकेजवळीं तो दिला । म्हणे राधेसी ते वेळां । यांसी नित्य आणी ॥४॥ तुज न गमे एकटी । आणीत जाई जगजेठी । एका जनार्दनाचे भेटी । रे कांहीं विकल्प ॥५॥
हाती सांपडतां वर्म । वाउगा श्रम कोन करी ॥१॥ पायाळची जवळी असतां । धन सर्वथा बहु जोडे ॥२॥ अंजन तें गुरुकृपा । पुण्य पापा कोण लेखा ॥३॥ शरण एका जानर्दनी । दुजेपणीं एकला दिसे ॥४॥
हातीं कमंडलु दंड । दत्तमुर्ति ती अखंड ॥१॥ ध्यान लागो माझे मना । विनवितो गुरुराणा ॥२॥ अंगीं चर्चिली विभुती । हृदयीं वसे क्षमा शांती ॥३॥ तोचि चित्तांत आठव । गुरुराज दत्त देव ॥४॥ एका जनार्दनीं दत्त । तद्रुप हें झालें चित्त ॥५॥
हामे आपले सोवते घरछे । रात आयो थारोशामछे ॥१॥ मारी वेणी पकड करी हतछे । दाढी बांधी गाठछे ॥२॥ मोरी घागरीया फोर करछे । भागन गया गाप घरछें ॥३॥ एका जनार्दनीं तोरे शामनेछे । मोरो संसारको नासछे ॥४॥
हासोनिया राधा बोले यशोदेशी । यह ओ हा चोर बोल विश्वासी ॥१॥ आण वाहतसे लटकीची मामिसे । याचिया वचनीं सर्वास विश्वासे ॥२॥ खोडी न करी ऐशी वाहे तू आण । गोरसांवांचुनि चोरी न करीं तुझी आण ॥३॥ एका जनार्दनीं बोले विनोद वाणी । यशोदेसह हांसती गौळणीं ॥४॥
हीच मुख्य उपासना । तुमच्या चरणां दंडवत ॥१॥ गुणदोष पाहुं नका । कीर्तनीं सुखा लुटवें ॥२॥ संतचरणीं सदा भाव । करा वाव संसार ॥३॥ लडिवाळ जनार्दनीं एका । कीव देखा भाकितसे ॥४॥
हृदयस्थ अत्माराम नैणती । मूर्ख ते फिरती तीर्थाटणी ॥१॥ काय त्या भ्रंती पुडलीसे जीवा । देवाधिदेवा विसरती ॥२॥ विश्वाचा तो आत्मा उभा विटेवरी । भक्ताकाज कैवारी पांडुरंग ॥३॥ प्रणवा पैलीकडे वैखरीये कानडे । भाग्य तें केवढें पुंडलिकांचें ॥४॥ तयाचिया लोभा गुंतूनि राहिले । अठ्ठवीसे युग जालें न बैसे खालीं ॥५॥ सन्मुख चंद्रभागा संतांचा सोहळा । एका जनार्दनी डोळा पाहूं चला ॥६॥
हृदयीं नांदें संदेह मूळ । तेथें फळ विरुढें केंवी ॥१॥ जैसें बीज तैसा अंकुर । दिसे निर्धार जाणावा ॥२॥ योगयाग शास्त्रपाठें । वाउगी खटपटे तर्काची ॥३॥ करितां कर्म धर्म नेहटी । नोहे भेटी संतांची ॥४॥ एका जनार्दनीं त्याचा दास । सहज आस पुरतसे ॥५॥
हृदयीं परमात्मा नांदे परिपुर्ण । तो शिव सनातन पूर्णब्रह्मा ॥१॥ जीव तो गुंतला विषयाचे लक्षीं । शिव सर्वसाक्षीं परब्रह्मा ॥२॥ भाव अभावना जया जैसी पाही । एका जनार्दनीं देहीं परब्रह्मा ॥३॥
हृदयीं सदा नाम जपे राम । तया बाधी ना क्रोध काम ॥१॥ हें तो आलें अनुभवां । जीवां सर्वा कलियुगीं ॥२॥ अजामेळादि पापराशि । नामें नेलें वैकुंठासी ॥३॥ गणिका तारिलीसे देखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥४॥
हें सहजवि थोरावले । पृथ्वी आप तेज झालें । वायु आकाश संचलें । आनंदले सकलही ॥१॥ तें माहेरी येवढें चक्र । गगनीं हा निर्धार । याचा पाहे पां विचार । चैतन्यामाजीं ॥२॥ तेथें वेदासी बोबडी । अनुभवी पैलथडी । एका जनार्दनीं गोडी । नित्य घेतसे ॥३॥
हेंचि एक खरें । सदा वाचे नाम स्मरे ॥१॥ धन्य त्याची जननी । प्रसवली त्या लागोनी ॥२॥ हरुषे नाचे कीर्तनांत । प्रेम न खंडे शुद्ध चित्त ॥३॥ एका जनार्दनीं शरण । वंदीन तयाचे चरण ॥४॥
हेंचि कलीमाजीं साधन । आवडी कीर्तन हरीचें ॥१॥ न घडे योगयागतप । होय अनुताप कीर्तनीं ॥२॥ भावभक्ति लागे हातीं । प्रेम धरिती कीर्तनीं ॥३॥ आवडी धरा हरिकीर्तनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
हेंचि वेदोक्ति निजसार । आत्मा अविनाश साचार ॥१॥ नाहीं जन्ममरणाचा धाक । बोले शुद्ध बुद्ध ऐसा वेद ॥२॥ श्रुतिशास्त्र तेही वदती । आत्मा अविनाश म्हणती ॥३॥ एका जनार्दनीं नाहीं मरण । मग कैंचे देहींचें स्फुरण ॥४॥
हेंचि साचें बा साधन । मुखीं नाम हृदयीं ध्यान ॥१॥ येणे तुटे नाना कंद । पीडा रोग भवछंद ॥२॥ नको ते वाउगी खटपट । मन करी एकनिष्ठा ॥३॥ घडे साधन समाधी । तेथेम अवघी उपाधी ॥४॥ एका जनार्दनीं ध्यान । साधी परमार्थ साधन ॥५॥
हेंची माझी मणींची आस । करा दास सेवेसी ॥१॥ नका कांही गुंतांगुतीं । लिगाड फजिती मज मांगें ॥२॥ संसार तो फलकट । दाखवा आट पंढरी ॥३॥ एका जनार्दनीं विनंती । पुढती करुणा असो द्या ॥४॥
हेचि देवासी विनंती । संतसेवा दिवसरातीं ॥१॥ वास देई पंढरीचा । नामघोष कीर्तनाचा ॥२॥ सदा सर्वदा नाम मुखीं । दुर्जें नको कांही पारखीं ॥३॥ एका जनार्दनीं हरीचा दास । म्हणतां पुरें सर्व आस ॥४॥
हो भलो तुम नंदन लालछे । मुजे गांवढी बतावछे ॥१॥ आगल पिछिल ध्यानमें आवछे । मंगल नाम तोरा मे गावछे ॥२॥ तरो सुंदर रुप मोरे मनछे । प्रीत लगी कान्हा हमछे ॥३॥ एक जनार्दनीं तोरे नामछे । गावत ध्यावत हृदयमेछे ॥४॥
होईन मी दास कामारी संताचा । संकल्प हा साचा जीवभावें ॥१॥ घालीन लोटांगण करीन पुजन । भावें वोवाळीन प्राण माझा ॥२॥ आणिक सायास न करीं कांहीं आस । होईल निजदास संतचरणीं ॥३॥ एका जनार्दनीं हेंचि वाटे बरें । आणिक दुसरें नको कांहीं ॥४॥
होउनी भक्तांचा अंकिला । पुरवितसे मनोरथ । ऐसी हे प्रचीत । उघड पहा ॥१॥ देव भक्ताचा अंकिला । धांवे आपण वहिला । भक्ताचिया बोला । उणें पडों नेदी ॥२॥ उपमन्यूचिया काजासाठी । क्षीरसिंधु भरुनि वाटी । लाविली त्याचे होटीं । आपुला म्हणोनी ॥३॥ वनीं एकटें ध्रुवबाळ । तयासी होउनी कृपाळ । दिधलें पद अढळ । आपुलिया लाजा ॥४॥ प्रल्हाद पडतां सांकडीं । खांबांतुन घाली उडी । दैत्य मारी कडोविकडी । आपुलिया चाडा ॥५॥ पडतां संकट पांडवासी । जाहला सारथी धुरेसी । मारविली बापुडी कैसा । कौरवें सहकुळ ॥६॥ ऐसा भक्ताचिया काजा । धांवें न धरत लाजा । एका जनार्दना दुजा । एकपणें एकटु ॥७॥ श्रीकुष्ण – उद्धव प्रश्न
होऊनियां विष्णुभक्त । शिवनिंदा जो करीत ॥१॥ तोची अधम चांडाळ । महादोषी अमंगळ ॥२॥ मुख्य मार्गाचा शिक्का । बंध होय तिहीं लोकां ॥३॥ एका जनार्दनीं शिव । उच्चारितां नाहीं भेव ॥४॥
होऊनी आभारी । राहिलासे द्वारीं ॥१॥ समचरण विटेवरी । कटीं धरुनियां कर ॥२॥ मिरवीं मस्तकीं भुषण । सिद्ध साधकांचे ध्यान ॥३॥ सुहास्य वदन चांगलें । एका जनार्दनी वंदिलें ॥४॥
होऊनी वैष्णव । जो कां निंदी सदाशिव ॥१॥ त्याचें न पहावें वदन । मुर्खाहुनी मुर्ख पूर्ण ॥२॥ भक्तीचा सोहळा । शिवें दाविला सकळां ॥३॥ एका जनार्दनीं वैष्णव । शिरोमणी महादेव ॥४॥
होतां द्वारपाल लाज वाटे थोरी । न साहे भिकारी जाला हरी ॥१॥ बळीच्या तो द्वारी सारथीं पर्थाचा । गोसावी आमुचा वेदवाणी ॥२॥ गर्भ न साहाती यातायाती जना । एका जनार्दनीं शरण वेगें ॥३॥ श्री संत एकनाथ
Subscribe to:
Posts (Atom)
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.